ΗΜΕΡΙΔΑ EΔΟΕΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ VERTIGEEN 25 Φεβρουαρίου, 2015 FP7-SME-2011-2-286140 PROJECT CO-FUNDED BY THE EUROPEAN COMMISSION UNDER THE SEVENTH FRAMEWORK PROGRAMME FOR RESEARCH AND TECHNOLOGICAL DEVELOPMENT OF THE EUROPEAN UNION”

ΘΕΜΑΤΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ Σκοπός της Ημερίδας Ο ελαιοκομικός τομέας στην Ευρώπη 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN ΘΕΜΑΤΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ Σκοπός της Ημερίδας Ο ελαιοκομικός τομέας στην Ευρώπη Συνέπειες του Βερτιστιλίου στην ελαιοκαλλιέργεια Συμπτώματα του Βερτιτσιλίου Πού βρίσκεται και πώς εξαπλώνεται? Γιατί πρέπει να ανιχνεύεται το Βερτιτσίλιο και πώς μπορώ να το ανιχνεύσω?: I. Πώς συλλέγονται τα δείγματα II. Πρωτόκολλο προετοιμασίας δειγμάτων III. Ανίχνευση με την συσκευή VERTIGEEN VII. Τι μπορεί να κάνει η συσκευή για σας? Τι κερδίζετε με την συσκευή VERTIGEEN ?

25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN ΣΤΟΧΟΙ ΗΜΕΡΙΔΑΣ Ευαισθητοποίηση των ελαιοκαλλιεργητών τόσο για την ύπαρξη της ασθένειας του Βερτιτσιλίου, όσο και για τις συνέπειές της. Να βοηθήσουμε τους παραγωγούς να κατανοήσουν τις βασικές προκλήσεις για την καταπολέμηση της ασθένειας ,η οποία προκαλείται από αυτόν τον μύκητα. Παρουσίαση του Προγράμματος VERTIGEEN και πως μπορεί να βοηθήσει τον τομέα ( τους τελικούς αποδέκτες αλλά και τους ενδιαφερόμενους φορείς)

Ο ΕΛΑΙΟΚΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 25/2/15 Wokshop ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Πρόκειται για ένα βασικό πυλώνα της ευρωπαϊκής ταυτότητας και μία από τις σημαντικότερες αγορές, παράγοντας το 1,5% της συνολικής γεωργικής παραγωγής της ΕΕ συνολικής αξίας άνω των €5.600 Μ και χρησιμοποιώντας το 4% του συνόλου της διαθέσιμης γεωργικής έκτασης. Η Ισπανία , η Ιταλία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία παράγουν πάνω απο το 95% του ελαιολάδου στην Ευρωπαική Ενωση. Οι περισσότεροι από τους ελαιοπαραγωγούς είναι μικροί και κατ΄επέκταση ευάλωτοι στις διακυμάνσεις της παραγωγής. Ο τομέας απειλείται όχι μόνο από το διεθνή ανταγωνισμό, αλλά και από άλλους δυσμενείς παράγοντες, όπως είναι τα παράσιτα και οι ασθένειες. Το Βερτιτσίλιο αποτελεί έναν απο τους δυσμενείς αυτούς παράγοντες.

Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΒΕΡΤΙΤΣΙΛΙΟΥ 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Επηρεάζει πάνω από 200 είδη φυτών με τις συνολικές απώλειες των καλλιεργειών σε παγκόσμιο επίπεδο να υπολογίζονται σε χιλιάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Προκαλείται από το μύκητα Verticillium dahliae που μπορεί να παραμείνει στο έδαφος για πολλά χρόνια, Παραηρείται συνεχής επέκταση της γεωγραφικής κατανομής της ασθένειας. Παγκόσμιος χάρτης κατανομής του Verticillium όπως φαίνεται από την EPPO PQR (EPPO PQR, 2014 Έκδοση 5.3.1, 16η Σεπτεμβρίου 2014).

Επιπτώσεις του Βερτιτσιλίου στην ελαιοκαλλιέργεια, Επιπτώσεις του Βερτιτσιλίου στην ελαιοκαλλιέργεια, 25/5/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Τα ξυλώδη αγγεία των δέντρων μεταφέρουν το νερό από τις ρίζες στα κλαδιά Παρουσία Βερτιστιλίου  Μπλοκάρισμα των αγγείων Μπλοκάρισμα των αγγείων παρακώλυση μεταφοράς νερού Ελλειψη νερού στην κόμη του δέντρου συμπτώματα ασθένειας  Τρεις τύποι συμπτωμάτων -Αποπληξία : δραστική και γρήγορη ξήρανση των φύλλων -Σταδιακή εξασθένηση: σταδιακά αυξανόμενη νέκρωση και απώλεια των φύλλων. -Αποφύλλωση :πτώση μη προσβεβλημένων πράσινων φύλλων. Αποτελέσματα της ασθένειας : -Απώλεια των δέντρων (ξήρανση ) -Μείωση της απόδοσης στα υγειή δέντρα

