Η ανάπτυξη και η διατροφή στην εμβρυϊκή, νεογνική και βρεφική ηλικία Αντώνης Κ. Γούναρης Επίκουρος Καθηγητής Νεογνολογίας

Η νεογνική και η βρεφική ηλικία, είναι οι δύο περίοδοι στη ζωή του ανθρώπου, όπου ο οργανισμός του αυξάνεται ταχύτερα από κάθε άλλη περίοδο. Η ταχύτατη ανάπτυξη του το κάνει ιδιαίτερα ευάλωτο σε εξωγενείς επιδράσεις.

Για το πρόωρο νεογνό «ιδανική» είναι η διατροφή που επιτυγχάνει αύξηση με τον ενδομήτριο ρυθμό που είχε σαν έμβρυο. Για το τελειόμηνο νεογνό και το βρέφος ιδανική τροφή για τους 6 πρώτους μήνες της ζωής είναι το γάλα της μητέρας του. Η χορήγηση του μπορεί να συνεχιστεί για όλο τον πρώτο χρόνο. American Academy of Pediatrics 1997

Στη γέννηση: To 16% των ΕΧΒΓ νεογνών ήταν μικρά για την ηλικία κύησης (SFD). NICHD 2001

Σε πειραματόζωα έχει αποδειχθεί από παλιά ότι, κακή διατροφή σε ευαίσθητες περιόδους προκαλεί μόνιμες βλάβες σε διάφορα τμήματα του ΚΝΣ, επηρεάζοντας την κινητική ανάπτυξη, την αντίληψη και τον χαρακτήρα σε βαθμό ανάλογο με την σωματική καθυστέρηση του πειραματόζωου. Widdowson and McCance 1960

ΟΙ έρευνες που έγιναν σε πειραματόζωα, απέδειξαν απόλυτη σχέση της υπολειπόμενης ανάπτυξης στην εμβρυϊκή, νεογνική και βρεφική ηλικία με την εμφάνιση του «μεταβολικού συνδρόμου» στην ενήλικη ζωή. Gluckman PD Endocrinology 2001

Μεγάλη αναδρομική έρευνα έδειξε ότι διαταραχές στην ανάπτυξη στις κρίσιμες ηλικίες έχουν σημαντική σχέση με την εμφάνιση στην ενήλικη ζωή του ανθρώπου του «μεταβολικού συνδρόμου», δηλαδή σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, υπέρτασης, υπερχοληστεριναιμίας, οστεοπόρωσης και της εμφάνισης αλλεργίας. Barker DJP 1998

Σε σχεδιασμένη έρευνα βρέθηκε ότι, νεογνά μικρά για την ηλικία κύησης (SFD) είχαν αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη σε ηλικία 10 χρόνων.

H παχυσαρκία του ενήλικα, σχετίζεται με πλούσια (υπερθερμιδική) διατροφή στη νεογνική και βρεφική ηλικία. Vickers MH et al Am J Physiol 2000

Ο Lucas ήδη από το 1991, θεωρούσε ότι η σίτιση στις περιόδους αυτές είναι εξαιρετικά σημαντική και μπορείς επεμβαίνοντας να επηρεάσεις την ενήλικη ζωή του ατόμου. Programming by early nutrition in man. Lucas A Ciba Found Symp 1991

Πρόωρα νεογνά που σιτίστηκαν με γάλα για πρόωρα για 4 εβδομάδες μετά την έξοδο από το Νοσοκομείο, είχαν σε σύγκριση με πρόωρα που σιτίστηκαν για το ίδιο διάστημα με γάλα για τελειόμηνα, καλλίτερη κινητική εξέλιξη στην επανεξέταση τους σε ηλικία 18 μηνών. Μάλιστα τα αποτελέσματα ήταν καλλίτερα για τα μικρά για την ηλικία κύησης νεογνά (SFD) και τα αγόρια. Lucas A. et al Lancet 1990

