ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: «ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ» ΘΕΜΑ: «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ:Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΩΝ». ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΑΕΜ: 3174 ΕΞΑΜΗΝΟ: ΣΤ΄ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: κ. ΗΛΙΑΔΟΥ-ΤΑΧΟΥ ΣΟΦΙΑ

Οι παιδαγωγικές Ακαδημίες ( ) Οριακές επιλογές, οριστικές αποφάσεις: η ίδρυση των Παιδαγωγικών Ακαδημιών. Μετά την εκλογική ήττα των Φιλελευθέρων, τη διακυβέρνηση της χώρας από το Μάρτιο του 1933 έως το Φεβρουάριο του 1935 αναλαμβάνει η υπό τον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος Π. Τσαλδάρη κυβέρνηση συνασπισμού των Κομμάτων: Λαϊκού, Εθνικού Ριζοσπαστικού και Ελευθεροφρόνων. Διαμετρικά αντίθετος προς τις ιδέες του Εκπαιδευτικού Δημοτικισμού, έτσι όπως αυτές είχαν εκφραστεί μέσα από το εκπαιδευτικό μεταρρυθμιστικό έργο της περιόδου , ο νέος Υπουργός Παιδείας Θ. Τουρκοβασίλης (του κόμματος των Φιλελευθέρων Ι. Μεταξά) στις 10 Μαΐου του 1933, δύο μόλις μήνες μετά την ανάληψη εξουσίας θα καταθέσει στη Βουλή σχέδιο νόμου «Περί ιδρύσεως Παιδαγωγικών Ακαδημιών» και κατάργησης των Διδασκαλείων. 2

Στη συνοδεύουσα το παραπάνω σχέδιο Νόμου Εισηγητική Έκθεση, την οποία με βεβαιότητα είχε συντάξει ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας και εμπνευστής των ελληνικών Παιδαγωγικών Ακαδημιών Γ. Παλαιολόγος, ο Υπουργός Θ. Τουρκοβασίλης υποστηρίζει ότι η προτεινόμενη εκπαίδευση των μελλοντικών δασκάλων υπακούει στα πορίσματα της Σύγχρονης Παιδαγωγικής Επιστήμης, ανταποκρίνεται στις ανάγκες και το συμφέρον της «Εθνικής λαϊκής παιδείας» και συμφωνεί με τις έρευνες και αποφάσεις των μεγάλων και πολιτισμένων κρατών (παράδειγμα Γερμανίας). Το Νομοσχέδιο για τις Παιδαγωγικές Ακαδημίες γίνεται ομόφωνα αποδεκτό από την επί της Παιδείας Κοινοβουλευτική Επιτροπή της Βουλής. Έτσι, αυτό ψηφίζεται την 4 η Σεπτεμβρίου 1933 κατά την ΛΒ΄ Συνεδρίαση της Βουλής και παραπέμπεται στη Γερουσία για επικύρωση, όπου τελικά ψηφίζεται στις 8 Σεπτεμβρίου του

Σε αντιδιαστολή με τα παραπάνω εκφράστηκαν κάποιοι ενδοιασμοί και φόβοι για το αν οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες θα μπορούσαν να επιτελέσουν το αναμενόμενο έργο, αντίστοιχο του Γερμανικού συστήματος για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Ωστόσο, η ομόφωνη απόφαση για τη ψήφιση του νομοσχεδίου «Περί ιδρύσεως Παιδαγωγικών Ακαδημιών θα μπορούσε να αποδοθεί σε τέσσερις λόγους:  Ο πρώτος λόγος είναι η έλξη που ασκούσε στους άμεσα ενδιαφερόμενους, αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο η ιδέα ότι στο εξής οι δάσκαλοι θα εκπαιδεύονταν σε Ανώτερες Σχολές. Αυτό θα σήμαινε ταυτόχρονα και αύξηση του κοινωνικού status των δασκάλων, αφού ο χρόνος της γενικής και επαγγελματικής τους εκπαίδευσης θα ανερχόταν σε δεκατέσσερα έτη (6 στο Δημοτικό, 6 στο Γυμνάσιο και 2 στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες). 4

