Αλίκη Καζταρίδου Σχολική Σύμβουλος 1ης Περιφ. Καστοριάς 2o Στάδιο: Ενσυνείδητη επεξεργασία γραμμάτων-διγράφων Δημιουργικές δραστηριότητες γραφής και ανάγνωσης Αλίκη Καζταρίδου Σχολική Σύμβουλος 1ης Περιφ. Καστοριάς

Κεντρική εικόνα Άσκηση εμπέδωσης Κυρίως κείμενο Δευτερεύον κείμενο Μορφές του γράμματος

Ενδεικτικό σχέδιο διδ/λίας ενός γράμματος- διγράφου

Επεξεργασία κεντρικής εικόνας 15-20 λεπτά Παρατήρηση της εικόνας-Συζήτηση-Διατύπωση υποθέσεων-καλλιέργεια προφορικού λόγου Καταγραφή σε χαρτί του μέτρου των λέξεων της εικόνας και άλλων λέξεων που ταιριάζουν θεματικά και περιέχουν το γράμμα/δίγραφο. Μεγαλόφωνη ανάγνωση της λίστας από τη δασκάλα-εντοπισμός του γράμματος από τα παιδιά-συγκρίσεις-τα παιδιά διαβάζουν Eντοπισμός του γράμματος στα γραπτά κείμενα της εικόνας Ομαδική δραστηριότητα, για την άσκηση στον προφορικό λόγο. Ένα παιδί λέει μια φράση, που έχει λέξη που περιέχει το νέο γράμμα και καθένα στη συνέχεια επαναλαμβάνοντας τα λόγια του προηγούμενου προσθέτει νέες λέξεις με το νέο γράμμα.

Επεξεργασία κεντρικού κειμένου 20-25 λεπτά Με τη βοήθεια του τίτλου του κειμένου περνάμε από την εικόνα στο κείμενο Μεγαλόφωνη ανάγνωση δείχνοντας με το δάχτυλο (2-3 φορές) Ανάγνωση εν χορώ όλων των παιδιών Εντοπισμός των λέξεων που αρχίζουν ή περιέχουν το γράμμα από τα παιδιά. Μεμονωμένη ανάγνωση από κάθε παιδί του σκιασμένου ή και όλου του κειμένου. Επισήμανση κεφαλαίου γράμματος, τόνου, σημείων στίξης

Συνοδευτικά κείμενα 10 λεπτά Συμπλήρωση της άσκησης στη δεξιά σελίδα (συμπλήρωση γράμματος, κύκλωση) Εξάσκηση στη φορά του γράμματος στο Τ.Ε Ανάγνωση 2-3 φορές της ρίμας-επανάληψη από τα παιδιά-Εντοπισμός του νέου γράμματος Συμπλήρωση της αρχικής λίστας με καινούριες λέξεις από τη ρίμα οι οποίες αρχίζουν, περιέχουν ή τελειώνουν με το νέο γράμμα.

Οι δραστηριότητες στο Τ.Ε την επόμενη ημέρα-ένα δίωρο Συζήτηση για το περιεχόμενο των επιγραφών, πινακίδων κ.λπ.-εντοπισμός του γράμματος Εμπέδωση της σωστής φοράς Γραφή στον πίνακα από τη δασκάλα, με πλαστελίνη, στον αέρα, στο θρανίο, με το σώμα κ.λπ. Ανάλυση-σύνθεση της πρότυπης λέξης (γαντόκουκλες, καρτούλες, παζλ βιβλίου, σώματά τους, Συνδυασμός συμφώνων με φωνήεντα: ανάγνωση εν χορώ ή μεμονωμένα Συμπλήρωση των υπόλοιπων ασκήσεων στο Τ.Ε στο σχολείο Βιβλίο του γράμματος Στο τετράδιο του κολάζ κολλάνε από περιοδικά γράμματα ή λέξεις που περιέχουν το νέο γράμμα.

Στόχοι των γλωσσικών ασκήσεων και δραστηριοτήτων στο στάδιο της ενσυνείδητης επεξεργασίας γραμμάτων και διγράφων Αναγνώριση του ν.γ σε αυθεντικά κείμενα της καθημερινής ζωής (εξώφυλλα βιβλίων, συσκευασίες τροφίμων, λογαριασμοί, επιγραφές κ,λπ.), εντοπισμός σε δοθείσες λέξεις, συμπλήρωση σε κενά λέξεων ή φράσεων Εξάσκηση στη γραφή σε οργανωμένο χώρο Ανάλυση και σύνθεση λέξεων Διακρίνουν και γράφουν σωστά γράμματα ή δίγραφα που μοιάζουν (φ/Θ, τσ-τζ κ.λπ.) γράμματα Σύνθεση γνωστών λέξεων του κειμένου με συλλαβές (Τι-τί-να) Σύνθεση νέων λέξεων με ήδη γνωστές συλλαβές (πα-τά-τα) Σύνθεση προτάσεων με λέξεις που μπορούν να διαβάσουν Γράφουν λεζάντες ή κείμενα σε ζωγραφιές τους Διαισθητική εξοικείωση με την ορθή γραφή απλών γλωσσικών τύπων (έχει, θέλει, ακούω, ο Τάσος, ...) λέξεις

