Ο ρόλος του Ψυχολόγου στη διάγνωση των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών: Διαφοροδιαγνωστικοί παράγοντες Ευδοξία Παναγιωτίδου Ψυχολόγος Α’ ΚΕΔΔΥ Θεσσαλονίκης Τετάρτη, 01-04-2015
Ορισμοί Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών H δυσλεξία είναι μια διαταραχή με νευρολογική βάση, συχνά κληρονομική, η οποία εμποδίζει την κατάκτηση της γλώσσας. Διαφέρει σε σοβαρότητα από άτομο σε άτομο και εκδηλώνεται με δυσκολίες στην αντίληψη και έκφραση της γλώσσας, ιδιαίτερα στη φωνολογική επεξεργασία, στην ανάγνωση και στη γραφή, στην ορθογραφία και μερικές φορές στην αριθμητική. Η δυσλεξία δεν είναι αποτέλεσμα έλλειψης κινήτρων και δεν περιλαμβάνει μαθησιακά προβλήματα που οφειλονται σε οπτικές, ακουστικές ή κινητικές αναπηρίες, σε νοητική υστέρηση, σε σοβαρές συναισθηματικές δυσκολίες ή σε περιβαλλοντική αποστέρηση. Διεθνής Εταιρεία Δυσλεξίας (IDA)
Ορισμοί Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών Για να διαγνωσθεί ένα άτομο με δυσλεξία πρέπει να υστερεί στην ανάγνωση και την ορθογραφία, να έχει μέση ή ανώτερη νοημοσύνη, επαρκείς ευκαιρίες για να μάθει να διαβάζει και να γράφει, να μην έχει αισθητηριακές ή σοβαρές νευρολογικές βλάβες, ούτε ακόμα ψυχιατρικά ή σοβαρά συναισθηματικά προβλήματα (Αναστασίου, 1998. Beech, 1994. Rack, 1994. Snowling, 2000).
Διαφοροδιαγνωστικοί παράγοντες: 1. Νευροαισθητηριακοί Προβλήματα όρασης Προβλήματα ακοής Νευρολογικές παθήσεις (παραπληγία, ημιπληγία, εγκεφαλική παράλυση, διαταραχή συντονισμού των κινήσεων, επιληψία κτλ)
Διαφοροδιαγνωστικοί παράγοντες: 2. Νοητικό δυναμικό Μέσος Δείκτη Νοημοσύνης (IQ). Απόκλιση μεταξύ της «δυναμικότητας για σχολική επιτυχία», που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει το IQ, και της τρέχουσας σχολικής απόδοσης του μαθητή. Η απόκλιση αυτή αποτελεί ένδειξη και όχι απόδειξη. Μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες, όπως: α) μια χρονικά παρατεταμένη ασθένεια που προκαλεί πολλές απουσίες του παιδιού σε μια κρίσιμη τάξη, β) η έλλειψη επαρκών ευκαιριών για μάθηση, γ) η ανεπαρκής ή η ακατάλληλη διδασκαλία.
Διαφοροδιαγνωστικοί παράγοντες: 2. Νοητικό δυναμικό Γι’ αυτό στη διαγνωστική διαδικασία πρωτεύουσα σημασία έχουν: α) το «ατομικό» και «οικογενειακό» ιστορικό του παιδιού, β) το σχολικό ιστορικό του παιδιού, και γ) οι τρέχουσες πληροφορίες για τη σχολική του επίδοση, την καθημερινή απόδοσή του στη σχολική τάξη, την ανταπόκρισή του στη διδασκαλία και την αλληλεπίδρασή του με όλο το «σχολικό σύστημα» (εκπαιδευτικοί, συμμαθητές, συμπεριφορά και διάδραση εντός και εκτός σχολικής τάξης).
Διαφοροδιαγνωστικοί παράγοντες: 2. Νοητικό δυναμικό WISC-ΙΙΙ, το οποίο αποτελεί διεθνώς το πιο αναγνωρισμένο πολυθεματικό τεστ που δίνει τρεις IQ δείκτες: Λεκτικό: ακουστικο-λεκτική δίοδο επικοινωνίας Πρακτικό: οπτικο-κινητική δίοδο επικοινωνίας Γενικό: γενική νοητική λειτουργικότητα Ανάλυση του ενδο-ατομικού προφίλ δεξιοτήτων
Διαφοροδιαγνωστικοί παράγοντες: 3. Συναισθηματικοί Οι Συμπεριφορικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες είναι μια έννοια ομπρέλα που αφορά ένα εύρος από πολύπλοκες και χρόνιες δυσκολίες που βιώνουν αρκετά παιδιά και έφηβοι Οι μαθησιακές δυσκολίες και οι συναισθηματικές δυσκολίες βρίσκονται συνήθως σε μια αμφίδρομη σχέση.
