Αμιάντoς και σχετιζόμενες παθήσεις στην Ελλάδα: επιδημιολογικά στοιχεία

ΑΜΙΑΝΤΟΣ Συλλογική ονομασία ορυκτού Ένυδρα πυριτικά άλατα του Μαγνησίου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΜΦΙΒΟΛΟΙ ΣΕΡΠΕΝΤΙΤΕΣ Κροκιδολίτης Χρυσοτίλης Αμοσίτης Τρεμολίτης Ανθοφυλίτης

Οι ίνες αμιάντου καθαίρονται απο τον οργανισμό με διαφορετικό ρυθμό που εξαρτάται: απο τα φυσικά τους χαρακτηριστικά Απο τον τύπο τους Καρκινογένεση

Ίνες που είναι μακριές (>4μm)

Ο κροκιδολίτης καθαίρεται δυσκολότερα σε σχέση με τον χρυσοτίλη Χρόνοι ημίσειας ζωής: Κροκιδολίτης: >7 έτη Χρυσοτίλης: <1 έτος ( ιδιότητα να διασπώνται οι ίνες σε μικρότερα ινίδια)

Αμίαντος σε πνευμονικό ιστό Ηλεκτρονική μικροσκοπία Γενικός πληθυσμός: 2-300 ίνες/mg ιστού (οχι κροκιδολίτης) Υπεζωκοτικές πλάκες: 100- 5000 ίνες Αμιάντωση:2000- 1.370.000 ίνες Μεσοθηλίωμα: γενικός πληθ- αμιάντωση

Ο ΑΜΙΑΝΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΠΛΑ ΜΑΣ

στα παλιά εργοστάσια … Αλλά και σε πολλά συγχρονα....

στις παραλίες …

στις ναυπηγοεπισκευαστικές ζώνες …

Επίσης σε περιοχές της Ελλάδας όπως στην Ήπειρο και στη δυτική Κρήτη χρησιμοποιούνταν αμιαντούχα πετρώματα (λούτου) ως υλικό βαφής των σπιτιών. μέλη των οικογενειών των εργαζομένων εκτεθειμένων σε αμίαντο, που μετέφεραν και μεταφέρουν με τα ρούχα της δουλειάς ίνες αμιάντου στο σπίτι.

Παρατηρήθηκε αύξηση της σωματιδιακής ρύπανσης και της ρύπανσης από ίνες αμιάντου στον ατμοσφαιρικό αέρα της πόλης της Ν. Υόρκης μετά την κατάρρευση των δίδυμων πύργων

Ιταλία: 23.000.000 τόνοι αμιάντου (σε διάφορες μορφές) σε όλη τη χώρα.

Απασχόληση & έκθεση σε αμίαντο 1.300.000 οι εργαζόμενοι που έχουν εκτεθεί σε αμίαντο στην Ιταλία, στη Γαλλία > 1.500.000. Στην Ελλάδα, (μελέτη CAREX, για το 1993) εκτειθέμενοι εργαζόμενοι: 10.000.

Απασχόληση & έκθεση σε αμίαντο. 150.000 εργαζόμενοι έχουν εκτεθεί επαγγελματικά σε αμίαντο: εξόρυξη, μεταλλευτικές επιχειρήσεις σε αμιαντούχα πετρώματα, εργοστάσια αμιαντοτσιμέντου, οικοδομικές εργασίες, ναυπηγεία, μηχανοστάσια πλοίων, εργοστάσια και συνεργεία φρένων αυτοκινήτων, κατασκευή πυρίμαχων στολών και υποδημάτων, κατασκευή θερμαστρών, υαλουργεία θερμοηλεκτρικά εργοστάσια κ.λπ.

Η παραγωγή αμιάντου στην Ελλάδα Η Ελλάδα: το 1995 κάλυπτε την 7η θέση στον κατάλογο των αμιαντοπαραγωγών χωρών του κόσμου με παραγωγή 100.000 τόνους χρυσότιλου το χρόνο.

