ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΟΡΙΣΜΟΣ Ως ανεπιθύμητη ενέργεια χαρακτηρίζεται κάθε μεταβολή της νοσολογικής κατάστασης ενός ασθενή, που οφείλεται στη λήψη συνήθους δόσεως ενός φαρμάκου, προς μη επιθυμητή κατεύθυνση, είτε αυτή έχει σχέση με την προϋπάρχουσα νόσο, είτε όχι. Για την ανάταξη μιας ανεπιθύμητης ενέργειας μπορεί να απαιτηθεί νέα θεραπευτική αντιμετώπιση, διακοπή της λήψης του συγκεκριμένου φαρμάκου, ή απλώς μείωση της δόσης του

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες μπορούν να διακριθούν σε δύο ομάδες: Οι ανεπιθύμητες ενέργειες μπορούν να διακριθούν σε δύο ομάδες: Τύπου Α: περιλαμβάνει τις γνωστές ενέργειες ενός φαρμάκου, κύριες ή δευτερεύουσες, οι οποίες μπορούν να ερμηνευθούν ως ανεπιθύμητες, όταν εκδηλώνονται μεγεθυσμένες Τύπου Β: ανήκουν οι ανεπιθύμητες ενέργειες που δεν έχουν σχέση με την φαρμακολογική δράση μιας ουσίας (όπως οι αντιδράσεις υπερευαισθησίας ή ιδιοσυγκρασίας) Είναι προφανές ότι οι ανεπιθύμητες ενέργειες τύπου Α είναι προβλέψιμες, αντίθετα με τις τύπου Β, όπου η δυνατότητα πρόβλεψης είναι περιορισμένη Εκτός από αυτούς τους τύπους, υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν σχέση και με τη διάρκεια της θεραπείας και με τη δόση (φαινόμενα εξάρτησης ή αποστέρησης, που συνοδεύουν την διακοπή λήψης ορισμένων ουσιών)

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Η ταυτόχρονη χορήγηση δύο ή περισσοτέρων φαρμάκων μπορεί να προκαλέσει την αύξηση ή την μείωση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας, καθώς επίσης να ελαττώσει ή και να αυξήσει την τοξικότητά της Η διατροφή, το κάπνισμα, η κατανάλωση οινοπνευματωδών, ακόμα και οι βιοχημικοί ρυπαντές αποτελούν εξίσου σημαντικούς παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε μια θεραπευτική αγωγή, καθότι μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τις φαρμακευτικές ουσίες και να αλλοιώσουν το φαρμακολογικό αποτέλεσμα

Παράγοντες επικινδυνότητας για την εμφάνιση κάποιας ανεπιθύμητης αλληλεπίδρασης Η ηλικία. Έχει καταδειχθεί ότι οι δυο ακραίες ηλικίες είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνιση κάποιας ανεπιθύμητης ενέργειας Το γενετικό υπόστρωμα μπορεί να ευθύνεται για την εκδήλωση μιας μη αναμενόμενης αλληλεπίδρασης σε έναν ορισμένο ασθενή. Ο μηχανισμός μέσω του οποίου μπορεί να εκδηλωθεί μια τέτοια αντίδραση, είναι μια ιδιοσυγκρασιακή ιδιαιτερότητα που εκδηλώνεται σε κάποιο στάδιο των φαρμακοκινητικών διεργασιών Η πολλαπλή φαρμακολογική δράση μιας ουσίας, η επίδραση δηλαδή ενός φαρμάκου σε περισσότερα του ενός συστήματα του οργανισμού Η παρουσία κάποιου νοσήματος ή κάποιας παθολογικής διαταραχής, όπως για παράδειγμα η νεφρική ανεπάρκεια, η οποία είναι αναμενόμενο να προδιαθέτει την εκδήλωση μιας ανεπιθύμητης αλληλεπίδρασης

Παράγοντες επικινδυνότητας για την εμφάνιση κάποιας ανεπιθύμητης αλληλεπίδρασης Το κάπνισμα, το οποίο ως γνωστόν αυξάνει την δραστηριότητα ορισμένων ενζύμων του ήπατος που συμμετέχουν στον μεταβολισμό διαφόρων φαρμάκων Η δίαιτα. Η λήψη τροφής μπορεί να επηρεάσει την ταχύτητα και την έκταση της απορρόφησης διαφόρων φαρμάκων, ενώ το είδος της τροφής μπορεί να επιδράσει και κατ’ άλλους μηχανισμούς στην φαρμακοκινητική ή την φαρμακοδυναμική των ουσιών αυτών Διάφοροι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την δραστηριότητα ενζύμων του ήπατος, επιταχύνοντας παράλληλα και το ρυθμό μεταβολισμού διαφόρων φαρμάκων Οι ατομικές ιδιαιτερότητες τέλος, φαίνεται ότι διαδραματίζουν κάποιον ρόλο, αφού πολλές φορές έχουν διαπιστωθεί ανεξήγητες διαφοροποιήσεις στην ανταπόκριση ορισμένων ατόμων σε ορισμένα φάρμακα

ΕΜΒΡΥΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ-ΤΕΡΑΤΟΓΕΝΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι η μεγάλη χρήση φαρμάκων από τον άνθρωπο έχει σημαντικό ποσοστό ευθύνης στις «ελαττωματικές» γεννήσεις. Υπολογίζεται ότι 1-5% αυτών των γεννήσεων σχετίζεται με τη λήψη φαρμάκων. Ο ρόλος αυτών των φαρμάκων, συγκρινόμενος με τις άγνωστες γενετικές και περιβαλλοντολογικές επιδράσεις στο έμβρυο, είναι μικρότερης σημασίας και αξίας, χωρίς όμως με αυτό να αμφισβητείται ο κίνδυνος από τη λήψη τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης