Ενότητα 1_2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ Τίτλος μαθήματος: Εκπαιδευτική αξιολόγηση Ενότητα 1_2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

Εκπαιδευτικό έργο: Όλες οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται σε μια χώρα οργανωμένα και συστηματικά, προκειμένου να υλοποιηθούν οι καθιερωμένοι σκοποί της εκπαίδευσης Διδακτικό έργο: Η προγραμματισμένη, σκόπιμη και συστηματική μετάδοση γνώσεων και εμπειριών από τον δάσκαλο προς το μαθητή

Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου: Ο συστηματικός έλεγχος του βαθμού επιτυχίας των επιδιωκόμενων εκπαιδευτικών στόχων και ο εντοπισμός αιτιών αποτυχίας, ώστε μέσα από την ανατροφοδότηση να βελτιώνεται η ποιότητα της εκπαίδευσης

Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου δεν ταυτίζεται με την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού περιλαμβάνει και την αξιολόγηση του μαθητή, καθώς και άλλων συντελεστών της εκπαιδευτικής διαδικασίας (αναλυτικά προγράμματα, διδακτικά εγχειρίδια, μέθοδοι διδασκαλίας, μέσα…)

Βασικές αρχές εκπαιδευτικής αξιολόγησης (1) Βασικές αρχές εκπαιδευτικής αξιολόγησης (1) Αξιολόγηση όλων των παραγόντων και συντελεστών (μαθητές, εκπαιδευτικοί, λοιπό προσωπικό, υποδομή, υλικά μέσα, βιβλία, προγράμματα, υπηρεσίες στήριξης…) Όχι αξιολόγηση για την αξιολόγηση: Σύνδεσή της με βελτίωση, διόρθωση, ανάπτυξη, αύξηση αποδοτικότητας… Αξιολόγηση προσωπικού: σαφής διάκριση ανάμεσα σε: α) βελτίωση, ανάπτυξη, διόρθωση β) διοικητική κρίση, προαγωγή… Αξιολόγηση χωρίς συναίνεση είναι αδύνατη (κριτήρια εξωτερικά και διάφανα, αποδεκτά από όλους) Άμεση γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης και των αντίστοιχων διορθωτικών μέτρων Συνεχής, αμφίδρομη διακίνηση δεδομένων και πληροφοριών από τη βάση προς την ηγεσία και αντιστρόφως Σύνδεση αξιολόγησης προσωπικού με βασική εκπαίδευση και επιμόρφωση Η αξιολόγηση ως διαδικασία βελτίωσης και όχι ως απειλή για τον αξιολογόυμενο

Γιατί είναι απαραίτητη η αξιολόγηση; Η Εκπαίδευση είναι: σημαντικός παράγοντας κοινωνικής ανάπτυξης –οικονομικής ευημερίας Χρηματοδοτείται από τους πολίτες (ανάγκη καλύτερης αξιοποίησης διαθέσιμων πόρων) Ανάγκη μηχανισμών εκτίμησης του βαθμού εκπλήρωσης των στόχων, δηλαδή εκπαιδευτική αξιολόγηση (εκπαιδευτική μέτρηση και εκπαιδευτική έρευνα)

Γιατί είναι απαραίτητη η αξιολόγηση; Χωρίς αξιολόγηση τα μέτρα και οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται δεν κρίνονται με βάση τα αποτελέσματά τους, αλλά αποτελούν: αντικείμενα πολιτικής βούλησης και πολιτικού κόστους τυχαίες και αυθαίρετες υιοθετήσεις αντιγραφές επίκαιρων διεθνών καινοτομιών

Ευρωπαϊκή Ένωση: ο ανταγωνισμός κεντρικός μοχλός ανάπτυξης ΣΥΝΕΠΩΣ: Ανάγκη αποτελεσματικών επιλογών – αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αλλαγών

Συστήματα – τάσεις αξιολόγησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση Συστήματα – τάσεις αξιολόγησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση Α) Δημόσιος διοικητικός έλεγχος των εκπαιδευτικών ως ατόμων Β) Απόδοση λόγου του εκπαιδευτικού και του σχολείου στην κοινωνία (βλ. γονείς) Γ) Αυτοαξιολόγηση εκπαιδευτικού - σχολικής μονάδας (Δανία, Σουηδία) [Σύνδεση εξωτερικής και εσωτερικής αξιολόγησης – από τα πρόσωπα στο σχολείο]