Παραγωγή- επεξεργασία αμιάντου στην Ελλάδα. Το κοίτασμα αμιάντου στο Ζιδάνι της Κοζάνης ( ΙΓΜΕ 35 εκατομμύρια τόνοι) ανακαλύφθηκε το 1950. 1977-1990 (λειτουργία). Το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής προϊόντων αμιαντοτσιμέντου: Ν. Λάμψακος Εύβοιας από την εταιρεία «ΕΛΛΕΝΙΤ» το 1961-1990. Γέφυρα Θεσσαλονίκης: δεύτερη μονάδα (1968). Το 1969 «Αμιαντίτ» : προϊόντα αμιαντοτσιμέντου, στην Πάτρα.

Παραγωγή- επεξεργασία αμιάντου στην Ελλάδα. Ένωση Βιομηχανιών Αμιάντου και Αμιαντοτσιμέντου Ελλάδας: 4 εταιρείες που επεξεργασίας αμίαντου (ΑΜΙΑΝΤΙΤ, ΕΛΛΕΝΙΤ, ΕΒΠΑ, ΕΥΕΛΙΤ), με δυνατότητα παραγωγής 300.000 τόνων το χρόνο και μια εταιρεία-ορυχείο αμιάντου, την ΜΑΒΕ.

Σχετιζόμενες με τον αμίαντο ασθένειες Αμιάντωση. Υπεζωκοτικές πλάκες. Καλοήθης πλευριτική συλλογή. Παχυπλευρίτιδα. Στρογγύλες ατελεκτασίες. Μεσοθηλίωμα υπεζωκότα. Καρκίνος πνεύμονα.

Διεθνή δεδομένα. Η επιδημία του μεσοθηλιώματος: Η θνησιμότητα λόγω μεσοθηλιώματος στη Δ. Ευρώπη, θα κορυφωθεί το 2018, με 9000 θανάτους/ έτος. Ηνωμένο Βασίλειο: 3500 θάνατοι/ έτος, αναμένονται το 2020. Mείωση: εργαζομένοι ναυπηγείων, αύξηση στην κατασκευαστική βιομηχανία.

Αμιάντωση: διεθνή δεδομένα Μέσος όρος των αναγνωρισμένων περιπτώσεων αμιάντωσης, στις χώρες της Ε.Ε: 30/1.000.000 εργαζομένους. Ηνωμένο Βασίλειο: 72% των 172 περιπτώσεων πνευμονοκονίωσης.

Aμιάντωση & μεσοθηλίωμα: καταγραφή Ευρωπαϊκή Κοινότητα (1983) :οδηγία με βάση την οποία, τα Κράτη- μέλη είναι υποχρεωμένα να συντάξουν μητρώα καταγραφής των αναγνωρισμένων περιπτώσεων αμιάντωσης και μεσοθηλιώματος.

Aμιάντωση:κλινικο- εργαστηριακή εικόνα. Μη μουσικοί, τελοεισπνευστικοί, στις πνευμονικές βάσεις, στο πλαίσιο ιστορικού δύσπνοιας. Πληκτροδακτυλία.

Aμιάντωση: Ακτινολογική εικόνα. Ακτινογραφία θώρακα: Μικρές ανώμαλες σκιάσεις (« δικτυακού» ή «γραμμικού» τύπου), ιδιαίτερα στις κατώτερες πνευμονικές ζώνες. Στο 30% των περιπτώσεων οι παρεγχυματικές βλάβες συνδυάζονται με ακτινολογικές αλλοιώσεις του υπεζωκότα: Καλοήθεις υπεζωκοτικές συλλογές. Υπεζωκοτικές πλάκες (η παρουσία τους διαγνωστική) Διάχυτη πάχυνση του υπεζωκότα.

Aμιάντωση: τομογραφική εικόνα. CT Θώρακα: « εικόνα θαμβής υάλου», ιδιαίτερα στους κάτω λοβούς Παρεγχυματικές αλλοιώσεις, συνδυαζόμενες απο υπεζωκοτικές (υπεζωκοτικές πλάκες). «Γραμμοειδείς» σκιάσεις που διασχίζουν το πνευμονικό παρέγχυμα. Σε προχωρημένο στάδιο: «εικόνα μελικηρύθρας».

