Χωροθέτηση, σχεδιασμός και λειτουργία ΧΥΤΑ

XYTA Υγειονομική Ταφή είναι η μέθοδος της ελεγχόμενης και οργανωμένης διάθεσης των αποβλήτων στο έδαφος, στους χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων (ΧΥΤΑ). ΧΑΔΑ ΧΥΤΑ ΧΥΤΥ Για ο,τι απομένει μετά από ανακύκλωση, μείωση στην πηγή και εναλλακτικές μεθόδους 2009: 1300 ΧΑΔΑ

Σχετικές αναλογίες ΑΣΑ σε ΧΥΤΑ Εκτίμηση σύνθεσης 1984 με στοιχεια Αθηνα, Θεσ/νικη Ρόδος, Χανιά, Κως, Καλαμάτα, Νάξος

Τελική διάθεση ΑΣΑ σε Ελλάδα Σε πανελλαδικό επίπεδο, η διάθεση των απορριμμάτων τείνει να εξελιχθεί σε μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, καθώς γίνεται με τη μέθοδο της (συχνά ανεξέλεγκτης) απόρριψης και κάποτε (σε ορισμένες περιπτώσεις μόνον) υγειονομικής ταφής. Το όλο θέμα της διαχείρισης των AΣΑ έχει εκχωρηθεί στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), εξαιτίας όχι κάποιας πολιτικής αποκέντρωσης αλλά εξαιτίας μίας τάσης απαλλαγής της πολιτικής εξουσίας από τις ευθύνες ενός τέτοιου έργου, το οποίο συνεπάγεται μόνο κόστος από πλευράς πολιτικής. (NIMBY, εξυπηρέτηση ημετέρων!) Όσον αφορά στρατηγικές για βελτίωση της διαχειρισης ΑΣΑ γενικές κατευθυντήριες γραμμές πλεύσης αποτελούν τα -προγράμματα ευρείας κλίμακας για ανακύκλωση χαρτιού/αλουμινίου/γυαλιού/πλαστικών με διαλογή στην πηγή, Μονάδες για λιπασματοποίηση, κομποστοποίηση και βιοσταθεροποίηση) Μονάδες καύσης ειδικών κατηγοριών ΣΑ Η μέχρι σήμερα πρακτική δείχνει ότι μοναδικό μέλημα είναι η απομάκρυνση των απορριμμάτων από τις πόλεις. Σε πολλούς χώρους απόρριψης τα σκουπίδια (αυτ)αναφλέγονται και καίγονται κάθε τόσο επί τόπου (πχ καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το θέμα του φαραγγιού του Κουρουπητού ) -οι ΧΥΤΑ συνεχίζουν να αποτελούν την κύρια μέθοδο τελικής διάθεσης ΑΣΑ στην Ελλάδα και η χωροθέτηση και λειτουργία τους επομένως πρέπει να πληροί όλους τους απαραίτητους κανόνες

XYTA Διαδικασίες έγκρισης Καταγραφή των υποψήφιων χώρων - Συγκρότηση από τον Νομάρχη γνωμοδοτικής επιτροπής - Σύνταξη μελέτης προέγκρισης χωροθέτησης - Εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) - Απόφαση έγκρισης μελέτης περιβαλλοντικών όρων - Εκπόνηση τεχνικής μελέτης κατασκευής - Κατασκευή του ΧΥΤΑ και άδεια λειτουργίας *Η οδηγία 99/31/ΕU θέτει τα «τεχνικά πρότυπα υγειονομικής ταφής» για όλη τη διάρκεια ζωής ενός ΧΥΤΑ