Λειτουργίες της εκπαιδευτικής αξιολόγησης Α) Ελεγκτική: επίτευξη στόχων – αποτέλεσμα – προϊόν – έλεγχος – αποτελεσματικότητα Β) Ανατροφοδοτική: στόχος η βελτίωση και η ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Ρόλοι της εκπαιδευτικής αξιολόγησης Α) Κοινωνική αποδοτικότητα (national standards) Β) Η αξιολόγηση ως εργαλείο μάθησης (μαθησιακές προδιαγραφές)

Α) Κοινωνική αποδοτικότητα (national standards) Ιδεολογικό υπόβαθρο: το σχολείο σύστημα παραγωγής ατόμων για τις ανάγκες της οικονομίας (επίτευξη στόχων οικονομικής ανάπτυξης, διεθνούς ανταγωνισμού…) Αξιοποίηση μεθόδων αξιολόγησης επιχειρήσεων: εκτίμηση αποδοτικότητας με ανάλυση κόστους, οι διοικούντες ως μάνατζερ κ.λπ.

Απολογισμός της εκπαίδευσης (educational accountability) κίνηση για αποτελεσματικά σχολεία καθιέρωση εθνικών ποιοτικών προδιαγραφών αξιολόγηση μαθητικών επιδόσεων σε εθνική κλίμακα (δειγματοληπτικές εξετάσεις) ανταγωνισμός μεταξύ των σχολικών μονάδων διεθνείς εκπαιδευτικές αξιολογήσεις (PISA, TIMMS κ.λπ)

Ελεύθερη επιλογή σχολείου από τους γονείς Παροχή πληροφοριών στους γονείς ώστε α) να επιλέγουν ελεύθερα το σχολείο του παιδιού τους β) να συμμετέχουν ενεργά στις διαδικασίες διακυβέρνησης του σχολείου Η χρηματοδότηση κάθε σχολείου βασίζεται (κατά 80%) στον αριθμό των μαθητών. Αφού λοιπόν ο προϋπολογισμός του σχολείου εξαρτάται από τον αριθμό των μαθητών, κάθε σχολείο προσπαθεί να προσελκύσει όσο πιο πολλούς μαθητές γίνεται

Ενημέρωση των γονέων αποτελέσματα εθνικών αξιολογήσεων (σε ηλικία 7, 11 και 14 ετών) αποτελέσματα απολυτηρίων εξετάσεων (GCSE, A Levels, απολυτήριες εξετάσεις με αντικειμενικά κριτήρια σε συνδυασμό με την συνεχή αξιολόγηση του εκπαιδευτικού) αριθμός απουσιών και αριθμός μαθητών που διακόπτουν το σχολείο ετήσια ατομική έκθεση από το σχολείο για την πρόοδο του παιδιού τους έκθεση ανεξάρτητης επιθεώρησης του σχολείου (περίπου κάθε 4 χρόνια) συγκριτικοί πίνακες κατά σχολείο

Λόγοι: αυξανόμενο κόστος παρεχόμενης εκπαίδευσης δυσαρέσκεια για το μορφωτικό επίπεδο ζήτηση αυξημένων επαγγελματικών προσόντων για τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης ανάγκη συχνού απολογισμού των εκπαιδευτικών στους γονείς και την κοινωνία

Εθνικές εξετάσεις: Τι αξιολογείται; (ποια μαθήματα, ποιες γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες) Πώς αξιολογείται; (σταθμισμένα τεστ αντικειμενικού τύπου versus: portfolio, περιγραφική αξιολόγηση, ποιοτικές μέθοδοι αξιολόγησης) Κάθε πότε; (στο τέλος του δημοτικού, στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ενδιάμεσα κ.λπ.). Επιδράσεις στη διδασκαλία και μάθηση; (στίγμα αποτυχίας, προσαρμογή – προετοιμασία για τα τεστ…)