Η μελέτη των νεογνών που είχαν σιτιστεί με γάλα για πρόωρα και αυτών που είχαν σιτιστεί με γάλα για τελειόμηνα για 4 εβδομάδες μετά την έξοδο από το Νοσοκομείο, σε ηλικία 7.5-8 χρόνων έδειξε σημαντικά υψηλότερο το IQ (P<0.05) και το λεκτικό IQ (P<0.01) για τη πρώτη ομάδα (σίτιση με γάλα προώρων). Τα νεογνά που σιτίστηκαν με γάλα για τελειόμηνα είχαν σε μεγαλύτερο ποσοστό χαμηλό λεκτικό IQ < 85 (31% έναντι 14% για τα δύο φύλα, P=0.02, 47% έναντι 13% για τα αγόρια, P=0.009) και μεγαλύτερη συχνότητα εγκεφαλικής παράλυσης. Lucas A et al BMJ 1998

Ανάγκες σίτισης για την αύξηση σε επίπεδα εμβρύου Β.Σ. (gr) 500-700 700-900 900-1200 1200-1500 1500-1800 Aύξηση Β.Σ.στο έμβρυο gr/ημέρα gr/kgr/ημέρα 13 21 16 20 19 24 18 26 Πρωτεϊνη gr (συν. ανάγκες) παρεντερική χορήγηση εντερική χορήγηση 3.5 4 3.4 3.9 3.2 3.6 Ενέργεια Kcal(συν. ανάγκες) 89 105 92 108 101 119 127 109 128 Πρωτεϊνη/Ενέργεια gr/100 Kcal 3.8 4.1 3.7 3.1 2.9 2.8

Ειδικό γάλα για πρόωρα μετά την έξοδο από το Νοσοκομείο 32 πρόωρα νεογνά με ειδικό γάλα ή γάλα για τελειόμηνα για 9 μήνες. Σημαντική αύξηση στο μήκος και το βάρος σώματος στα νεογνά με το ειδικό γάλα στους 9 μήνες, σε σχέση με τα άλλα. Lucas A et al Arch Dis Child 1992

Ειδικό γάλα για πρόωρα μετά την έξοδο από το Νοσοκομείο 284 πρόωρα νεογνά, 3 ομάδες α) Πρόωρα που σιτίστηκαν για 9 μήνες με ειδικό γάλα. β) Πρόωρα που σιτίστηκαν για 9 μήνες με γάλα για τελειόμηνα. γ) Πρόωρα που σιτίστηκαν με μητρικό γάλα για τουλάχιστον 6 εβδομάδες. Τα βρέφη της ομάδας α ήταν στους 9 μήνες βαρύτερα κατά μέσο όρο 370 gr και μακρύτερα κατά 1.1 cm. Η διαφορά στο μήκος διατηρήθηκε και στους 18 μήνες. Δεν υπήρξε διαφορά σημαντική στη περίμετρο κεφαλής. Στα αγόρια η διαφορά στο μήκος ήταν μεγαλύτερη (1.5 cm στους 9 και 18 μήνες). Δεν υπήρξε στατιστική διαφορά στο Bayley score, παρ’ ότι βρέθηκε διαφορά 2.8 βαθμών. Τα βρέφη της ομάδας γ ήταν ελαφρότερα κατά μέσο όρο 513 gr και κοντύτερα κατά 1.6 cm , σε σχέση με τα πρόωρα που έλαβαν ειδικό γάλα. Lucas A. et al Pediatrics 2001

Ειδικό γάλα για μετά την έξοδο προώρων νεογνών, γάλα για τελειόμηνα, γάλα για πρόωρα. Eνέργεια 75Kcal/100ml Ανά 100 Kcal 67Kcal/100ml 80Kcal/100ml Πρωτεϊνες g 2.7 2.1 3 Υδατάνθρακες g λακτόζη g 9.9 7.9 11.2 10.8 9.7 7.7 Λίπη g 5.5 5.2 νάτριο mg 34 28 50 κάλιο mg 103 96 112 ασβέστιο mg 127 72 125 φώσφορος mg 67 36 66 σίδηρος mg 1.6 0.75 1.1 βιταμίνη Α μg RE 133 183 χολίνη mg 43 11 17 ινοσιτόλη mg 39 37

Πρόωρα νεογνά που κατά την παραμονή τους στο Νοσοκομείο παρουσίασαν βρογχοπνευμονική δυσπλασία, είχαν σημαντική καθυστέρηση στην ανάπτυξη όταν εξετάστηκαν σε ηλικία 12 μηνών.

