ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1974-1989 Εύη Ζαμπέτα, Εκδόσεις Θεμέλιο Κεφάλαιο 1ο Οι πολιτικές για την Εκπαιδευτική Αξιολόγηση στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (σελ. 230-258) Μάθημα: Εκπαιδευτική Πολιτική Διδ.: κ. Ηλιάδου-Τάχου Φοιτήτρια: Κατή Αργυρώ (3142) Εξάμηνο: Στ’ (εαρινό) Φλώρινα, 09-05-2014

1. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ. ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ. Η έννοια της Εκπ/κής Αξιολόγησης στο ελληνικό εκπ/κό σύστημα έχει συνδεθεί με τον θεσμό της «Εποπτείας». Το 1834 θεσπίζεται «Επιθεωρητική Επιτροπή» σε επίπεδο δήμου, επαρχίας και νομού. Οι επιτροπές είχαν ως έργο τόσο την διοίκηση όσο και την «επιθεώρηση» των σχολείων, ενώ η εποπτεία των επιτροπών, των δασκάλων και των σχολείων εναπόκειται στον αρμόδιο νομάρχη και στην Εκκλησιαστική Γραμματεία της επικράτειας.

Η Έρευνα του Διατάγματος του 1834 μας οδηγεί στα εξής συμπεράσματα: α) η Εποπτεία της Εκπ/σης ανατίθεται κυρίως σε έξω- εκπαιδευτικούς παράγοντες β) παρατηρείται έντονη ανάμιξη ετερογενών στοιχείων στην πρωταρχική συγκρότηση των θεσμών (οι επιθεωρητές προέρχονται από τον πολιτικό και δικαστικό χώρο) γ) δεν διαχωρίζει το πολιτικό από το θρησκευτικό στοιχείο και αναθέτει στην εκκλησία εποπτικό ρόλο για την εκπαίδευση δ) η Εποπτεία της εκπ/σης αποκτά έντονα διοικητικό και κατασταλτικό χαρακτήρα

Η επιλογή να αναθέτεται η Εποπτεία της δημοτικής εκπ/σης σε όργανα και πρόσωπα εκτός του κλάδου των δασκάλων ήταν λόγω της υποβαθμισμένης εκπ/σης και επιμόρφωσης των δασκάλων, αλλά και της συγκεντρωτικής δομής της εξουσίας. Με διάφορες τροποποιήσεις στο θεσμικό πλαίσιο, οι οποίες δεν αλλοίωσαν την ουσία του ρόλου του, ο θεσμός του Επιθεωρητή ίσχυσε μέχρι το 1982 οπότε και καταργήθηκε με τον Ν.1304/1982 Εξακολούθησε να ασκείται κριτική για το ρόλο του θεσμού του επιθεωρητή ακόμα και μετά την κατάργηση του λόγω του ότι κυριάρχησε ο διοικητικός- ελεγκτικός χαρακτήρας και ατόνησε ο επιστημονικός-παιδαγωγικός. Ο «Επιθεωρητής» χρησιμοποιήθηκε ως μοχλός άσκησης πίεσης και αυταρχικού πειθαναγκασμού των δασκάλων, καθώς ταυτίστηκε απόλυτα με τους σκοπούς της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας, η οποία τον χρησιμοποίησε ως όργανο ελέγχου και καταστολής των εκπ/κων. Απόλυτη ταύτιση του θεσμού του Επιθεωρητή με την πολιτική εξουσία ήταν την περίοδο της δικτατορίας.

2. Οι πολιτικές για το θεσμό των Επιθεωρητών (1974-1981) α. Η κριτική στο θεσμό των Επιθεωρητών (1974-1976) Στην πρώτη τακτική μεταδικτατορική Γενική Συνέλευση της ΔΟΕ προτείνεται: α) η αντικατάσταση του όρου «Επιθεωρητής» με τον όρο «Σχολικός Σύμβουλος» β) οι Σχολικοί Σύμβουλοι να είναι μετακλητοί με πενταετή θητεία γ) η κατάργηση των χαρακτηρισμών «Προακτέος κατ΄εκλογήν», «Πρακτέος κατ΄αρχαιότητα» και «Μη πρακτέος» δ) Η κοινοποίηση των «Εκθέσεων Υπηρεσιακής Ικανότητας» στους κρινόμενους

Στα αιτήματα αυτά παρατηρείται ότι εμφανίζονται κάποιες ιδέες για δημοκρατικότερη αναδιοργάνωση του εκπ/κού συστήματος, χωρίς όμως να έχουν ωριμάσει. Σε αυτές τις θέσεις: α) δεν προβάλλεται διαφορετική αντίληψη για το θεσμό της Εποπτείας, β) δεν προτείνεται ο Σχολικός Σύμβουλος να απαλλαγεί από διοικητικές αρμοδιότητες και να αποκτήσει έναν ρόλο επιστημονικού συμβούλου του δασκάλου γ)δεν προτείνεται άλλη πρόταση για την αξιολόγηση του εκπ/κού έργου