Στάση πολιτικής ηγεσίας: Στάση εκπαιδευτικών: Υποψία απολογισμού – ελέγχου Αλλοίωση των στόχων του προγράμματος σπουδών Άνιση μεταχείριση μαθητών- σχολείων σε μειονεκτικές περιοχές Στάση πολιτικής ηγεσίας: Η εκπαίδευση είναι πολύ σημαντικός θεσμός και δεν πρέπει να αφήνεται στα χέρια των εκπαιδευτικών: δημόσια αξιολόγηση

2. Η αξιολόγηση ως εργαλείο μάθησης (μαθησιακές προδιαγραφές) Αξιολόγηση ενσωματωμένη στη διαδικασία μάθησης: Εκθέσεις περιγραφικές portfolio Σχέδια εργασίας Αξιολόγηση από τους δασκάλους Αυτοαξιολόγηση μαθητή Αξιολόγηση από συμμαθητές

Μετατόπιση της αξιολόγησης στη σχολική μονάδα: έλεγχος του περιεχομένου του προγράμματος σπουδών Αμφισβήτηση της αξιοπιστίας της εσωτερικής αξιολόγησης Μικτό σύστημα αξιολόγησης: η εξωτερική αξιολόγηση «καπελώνει» την εσωτερική – αντιφάσεις Οι μορφές εσωτερικής ποιοτικής αξιολόγησης δεν έχουν πλήρως αναπτυχθεί και δεν είναι ευρέως αποδεκτές

Αξιολόγηση Σχολικής Μονάδας 2001, Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και Συμβούλιο Υπουργών: έμφαση στην αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας Συνδυασμός εξωτερικής και εσωτερικής αξιολόγησης Ευρώπη: Εσωτερική αξιολόγηση κυρίως όμως σε προαιρετική βάση Εξωτερική αξιολόγηση από επιθεωρητές Αξιολόγηση σχολικών μονάδων στην Ελλάδα Στην πράξη μόνο καταγραφή ποσοτικών /στατιστικών δεδομένων (πρόγραμμα αποτύπωσης από το Κ.Ε.Ε.) Εκθέσεις διευθυντών, σχολικών συμβούλων, προϊσταμένων κ.λπ. με γραφειοκρατικό χαρακτήρα και χωρίς τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών Πειραματικά προγράμματα αξιολόγησης (π.χ. ΣΕΠΠΕ, Σολομών, 1999 «Ηγεσία για τη μάθηση», Μπαγάκης, 2005)

Αξιολόγηση Σχολικής Μονάδας 01. Μαθητικό δυναμικό: κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά 0.2. Χαρακτηριστικά του κοινωνικού - πολιτισμικού πλαισίου Διαθέσιμα μέσα–πόροι Κτίριο, χώροι και εξοπλισμός Οικονομικοί πόροι Πρόγραμμα Σπουδών-βιβλία Πρόγραμμα Σπουδών Σχολικά βιβλία – οδηγίες Προσωπικό σχολείου Διδακτικό προσωπικό Διοικητικό – Ειδικό επιστημονικό – βοηθητικό προσωπικό Διοίκηση Συντονισμός σχολικής ζωής Διαμόρφωση – εφαρμογή σχολικού προγράμματος Αξιοποίηση μέσων- πόρων Κλίμα–σχέσεις–συνεργασίες Σχέσεις εκπαιδευτικών μεταξύ τους Σχέσεις εκπαιδευτικών – μαθητών και μαθητών μεταξύ τους Σχέσεις σχολείου – Γονέων/κηδεμόνων Σχέσεις σχολείου με εκπ/κούς θεσμούς, τοπική κοινωνία Διδακτική – μαθησιακή διαδικασία Ποιότητα της διδασκαλίας Ποιότητα της μάθησης Λειτουργίας της αξιολόγησης Εκπαιδευτικά επιτεύγματα Φοίτηση – ροή – διαρροή μαθητών Επίδοση – πρόοδος των μαθητών Ατομική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών Κατευθύνσεις των μαθητών