Τα πρόωρα με βρογχοπνευμονική δυσπλασία παρουσίασαν νωρίτερα από τα άλλα (στους 3 μήνες) θετική διαφορά στο μήκος, στη μυϊκή μάζα και στην οστική πυκνότητα, όταν σιτίζονταν με ένα ειδικό γάλα σε σχέση με πρόωρα με ΒΠΔ που σιτίστηκαν με γάλα για τελειόμηνα. Η ταχύτερη αύξηση αναπλήρωσης (catch-up growth) που γίνεται σ’ αυτά, αποδεικνύει τις μεγαλύτερες ανάγκες που έχουν για θερμίδες. Brunton JA et al J Pediatr 1998

Για να προληφθεί η καθυστέρηση στην ανάπτυξη και τα αποτελέσματα της στα πρόωρα νεογνά πρέπει : Να γίνει «επιθετική» παρεντερική και εντερική σίτιση στο Τμήμα, ώστε να πετύχουμε αν είναι δυνατόν ενδομήτριους ρυθμούς ανάπτυξης του προώρου νεογνού. Μετά την έξοδο, το ειδικό γάλα ή το γάλα προώρου θα πρέπει να χορηγείται στα νεογνά με ΗΚ<34 εβδ. για 9 έως 12 μήνες διορθωμένη ηλικία. Για το ίδιο διάστημα θα πρέπει να σιτίζονται όλα τα νεογνά που γεννήθηκαν μικρά για την ηλικία κύησης (SFD). Το μητρικό γάλα προώρων που σιτίζονται αποκλειστικά μ’ αυτό, θα πρέπει να εμπλουτίζεται για αντίστοιχο διάστημα. Οι 4 πρώτες εβδομάδες μετά την έξοδο από το Τμήμα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Dusick AM et al Semin Perinatol 2003

Στάδια λειτουργικής ανάπτυξης του πεπτικού Λειτουργία Κατάποση Θηλασμός Συνεργασία θηλασμού κατάποσης Κινητικότητα εντέρου σπάνιες ανοργάνωτες κινήσεις οργανωμένες κινήσεις Ήπαρ – μεταβολισμός χολής Ένζυμα ώριμα λακτάση σουκράση- ισομαλτάση γλυκοαμυλάση Παγκρεατική έκκριση παρατηρείται αρχικά πλήρως ώριμη Διαφοροποίηση παχέος εντέρου Εβδομάδα κύησης 18 18 - 24 34 - 36 <34 34 11 35 – 40 30 – 34 >20 16 2 χρόνια 32

Ορμόνες που επηρεάζουν την προσαρμογή του πεπτικού συστήματος Κορτικοειδή Θυροξίνη Ορμόνες πεπτικού

Οι ορμόνες του πεπτικού παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την λειτουργία του εντέρου στον άνθρωπο. Ο ρόλος αυτός είναι πιο σημαντικός στην εμβρυϊκή και νεογνική περίοδο, όπου η ανατομική και λειτουργική εξέλιξη του πεπτικού γίνεται ταχύτατα.

Οι ορμόνες του πεπτικού έχουν εντοπιστεί: α) στο έντερο του εμβρύου σε ηλικία κύησης 6-16 εβδομάδες. β) στο αίμα του ομφαλίου λώρου και στο αμνιακό υγρό σε ηλικία κύησης 16-20 εβδομάδες.

Συνέπειες από τη καθυστέρηση στην έναρξη της εντερικής σίτισης Σε πειραματόζωα η ολική παρεντερική διατροφή προκαλεί ελάττωση του βάρους του στομάχου, του παγκρέατος, του λεπτού εντέρου και ατροφία του βλεννογόνου του πεπτικού, ενώ τα επίπεδα των ορμονών του πεπτικού διατηρούνται ιδιαίτερα χαμηλά.