β. Ο θεσμός της Εποπτείας κατά τη μεταρρύθμιση το 1976 β. Ο θεσμός της Εποπτείας κατά τη μεταρρύθμιση το 1976. Η πολιτική του κράτους. Με τον Ν. 309/76 δημιουργούνται 240 Εκπ/κές περιφέρειες στις οποίες οι Επιθεωρητές διοικούν, επιθεωρούν, καθοδηγούν και ελέγχουν τα σχολεία Δημοτικής Εκπ/σης, τη δημόσια και ιδιωτική ζωή των εκπ/κών. Ουσιαστικά ο Επιθεωρητής είναι ο διαμεσολαβητής μεταξύ κράτους και σχολείου και ο στόχος της διαμεσολάβησης είναι ο έλεγχος απ’ την πλευρά του κράτους. Σημαντικό ρόλο στη σχέση Εκπ/κών και Επιθεωρητών έπαιζε η «Έκθεση Ουσιαστικών Προσόντων», την οποία συνέτασσαν οι Επιθεωρητές για τους δασκάλους και τις Νηπιαγωγούς.

Διαδικασία Αξιολόγησης Εκπ/κών Ο κρινόμενος χαρακτηρίζεται και βαθμολογείται ως προς τα στοιχεία τα οποία συνθέτουν την προσωπικότητα του. α) Πνευματικά προσόντα, σπουδές, πτυχία β) Παιδαγωγική κατάρτιση και διδακτική ικανότητα γ) Διοικητική δεξιότητα δ) Υπηρεσιακή ευσυνειδησία ε) Δράση και υπηρεσία εντός και εκτός της σχολικής κοινότητας Για την αξιολόγηση χρησιμοποιούνταν χαρακτηρισμοί και αριθμητική κλίμακα βαθμολογίας από το 1 ως το 10, ενώ ο Επιθεωρητής έπρεπε να παρακολουθήσει και να αξιολογήσει δύο διδασκαλίες του εκπ/κού σε διαφορετικά μαθήματα.

Οι «Εκθέσεις Ουσιαστικών Προσόντων» της περιόδου 1976-1980 εμφανίζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) Αντιεπιστημονικότητα και προσκόλληση σε ξεπερασμένες παιδαγωγικές αντιλήψεις του περασμένου αιώνα β) Πλήρη σύγχυση ως προς τους στόχους και το αντικείμενο της αξιολόγησης γ) Σύγχυση επαγγελματικών χαρακτηριστικών με στοιχεία προσωπικής ζωής των εκπ/κών δ) Σαφή ιδεολογική θέση ως προς την οποία κρίνονται οι εκπ/κοί ε) Μεροληψία που πλήττει ιδιαίτερα τους νεοεισερχόμενους στο επάγγελμα Συμπεραίνεται, λοιπόν, ότι η μορφή αξιολόγησης είναι αντιεπιστημονική και επικρίθηκε από τους εκπαιδευτικούς.

Η επιλογή των «Επιθεωρητών» λαμβάνει υπόψη της τα εξής: α) στοιχεία υπηρεσιακού φακέλου του εκπ/κού β) τα αποτελέσματα σχετικού διαγωνισμού γ) συνέντευξη με τους υποψήφιους Όλα αυτά διεξάγονται από Επιτροπή , η διαδικασία όμως έχει κατηγορηθεί ως διαβλητή και δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί ούτε στις προσδοκίες των εκπ/κών, ούτε στις ανάγκες μιας ορθολογικής οργάνωσης της εκπ/σης.

Γ. Οι αντιδράσεις στην πολιτική της μεταρρύθμισης του 1976 για την Εποπτεία. Οι θέσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των συνδικαλιστικών φορέων Οι προεκλογικές θέσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης μέχρι και τις εκλογές του 1981 δεν έθεταν καν θέμα εποπτείας και αξιολόγησης της Εκπαίδευσης, με εξαίρεση το ΠΑΣΟΚ το οποίο ήδη από το 1978 υιοθετεί τις θέσεις της ΔΟΕ. Γεγονός είναι ότι τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης δεν προέβαλλαν, με εξαίρεση το θέμα της αποχουντοποίησης, κάποιον συγκεκριμένο αντίλογο στη μεταρρύθμιση του 1976 όσον αφορά το θέμα της Εποπτείας Για πρώτη φορά γίνεται λόγος για κατάργηση του θεσμού του Επιθεωρητή και καθιέρωση του θεσμού του Σχολικού Συμβούλου με αποκλειστικό έργο να γίνει βοηθός και σύμβουλος του δασκάλου στο εκπαιδευτικό έργο. (Γενική Συνέλευση 1978)

3. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΣΜΟ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ (1982-1989) α. Η πολιτική του κράτους για την Αξιολόγηση της Εκπαίδευσης και ο θεσμός των Σχολικών Συμβούλων Τον Οκτώβρη του ’81 την κυβέρνηση αναλαμβάνει το ΠΑΣΟΚ και στις πρώτες εξαγγελίες αναφέρεται ως άμεση προτεραιότητα η κατάργηση των Επιθεωρητών . Με τον Ν. 1304/82 καταργείται ο θεσμός των Επιθεωρητών και εισάγεται ο θεσμός των Σχολικών Συμβούλων.