Αξιολόγηση σχολικής μονάδας (Μεγάλη Βρετανία) Αφενός άτυπη εσωτερική αξιολόγηση αφετέρου εξωτερική αξιολόγηση-επιθεώρηση σχολικών μονάδων Η επιθεώρηση έχει ως αντικείμενα: Το επίπεδο σπουδών Τη χρήση οικονομικών πόρων Την πολύπλευρη ανάπτυξη των μαθητών Την ποιότητα παρεχόμενης εκπαίδευσης Χρόνος επιθεώρησης: κάθε 4 χρόνια διάρκεια επιθεώρησης ενός σχολείου δευτεροβάθμιας με πάνω από 400 μαθητές: 33 ημέρες Τρόπος επιθεώρησης: Συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων Στατιστικοί δείκτες Συνεντεύξεις (π.χ. καλούνται οι γονείς στο σχολείο) Σχέδιο ανάπτυξης και προϋπολογισμός του σχολείου Παρατηρήσεις διδασκαλιών Ομοιογενή κριτήρια Σύνταξη τελικής έκθεσης επιθεώρησης Φορείς επιθεώρησης: Ιδιωτικές εταιρείες (!) Ο επικεφαλής επιθεωρητής: μη παιδαγωγός (the man in the street) Θετικά: το πλαίσιο της επιθεώρησης έχει υιοθετηθεί από τους εκπαιδευτικούς και για την εσωτερική αξιολόγηση του σχολείου έχει αποτελέσει βάση γόνιμων προβληματισμών και συζητήσεων λειτουργεί στο επίπεδο της σχολικής μονάδας και έτσι ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στα προβλήματα του κάθε σχολείου Αρνητικά: Εκτενή κριτήρια δημιουργούν μία εξωπραγματική εικόνα ενός υπερσχολείου Τι θα γίνει με τα «αποτυχόντα» σχολεία; Τι στήριξη θα έχουν; Θα κλείσουν;

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ (1) Μορφές και μέθοδοι αξιολόγησης εκπαιδευτικού: Διαμορφωτική αξιολόγηση Τελική αξιολόγηση Εκτίμηση της επίδοσης των μαθητών (σταθμισμένα τεστ) Αυτοαξιολόγηση: (ενδοσκόπηση βάσει κριτηρίων, με εργαλεία αυτοαξιολόγησης - μικροδιδασκαλίες) Αξιολόγηση με βάση τα χαρακτηριστικά του «καλού» εκπαιδευτικού: κατάλογοι χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων check-list. «Αξιολογική Παιδαγωγική»: ο εκπαιδευτικός παθητικός αποδέκτης και εκτελεστής.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ (2) Αξιολόγηση μέσω τρίτων: Μαθητών (περιγραφή γεγονότων όχι κρίσεις και ερμηνείες) Γονέων (μεγάλος βαθμός υποκειμενικότητας) Συναδέλφων Άλλων φορέων Αξιολόγηση κατόπιν συμφωνίας: τάξη, χρόνος, αντικείμενο, τρόπος, μέσα και κριτήρια (αδυναμία συγκρισιμότητας των αποτελεσμάτων)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ (3) Αξιολόγηση συμπεριφοράς ή του στυλ διδασκαλίας: κλίμακες παρατήρησης (Παιδαγωγική Ψυχολογία) Στόχος: Η ενίσχυση επιθυμητών μορφών συμπεριφοράς, Η ανάδειξη «ορθών» τρόπων και μεθόδων διδασκαλίας και Η υποχώρηση ανεπιθύμητων συμπεριφορών

Τύποι αξιολόγησης Ως προς τον σκοπό της αξιολόγησης: Διαμορφωτική αξιολόγηση Τελική ή αθροιστική αξιολόγηση

Διεθνείς τάσεις στην αξιολόγηση Σύνδεση της αξιολόγησης με την ποιότητα της εκπαίδευσης και τη βελτίωσή της Μηχανισμός ανατροφοδότησης και παρακολούθησης και όχι συμμόρφωσης προς τις κεντρικές εντολές Μετακίνηση από τα πρόσωπα στη σχολική μονάδα (περισσότερη αυτονομία) Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού μέρος της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας Αλληλοσυσχέτιση εσωτερικής – εξωτερικής αξιολόγησης