1
Η ανάγκη των ανθρώπων για ασύρματη επικοινωνία από απόσταση έδωσε το έναυσμα στους επιστήμονες της εποχής, πριν από περίπου 116 χρόνια, να ασχοληθούν περαιτέρω με την εξέλιξη του μέχρι τότε τηλέγραφου. Πατέρας του ραδιοφώνου θεωρείται ο Γουλιέλμος Μαρκόνι, ο οποίος κατάφερε τη μετάδοση σημάτων Μορς μέσω ερτζιανών σημάτων σε απόσταση 3 χιλιομέτρων. Γουλιέλμος Μαρκόνι 2
Όμως την έννοια των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, όπου στηρίζεται η λειτουργία του ραδιοφώνου, την ανακάλυψε ο Μάξγουελ το 1865 με συνεχιστή του τον Χερτζ, ο οποίος κατάφερε να αποδείξει ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα μπορούν να ανακλαστούν, να υποστούν συμβολή, αλλά και πόλωση, όπως και τα φωτεινά κύματα. Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ Χάινριχ Χερτζ
Ο Μαρκόνι συχνά πιστώνεται ως ο εφευρέτης του ραδιοφώνου και το 1909 μοιράστηκε το Βραβείο Νομπέλ Φυσικής με τον Καρλ Φέρντιναντ Μπράουν για τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της ασύρματης τηλεγραφίας. Αν και ο Μαρκόνι θεωρήθηκε ευρέως ως ο εφευρέτης του ραδιοφώνου, το γεγονός αμφισβητήθηκε από πολλούς επιστήμονες, καθώς το σύνολο σχεδόν των πατεντών που είχε χρησιμοποιήσει ανήκε στον Νίκολα Τέσλα. Προκλήθηκαν έντονες διαμάχες και η υπόθεση κατέληξε το 1943 στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο και δικαίωσε τον Τέσλα. Νίκολα Τέσλα
Ο πρώτος που «βγήκε στον αέρα» του ραδιοφώνου ήταν ο Frank Conrad στην Αμερική, ο οποίος απέκτησε φανατικό ραδιοφωνικό κοινό. Η εκπομπή του αργότερα αγοράστηκε από μια εταιρία για να δημιουργηθεί τελικά ο ραδιοφωνικός σταθμός K.D.K.A., που εκπέμπει μέχρι και σήμερα. 5
Κάπου στα 1926 ξεκινά η πώληση ενός φθηνού και εύχρηστου ραδιοφωνικού δέκτη προκαλώντας ραγδαία αύξηση των ακροατών. Έτσι το ραδιόφωνο εξαπλώνεται τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. 1930 1980 2013 2000
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το ραδιόφωνο και ο Τύπος γίνονται δύο μέσα ανταγωνιστικά μεταξύ τους, γιατί το ραδιόφωνο αποκτά μεγάλο ειδησεογραφικό περιεχόμενο. Η λήξη του Πολέμου φέρνει όμως το ραδιόφωνο στην αρχική του ιδιότητα και γίνεται ξανά ένα ψυχαγωγικό κυρίως μέσο. 7
Στα τέλη της δεκαετίας του '40 με αρχές της δεκαετίας του '50 το ραδιόφωνο αποκτά ένα νέο ανταγωνιστή, την τηλεόραση, η οποία έχει στα χέρια της ένα πολύ δυνατό όπλο έναντι του ραδιοφώνου, την εικόνα. Η ακροαματικότητα του ραδιοφώνου πέφτει κατακόρυφα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί ψάχνουν λύσεις. Η λύση έρχεται τις δεκαετίες '50-'60 με την εμφάνιση της δημοφιλέστατης μουσικής Rock and Roll. Η κρίση ξεπερνιέται και το ραδιόφωνο καθιερώνεται ως αποκλειστικά ψυχαγωγικό-μουσικό μέσο.