 Ο δεύτερος λόγος είναι το μεγάλο οικονομικό όφελος που θα είχε το κράτος από την ίδρυση των Παιδαγωγικών Ακαδημιών, αφού δε θα χρειαζόταν να συντηρεί τα πολυδάπανα Διδασκαλεία, αλλά μόνο τις έξι (αρχικά) Ακαδημίες, οι οποίες θα δέχονταν αποφοίτους από τα πολυάριθμα Γυμνάσια.  Ο τρίτος λόγος είναι η καταλυτική επίδραση που ασκούσε στην ελληνική εκπαίδευση η γερμανική Παιδαγωγική Επιστήμη. Θετικά επηρεασμένοι οι περισσότεροι Έλληνες παιδαγωγοί από την πρόοδο των εκπαιδευτικών πραγμάτων στη Γερμανία, δε δυσκολεύτηκαν να πείσουν τους πολιτικούς ότι οι εκπαίδευση των δασκάλων όφειλε να εναρμονισθεί με τις διεθνείς παιδαγωγικές εξελίξεις, προκειμένου οι δάσκαλοι να ανταποκρίνονται πληρέστερα στις σύγχρονες κοινωνικές απαιτήσεις. 5

 Ο τέταρτος αποφασιστικός λόγος είναι η υποκρυπτόμενη αντίδραση του κυβερνώντος συνασπισμού του Παναγή Τσαλδάρη, που ολοφάνερα υποστήριζε την Καθαρεύουσα, ενώ στρέφονταν εναντίον του κινήματος του Δημοτικισμού που είχε κατακλύσει τα Διδασκαλεία. Ο κυβερνητικός συνασπισμός του Τσαλδάρη πέτυχε το διπλό σκοπό, από τη μία να αναβαθμίσει την επαγγελματική εκπαίδευση των Ελλήνων δασκάλων και να την προσαρμόσει στα ευρωπαϊκά επίπεδα και από την άλλη να επιβάλλει τη δική του εκπαιδευτική πολιτική, καθιερώνοντας ως γλώσσα της εκπαίδευσης των δασκάλων την Καθαρεύουσα και προσανατολίζοντας την εκπαίδευσή τους προς τον κλασικισμό. 6

Η αριθμητική εξέλιξη των Παιδαγωγικών Ακαδημιών Όπως ήδη αναφέρθηκε ο αριθμός των Παιδαγωγικών Ακαδημιών που συστάθηκαν με τον ιδρυτικό νόμο 1933 ήταν έξι: των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, των Ιωαννίνων, της Τρίπολης, της Λαμίας και της Αλεξανδρούπολης. Όμως ο αριθμός των Παιδαγωγικών Ακαδημιών όχι μόνο δεν παρέμεινε ο προβλεπόμενος από το νόμο, αλλά κατά τη διάρκεια των πενήντα επτά περίπου χρόνων λειτουργίας των σχολών αυτών υπερδιπλασιάστηκε. 7

Λόγοι που οδήγησαν στην αύξηση των ΠΑ Η αύξηση του αριθμού των παιδαγωγικών Ακαδημιών και η έδρα λειτουργία τους συνδέονται: 1. Με τη δυναμική παρέμβαση των διάφορων πολιτικών και τοπικών παραγόντων για εξυπηρέτηση συμφερόντων της περιφέρειάς τους. 2. Με την αντίληψη ότι έτσι παρέχονται ευκαιρίες για εκπαιδευτικούς σε υποψήφιους δασκάλους από τις επαρχιακές πόλεις. 3. Με την πεποίθηση ότι θα επηρέαζαν θετικά την πνευματική και πολιτισμική ζωή της επαρχίας παρέχοντας διαφορετικά μορφωσιογόνα ερεθίσματα. 4. Τέλος, για λόγους πνευματικής και εθνικής θωράκισης ορισμένων περιοχών ( π.χ. ΠΑ της Φλώρινας ιδρύεται και αρχίζει τη λειτουργία της μέσα στο χειμώνα του 1941, εποχή σκληρής δοκιμασίας της Ελλάδας εξαιτίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, για να προστατέψει τους Έλληνες της Δ. Μακεδονίας από την αντεθνική προπαγάνδα). 8

