Η προαγωγή της δημιουργικότητας μέσα από την Οικιακή Οικονομία Παρουσίαση στο συνέδριο ΚΕΣΕΑ-ΤΠΕ

Βασικές αρχές της δημιουργικότητας Η δημιουργικότητα: Διδάσκεται, καλλιεργείται και αναπτύσσεται, αλλά απαιτεί κίνητρο, επιμονή και συνεχή πρακτική (Fisher, 1990). Οι γνώσεις και οι δεξιότητες είναι απαραίτητες της προϋποθέσεις (Beetlestone, 1998;Boden, 2001).

Όταν συμμετέχει κανείς σε διάφορες δημιουργικές δραστηριότητες και διαδικασίες τότε το ‘δημιουργικό του δυναμικό’ καλλιεργείται και αναπτύσσεται.(Joubert, 2001) Xρειάζεται χρόνος και προσπάθεια σε οποιοδήποτε τομέα, για να γίνει πρόοδος (‘creative difference’).

H δημιουργικότητα σχετίζεται με το ‘making’, τη διαδικασία που εφοδιάζει τα παιδιά με γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις σε όλα τα επίπεδα (McIntyre, 1999). Οι δημιουργικοί άνθρωποι συνδυάζουν σε μεγάλο βαθμό τις πρακτικές δεξιότητες με τις νοητικές όπως το να φαντάζονται και να εκφράζουν τις ιδέες τους, για να δημιουργήσουν κάτι νέο (Beetlestone, 1998).

Η δημιουργικότητα εφαρμόζεται σε όλα τα θέματα κι όχι απλά στις τέχνες όπως πιστεύαμε παλιά (Lucas, 2001). Το να είναι κανείς δημιουργικός μπορεί να διδαχθεί και να καλλιεργηθεί, αν μετακινηθεί το ‘κέντρο βάρους’ του εκπαιδευτικού μας συστήματος από το ‘τι πρέπει να ξέρουμε στο τι πρέπει να μπορούμε να κάνουμε με τη γνώση’ (Seltzer and Bentley, 1999: 25).

H Οικιακή Οικονομία και η σχέση της με τη δημιουργικότητα Ο γενικός σκοπός του μαθήματος σύμφωνα με το ΑΠ είναι να βοηθήσει τους μαθητές να αποκτήσουν τις αναγκαίες γνώσεις, να αναπτύξουν δεξιότητες και να καλλιεργήσουν στάσεις σε θέματα που αφορούν την προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή ώστε να καταστούν αυτόνομα και παραγωγικά μέλη της κοινωνίας.

Το μάθημα της Οικιακής Οικονομίας: Έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Είναι μάθημα ευρύτερης αγωγής υγείας (ψυχικής, σωματικής, πνευματικής). Καλλιεργεί την κριτική σκέψη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινής ζωής.

Καλλιεργεί δεξιότητες. Αναπτύσσει την υπευθυνότητα, την πρωτοβουλία, την αυτενέργεια, τη φαντασία, την περιέργεια (ικανότητες σχετικές με τη δημιουργικότητα). Αναπτύσσει δεξιότητες οργάνωσης και αξιολόγησης της εργασίας. Προωθεί τις συνεργασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την αξιοποίηση ειδικών Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων.

Για να επιτευχθούν οι πιο πάνω στόχοι, τα μαθήματα γίνονται τόσο σε θεωρητικό, διερευνητικό επίπεδο όσο και σε πρακτικό – εργαστηριακό επίπεδο. Δημιουργείται πρόσφορο κλίμα, ενθαρρύνοντας στάσεις και συμπεριφορές οι οποίες ενισχύουν ένα φιλικό περιβάλλον για τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Όλα τα πολυθέσια σχολεία διαθέτουν το δικό τους εξοπλισμένο εργαστήριο. Εφαρμόζεται η ομαδοκεντρική οργάνωση της τάξης, η συνεργατική μάθηση, η εποπτικοποίηση του μαθήματος.

Προωθούνται μαθητοκεντρικές μέθοδοι διδασκαλίας – μάθησης που προάγουν τη δημιουργικότητα (π.χ. λύση προβλήματος, ανακάλυψη, διαφοροποίηση της διδασκαλίας – μάθησης, διεπιστημονική προσέγγιση της γνώσης κλπ.). Αξιοποιούνται τα σύγχρονα μέσα διδασκαλίας όπως ο ΗΥ.

Παραδείγματα δημιουργικών εργασιών Ετοίμασε ένα δίπτυχο με το οποίο να πείθεις τους συμμαθητές σου… Παρουσίασε με όποιο τρόπο θέλεις την ωφελιμότητά του… Φτιάξε μια διαφήμιση για… Ρώτησε τη γιαγιά σου να μάθεις πώς…και φτιάξε …

Ετοίμασε τη δική σου ετικέτα για ένα συσκευασμένο προϊόν με… Κάνε μια έρευνα για να μάθεις τι τρώνε σε άλλες χώρες π.χ. το Πάσχα.