Συμπτώματα της Βερτιτσιλίωσης 25/5/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Αποπληξία J.A. Hiemstra, Wageningen UR

25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ- VERTIGEEN Σταδιακή Εξασθένηση

25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Αποφύλλωση

25/2/15 ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΔΟΕΕ- VERTIGEEN Βερτιτσίλιο – που βρίσκεται? From: A Compendium of Verticillium Wilts in Tree Species. HIEMSTRA & HARRIS 1998.

Βερτιτσίλιο - Πώς εξαπλώνεται? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ- VERTIGEEN Χρήση μολυσμένου υλικού φύτευσης Υπολείμματα προσβεβλημένων φυτών (μεταφορά από γειτονικό χωράφι μέσω του αέρα) Μεταφορά από μολυσμένη αποχέτευση ή μολυσμένο αρδεύσιμο νερό Με μολυσμένα σωματίδια εδάφους που μεταφέρονται από τον αέρα ή τα μηχανήματα Οι άνθρωποι και τα ζώα μπορούν επίσης να μεταφέρουν το μύκητα με το χώμα που παραμένει στα πόδια τους

ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΑΝΙΧΝΕΥΣΩ ΤΟ ΒΕΡΤΙΤΣΙΛΙΟ? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ- VERTIGEEN Η γρήγορη ή ακόμη και η προληπτική διάγνωση επιτρέπουν την έγκαιρη παρέμβαση Συσσώρευση γνώσης για την ασθένεια και εφαρμογή της σε διάφορους τομείς Παρακολουθήση των αποτελεσμάτων των μεθόδων καταπολέμησης της ασθένειας

Πως Μπορώ να ανιχνεύσω το Βερτιτσίλιο? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Οπτική εξέταση Olive knot disease. Καλιφόρνια 1990. Οπτική εξέταση Ξυλέλλα. Ιταλία 2013. ΚΑΙ Το βερτιτσίλιο εμφανίζεται και στο έδαφος

Πώς ανιχνεύεται το Βερτιτσίλιο? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο μέθοδοι ανίχνευσης : Απομόνωση του μύκητα και καλλιέργειά του σε θρεπτικό άγαρ (για φυτικό υλικό) ή η Μέθοδος Harris (για εδαφικό υλικό) Χρήση μοριακής βιολογίας (PCR ) ΟΜΩΣ, αυτές οι μέθοδοι είναι εργαστηριακές - απαιτούν εξειδικευμένο προσωπικό, είναι ακριβές και χρονοβόρες

Πώς ανιχνεύεται το Βερτιτσίλιο? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Πώς ανιχνεύεται το Βερτιτσίλιο? ΝΕΑ διαθέσιμη μέθοδος : Isothermal Loop Mediated DNA amplification Method (LAMP). Μοριακή μέθοδος ευαίσθητη και ακριβής Αξιόπιστη και γρήγορη (αποτελέσματα σε 30/40 λεπτά) Το Πρόγραμμα VERTIGEEN εκμεταλλεύτηκε αυτή τη νέα μεθοδολογία σε συνδυασμό με την αρχική τεχνολογία in-solution DNA electrochemical detection για να ξεπεραστούν οι περιορισμοί της: Ανομοιογένειας Φορητότητας Τιμής Ευκολίας στη χρήση και ερμηνείας αποτελεσμάτων Αλλά χρειάζονται δείγματα!!!

Που βρίσκεται το Βερτιτσίλιο στο χωράφι μου ? Πώς παίρνω το δείγμα? 25/5/15Wokshop ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Που βρίσκεται το Βερτιτσίλιο στο χωράφι μου ? Πώς παίρνω το δείγμα? Είναι γνωστό οτι το Βερτιστίλιο είναι κατανεμημένο ανόμοια στο χωράφι pg DNA g-1 soil 100000 10000 1000 100 10 Το Πρόγραμμα VERTIGEEN επέλεξε και ανέπτυξε το βέλτιστο πρωτόκολλο δειγματοληψίας που εγγυάται την ανίχνευση του Βερτιτσιλίου εφόσον υπάρχει.