Δημιουργικές γλωσσικές δραστηριότητες (εκτός Β. Μ, Τ Δημιουργικές γλωσσικές δραστηριότητες (εκτός Β.Μ, Τ.Ε) για κατανόηση της ανάγνωσης και της γραφής

Δραστηριότητες για την εμπέδωση του φθόγγου-γράμματος *Ρυθμική προφορά των συλλαβών ή φωνημάτων λέξεων * Αφαίρεση–πρόσθεση - αντικατάσταση –αντιστροφή γραμμάτων ή συλλαβών έλα-ελάτε , σέλα-κασέλα , Άρης-Χάρης, ένα- έλα, καλάμι-σαλάμι, πατάτα-σαλάτα-κανάτα, πάτα-τάπα, γάλα-λάγα πάμε-μέπα (ψευδολέξεις) εφημερίδα-μερίδα, χελιδόνι-χέλι * Επιλογή - εύρεση ομοιοκαταλήξεων μέρα πέρα κάτι τόπι κότα ρώτα ………… ακρίδες…………… * Επισήμανση λέξης με διαφορετικό αρχικό ή τελικό φώνημα ζάχαρη ζάρι σοκολάτα λάχανα κασέλα μηχανάκι Δραστηριότητες φωνολογικής και φωνημικής επίγνωσης: Παιχνίδια-ασκήσεις για τη διάκριση των συλλαβών και φωνημάτων μιας λέξης

Δραστηριότητες εξοικείωσης με το γράμμα

Σχηματισμός με διαφορετικούς τρόπους (στον αέρα, με το σώμα, με την αφή, με πλαστελίνη…)

Εντοπισμός σε έντυπο υλικό-καταγραφή της λέξης (εξοικείωση με γραμματοσειρές), εικαστικές δημιουργίες

Εικονογραφημένο αλφαβητάρι

Συλλαβισμός

Δημιουργία άξονα του γράμματος κόκορας κόρακας παραλία ρινόκερος παράθυρο κορίτσι Άρης τραγουδά μέρα περπατάνε

Ευρετήριο ορθογραφίας Ευρετήριο (αλφαβητικό) μπορούμε να το κατασκευάσουμε και μαζί με τα παιδιά. Θα χρησιμοποιηθεί μετά την επεξεργασία των περισσότερων γραμμάτων, 3η ενότητα. Σε αυτό γράφουν στην αλφαβητική θέση τις λέξεις που δουλεύουμε στην τάξη ή και άλλες λέξεις που δυσκολεύουν ή ενδιαφέρουν κάθε παιδί ξεχωριστά. Μπορούμε να οργανώσουμε διάφορες δραστηριότητες.

Βιβλίο του γράμματος

Σχηματισμός δίψηφων με παραστατικό τρόπο

Εικαστική δημιουργία

Δραστηριότητες για εκμάθηση του βασικού λεξιλογίου

Ανάλυση – σύνθεση λέξεων

Ανασύνθεση λέξης από συλλαβές ή γράμματά (μπορεί να δοθεί και η εικόνα)

Τόμπολα για ανάγνωση γραμμάτων-συλλαβών-λέξεων και ορθογραφία Κρυπτόλεξα (αναγνωρίζουν τις λέξεις του μαθήματος- της ενότητας)

Γραφή λέξης ή πρότασης και εικονογράφηση

Αντιστοίχιση λέξεων με τις εικόνες τους

Συμπλήρωση προτάσεων (η λέξη μπορεί να είναι εικονογραφημένη) Συμπλήρωση προτάσεων (η λέξη μπορεί να είναι εικονογραφημένη)

Ατομικός τροχός (για αναγνώριση βασικού λεξιλογίου) Ατομικός τροχός (για αναγνώριση βασικού λεξιλογίου)

Δημιουργία καταλόγων με λέξεις που έχουν κάτι κοινό (ζώα, ονόματα φαγώσιμα…) Αναδιήγηση-σύνθεση νέων ιστοριών

Οπτική επαφή με συχνόχρηστες λέξεις

. - , ! « » : τελεία παύλα κόμμα εισαγωγικά θαυμαστικό Διπλή τελεία Στην τελεία σταματάμε, στο ερωτηματικό ρωτάμε, το θαυμαστικό θαυμάζει και το κόμμα ξεκουράζει. Τα αποσιωπητικά σιωπούν, δυο τελείες εξηγούν, παύλα, εισαγωγικά, όταν κάποιος θα μιλά. . τελεία - παύλα , κόμμα ! θαυμαστικό « » εισαγωγικά : Διπλή τελεία