Διαφοροδιαγνωστικοί παράγοντες: 3. Συναισθηματικοί Υπερκινητικότητα και διάσπαση προσοχής Ανωριμότητα στις κοινωνικές δεξιότητες ή έλλειψη αυτών Άγχος ή γενικευμένο άγχος Κατάθλιψη, μελαγχολία Σχολική φοβία Κοινωνική απομόνωση Επίμονος ή περιπλεγμένος θρήνος μετά από κάποια απώλεια Σημαντικά συμβάντα ζωής που επηρεάζουν τη συναισθηματική εξέλιξη του παιδιού (διαζύγιο ή σύγκρουση γονέων, παραμέληση ή αδιαφορία ή ασταθής πειθαρχία-οριοθέτηση, πολλές μετακινήσεις, σοβαρές ασθένειες των παιδιών ή των γονιών τους)
Σύνδεση μάθησης - συναισθήματος Το συναίσθημα επηρεάζει νόηση, γνωστική επεξεργασία, μάθηση Πλάτωνας: η μάθηση έχει μια συναισθηματική βάση Πρόσφατα οι νευροεπιστήμονες έχουν αρχίσει να αποκαλύπτουν την βιολογική αλληλεπίδραση μεταξύ μάθησης και συναισθήματος.
Σύνδεση μάθησης - συναισθήματος Τρία μεγάλα δίκτυα σχετίζονται με τη μάθηση (Rose & Strangeman, 2007). Αναγνωριστικό δίκτυο: προσλαμβάνει αισθητηριακές πληροφορίες από το περιβάλλον και τις μετατρέπει σε γνώση. Αναγνωρίζει και κατηγοριοποιεί ό, τι βλέπουν, ακούν και διαβάζουν οι μαθητές. Στρατηγικό δίκτυο: σχεδιάζει και συντονίζει την στοχο-κατευθυνόμενη δράση. Συναισθηματικό δίκτυο: εμπλέκεται στις συναισθηματικές διαστάσεις της μάθησης, όπως το ενδιαφέρον, τα κίνητρα και το στρες.
Σύνδεση μάθησης - συναισθήματος Συναισθηματικό δίκτυο Αναγνωριστικό δίκτυο Στρατηγικό δίκτυο
Σύνδεση μάθησης - συναισθήματος Το συναισθηματικό δίκτυο αποτελείται από ένα σετ δομών στο κέντρο του εγκεφάλου γνωστό ως το λιμβικό σύστημα. Το λιμβικό σύστημα όμως συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται με τη γνωστική επεξεργασία (LeDoux, 2000).
Σύνδεση μάθησης - συναισθήματος Το λιμβικό σύστημα έχει περιγραφεί ως ένας διακόπτης στη μάθηση. Εάν το λιμβικό σύστημα μεταφράσει μία πληροφορία ως θετική, ο διακόπτης ανοίγει. Όταν η μετάφραση της πληροφορίας είναι αρνητική, ο διακόπτης κλείνει και η σκέψη και η μάθηση καταστέλλονται.Το συναίσθημα λοιπόν διαμορφώνει και διαμορφώνεται από τη γνωστική επεξεργασία.
Συνοψίζοντας... Διάγνωση το δυνατόν νωρίτερα Έμφαση στην κατάλληλη παρέμβαση Ιδιαίτερη προσοχή στα συναισθήματα των παιδιών Η προφορική εξέταση δεν είναι πανάκεια
Πηγές http://www.edc.uoc.gr/ptde/ptde/anounc/b_tomeas/diat/Anastasiou_DiagnosticAppr.pdf http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6329:ep&catid=162:child-psychology http://www2.media.uoa.gr/davou/imageup/06_Mathisi_stin_efiveia.pdf http://www.priorygroup.com/besd/ebd-education http://www.eda-info.eu/ http://www.dyslexia-goneis.gr/ http://eida.org/ http://www.bdadyslexia.org.uk/ http://www.american-dyslexia-association.com/ http://www.cyprusdyslexia.com Brain Research, Learning and Emotions: implications for education research, policy and practice, CHRISTINA HINTΟΝ, KOJI MIYAMOTO & BRUNO DELLA-CHIESA, European Journal of Education, Vol. 43, No. 1, 2008 The International Book of Dyslexia: A Guide to Practice and Resources Ian Smythe,John Everatt,Robin Salter
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ… http://4myfiles.wordpress.com epanagiotidou@yahoo.com