Επέλεξε τροφές από τις 4 βασικές ομάδες τροφών και σχεδίασε το δικό σου γεύμα κλπ. Ντύσε τις φιγούρες με π.χ. στολές από άλλες χώρες. Φτιάξε πρωτότυπες κατασκευές με υφάσματα όπως: υφαντά με διάφορα άχρηστα υλικά, λειτουργικές θήκες, υφασματογραφίες.

Κάνε διάλογο, παντομίμα ή δραματοποίηση με θέμα... π.χ τα φρούτα. Κάνε ένα project με θέμα… π.χ το ψωμί. Φτιάξε ένα δικό σου παιχνίδι με θέμα… Κάνε μια δική σου συσκευασία με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, που να είναι ελκυστική στην αγορά.

Είναι η μαγειρική δημιουργία; Μαγειρική είναι η ΄τέχνη’ με την οποία κάνουμε το φαγητό να αλλάζει μορφή, να γίνεται πιο ελκυστικό και ορεκτικό. Διαθέτει λοιπόν πτυχές που συμπεριλαμβάνουν τη δημιουργικότητα. ‘Η προετοιμασία του φαγητού θεωρείτο ανέκαθεν ως μια έκφραση προσωπικής δημιουργίας΄ (Fieldhouse,1992), σε προσωπικό ή επαγγελματικό επίπεδο.

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ‘ένα νέο πιάτο το ίδιο σημαντικό όπως ένα νέο ποίημα΄και η δημιουργικότητα των μαγείρων εκτιμείτο ιδιαίτερα. Οι δε Ρωμαίοι εκτιμούσαν τους ασυνήθιστους και περίπλοκους τρόπους προετοιμασίας του φαγητού.

Παραδείγματα δημιουργικής μαγειρικής Να αλλάξουν συνταγές όπως να κάνουν παραλλαγές σε κέικ. Να δημιουργήσουν τη δική τους σαλάτα, ώστε να είναι πλήρες πιάτο, με υγιεινό dressing. Να φτιάξουν τη δική τους φρουτοσαλάτα, που να έχει ποικιλία σε φρούτα, πολυχρωμία, ξεχωριστό άρωμα και κάτι ξεχωριστό! Να φτιάξουν ένα σάντουιτς που να είναι ασυνήθιστο, νόστιμο και ολοκληρωμένο ως ‘πιάτο’. Να του δώσουν όνομα και να το συμπεριλάβουν στο μενού μιας καφετέριας ή τσαγερί. Να δημιουργήσουν ένα μενού για μια ψαροταβέρνα.

Να ετοιμάσουν μια συνταγή για υγιεινή πίτσα (να είναι από ζύμη ολικής άλεσης, με λίγα ως καθόλου αλλαντικά, μπόλικα λαχανικά, σάλτσα ντομάτας, τυριά με χαμηλά λιπαρά) και να την εφαρμόσουν. Να ετοιμάσουν πιάτα με όσπρια που να ανήκουν στην ‘υψηλή’ κουζίνα. Να αξιοποιήσουν άλλες κουλτούρες, αναφορικά με την τροφή, για την τροποποίηση παρασκευασμάτων. Να αναβιώσουν το φαγητό ιστορικά. Να παρουσιάσουν με δημιουργικό τρόπο (σερβίρουν) το ‘πιάτο’ που θα φτιάξουν.

«Δημιουργικότητα: το αναγκαίο μέσο για οικονομική, κοινωνική και προσωπική ανάπτυξη. Αναγκαία στην εκπαίδευση γιατί οι άνθρωποι πρέπει να είναι ικανοί, δημιουργικοί, εφευρετικοί να κάνουν νέα πράγματα κι όχι απλά να επαναλαμβάνουν ότι έχουν κάνει οι άλλες γενιές» (Fisher, 1990; Jeffrey and Craft, 2001).

Βιβλιογραφία Beetlestone, F. (1998) Creative children, imaginative teaching, Open University Press: Buckingham Boden, A.M(2001) ‘Creativity and Knowledge’ In: Craft, A; Jeffrey, B. and Leibling, M. (Eds) (2001) Creativity in education, Continuum: London Fieldhouse, P. (1992) Food and Nutrition, Customs and Culture, Chapman and Hall: London Fisher, R. (1990) Teaching children to think, Stanley and Thornes: GB

Jeffrey,B. and Craft, A.(2001) ‘The Universalisation of Creativity’ In Craft,A.; Jeffrey, B. and Leibling, M. (Eds) Creativity in Education, Continuum:London Joubert, M. (2001) “The Art of Creative Teaching” In Craft,A.; Jeffrey, B. and Leibling, M. (Eds) Creativity in Education, Continuum:London Craft,A.; Jeffrey, B. and Leibling, M. (Eds) Creativity in Education, Continuum:London Lucas, B.(2001) “Creative Teaching, Teaching Creativity and Creative Learning” In:Craft,A.; Jeffrey, B. and Leibling, M. (Eds) Creativity in Education, Continuum:London McIntyre, I. (1999) “Why making matters”, CRAFTS N157:65-66 Seltzer,K. and Bentley, T. (1999) The Creative Age: Knowledge and skills for the new economy, Demos: London