Η χορήγηση γάλατος αποτελεί ερέθισμα για την έκκριση των ορμονών του πεπτικού και την λειτουργική και ανατομική ανάπτυξη του. Lucas A et al Acta Paediatr 1986 Το αποτέλεσμα αυτό συμβαίνει ακόμη και αν το γάλα δεν χορηγείται στο στομάχι, αλλά το ξεπερνά, όπως συμβαίνει στη ρινονηστιδική σίτιση. Gounaris A et al Acta Paediatr 1990

Ορμόνες και λειτουργίες του πεπτικού Κινητικότητα εντέρου Ανάπτυξη βλεννογόνου Λειτουργία πέψης Εκκρίσεις για την πέψη Ροή αίματος Απορρόφηση Εντεροϊνσουλινικός άξονας Μεταβολική ομοιόσταση μοτιλίνη, χολοκυστοκινίνη νευροτενσίνη, εντερογλυκαγόνη γαστρίνη, εντερογλυκαγόνη γαστρίνη σεκρετίνη, αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο(VIP), σωματοστατίνη, παγκρεατικό πολυπεπτίδιο αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο (VIP) σωματοστατίνη γασtρικό πεπτίδιο αναστολής (GIP), ινσουλίνη ινσουλίνη, γλυκαγόνη, αυξητική ορμόνη, κορτιζόλη

Οι θερμιδικές ανάγκες στο νεογνό Kcal/24 ώρες ενέργεια διατήρησης 50 αύξηση 25-35 δραστηριότητα 0-15 ψυχρό περιβάλλον 0-10 ειδική δυναμική ενέργεια 10 θερμιδικές απώλειες (κόπρανα) 10 Σύνολο 95-130

Ανάγκες σε υγρά πρόωρο νεογνό τελειόμηνο νεογνό 50-60ml/kgr Ανάγκες σε υγρά τελειόμηνο νεογνό 50-60ml/kgr 80ml/kgr 100ml/kgr 120ml/kgr gr. οι ανάγκες σε υγρά την τα 180-200ml/kgr. πρόωρο νεογνό 1η ημέρα 60ml/kgr 2η ημέρα 80ml/kgr 3η ημέρα 100ml/kgr 4η ημέρα 120ml/kgr 5η ημέρα 150ml/kgr 1η εβδομάδα Στα νεογνά με Β.Γ.<1000 ημέρα μπορεί να φτάνουν

Παρεντερική διατροφή (1) Η παρεντερική διατροφή πρέπει να αρχίζει από τις πρώτες ώρες ζωής, ιδιαίτερα στο πολύ πρόωρο νεογνό και να περιέχει αρχικά : α) πρωτεϊνη > 1.5 και έως 3 gr / kgr ΒΣ/ημέρα β) λίπος 1 gr /kgr / ημέρα (2-3 24ωρο) γ) γλυκόζη σε ρυθμό που να μπορεί να ανεχτεί το νεογνό ( όχι λιγότερο από 6 mgr /kgr/λεπτό). Ziegler EE 2002

Παρεντερική διατροφή (2) Παρεντερική διατροφή (2) Τις επόμενες ημέρες, γρήγορη αύξηση: α) της πρωτεϊνης (προοδευτικά έως τα 3.5gr / kgr / ημέρα ) και β) της γλυκόζης (ρυθμός χορήγησης > 6 mgr / kgr /λεπτό). βραδύτερη αύξηση: γ) του λίπους ( έως 3 gr /kgr/ημέρα μέσα στην πρώτη εβδομάδα ζωής). Ziegler EE 2002

Το μητρικό γάλα, ακόμη και της μητέρας του προώρου, δεν περιέχει την πρωτεϊνη που είναι αναγκαία για να αναπτυχθεί το πρόωρο νεογνό με ρυθμούς ενδομήτριας ανάπτυξης. Για να επιτύχουμε τέτοιους ρυθμούς ανάπτυξης, πρέπει το γάλα για το πολύ πρόωρο νεογνό να εμπλουτισθεί με πρωτεϊνη, Ca και P στις αναγκαίες ποσότητες. Cooke RJ 2002

Διαφορές του μητρικού γάλατος και του ειδικού για πολύ πρόωρα νεογνά Σύνθεση (100ml) Μητέρας τελειομήνου Μητέρας προώρου Ειδικό γάλα προώρου Ενέργεια(kcal) 68 71 80.3 Πρωτεϊνη(gr.) 1 2.2 2.2-3.5 λακτοσφαιρίνη/καζεϊνη 60/40 Λίπος (gr.) 4 3.5 4.4 Υδατάνθρακες ( gr.) 6.8 7.1 8 Λακτόζη % 100 50 Πολυμερή γλυκόζης % Νάτριο (meq) 0.7 2 1.4 Ασβέστιο (mg) 26 28 108 Φώσφορος(mg) 12 14 54 Μαγνήσιο (mg) 3 3.3 Ψευδάργυρος(μg) 530 700 Ωσμωτικότητα mOsm/kg ύδατος 273 270 216