Διαδικασίες έγκρισης Η ελληνική νομοθεσία που διέπει τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, καθώς και τα κριτήρια επιλογής θέσεων εγκατάστασης διαχείρισης αποβλήτων καθορίζεται από τις: -1. ΚΥΑ 50910/2727 (ΦΕΚ 1909/22-12-2003) «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης». Περιλαμβάνει τις κατηγορίες αποβλήτων και τις τεχνικές προδιαγραφές σύνταξης των περιφερειακών σχεδίων διαχείρισης στερεών αποβλήτων. -2. ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572Β/16-12-2002) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή αποβλήτων». -3. ΚΥΑ 114218/97 (ΦΕΚ 1016 Β/17-11-97) «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων». Περιλαμβάνει το πλαίσιο τεχνικών προδιαγραφών διαχείρισης στερεών αποβλήτων, τους όρους και τα κριτήρια καταλληλότητας και επιλογής θέσεων εγκατάστασης διαχείρισης αποβλήτων. -4. ΚΥΑ 49541/1424/86 (ΦΕΚ 358Β′/17-5-1996) «Στερεά απόβλητα σε συμμόρφωση με την οδηγία 75/422/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης Ιουλίου 1975». Ορίζει τις διαδικασίες για την έγκριση της λειτουργίας ενός χώρου διάθεσης απορριμμάτων. -5. ΚΥΑ 69269/5387/90 (ΦΕΚ 678Β′/25-10-1990) «Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόμενο Μ.Π.Ε. και λοιπές συναφείς διατάξεις σύμφωνα με τον Ν. 1650/1986». Αναφέρεται στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σε ΧΥΤΑ. -6. Νόμος 1650/1986 (ΦΕΚ 160 Α′/18-10-86) «Για την προστασία του περιβάλλοντος»

XYTA Δέχεται: Δεν γίνονται δεκτά: Οικιακά απορρίμματα Τέφρες και σκωρίες (προϋπόθεση συγκέντρωση μετάλλων) Σταθεροποιημένη ιλύ από ΕΕΑΛ Γεωργικά μη επικίνδυνα απόβλητα Υλικά κατεδάφισης Δεν γίνονται δεκτά: τα υγρά απόβλητα τα εύφλεκτα απόβλητα (99/689/EC) τα εκρηκτικά ή οξειδωτικά απόβλητα (99/689/EC) τα μολυσματικά νοσοκομειακά ή κλινικά απόβλητα τα χρησιμοποιημένα ελαστικά (εκτός χρήσης σε έργα και μικροτεμαχισμένα) -ούτε μετά από αραίωση!

XYTA Πλεονεκτήματα: Οικονομική μέθοδος Χαμηλή επένδυση Πλήρης μέθοδος (χωρίς υπολείμματα) Ευελιξία Αποκατάσταση ΧΥΤΑ Χρήση μεθανίου ως καύσιμο

XYTA Μειονεκτήματα: -Χωροθέτηση ΧΥΤΑ -Αλλοίωση φυσικού περιβάλλοντος, εμφάνιση ζωικών ειδών, επιπτώσεις σε πανίδα και χλωρίδα -Κίνδυνος καθίζησης, κατολίσθησης -Μεταφορά απορριμμάτων -Συνεχής φροντίδα - Κοινωνική αποδοχή -Παραγωγή υγρών αποβλήτων Ρύπανση υπόγειου υδροφορέα Ρύπανση επιφανειακών νερών -Έκλυση βιοαερίου Εκρήξεις, πυρκαγιές Φαινόμενο θερμοκηπίου «Για έβδομη ημέρα σιγοκαίει η φωτιά και στη χωματερή Ταγαράδων. Ενώ έχει τεθεί υπό έλεγχο, εξακολουθεί να καίει πλαστικά και εύφλεκτες ύλες» 7/2006

Αναλυτικά οι πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις -Παραγωγή διασταλαζόντων υγρών και πιθανή ρύπανση των υπόγειων υδροφόρων οριζόντων και του εδάφους ( -Ρύπανση επιφανειακών νερών -Εκπομπή αερίων (CH4, CO2, SO2, NH3, H2S κ.ά) -Εμφάνιση διαφόρων ζωικών ειδών (ποντίκια, έντομα, πτηνά) -Επιπτώσεις στην πανίδα και ειδικά σε ευαίσθητα φυτά και δένδρα -Αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και αισθητική όχληση - Δυσοσμία, Σκόνη, Διασπορά μικρών αντικειμένων με τον άνεμο -Θόρυβοι από τη λειτουργία μηχανημάτων μεταφοράς και συμπίεσης -Κίνδυνοι ανάφλεξης -Κίνδυνος κατολίσθησης - Κίνδυνος καθίζησης και διάβρωσης του υλικού επικάλυψης

XYTA Παράμετροι χωροθέτησης: Ο ΧΥΤΑ πρέπει να εξασφαλίζει στεγανότητα, σταθερότητα των γεωλογικών σχηματισμών, να μην επηρεάζει τον υδροφόρο ορίζοντα, να είναι μακριά από αρχαιολογικούς χώρους, αεροδρόμια, βιότοπους κλπ Πρέπει να επιλεγεί ο χώρος με τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες, γεωγραφικό ανάγλυφο, βέλτιστη απόσταση από χώρους παραγωγής ΑΣΑ, μικρότερο κοινωνικό κόστος κλπ

Παράμετροι χωροθέτησης: XYTA Παράμετροι χωροθέτησης: Μπορούν να διακριθούν τρία στάδια διαδικασίας χωροθέτησης 1) Στάδιο διερεύνησης Ακριβής καθορισμός επιφάνειας επάρκειας Μέγιστη οικονομικά και τεχνικά απόσταση από την πηγή Έλεγχος των κριτηρίων βέτο (αρχαιολογικοί, δασικοί, οικιστικοί χώροι, χρήσεις γης)

Παραδείγματα κριτηρίων βέτο XYTA Παράμετροι χωροθέτησης: Παραδείγματα κριτηρίων βέτο Κριτήριο Αποστάσεις από αναφερόμενη περιοχή (m) Αστικές περιοχές (οικισμοί και στρατόπεδα) < 500 Αεροδρόμια < 3000 Σημεία υδροληψίας από υπόγεια νερά (πηγές, πηγάδια) Επιφανειακά νερά < 500 (από σημεία υψηλών ποσοτήτων επιφανειακού νερού) και πλήρης αποκλεισμός εντός υγροτόπων Οικολογικά ευαίσθητες περιοχές < 500 από υγρότοπους και εντός περιοχών που έχουν χαρακτηριστεί ως «ΝATURA 2000” Αρχαιολογικές περιοχές και μελλοντικά θεσμοθετημένες αρχαιολογικές περιοχές Πλήρης αποκλεισμός εντός των ορίων Φυσικά μνημεία και πάρκα Υδρογεωλογία Αποκλείονται καταρχάς οι περιοχές με Υψηλή υδροπερατότητα καθώς και τα γεωθερμικά πεδία Φυσική βλάστηση Αποκλείονται περιοχές υπό αναδάσωση, δάση καρυδιάς, βελανιδιάς και κωνοφόρων, καλλιεργήσιμη γη, υγρότοποι Καλλιέργειες Αποκλείεται καλλιεργήσιμη γη

Παράμετροι χωροθέτησης: XYTA Παράμετροι χωροθέτησης: 2) Στάδιο αξιολόγησης κριτηρίων Οι υποψήφιες θέσεις βαθμολογούνται με βάση κατηγορίες και υποκατηγορίες κριτηρίων. Κάθε υποκατηγορία έχει σχετική βαρύτητα μέσα στην κατηγορία και κάθε κατηγορία σχετική βαρύτητα μέσα στο σύστημα Υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες (groupings) κριτηρίων και διαφορές στις σχετικές βαρύτητες ανάλογα με τον ερευνητή