Το Πρόγραμμα Σπουδών των Παιδαγωγικών Ακαδημιών Το Πρόγραμμα του 1934 Την υλοποίηση της νέας αντίληψης για την εκπαίδευση των υποψήφιων δασκάλων στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες αναλαμβάνει το Πρόγραμμα του 1934, το οποίο με ορισμένες τροποποιήσεις ίσχυσε ως το

Πίνακας 1 Ωρολόγιο Πρόγραμμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών (1934) 10 ΜΑΘΗΜΑΤΑΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΤΑΞΙΣ Α΄ΤΑΞΙΣ Β΄ Παιδαγωγικά 1. Γενική Παιδαγωγική 2.Γενική Διδακτική 3.Ειδική Διδακτική 4.Διδακτικαί Ασκήσεις 5.Ιστορία της Παιδαγωγικής Ψυχολογία31 Σχολική Νομοθεσία-1 Φιλοσοφικά22 Στοιχεία Δημοσίου Δικαίου2- Υγιεινή και Σωματολογία11 Θρησκειολογία11 Αρχαία & Νεοελληνική Λογοτεχνία 22 Ξένη Γλώσσα22 Στοιχεία Γεωπονίας & Ζωοτεχνίας 22 Γυμναστική22

11 Μουσική 1.Ωδική 2.Ενόργανος Μουσική 3.Εκκλησιαστική Μουσική Τεχνικά 1.Καλλιγραφία 2.Ιχνογραφία 3.Χειροτεχνία 1 1 1/ Το όλον3236 Το πρώτο Πρόγραμμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών παρουσιάζεται αρκετά διαφοροποιημένο σε σύγκριση με το τελευταίο του ενιαίου τύπου των Πενταταξίων Διδασκαλείων. Το Πρόγραμμα του 1934 δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στα Παιδαγωγικά και στα μαθήματα Δραστηριοτήτων, ενώ πολύ μικρότερη στα μαθήματα Ειδικότητας.

Η αντικατάσταση του μαθήματος των Ελληνικών με το μάθημα Αρχαίας και Νεοελληνικής λογοτεχνίας, όπως και η κατάργηση της διδασκαλίας της ιστορίας, των μαθηματικών και των φυσικών εντάσσεται στην εσκεμμένη προσπάθεια του Υπουργού Παιδείας Τουρκοβασίλη να αναχαιτίσει το πνεύμα και τις κεντρικές ιδέες του Εκπαιδευτικού Δημοτικισμού που είχε στόχο την καθιέρωση της Δημοτικής Γλώσσας στην εκπαίδευση και τον αναπροσανατολισμό της εκπαίδευσης από τον κλασικισμό προς το νεοελληνισμό. Το καθεστώς της 4 ης Αυγούστου 1936, ενώ διατηρεί τα προβλεπόμενα από το Πρόγραμμα του 1934 μαθήματα, εντάσσει τις Διδακτικές Ασκήσεις Στρατιωτικής Εκπαιδεύσεως στον ευρύτερο κλάδο των Παιδαγωγικών μαθημάτων, καθώς και την Οργάνωση Ομάδων Εθνικής Νεολαίας. 12

Το Πρόγραμμα του 1966 Μετά την επικράτησή τους στην εκλογική αναμέτρηση του 1964, οι πολιτικές δυνάμεις της Ένωσης Κέντρου (Ε.Κ) επιχειρούν ριζική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος. Η Ένωση Κέντρου αναλαμβάνει ιδιαίτερη φροντίδα για τον ιδεολογικό αναπροσανατολισμό της παραδοσιακής ανθρωπιστικής Παιδείας προς ένα «νέο Ουμανισμό». Επίσης, αυξάνει το χρόνο φοίτησης στις ΠΑ από δύο σε τρία έτη. 13