Στα πολύ πρόωρα νεογνά (Β. Γ<1500 γρ Στα πολύ πρόωρα νεογνά (Β.Γ<1500 γρ.), που παρουσίασαν μετά την γέννηση καθυστέρηση στην ανάπτυξη, η χορήγηση ειδικού γάλατος για πρόωρα, πρέπει να συνεχιστεί για μακρό χρονικό διάστημα (τουλάχιστον για 6 έως 9 μήνες) μετά την έξοδο από την μονάδα, για να συμπληρωθούν οι υπάρχουσες ελλείψεις. Η διόρθωση αυτή των ελλείψεων πρέπει να γίνεται προσεκτικά και προοδευτικά, γιατί η απότομη διόρθωση τους μπορεί να προκαλέσει το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, δηλαδή να αυξήσει την πιθανότητα μεταβολικού συνδρόμου στην ενήλικη ζωή.

Τρόποι ταχύτερης ανοχής στο ΠΧΒΓ πρόωρο νεογνό της εντερικής σίτισης 1. ελάχιστη διατροφή 2. θηλασμός πιπίλας 3. χορήγηση προκινητικών παραγόντων (σισαπρίδη, ερυθρομυκίνη) 4. χρήση ρινικού CPAP

To 1986 o Lucas και συν. διαπίστωσαν ότι ερέθισμα για έκκριση των ορμονών του πεπτικού αποτελεί, εκτός από την κανονική σίτιση και η χορήγηση μικρής σταθερής ποσότητας γάλατος(0.5-1 ml/ώρα). Έτσι σε πολύ πρόωρα νεογνά, που θα χρειαστούν για αρκετό διάστημα παρεντερική διατροφή, μπορούμε να χορηγούμε συγχρόνως μικρή ποσότητα γάλατος (ελάχιστη εντερική διατροφή), ώστε το έντερο να μην ατροφήσει και να προετοιμαστεί για την καλλίτερη ανοχή της κανονικής σίτισης, όταν αυτή αρχίσει. Lucas A et al Acta Paediatr 1986

Αποτελέσματα μετανάλυσης για την ελάχιστη εντερική διατροφή ελάττωση του απαιτούμενου χρόνου για την πλήρη από το στόμα σίτιση μείωση των ημερών που παρέμειναν χωρίς εντερική σίτιση στα πρόωρα νεογνά που τους χορηγήθηκε ελάχιστη εντερική σίτιση παρατηρήθηκαν: ηπιότερος νεογνικός ίκτερος ελάττωση του χρόνου παραμονής στο νοσοκομείο δεν υπήρξε ευδιάκριτη διαφορά στη συχνότητα της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας. Tyson E, Kennedy A Cochrane library 1997

Η χορήγηση σισαπρίδης βοηθά στην ταχύτερη κένωση του στομάχου και κατά συνέπεια στην καλλίτερη πρόοδο της σίτισης στο πολύ χαμηλού βάρους γέννησης νεογνό. Μάλιστα στη χαμηλή δόση ( 3 mg/kgr/ημέρα ), δεν βρέθηκε να υπάρχει καμία επίδραση στο διάστημα QT του ΗΚΓ. Costalos C et al Acta Paediatr 2000

Η ερυθρομυκίνη, το μόριο της οποίας μιμείται τη δράση της ορμόνης μοτιλίνης, αυξάνει την κινητικότητα του πεπτικού, όταν χορηγείται από το στόμα . Αυτό επιτυγχάνεται με την μείωση του χρόνου γαστρικής κένωσης αλλά και με την αύξηση γενικότερα της κινητικότητας του εντέρου. Η δράση της αυτή μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμη στην αρχική φάση της σίτισης των πολύ χαμηλού βάρους γέννησης νεογνών, ιδιαίτερα αυτών που παρουσιάζουν ελαττωμένη κινητικότητα (γαστρικό υπόλειμμα). Costalos C et al J Pediatr Gastr Nutr 2002