XYTA Κριτήρια επιλογής ΧΥΤΑ • Γεωλογικά-Υδρολογικά– υδρογεωλογικά • Περιβαλλοντικά • Χωροταξικά • Οικονομικά •Γενικά Πρόβλημα χωροθέτησης: ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ Επιλογή κριτηρίων αξιολόγησης (επιλογή του συντελεστή αξίας του) Βαθμολόγηση των χαρακτηριστικών του προς αξιολόγηση χώρου ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ

Κριτήρια επιλογής ΧΥTA Γεωλογικά-Υδρολογικά– υδρογεωλογικά Πχ… -ποιότητα εδάφους, ανάγλυφο, αντίσταση σε διάβρωση -υδροδιαπερατότητα -τεκτονικά χαρακτηριστικά -σεισμικότητα -υπόγεια νερά -επιφανειακά νερά Very bad! η παρουσία ασβεστολίθων και διαρρηγμένων πετρωμάτων σε μικρό βάθος από τον πυθμένα ύπαρξη ενεργών ρηξιγενών ζωνών

Γεωλογικά- Υδρολογικά– υδρογεωλογικά -υπόγεια νερά -πάχος ακόρεστης ζώνης -βάθος και διακυμάνσεις στάθμης του υπόγειου νερού -επιφανειακά νερά -υδροπερατότητα -pH -ικανότητα ιοντοανταλλαγής -μέγεθος λεκάνης απορροής, επιφανειακή απορροή Very bad! η παρουσία υδροφορέων σε μικρό βάθος, ειδικά στην περίπτωση που εκμεταλλεύονται για την κάλυψη υδρευτικών αναγκών

Κριτήρια επιλογής ΧΥTA Περιβαλλοντικά Πχ… -αλλοίωση της εικόνας του φυσικού τοπίου -επιπτώσεις στα ζώα και τα φυτά -επιπτώσεις στα νερά -επιπτώσεις στον αέρα -επιπτώσεις στο έδαφος Very bad! υγροβιότοποι. Σε νησιά, σύμφωνα με κοινή απόφαση των Υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Οικονομίας (2006), θα μπορούν να δημιουργηθούν μικροί ΧΥΤΑ και σε προστατευόμενες περιοχές (δίκτυο NATURA, Ramsar) με αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους.

Κριτήρια επιλογής ΧΥTA Χωροταξικά Πχ… -απόσταση από κατοικημένες περιοχές - απόσταση από περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους -απόσταση από βιομηχανίες τροφίμων και φαρμάκων -απόσταση από αεροδρόμια -δυνατότητα πρόσβασης Very bad! αρχαιολογικοί χώροι, παραδοσιακοί οικισμοί, οικιστικές περιοχές, που περιλαμβάνει περιοχές εντός ορίων σχεδίου πόλης και εντός ορίων οικισμών με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, περιοχές εντός ορίων οικοδομικών συνεταιρισμών Α ή και Β κατοικίας, περιοχές ιδιωτικής πολεοδόμησης του Ν. 1947/91 για οικιστική χρήση. Βλ επίσης και κριτηρια βετο

Κριτήρια επιλογής ΧΥTA Γενικά (Οικονομικά, Λειτουργικά, κοινωνικά) Πχ… -κοινωνική αποδοχή -βροχοπτώσεις κατακρημνίσεις -άνεμοι -εύρος θερμοκρασιών -επιφάνεια και όγκος του χώρου -ιδιοκτησιακό καθεστώς -διαθεσιμότητα υλικού επικάλυψης αξία γης -κόστος συλλογής-μεταφοράς -έργα υποδομής