Ελληνική Ραδιοφωνία 1928: Ο Χρήστος Τσιγγιρίδης ιδρύει τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια με έδρα τη Θεσσαλονίκη. 9
1936: Επί πρωθυπουργίας Ιωάννη Μεταξά προκηρύσσεται διαγωνισμός για την προμήθεια εξοπλισμού και τη λειτουργία ραδιοφωνικού σταθμού. Στα Νέα Λιόσια αρχίζει η κατασκευή κτιρίου για την εγκατάσταση του πομπού, ενώ στο Ζάππειο Μέγαρο γίνεται η διαρρύθμιση για τα τρία στούντιο. Ιδρύεται η Υ.Ρ.Ε. (Υπηρεσία Ραδιοφωνικών Εκπομπών).
1940: Με την έκρηξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου το ελληνικό ραδιόφωνο εμψυχώνει κι ενημερώνει τους Έλληνες 1941: Στις 27 Απριλίου τα γερμανικά στρατεύματα εισέρχονται στην Αθήνα και καταλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις του Ζαππείου. 20 Οκτωβρίου 1944: Ο ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών εκπέμπει ελεύθερα ξανά. 11
1945: Ιδρύεται το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.). 1952: Αρχίζει τη λειτουργία του το Δεύτερο Πρόγραμμα. 1955: Εγκαινιάζεται το Τρίτο Πρόγραμμα, το οποίο θα γνωρίσει μεγάλες δόξες την περίοδο 1975-1982 με διευθυντή τον Μάνο Χατζιδάκι. 1974: Η Ε.Ι.Ρ. μετονομάζεται σε Ε.Ρ.Τ. (Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση).
Οι πειρατές των FM Για να καταλάβουμε πώς ξεκίνησαν τη δράση τους οι πειρατές των αιθέρων, θα πρέπει να ανατρέξουμε στην περίοδο του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και να σκεφτούμε πόσοι άνθρωποι την περίοδο εκείνη εκπαιδεύτηκαν στις ασύρματες μεταδόσεις για στρατιωτικούς λόγους. Μετά το τέλος του Πολέμου, κάποιοι από αυτούς αγόρασαν παλιούς στρατιωτικούς πομπούς και άρχισαν να κάνουν εκπομπές, αρχικά στην περιοχή των 6,5MHz, και στη συνέχεια και στην μπάντα των μεσαίων κυμάτων. 13
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ΄60 απλώς συνυπάρχουν με τους κρατικούς ραδιοσταθμούς, χωρίς να προκαλούν προβλήματα, γιατί οι κρατικοί σταθμοί από πλευράς ακροαματικότητας έχουν τη μερίδα του λέοντος, ενώ αντίθετα οι πειρατικοί σταθμοί έχουν πολύ περιορισμένο ακροατήριο. Και φτάνουμε στο 1964, τότε που ένα καράβι σαλπάρισε αλλάζοντας την ιστορία της ραδιοφωνίας, αρχικά στην Αγγλία και κατόπιν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ένας νεαρός από την Ιρλανδία, ο Ρόναν Ο’ Ράιλι, είχε την ιδέα για ένα νέο ραδιοσταθμό, μιας και ο ραδιοφωνικός λόγος των κρατικών ραδιοφωνικών σταθμών απευθυνόταν σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας και πιο συντηρητικής αισθητικής. 14