Πίνακας 2 Ωρολόγιο Πρόγραμμα των Παιδ. Ακαδημιών (1966) 14 ΜΑΘΗΜΑΤΑΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΆΘΕ ΕΒΔΟΜΑΔΑ Εισαγωγή εις την Φιλοσοφίαν- Ιστορία της Φιλοσοφίας- Γενική & Παιδαγωγική Ψυχολογία (Ψυχολογία Μαθήσεως, Προσαρμογής, Εξελικτική, Ατομικών Διαφορών) 2 Θεωρία και Ιστορία της Αγωγής2 Γενική & Ειδική Διδακτική και Διδακτικαί Ασκήσεις - Επαγγελματικός Προσανατολισμός- Ερμηνεία Κ. Διαθήκης και Πατρολογία 2 Νεοελληνική Γλώσσα4 Νεοελληνική Γραμματολογία- Αγωγή του Λόγου2 Γενική Ιστορία και Ιστορία του Πολιτισμού 4 Ξένη Γλώσσα – Αγγλική, Γαλλική ή Γερμανική 3 Μαθηματικά3

ΜΑΘΗΜΑΤΑ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΆΘΕ ΕΒΔΟΜΑΔΑ Φυσικαί Επιστήμαι2 Στοιχεία Γεωπονίας2 Στοιχεία του Δημοκρατικού Πολιτεύματος & του Δικαίου - Εισαγωγή εις την Οικονομικήν- Λαογραφία- Κοινωνιολογία- Υγιεινή (Α΄Εξαμήνου)2 Μουσική3 Ελεύθερο Σχέδιο & Χειροτεχνία4 Γυμναστική3 Οικιακή Οικονομία2 Φροντιστήρια – Εργαστήρια- Σύνολο38/40 15

Τόσο η κατανομή του εβδομαδιαίου χρόνου διδασκαλίας όσο και η παρουσία των προαναφερθέντων μαθημάτων διαφοροποιούν πλήρως τη φυσιογνωμία του Προγράμματος του Στο Πρόγραμμα του 1966 δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη διδασκαλία της Νεοελληνικής (= Δημοτικής) Γλώσσας. Η σημασία που αποδίδεται στο μάθημα αυτό αποδεικνύεται σε μεγάλο βαθμό από το χρόνο που διατίθεται για τη διδασκαλία του που είναι έξι ώρες την εβδομάδα. 16

Το Πρόγραμμα του 1967 Η δικτατορία του 1967 θεώρησε απαραίτητη προϋπόθεση για την εδραίωση του ιδεολογήματος του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού» τον επαναπροσανατολισμό της γενικής εκπαίδευσης προς την «ελληνική παράδοση» και το «παρελθόν». Για την επίτευξη αυτού του σκοπού καταργεί το σύνολό της την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Αν συγκριθούν τα Προγράμματα του 1966 και του 1967 προκύπτει ότι στο τελευταίο δεν περιλαμβάνονται από το Πρόγραμμα του 1967 τα μαθήματα της Κοινωνιολογίας, των Στοιχείων του Δημοκρατικού Πολιτεύματος και του Δικαίου, της Εισαγωγής εις την Οικονομικήν και της Ψυχολογίας των Ατομικών Διαφορών. 17

Τέλος, καταργείται με το νόμο της 25 ης Σεπτεμβρίου 1967, η τριετής φοίτηση. Επίσης, δημοσιεύεται με την Υπουργική Απόφαση της 2ας Δεκεμβρίου του 1967 το Ωρολόγιο Πρόγραμμα για τα δύο πρώτα έτη των σπουδών, καθώς και για το τρίτος έτος, το οποίο περικόπτεται και λήγει στο τέλος Φεβρουαρίου του

Πίνακας 3 Ωρολόγιο Πρόγραμμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών (1967) 19 Α. ΔΙΑ ΤΗΝ Α΄ ΤΑΞΙΝΩΡΑΙ Γενική Παιδαγωγική3 Γενική Διδακτική3 Γενική Ψυχολογία μετά παιδαγωγικών εφαρμογών 3 Εξελικτική Ψυχολογία και ιδία του παιδός 2 Εισαγωγή εις την Φιλοσοφίαν2 Πατρολογία – Καινή Διαθήκη2 Ελληνικά3 Ξένη Γλώσσα3 Γεωπονικά2 Γυμναστική3 Μουσικά5 Τεχνικά3 Φυσικά2 Οικιακή Οικονομία2