Σχετική αξιολόγηση κριτηρίων επιλογής (Νομαρχία Θεσ/νικης) Α/Α Ειδικό βάρος ομάδας Ομάδα κριτηρίων Κριτήρια Ειδικό βάρος κριτηρίων Συνολικό ειδικό βάρος 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 20% Κριτήρια λειτουργικότητας Κλιμ συνθήκες Χωρητικότητα Διέλευση ομβρίων Πρόσληψη υλικού επικάλ Ευχέρεια απόκτησης χώρου Τοπογραφικό ανάγλυφο Συλλογή στραγγισμάτων Δυνατότητα αξιοπ βιοαεριου Πυρασφάλεια Δικτυα υδρευσης-ΔΕΗ-ΟΤΕ 20 15 2.00 4.00 3.00 0.6 1.6 1.2 11 12 13 14 16 17 30% Κριτήρια χωροταξίας 18 19 21 22 23 35% Κριτήρια περιβαλλοντικά 15% Κριτήρια κόστους

Βαθμονόμηση κριτηρίων επιλογής Υποκριτήριο «πρόσληψη υλικού επικάλυψης» -πολύ μεγάλη βαθμοί 1 -μέτρια βαθμοί 0.5 -μικρή βαθμοί 0.3 -πολύ μικρή βαθμοί 0 Υποκριτήριο «έκταση της λεκάνης απορροής» -μεγάλη βαθμοί 1 *μέτρια=8 Χ έκταση ΧΥΤΑ -μικρή βαθμοί 0

Βαθμονόμηση κριτηρίων επιλογής Υποκριτήριο «πάχος ακόρεστης ζώνης» ->7,5 μ βαθμοί 1 -3,5-7,5 μ βαθμοί 0.5 -< 3,5 μ βαθμοί 0 Υποκριτήριο «κλίση πρανών» -<3% βαθμοί 1 -3-15% βαθμοί 0.5 ->15% βαθμοί 0 Υποκριτήριο «πέτρωμα υποβάθρου» -υπόλοιπα βαθμοί 1 -ψαμμίτες ασβεστιτικοί χονδρόκοκκοι 0.5 -καρστικά ανθρακικά βαθμοί 0

Βαθμονόμηση κριτηρίων επιλογής Υποκριτήριο «ευχέρεια απόκτησης χώρου» Υποκριτήριο «επιφανειακή απορροή» χαρακτήρας Χωρίς ειδική χρήση Βοσκότοπος Καλλιέργειες Δασικός Δημόσιος 1 0.9 0.8 0.7 Δημοτικός 0.5 Ιδιωτικός 0.6 0.3 Υποκριτήριο «επιφανειακή απορροή» βλάστηση καρστικό διαπερατό ημιδιαπερατό αδιαπέρατο >90% 1 0.9 0.7 0.5 60-90% 0.8 0.6 0.4 40-60% 0.3 20-40% 0.2 <20% 0.1

Βαθμονόμηση κριτηρίων επιλογής Υποκριτήριο «κλιματικές συνθήκες» Βροχόπτωση < 300 mm βαθμοί 1 Βροχόπτωση > 1100mm βαθμοί 0 Ημέρες παγετού </3 βαθμοί 1 Ημέρες παγετού </5 βαθμοί 0.9 κοκ Ένταση ανέμου > 6Β για < 5 ημέρες Βαθμοί 1 Ένταση ανέμου > 6Β για < 15ημέρες Βαθμοί 0.5 AF=α AF=β AF=γ

Για την επιλογή του βέλτιστου σεναρίου διαχείρισης των απορριμμάτων σε επίπεδο Νομού ή περιφέρειας και τη χωροθέτηση ΧΥΤΑ εφαρμόζονται επιπλέον μέθοδοι πολυκριτηριακής ανάλυσης ιεράρχησης επιλογών Η επιλογή της κατάλληλης θέσης χωροθέτησης ΧΥΤΑ μπορεί να γίνει με την αλληλεπίθεση χαρτών, που απεικονίζουν περιοχές αποκλεισμού ή περιοχές επιλογής πάνω στον τοπογραφικό χάρτη της περιοχής

Διερεύνηση καταλληλότητας της περιοχής «Βραγόνι» Κερατέας (κριτήρια αποκλεισμού) Η θέση θα πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση >300 m από κοίτη υδατορρεύματος περιοδικής ροής.