Μαζεύοντας 250.000 λίρες από διάφορους χορηγούς, ο Ρόναν αγόρασε ένα παλιό δανέζικο πλοίο, το διαμόρφωσε σε ραδιοφωνικό σταθμό και το μετονόμασε σε Caroline. Με δανέζικο πλήρωμα και παναμέζικη σημαία σάλπαρε για να φτάσει τη Μ. Παρασκευή 5 μίλια έξω από τις ακτές του Έσσεξ και να αρχίσει τις εκπομπές του ανήμερα το Πάσχα. Για πολλά χρόνια το Radio Caroline παρέμεινε στην κορυφή της δημοτικότητας. Υπολογίζεται ότι περίπου οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι ήταν συντονισμένοι στο δικό του μήκος κύματος για να ακούσουν τη μουσική και τα τραγούδια των Μπομπ Ντύλαν, Τζόαν Μπαέζ, Μπητλς, Άνιμαλς, Λεντ Ζέπελιν κ.ά. συγκροτημάτων, που στις αρχές της δεκαετίας του '60 ήταν απαγορευμένα από το «σοβαρό» BBC. 15
Το καλοκαίρι του 1956 ο Κώστας Γαστουνιώτης, ένας δεκαεξάχρονος ροκεντρολίστας μαθητής στο χωριό Τσουκαλάκια της Πάτρας, γίνεται ο πρώτος ραδιοπειρατής που αναστατώνει την Ελλάδα. Κινούμενος από την αγάπη του για τη μουσική, κατασκευάζει ένα μικρό πομπό και εκπέμπει απαγορευμένα ρεμπέτικα και rock and roll που αγαπάει η νεολαία. Οι ραδιοπειρατές εξέπεμπαν στα μεσαία κύματα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας αποκτώντας φανατικούς ακροατές. Οι περισσότεροι ήταν μαθητές και μετέδιδαν πρόγραμμα με ξένα ροκ και ελληνικά τραγούδια, ενώ είχαν το δικό τους κοινό και έκαναν τηλεφωνικές αφιερώσεις. 16
Ένας από τους πιο θρυλικούς ραδιοπειρατές της εποχής είναι ο Geronimo Groovy, που οι εκπομπές του ακούγονταν πολλές φορές από την Αίγυπτο μέχρι την Ιταλία και που έπαιρνε κάθε χρόνο χιλιάδες γράμματα αλληλογραφίας φανατικών οπαδών σε διάφορες γλώσσες. Ο αριθμός των ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών σταθμών πολλαπλασιάστηκε τη δεκαετία του 1970 με τους απόφοιτους των ραδιοτεχνικών και ραδιοηλεκτρολογικών σχολών που πειραματίζονταν με αυτοσχέδιες ηλεκτρονικές κατασκευές και ραδιοφωνικούς πομπούς. Το κυνηγητό από τις αστυνομικές και τις δικαστικές αρχές ήταν έντονο και πολλές φορές γίνονταν κατασχέσεις μηχανημάτων και οι ραδιοπειρατές βρισκόταν κατηγορούμενοι στα δικαστήρια και πλήρωναν μεγάλα χρηματικά ποσά για την ποινή που τους επιβαλλόταν. 17
Ένας από τους ιστορικούς ραδιοπειρατές είναι και ο Γιώργος Κυρλάκης, γνωστός με το ψευδώνυμο Easy Rider , ο οποίος, κατασκευάζοντας έναν πρόχειρο ραδιοπομπό μεσαίων κυμάτων στους 963 χιλιόκυκλους, δημιούργησε τον πειρατικό ραδιοφωνικό σταθμό “Εδώ Πολυτεχνείο”, τη φωνή της ηρωικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973 στην Αθήνα. 18
1980: Στη Δυτική Ευρώπη το ραδιόφωνο απελευθερώνεται από το κρατικό μονοπώλιο. 1987: Με το νόμο 1730/87 δημιουργείται ο Ενιαίος Φορέας που περιλαμβάνει την ΕΡΤ ΑΕ. Αρχίζουν να λειτουργούν δεκάδες δημοτικοί, κοινοτικοί και ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί. Ο ΑΘΗΝΑ 9.84 του Δήμου Αθηναίων είναι ο πρώτος ιδιωτικός ραδιοφωνικός σταθμός που ιδρύθηκε στην Ελλάδα. 19
20
34/37 άντρες 50/50 γυναίκες 21
12/4/2017 22
12/4/2017 23
12/4/2017 24
ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ 12/4/2017 25