Α. ΔΙΑ ΤΗΝ Α΄ΤΑΞΙΝ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) ΩΡΑΙ Μαθηματικά2 Σχολική Υγιεινή1 Ιστορία Β. ΔΙΑ ΤΗΝ Β΄ΤΑΞΙΝΩΡΑΙ Ιστορία της Αγωγής1 Κατευθύνσεις Παιδαγωγικής2 Ιστορία της Φιλοσοφίας2 Ειδική Διδακτική2 Διδακτικαί Ασκήσεις8 Κατευθύνσεις Ψυχολογίας (Σχολαί)1 Ελληνική Νομοθεσία2

Β. ΔΙΑ ΤΗΝ Β΄ΤΑΞΙΝ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)ΩΡΑΙ Ελληνικά3 Θρησκευτικά1 Ξένη Γλώσσα2 Γεωπονικά2 Γυμναστική2 Μουσικά4 Τεχνικά2 Φυσικά2 Μαθηματικά2 Επαγγελματικός Προσανατολισμός και Ψυχολογία της Προσαρμογής 2 Λαογραφία

Γ΄. ΔΙΑ ΤΗΝ Γ΄ΤΑΞΙΝ (ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ) ΩΡΑΙ Παιδαγωγικά2 Ειδική Διδακτική2 Διδακτικαί Ασκήσεις8 Εξελικτική Ψυχολογία2 Νομοθεσία2 Ξένη Γλώσσα2 Ιστορία της Αγωγής2 Ελληνικά3 Θρησκευτικά2 22

Γ΄. ΔΙΑ ΤΗΝ Γ΄ΤΑΞΙΝ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) ΩΡΑΙ Γεωπονικά 2 Γυμναστική 2 Μουσική 3 Τεχνικά 2 Μαθηματικά 3 Φυσικά 2 Οικιακή Οικονομία 2 Λογιστικά

Το πρόγραμμα του 1972 Εν όψει της σταθερής οικονομικής ανόδου που παρατηρείται στην Ελλάδα κατά τα τελευταία έτη της δεκαετίας του 1960, το καθεστώς της 21 ης Απριλίου αντιλαμβάνεται σχετικά έγκαιρα ότι η συντελούμενη εξέλιξη στον οικονομικό και τεχνολογικό τομέα απαιτεί και αναπροσανατολισμό της εκπαίδευσης. Η συνειδητοποίηση αυτή σημαίνει ουσιαστικά ότι το κεντρικό ιδεολόγημα του καθεστώτος, δηλαδή ο «Ελληνοχριστιανικός πολιτισμός» πρέπει εκτός από τον ιδεαλιστικό χαρακτήρα να προσδώσει στην Παιδεία και ένα πρακτικό προσανατολισμό. Επίσης, προτείνεται για την περαιτέρω αναβάθμιση της επαγγελματικής κατάρτισης των δασκάλων η προσθήκη ενός τρίτου έτους στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες ως έτους μετεκπαίδευσης και ειδίκευσης των δασκάλων στα Ελληνικά, τα Φυσικομαθηματικά και τα Τεχνικά. Οι προτάσεις αυτές δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, συνέβαλαν όμως στη σύνταξη του νέου Αναλυτικού Προγράμματος των Παιδαγωγικών Ακαδημιών, το οποίο δημοσιεύεται την 31 η Μαΐου

Πίνακας 4 Ωρολόγιο Πρόγραμμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών (1972) 25 ΜΑΘΗΜΑΤΑΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΆΘΕ ΕΒΔΟΜΑΔΑ Α΄ΕΤΟΣΒ΄ΕΤΟΣ Θρησκευτικά21 Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία – Αγωγή του Λόγου 22 Ελληνική Ιστορία και Ελληνικός Πολιτισμός. Αρχαιολογικοί & Ιστορικοί Τόποι της Ελλάδος. Λαογραφία 22 Μαθηματικά22 Φυσικαί Επιστήμαι34 Παιδαγωγικά 1.Γενική Παιδαγωγική 2.Γενική Διδακτική (μετά ενότητος περί των σύγχρονων μέσων διδασκαλίας εις το δημοτικόν σχολείον) 3.Ειδική Διδακτική των μαθημάτων του δημοτικού σχολείου * 4.Αγωγή των καθυστερημένων παίδων 5.Σωματολογία του παιδός 2 1 (β΄ εξάμηνο)