Aμιάντωση: αναζήτηση ΑΒs, στα πτύελα και στο ΒΑL. Πολύτιμη στη Δ.Δ. Της αμιάντωσης & γενικότερα των σχετιζόμενων με τον αμίαντο ασθενειών. Ιατρο- δικαστική διερεύνηση.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΜΙΑΝΤΩΣΗΣ 20-40% των περίπτώσεων παρουσιάζουν πρόοδο της νόσου Η αμιάντωση προκαλεί αναπνευστική ανεπάρκεια, ανικανότητα και μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης Οι πάσχοντες απο αμιάντωση έχουν διπλάσιο δείκτη θανάτων στους άρρενες σε Αγγλία και Ουαλία

ΑΜΙΑΝΤΩΣΗ, ΜΕΣΟΘΗΛΙΩΜΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο (1952-1976) Αιτία θανάτου ασθενών με αμιάντωση: 39%, καρκίνος πνεύμονα 20%, επιπλοκές της αμιάντωσης 9%, μεσοθηλίωμα

ΑΜΙΑΝΤΟΣ, ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Μη καπνιστές με αμιάντωση RR= 5.00 Bαρείς καπνιστές δίχως αμιάντωση, RR=10.00 Bαρείς καπνιστές & αμιάντωση: RR= 50.00

Η πνευμονική αμιάντωση στην Ελλάδα: οι απαρχές. 1958-1967: Ε Η πνευμονική αμιάντωση στην Ελλάδα: οι απαρχές. 1958-1967: Ε. Σωληναραίος. Aμιάντωση στην Ελλάδα: οι απαρχές Υλικό: 55 αμιαντοτσιμεντεργάτες (1958-67). 14 περιπτώσεις αμιάντωσης. 1 περίπτωση αμιάντωσης σε συνδυασμό με μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα (εργάτης ναυπηγείου). Διάρκεια έκθεσης: 4 έτη. Μέση Διάρκεια επαγγελματικής έκθεσης: 4-10.5 έτη. Σωληναραίος, 1997

Πνευμονική αμιάντωση στην Ελλάδα: οι απαρχές. 1η αναφορά περιστατικού Ελληνική Πνευμονολογική Φυματιολογική Επιθεώρηση (1973) Υλικό:Τεχνίτης ηχητικών μονώσεων ♂, 38 ετών Διάρκεια απασχόλησης: 2 έτη Βάμβαλης και συν

Αμιάντωση στην Ελλάδα: αμιάντωση & ναυτικό επάγγελμα. Η πρώτη επιδημιολογική μελέτη σε επαγγελματικά εκτεθειμένους σε αμίαντο. Αsbestos-related X ray changes among Greek merchant marine seamen. Velonakis EG, Tsorva A, Tzonou A, Trichopoulos D. Am J Ind Medicine 1989;15:511-516.

Aμιάντωση & ναυτικό επάγγελμα 141 συνταξιούχοι ναυτικοί, εγγεγραμμένοι στο Ν.Α.Τ. Υποβλήθηκαν σε ακτινογραφία θώρακα & σπιρομέτρηση. 36% των εξεταζομένων παρουσίασαν παρεγχυματικές ακτινολογικές αλλοιώσεις. 35% υπεζωκοτικές αλλοιώσεις. 29% συνδυασμό των. Υψηλός επιπολασμός ακτινολογικών αλλοιώσεων Αρχαιότητα των πλοίων του ελληνικού εμπορικού στόλου.

Αμιάντωση & ναυτικό επάγγελμα Υψηλότερος επιπολασμός υπεζωκοτικών βλαβών στους χειρώνακτες, συγκριτικά με τους αξιωματικούς Ανίχνευση βλαβών σε μη χειρώνακτες εργαζόμενους περιβαλλοντική ρύπανση από ίνες αμιάντου

Αναγνώριση αμιάντωσης: Η διαχρονική παρουσία της υπο- καταγραφής 1994: 3 περιπτώσεις (αμιαντοεργάτης, σωληνουργός, συντηρητής λεβήτων). 1995: 5 περιπτώσεις (αμιαντοεργάτης {3}, ηλεκτρολόγος, ανειδίκευτος εργάτης.

Η διαχρονική παρουσία της υποκαταγραφής 1996: 3 περιπτώσεις 1999: 4 περιπτώσεις. 2000: 3 περιπτώσεις. 2001: 1 περίπτωση.