Διερεύνηση καταλληλότητας της περιοχής «Βραγόνι» Κερατέας (κριτήρια αποκλεισμού) Κριτήριο, η υποψήφια θέση πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση >500 m από αρχαιολογικούς χώρους.

Παράμετροι χωροθέτησης: XYTA Παράμετροι χωροθέτησης: 3) Λεπτομερείς έρευνες πεδίου Επιβεβαίωση της καταλληλότητας στα κριτήρια που μπορούν να επαληθευτούν πειραματικά -λιθοφασική σύσταση, εκσκαψιμότητα, υδροπερατότητα, αντοχή, συμπιεστότητα -ικανότητα συγκράτησης ρύπων -πάχος και φύση ακόρεστης ζώνης -πιθανότητα υποβάθμισης υπογείων νερών

XYTA Παράμετροι χωροθέτησης: 3) Λεπτομερείς έρευνες πεδίου -εργασίες πεδίου Δειγματοληπτικές γεωτρήσεις (>/ 7m μέτρα από πυθμένα) Διερεύνηση στρωματογραφίας (πχ καρστικά ανθρακικά πετρώματα, ψαμμίτες) Μικροσεισμικές έρευνες Δοκιμές υδροπερατότητας δοκιμή Maag λεπτόκοκκων εδαφικών υλικών, δοκιμή Lefranc αδρόκοκκων εδαφικών υλικών, δοκιμή Lugeon βραχωδών σχηματισμών Δειγματοληψία υπόγειου νερού (βλ εργαστηριακές αναλύσεις) Καθορισμός υδρογεωλογικού μοντέλου περιοχής

XYTA Παράμετροι χωροθέτησης: 3) Λεπτομερείς έρευνες πεδίου -εργαστηριακές αναλύσεις Χημικές αναλύσεις νερού (βλ και 98/83/EK) Κοκκομετρικές αναλύσεις εδάφους Δοκιμές μηχανικής αντοχής Προσδιορισμός υδαρότητας (συμπεριφορά εδάφους /περιεχόμενη υγρασία) δοκιμή Atterberg Προσδιορισμός υγρασίας Προσδιορισμός διαβρωσιμότητας Πυκνότητα κατά Proctor (συμπιεστότητα/περιεχόμενη υγρασία)

XYTA Τρόποι υγειονομικής ταφής Παραδοσιακή διάθεση απορριμμάτων Διάθεση μετά από προηγούμενη θραύση Επί τόπου λιπασματοποίηση Εξόρυξη παλαιών απορριμμάτων και ταφή νέων Αποθήκευση απορριμμάτων σε υπερυψωμένα κτίρια από τσιμέντο Διάθεση με συμπίεση

XYTA Ο χώρος ταφής αποτελείται από επάλληλες αποθέσεις απορριμμάτων, με ενδιάμεσες στρώσεις χώματος, οριζόντιες και λοξές. • Οι αποθέσεις αυτές παθαίνουν με το χρόνο σημαντική ομοιόμορφη καθίζηση και συμπίεση (π.χ. μέχρι 60% του αρχικού πάχους σε 5 χρόνια). • Για το σχηματισμό των στρώσεων η εκφόρτωση γίνεται, είτε στο πάνω μέρος και ακολουθεί διάστρωση και συμπίεση, είτε στο κάτω μέρος και τα απορρίμματα συμπιέζονται στο λοξό πρανές. κάθε μέρα υπάρχει επικάλυψη με περίπου υλικό αμμώδες η αμμοχαλικώδες 15 cm. Μεγιστο υψος ανάγλυφου 20m

PL2KTRp2So1kwEJ5BN-6LZqY2spTlUV0kj&feature=results_main XYTA http://www.youtube.com/watch?v=zjFBrRcTfic&playnext=1&list= PL2KTRp2So1kwEJ5BN-6LZqY2spTlUV0kj&feature=results_main