26 Ψυχολογία 1.Γενική και Παιδαγωγική Ψυχολογία 2.Ψυχολογία του αναπτυσσόμενου ανθρώπου, ιδία του παιδός 3.Ψυχολογία των ατομικών διαφορών μετ’ εφαρμογών και στοιχεία Στατιστικής εν τη Ψυχολογία και την Παιδαγωγική Στοιχεία Εισαγωγής εις την Φιλοσοφίαν2- Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή (μετ’ εισαγωγής εις την Κοινωνιολογία) -1 Τεχνικά (Σχέδιον – Χειροτεχνία)33 Σωματική Αγωγή ( Γυμναστική, Αγωνιστική, Παιδιαί, Εθνικοί Χοροί) 23

ΜΑΘΗΜΑΤΑΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΆΘΕ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) Α΄ΕΤΟΣΒ΄ΕΤΟΣ Μουσική (Θεωρία, Ωδική, Ενόργανος Μουσική, Εκκλησιαστική Μουσική) 33 Οργάνωσις και Διοίκησις Εκπαιδεύσεως (Γενικαί Αρχαί Οργανώσεως και Διοικήσεως, Εκπαιδευτική Πολιτική, Οργάνωσις, Διοίκησις και Εποπτεία Δημοτικού Σχολείου, Προγράμματα, Σχολικά Βιβλία, Εκπαιδευτική Νομοθεσία) -- Οικιακή Οικονομία και Οικογενειακή Αγωγή -Δι’ άρρενας και θήλεις -Μόνον διά θήλεις (μόνο διά θήλεις) Υγιεινή (Ατομική, Κοινωνική, Σχολική, Πρώται Βοήθειαι) 1- Ξένη Γλώσσα (Αγγλική ή Γαλλική ή Γερμανική)22 Στοιχεία Γεωπονίας και Γεωργικής Οικονομίας11 (μόνο δι’ άρρενας) Πρακτικαί Ασκήσεις Διδασκαλίας κατά Πρόγραμμα οριζόμενον υπό του διευθυντού Σύνολο Ωρών

Το Πρόγραμμα του 1984 Δύο χρόνια μετά τη θεσμοθέτηση των Παιδαγωγικών Τμημάτων Δημοτικής Εκπαίδευσης το 1982 και ταυτόχρονα με την έναρξη λειτουργίας τους δημοσιεύεται το τελευταίο Πρόγραμμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών. Στο Πρόγραμμα αυτό ο εβδομαδιαίος χρόνος κατανέμεται ισόβαρα στα Παιδαγωγικά – Ψυχολογικά και στα μαθήματα Ειδικότητας. 28

ΜΑΘΗΜΑΤΑΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΤΆ ΕΒΔΟΜΑΔΑ Α΄ ΕΤΟΣΒ΄ΕΤΟΣ I.Παιδαγωγικά 1.Θεωρία της Παιδείας 2.Εισαγωγή στη Φιλοσοφία – Φιλοσοφία της Παιδείας 3.Συγκριτική Παιδαγωγική 4.Κοινωνιολογία της Παιδείας 5.Πειραματική Παιδαγωγική με στοιχεία Στατιστικής 6.Ιστορία της Νέο[ελληνικής] Εκπαίδευσης 7.Ειδική Αγωγή Αποκλινόντων παιδιών 8.Διδακτική Μεθοδολογία μαθημάτων Δημοτικού Σχολείου 9.Πρακτικές Ασκήσεις II. Ψυχολογία 1.Εισαγωγή στην Ψυχολογία (Γενική Ψυχολογία - Σύγχρονα Ρεύματα) 2.Αναπτυξιακή (εξελικτική) Ψυχολογία 3.Ψυχολογία Ατομικών Διαφορών 4.Παιδαγωγική Ψυχολογία (Γνωστική – Μαθήσεως – Ψυχολογία Γλώσσας) Πίνακας 5 Ωρολόγιο Πρόγραμμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών (1984)