Πού βρίσκεται το Βερτιτσίλιο στο χωράφι μου ? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ- VERTIGEEN Πού βρίσκεται το Βερτιτσίλιο στο χωράφι μου ? Το βερτιτσίλιο εμφανίζει συχνά ομάδοποιημένη κατανομή στο έδαφος

Που βρίσκεται το Βερτιτσίλιο στο χωράφι μου ? Πώς παίρνω το δείγμα? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Πρωτόκολλο δειγματοληψίας Το αναμεμειγμένο δείγμα χώματος μπορεί τώρα να χρησιμοποιηθεί στο επόμενο βήμα Πρωτόκολλο προετοιμασίας Δείγματος 20m Επιλέξτε 25 δέντρα μέσα σε ένα εκτάριο, σε σχέδιο πλέγματος , περίπου 20 μέτρα μακρία το ένα απο το άλλο. Καθαρίστε απο τα φύλλα και τις πέτρες και πάρτε δείγμα( σε μέγεθος χούφτας) απο κάθε δέντρο , 15-30 εκατοστά απο την ρίζα του δέντρου. Αναμείξτε και τα 25 δείγματα σε μια μεγάλη σακούλα. Γεμίστε μια μικρή σακούλα από τα ανακατεμένα δέιγματα χώματος Soil Sample https://www.youtube.com/watch?v=yR0UB8curAE&feature=youtu.be

Πού μπορώ να βρώ το Βερτιτσίλιο στην σοδειά μου ? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Πού μπορώ να βρώ το Βερτιτσίλιο στην σοδειά μου ? Πώς παίρνω το δείγμα? Το Βερτιτσίλιο δεν κατανέμεται ομοιόμορφα ούτε στα φυτά. Το Πρόγραμμα VERTIGEEN ανέπτυξε ένα πρωτόκολλο δειγματοληψίας Ξύλο από φετινό ή περσινό μέρος κλαδιού. Κλαδιά από το χαμηλό ή το μεσαίο τμήμα του δέντρου Εξαγωγή DNA από 5 κλαδιά ανά δέντρο σε ενιαίο δείγμα

Πώς ετοιμάζω τα δείγματα για την εξέταση? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Πώς ετοιμάζω τα δείγματα για την εξέταση? Φυτικό Υλικό Τα δείγματα είναι έτοιμα για να εισαχθούν στην συσκευή VERTIGEEN

Πώς ετοιμάζω τα δείγματα για την εξέταση? 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Πώς ετοιμάζω τα δείγματα για την εξέταση? Υλικό από έδαφος Σετ λήψης δείγματος εδάφους Βήμα 1: Βάζω 2 κουταλιές χώματος στο μπουκαλάκι Βήμα 2: Προσθέτουμε το διάλυμμα στο Α και ανακινούμε για 2 λεπτά Βήμα 3: Βάζουμε το δείγμα στον δοκιμαστικό σωλήνα Βήμα4: Περιστρέφουμε για 5λεπτά Βήμα 5:ρίχνουμε το διάλυμμα στο σωληνάριο που φέρει την ένδειξη «B'- ανακινούμε έντονα Βήμσ 6: Αδειάζουμε τον σωλήνα «C» στον «Β» - ανακατεύουμε καλά αναποδογυρίζοντας τον σωλήνα για 5 λεπτά.

25/2/15 Ημερίδα EDOEE– VERΤΙGEEN Υλικό Εδάφους (Συνέχεια) Υλικό Εδάφους (Συνέχεια) Βήμα 9:το υγρό που λάβαμε με το σταγονόμετρο το ρίχνουμε στον σωλήνα Ε και το αφήνουμε να ηρεμήσει για 1 λεπτό. Στην συνέχεια αφαιρούμε το υγρό. Βήμα 7: Μεταφέρετε το δείγμα στον σωλήνα D που περιέχει μαγνητικά σφαιρίδια. Αφήστε το να ηρεμήσει για 2 λεπτά. Βήμα 8: Τοποθετήστε το σωλήνα σε μαγνητική βάση και αφήστε τα σφαιρίδια να μετακινηθούν στον μαγνήτη, αφαιρέστε το υγρό με σταγονόμετρο. Βήμα 10: Αφήνουμε να ηρεμήσει για 5 λεπτά με ανοιχτό καπάκι. Βήμα 11: Αφαιρούμε από τη σχάρα και προσθέτουμε το διάλυμμα «F». Ανακατέυουμε και αφήνουμε να ηρεμήσει για 2 λεπτά. Βήμα 12: Αντικαθηστούμε στην σχάρα /αφήνουμε τα σφαιρίδια να μετακινηθούν στο μαγνήτη. Συλλέγουμε το υγρό DNA & το τοποθετούμε στον σωλήνα συλλογής. Samples are now ready to be introduced in VERTIGEEN reader

Ανίχνευση Βερτιτσιλίου με την συσκευή VERTIGEEN 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Ανίχνευση Βερτιτσιλίου με την συσκευή VERTIGEEN