Αμιάντωση και ασφαλιστικό σύστημα Αμιάντωση: άρθρο 40 Κανονισμού Ασθενείας του Ι.Κ.Α. (ΦΕΚ 132-12/12/1979). Κατάλογος αναγνωρίσιμων επαγγελματικών ασθενειών. Απουσία κάλυψης επαγγελματικού κινδύνου: ΝΑΤ

Δείκτης μέτρησης του φορτίου της νόσου που οφείλεται στον αμίαντο (για την αμιάντωση) Περιπτώσεις / 1000.000 εργαζόμενους

Δείκτης /1.000. 000 εργαζομένους Ελλάδα, 2001: <1/1.000.000. Ε.Ε.: 30/1.000.000

Μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα Κλινική εικόνα: δύσπνοια/ πόνος στο θώρακα Ακτινογραφικός & τομογραφικός έλεγχος Βιοψία & ιστολογική διάγνωση PET

Μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα. Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Η μελέτη του Μετσόβου (Constantopoulos et al 1987, Respiration; 51: 266-271). Aναφορές περιστατικών (Αλμωπία) (Sichletidis et al 1992, Medicina del lavoro).

Mεσοθηλίωμα υπεζωκότα: επαγγελματικοί παράγοντες Τασόπουλος και συν Ιατρική 1982 41:83-91. Αναφορά περιστατικού: Μεσοθηλίωμα δεξιού υπεζωκότα με επέκταση στο περικάρδιο. Άνδρας 45 ετών, αξιωματικός- ηλεκτρολόγος Πολεμική Αεροπορία. Αμιαντούχα γάντια.

Μεσοθηλίωμα υπεζωκότα: επαγγελματικοί παράγοντες. 2 περιπτώσεις μεσοθηλιώματος , σε ναυτικούς του εμπορικού ναυτικού. Varouchakis G, Velonakis EG, Amphilochiou S, and D. Trichopoulos. Asbestos in strange places: two case reports of mesothelioma among merchant seamen. Am J Ind Med 1991;19: 673-676.

Μεσοθηλίωμα υπεζωκότα: καταγραφή & ασφαλιστικό σύστημα. 1 περίπτωση αναγνωρίστηκε ως επαγγελματική νόσος, το 2001. Το περιστατικό αναφέρεται σε ελασματουργό, 52 ετών. Το Ι.Κ.Α. Είναι ο μόνος ασφαλιστικός φορέας με κατάλογο επαγγελματικών ασθενειών.

Μεσοθηλίωμα & ασφαλιστικό σύστημα Στο άρθρο 40 του κανονισμού ΙΚΑ, περιλαμβάνεται το μεσοθηλίωμα του περιτοναίου. Δεν περιλαμβάνεται όμως το μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΟΡΥΚΤΕΣ ΙΝΕΣ- ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΑΜΙΑΝΤΟΥ Ίνες υάλου Τέφρα ορυκτών (πετροβάμβακας, τέφρα υψικαμίνου) (Σίδηρομετάλλευμα) Κεραμικές ίνες (καολίνης, αλουμίνιο, πυρίτιο)

ΧΡΗΣΕΙΣ Μονωτικά (θερμικά και ακουστικά) Ενίσχυση πλαστικών Αεροναυπηγική βιομηχανία Φούρνοι, οικιακές συσκευές

ΠΑΘΟΓΟΝΟΣ ΔΡΑΣΗ Διάμετρος ίνας 4-5 μm:διεισδυση στο δέρμα και τους βλεννογόνους Βιο- διάρκεια Υψηλή για: Ίνες υάλου Κεραμικές ίνες

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΛΟΗΘΗ ΚΑΚΟΗΘΗ

ΚΑΛΟΗΘΗ Ερεθισμός δέρματος, οφθαλμών και αναπνευστικού Πιθανή πρόκληση πνευμονικής ίνωσης (ίνες υάλου) Πιθανή νεφροτοξική δράση (πυρίτιο)

ΚΕΡΑΜΙΚΕΣ ΙΝΕΣ Υπεζωκοτικές πλάκες Οχι ινωση

ΚΑΚΟΗΘΗ Καρκινος πνεύμονα (όχι όμως συσχέτιση με την διάρκεια απασχόλησης) Περιστατικά μεσοθηλιώματος Επαρκείς ενδείξεις καρκονογένεσης σε ζώα IARC, 2B