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΤΆ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) Α΄ΕΤΟΣΒ΄ΕΤΟΣ III. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ( σε σχέση και αναφορά με ό,τι διδάσκεται στο Δημοτικό Σχολείο) 1.Θρησκεία 2.Ελληνική Γλώσσα – Γραμματεία 3.Ιστορία Ελληνικού Πολιτισμού 4.Λαογραφία 5.Μαθηματικά 6.Φυσικές Επιστήμες – Περιβαλλοντική Εκπαίδευση 7.Οικιακή Οικονομία 8.Φυσική Αγωγή 9.Αισθητική Αγωγή (Τεχνικά, Μουσική) 10.Ξένη Γλώσσα Σύνολο

Η Πρακτική Άσκηση Οπωσδήποτε όμως για την πληρέστερη εκπαίδευση των υποψηφίων δασκάλων δεν αρκεί μόνο η παροχή θεωρητικών γνώσεων, αλλά και «η παροχή επαγγελματικής Πρακτικής Άσκησης, όπου θα δίνονται στο σπουδαστή ευκαιρίες με κατάλληλη καθοδήγηση να αναπτύξει την πρακτική ικανότητα να διευθύνει την καθημερινή εργασία μιας τάξης». Προς εξασφάλιση αυτής της σύζευξης ανάμεσα στη θεωρητική γνώση και στη παιδαγωγική πράξη στις σχολικές τάξεις, το πρώτο Πρόγραμμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών προέβλεπε τη διεξαγωγή των Πρακτικών Ασκήσεων μόνο στο δεύτερο έτος σπουδών επί οκτώ ώρες την εβδομάδα. Οι ασκήσεις αυτές διεξάγονταν στα Πρότυπα Δημοτικά Σχολεία, τα οποία ήταν προσαρτημένα στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες και την εποπτεία τους έχει ο διευθυντής ή ο υποδιευθυντής της κάθε Σχολής. 31

Το παιδευτικό κλίμα Ούτε το οργανωτικό πλαίσιο λειτουργίας των Παιδαγωγικών Ακαδημιών ούτε και η παρουσία του κατάλληλου Προγράμματος μαθημάτων ή η παροχή ικανοποιητικού χρόνου για την πρακτική άσκηση των εκπαιδευομένων μπορούν να θεωρηθούν από μόνοι τους ως αποκλειστικοί παράγοντες για την εξασφάλιση πιο ολοκληρωμένης εκπαίδευσης τους. Απαραίτητη προϋπόθεση προς την επίτευξη αυτού του σκοπού κρίνεται και η διαμόρφωση εκείνου του σχολικού κλίματος μέσα στο οποίο οι μελλοντικοί δάσκαλοι θα αποκτήσουν συνείδηση τόσο της επαγγελματικής τους ιδιότητας όσο και της αποστολής και του ρόλου τους στα πλαίσια του σχολείου και της ελληνικής κοινωνίας. Για τη διαμόρφωση αυτού του κλίματος το ενδιαφέρον του Υπουργείου Παιδείας εστιάζεται ισόβαρα σε δύο παράγοντες : στον έλεγχο της διαγωγής και στον έλεγχο της υποχρεωτικής φοίτησης των σπουδαστών. Παράλληλα, για την παράβαση των κανονισμών της Σχολής επιβάλλονταν στους σπουδαστές ποινές (παραίνεση, επίπληξη, προσωρινή αποβολή, διαρκής αποβολή, καθώς και αποκλεισμός από τις ΠΑ) Σύμφωνα με τις διατάξεις του διατάγματος 4 της 28 ης Ιουλίου 1936 οι ποινές που επιβάλλονται γίνονται πιο αυστηρές. Τελικά, οι ποινές καταργούνται ριζικά με το Προεδρικό Διάταγμα της 12 ης Απριλίου του