Πρόσφατα βρέθηκε ότι η χρήση του ρινικού CPAP για την αναπνευστική υποστήριξη ΠΧΒΓ νεογνών βοηθά και στην ταχύτερη κένωση του στομάχου του νεογνού. Έτσι φαίνεται ότι η χρήση του ρινικού CPAP όχι μόνο δεν εμποδίζει αλλά διευκολύνει την παράλληλη από το στόμα σίτιση των νεογνών αυτών. Gounaris A et al J Pediatr 2004

Tο μητρικό γάλα αποτελεί την ιδανική τροφή για το τελειόμηνο νεογνό για τους 6 πρώτους μήνες ζωής, ενώ μπορεί να συνεχιστεί η χορήγηση του για όλο τον πρώτο χρόνο ζωής. American Academy of Pediatrics 1997

Συνέργειες του μητρικού θηλασμού Χορήγηση θρεπτικών ουσιών. Ενίσχυση της ανοσολογικής και της αντιβακτηριακής προστασίας. Ενίσχυση της διαδικασίας προσαρμογής στην εξωμήτρια ζωή. Χορήγηση ενζύμων Παροχή στο νεογνό ορμονών του μητρικού γάλατος και αυξητικών παραγόντων. Αντισυλληπτική δράση στη μητέρα. Ενίσχυση της σχέσης μητέρας-βρέφους.

Αντιβακτηριακή δράση του μητρικού γάλατος Ανοσοσφαιρίνες ( εκκρ. IgA, IgG, ΙgM, κ.λ.π.) Συμπλήρωμα Λυσοζύμη Λακτοφερρίνη Εντερική χλωρίδα (γαλακτοβάκιλλος) Μακροφάγα Πολυμορφοπύρηνα λεμφοκύτταρα Λεμφοκύτταρα Τ και Β

Ορμόνες στο μητρικό γάλα Στεροειδή Θυροξίνη Γοναδοτροφίνες Προλακτίνη Ερυθροποιητίνη Επιδερμικός παράγοντας αύξησης Προσταγλανδίνες Καλσιτονίνη

Ένζυμα στο μητρικό γάλα Λιπάση Αμυλάση Πρωτεάση Νευρικός αυξητικός παράγοντας (NGF)

Αντενδείξεις μητρικού θηλασμού Η λήψη ορισμένων φαρμάκων από την μητέρα. (φαινυλβουταζόνη, ραδιοενεργά,ατροπίνη κ.λ.π.) Η σοβαρή ασθένεια της μητέρας. (καρκίνος, HIV, κ.λ.π) Η ψυχιατρική νόσος της μητέρας. Ορισμένες σπάνιες νόσοι του μεταβολισμού, όπως φαινυλκετονουρία, γαλακτοζαιμία και άλλες.

Όταν δεν είναι δυνατός ή επιθυμητός ο μητρικός θηλασμός, πρέπει να χορηγείται στο τελειόμηνο νεογνό για τους 6 πρώτους μήνες ζωής ένα τροποποιημένο γάλα που να περιέχει πρωτεϊνη περίπου 1.5 γρ. /100 ml έτοιμου γάλατος.

Στερεές τροφές Χορηγούνται μετά τους 6 πρώτους μήνες ζωής με την ακόλουθη σειρά: ριζάλευρο δημητριακά φρούτα λαχανικά κρέας ψάρι τον κρόκο αρχικά και μετά το ασπράδι του αυγού Μεσοδιαστήματα μεταξύ των νεοεισαγομένων τροφών 1-2 εβδομάδες, για την παρατήρηση τυχόν αλλεργικών αντιδράσεων.

Συμπερασματικά Στο πολύ πρόωρο νεογνό η σίτιση που προτείνεται είναι αυτή, που από τις πρώτες ημέρες θα επιτύχει ρυθμό αύξησης αντίστοιχο του ενδομήτριου ρυθμού. Στο τελειόμηνο νεογνό και το βρέφος η πλέον φυσική διατροφή, το μητρικό γάλα, είναι η ιδανική για τους 6 πρώτους μήνες ζωής και τα παραπάνω φαίνεται να ελαχιστοποιούν τους κινδύνους για την εμφάνιση του μεταβολικού συνδρόμου στην ενήλικη ζωή.