Οδηγός Ορθών Πρακτικών 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ- VERTIGEEN Συνοπτικός Οδηγός Ορθών Πρακτικών Όταν το Βερτιτσίλιο υπάρχει στο έδαφος μπορεί να επιβιώσει για πολλά χρόνια Δεν υπάρχουν καλοί,100% αποτελεσματικοί τρόποι προκειμένου να εξαλειφθεί το Βερτιτσίλιο απο το έδαφος Επίσης δεν υπάρχουν 100% αποτελεσματικές μέθοδοι για να αποκατασταθούν τα προσβεβλημένα δέντρα Η μόνη 100% αποτέλεσματική πρακτική είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ!

Ορθές Πρακτικές Ελέγχου (1) Ορθές Πρακτικές Ελέγχου (1) 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ- VERTIGEEN Απαλλαγμένα από VD δεντρίλια σε απαλλαγμένο από VD έδαφος -Έλεγχος υφιστάμενων δενδριλίων -Έλεγχος χωραφιού πριν την (εκ νέου) φύτευση Αποφυγή μόλυνσης των ελαιώνων με VD -Με μηχανήματα ->καθαρισμός των μηχανημάτων πριν από το επόμενο χωράφι -Με νερό άρδευσης -> αποφυγή διαρροών -Μεταφερόμενα από τον αέρα υλικά από άλλα χωράφια -> χρήση φράχτη / απομάκρυνση ή καύση μολυσμένων καταλοίπων από άλλες καλλιέργειες. Αποφυγή εμφάνισης του μύκητα στο χωράφι• -Αφαίρεση και καταστροφή των μολυσμένων δέντρων όσο το δυνατόν συντομότερα -Μεγάλης ηλικίας δέντρα:κλάδεμα (εφόσον είναι δυνατόν) μακριά απο την μολυσμένη περιοχή -Ελεγχος ζιζανίων (χημικά ή με καλυμμένες καλλιέργειες) -Αποφυγή άρδευσης με μολυσμένο νερό

Ορθές Πρακτικές Ελέγχου ( 2) 25/2/15 Ημερίδα ΕΔΟΕΕ - VERTIGEEN Ορθές Πρακτικές Ελέγχου ( 2) Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης της βερτιτσιλίωσης σε μολυσμένα χωράφια είναι μέσω μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής. Πιθανά στοιχεία αυτής της στρατηγικής: Χρήση ανθεκτικού υλικού φύτευσης ή φυτών με ανθεκτικό ρίζωμα. Μείωση της παρουσίας VD στο έδαφος με ηλιοαπολύμανση του εδάφους . Απομάκρυνση ή καύση προσβεβλημένων μερών των δέντρων . Μειώση της συχνότητας άρδευσης (μία φορά την εβδομάδα αντί για μια φορά την ημέρα) Χρήση ζιζανιοκτόνων για την καταπολέμηση των ζιζανίων (όχι μηχανικός έλεγχος) Αποφυγή διαρροών νερού

Πώς θα σας βοηθήσει η συσκευή VERTIGEEN ? Η ύπαρξη ενός νέου, γρήγορου, εύκολου στη χρήση και προσιτού στην τιμή διαγνωστικού εργαλείου θα ωφελήσει τους παραγωγούς της Ε.Ε. μέσα από : Την βοήθεια για αποτελεσματική καταπολέμηση της ασθένειας και της εξάπλωσής της και την ελαχιστοποίηση των ζημιών που προκαλούνται από αυτήν. Την αύξηση της απόδοσης των καλλιεργειών και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Την εγγύηση της απαλλαγής από VD. Tην απόκτηση σαφούς στρατηγικού πλεονεκτήματος στην αγορά, λόγω του ότι η συσκευή είναι φιλική προς το περιβάλλον. Την βελτίωση των ορθών πρακτικών για φυτοϋγειονομικούς ελέγχους.

Tι θα λάβω με την συσκευή VERTIGEEN ? Δεν είναι ακόμα διαθέσιμο ΣΕΤ δειγματοληψίας Χώματος Δεν είναι ακόμα διαθέσιμο Οδηγός Ορθής Πρακτικής για τον χειρισμό του Βερτιτσιλίου Εκτιμώμενη τιμή: € 1.500συσκευή και σετ δειγματοληψίας

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤHN ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: www.vertigeen.eu FP7-SME-2011-2-286140 PROJECT CO-FUNDED BY THE EUROPEAN COMMISSION UNDER THE SEVENTH FRAMEWORK PROGRAMME FOR RESEARCH AND TECHNOLOGICAL DEVELOPMENT OF THE EUROPEAN UNION”