Η Σύνθεση του διδακτικού προσωπικού των Παιδαγωγικών Ακαδημιών Η σύνθεση του διδακτικού προσωπικού των Παιδαγωγικών Ακαδημιών όφειλε να ανταποκρίνεται στις αρχές του εκάστοτε ισχύοντος μοντέλου εκπαίδευσης των υποψήφιων δασκάλων. Τα απαιτούμενα ειδικά τυπικά προσόντα Για την πρόσληψη του διδακτικού προσωπικού των Παιδαγωγικών Ακαδημιών το Νομοθετικό Διάταγμα του 1971 ορίζει τα εξής: 1. Για τις θέσεις των καθηγητών του παιδαγωγικού κλάδου απαιτείται πτυχίο πανεπιστημιακής σχολής της Ελλάδας ή πτυχίο Παιδαγωγικής Ακαδημίας με διετή μετεκπαίδευση, πτυχίο Παιδαγωγικών ή Φιλοσοφικών σπουδών ξένου πανεπιστημίου διετούς φοίτησης με δεκαετή εκπαιδευτική υπηρεσία. 33

2. Για τις θέσεις των διευθυντών των Παιδαγωγικών Ακαδημιών απαιτούνται τα προσόντα της προηγούμενης παραγράφου και επιπλέον διδακτορικό δίπλωμα ή πτυχίο πανεπιστημιακής σχολής της Ελλάδας ή του εξωτερικού με αξιόλογη επιστημονική δράση. 3. Για τις θέσεις των θεολόγων, των φιλολόγων, των φυσικών και των φυσιογνωστών απαιτείται πτυχίο αντίστοιχης πανεπιστημιακής σχολής, με μεταπτυχιακές σπουδές ή μετεκπαίδευσης στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. 4. Για τις θέσεις των καθηγητών της Σωματικής Αγωγής, της Οικιακής Οικονομίας, των Τεχνικών και της Μουσικής απαιτείται πτυχίο ανώτατης ή ανώτερης σχολής με μεταπτυχιακή εκπαίδευση που κατακτήθηκε στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό ή με ειδίκευση που αποδεικνύεται από δημοσιευθείσες επιστημονικές εργασίες. 34

Η επιλογή των υποψήφιων δασκάλων Ο τρόπος εισαγωγής (εγγραφής) των σπουδαστών στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες Οι σπουδαστές εγγράφονται στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες μετά από:  Εισιτήριες εξετάσεις  Κατ’ εξαίρεση των διατάξεων περί γενικών εισιτηρίων εξετάσεων(τέκνα αναπήρων και θυμάτων πολέμου, απόρων πολυτέκνων, εκπαιδευτικών, ομογενών εξ’ αλλοδαπής και Κύπρου κτλ.)  Μετεγγραφές (από αντίστοιχες σχολές του εξωτερικού και σε άτομα από κάθε σχολή που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες, έχουν ειδικές ανάγκες, είναι πολύτεκνα )  Κατατακτήριες Εξετάσεις (πτυχιούχοι από Ανώτατες σχολές της Ελλάδας ή του εξωτερικού, από Ένοπλες Δυνάμεις και Σώματα Ασφαλείας)  Χωρίς Εξετάσεις (όσοι υποψήφιοι είχαν απολυτήριο εξαταξίου Γυμνασίου με βαθμό άριστα και διαγωγή κοσμιωτάτη) 35

Το κοινωνικό προφίλ των δασκάλων Στην πλειοψηφία τους οι Έλληνες δάσκαλοι προέρχονταν από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, κατάγονταν από αγροτικές ή ημιαστικές περιοχές και οι γονείς τους ήταν απλά απόφοιτοι του Δημοτικού Σχολείου. Η αναλογία ανδρών και γυναικών Σύμφωνα με όλα τα στατιστικά στοιχεία από το ακαδημαϊκά έτη 1934 – 1935 μέχρι και το ακαδημαϊκό έτος προκύπτει ότι ο αριθμός των σπουδαστριών είναι μικρότερος από τον αντίστοιχο των σπουδαστών. Το γεγονός αυτό δεν είναι συμπτωματικό, αλλά αποτέλεσμα των διατάξεων του ιδρυτικού νόμου του 1933, ο οποίος ορίζει ότι ο αριθμός των εισαχθέντων στις ΠΑ δεν μπορεί να ξεπερνά τους 40, από τους οποίους μόνο οι δεκαπέντε μπορούν να είναι γυναίκες. 36

Βιβλιογραφία Αντωνίου Χρ. (2002 ). Η εκπαίδευση των Ελλήνων δασκάλων. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα 37

38