Ο Σχολικός Σύμβουλος έχει τις εξής αρμοδιότητες: α) την επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση των εκπ/κών όσον αφορά το περιεχόμενο της δουλειάς τους στην τάξη β) τον προγραμματισμό του εκπ/κού έργου γ) την γενικότερη επιμόρφωση και ενημέρωση των εκπ/κών σε τρέχοντα θέματα δ) την προώθηση της επιστημονικής έρευνας στην περιφέρεια τους ε) την αξιολόγηση του εκπ/κού έργου της περιφέρειας στ) την «συνεργασία» με τους διοικητικούς προϊστάμενους Το θεσμικό αυτό πλαίσιο ουδέποτε συμπληρώθηκε με ρυθμίσεις με αποτέλεσμα ο ρόλος των Σχολικών Συμβούλων να είναι ασαφής και δεν απέκτησε ποτέ ουσιαστικές αρμοδιότητες.

β) Η κριτική στο θεσμό των Σχολικών Συμβούλων β) Η κριτική στο θεσμό των Σχολικών Συμβούλων. Οι θέσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των συνδικαλιστικών φορέων. Ο Σχολικός Σύμβουλος είναι ο επιστημονικός συνεργάτης του εκπαιδευτικού και η συνεργασία του με τους εκπ/κούς κινείται σε επίπεδο ισοτιμίας.

ΘΕΣΕΙΣ ΔΟΕ α) Η αξιολόγηση μπορεί να γίνεται μόνο εφόσον οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί ζητούν κατάληψη θέσης στελέχους εκπαίδευσης και σε καμία άλλη περίπτωση (1987) Η άρνηση σε οποιαδήποτε μορφή αξιολόγησης είναι το σημείο που ενώνει τους εκπ/κούς όλων των παρατάξεων. β) Το 1988 διατυπώνεται η πρώτη θέση της ΔΟΕ που αντιστοιχεί στο πρόγραμμα της ΝΔ, δηλαδή να διεκδικηθεί αλλαγή του συστήματος επιλογής των στελεχών εκπαίδευσης με αντικειμενικά κριτήρια.

ΘΕΣΕΙΣ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ Η ΝΔ α) Αντιτέθηκε στην πολιτική για την εκπ/κή αξιολόγηση της περιόδου 1981-1989 (κατάργηση του θεσμού του Επιθεωρητή) και ταυτίστηκε με τα συμφέροντα της «Ένωσης Επιθεωρητών Δημοτικής Εκπαίδευσης Ελλάδος». β) Στο πρόγραμμα της το 1989 δεν προτείνει την επαναφορά του θεσμού των Επιθεωρητών και διατηρεί τη διάκριση του διοικητικού από το επιστημονικο-συμβουλευτικό έργο της Εποπτείας. Το ΚΚΕ α)Δέχτηκε ότι ήταν θετικό βήμα η κατάργηση του θεσμού του Επιθεωρητή και η εισαγωγή του θεσμού του Σχολικού Συμβούλου, β)αλλά διαφώνησε ως προς τις ρυθμίσεις για τη διοίκηση. Επίσης εξέφρασε επιφυλάξεις για τον τρόπο επιλογής των Σχολικών Συμβούλων.

Η κριτική στην πολιτική της εκπαιδευτικής αξιολόγησης της περιόδου 1981-1989 δεν ασκήθηκε μόνο από τους συνδικαλιστικούς φορείς και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά και από τους ίδιους τους Σχολικούς Συμβούλους, οι οποίοι έβλεπαν το θεσμό να απογυμνώνεται από ουσιαστικές αρμοδιότητες, να είναι μετέωρος και χωρίς σύνδεση με τα επιστημονικά όργανα της εκπαίδευσης (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο) Γενικά, οι σοβαρές αντιδράσεις που εκφράστηκαν κυρίως από την πλευρά των εκπ/κών, επέδρασαν καθοριστικά στην κυβερνητική πολιτική, η οποία στο βαθμό πουν δεν διαμορφωνόταν συναίνεση, προτίμησε τη διαιώνιση των προβλημάτων.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας..!!!