Τράπεζα συλλαβών και λέξεων για το σχηματισμό λέξεων και προτάσεων. Παιχνίδια σε ζευγάρια. Μπορούν να έχουν τις εικόνες και να σχηματίζουν τις λέξεις. Ή βάζουν ανακατεμένες λέξεις στη σωστή σειρά για να γίνουν προτάσεις

Σύνθεση λέξεων ή προτάσεων

Συμπλήρωση ατελών λέξεων ή προτάσεων τ α ξ ί δ – τ α - - δ ι α ξ ί δ ι - - ξ ί δ ι τ - ξ ί δ ι τ α ξ ί - - τ α - ί δ ι - - - - - -

Κινητικές δραστηριότητες στην τάξη, στην αυλή Ιπτάμενα γράμματα (σακκουλάκια-μπαλάκια , κυβάκια κ.λπ.) Σχηματίζουμε λέξεις με κρυμμένα γράμματα, για διαφορετικές ομάδες σε διαφορετικά σημεία. Ο ταχυδρόμος Παιχνίδι λέξεων σε στεφάνια

Δραστηριότητες κατανόησης και παραγωγής λόγου Εξοικείωση με διάφορα μορφικά χαρακτηριστικά έντυπου υλικού καθημερινής χρήσης (δ/νση, τηλ., όνομα…) Κατάλογοι ονομάτων, αντικειμένων κατόπιν αφορμής Βιβλία λογοτεχνίας-γνώσεων για εξοικείωση με ποικίλα κειμενικά είδη, διαφορετική εικονογράφηση, γραμματοσειρές (γωνιά βιβλιοθήκης-δανεισμός, παρουσίαση βιβλίου, καταφυγή σε αυτή με το τελείωμα των εργασιών) Συγγραφή ιστοριών, σύνθεση ποιημάτων, αινιγμάτων… Δημιουργία προσκλήσεων, αφισών, παραμυθοσαλάτας, εφημερίδας Αξιοποίηση του εικονογραφημένου λεξικού

Αξιοποίηση του Εικονογραφημένου Λεξικού Οι μαθητές μπορούν να αναζητήσουν και άλλα ζώα του αγροκτήματος στον αντίστοιχο θεματικό πίνακα του λεξικού και να τις αλφαβητίσουν ή να τις εντάξουν σε σημασιολογικές υποομάδες.

Επαναληπτικό μάθημα Προοργανωτής Λέξεις-Κλειδιά

Τι τετράδια χρειάζονται τα παιδιά ; 1.Τετράδιο εργασιών 2. Τετράδιο με σπιράλ (κολάζ) 3. Ευρετήριο 4.Τετράδιο μισό-μισό

Η χρήση του τετραδίου μισό-μισό Τετράδιο μισό-μισό: Στην πρώτη φάση (γραμματισμού) ζωγραφίζουν μια παρέα παπάκια και σε συννεφάκια βάζουν τη φωνή τους. Συνθέτουν ομαδικά με τη δασκάλα μια λέξη ή μια πρόταση από τα γλωσσικά στοιχεία που επεξεργάστηκαν, την αντιγράφουν από τον πίνακα, την εικονογραφούν. Στη φάση της ενσυνείδητης επεξεργασίας των γραμμάτων γίνεται εξάσκηση της αντιγραφής μιας λέξης ή πρότασης με δημιουργικό τρόπο.(Τ.Ε σ.35, Τι κρύβει ο ιπποπόταμος; Γράφουν τη δική τους εκδοχή). Ο εκπαιδευτικός θέτει ανάλογες ερωτήσεις με του βιβλίου. Έχει και η γάτα ένα σακί. Τι να έχει το σακί της γάτας; Ζητά από τα παιδιά να αναφέρουν λέξεις που τις ξέρουν και καταγράφει τις απαντήσεις (Το σακί έχει ένα πεπόνι…μια κασέτα κ.λπ) στον πίνακα. Τις διαβάζουν, επιλέγουν μία και εικονογραφούν. (γίνεται επανάληψη της γραφής γνωστών λέξεων, ή προκύπτουν καινούριες) Στη φάση που έχει ολοκληρωθεί η ενσυνείδητη επεξεργασία γραμμάτων και διγράφων μπορούν τα παιδιά με τις λέξεις κλειδιά να ανασυνθέτουν με σύντομο τρόπο την πλοκή του κεφαλαίου ή να γράφουν μια δική τους ιστορία και να την εικονογραφήσουν.

Η αξιολόγηση στη Γλώσσα Η εκπαιδευτική διαδικασία αξιολογείται σε κάθε στάδιό της (διαγνωστική, διαμορφωτική, τελική) Η αξιολόγηση ανταποκρίνεται στους στόχους της διδασκαλίας και επομένως: √ Εξετάζει την απόκτηση γνώσεων και εννοιών (γνωστικός τομέας) √ Εξετάζει την ανάπτυξη δεξιοτήτων (ψυχοκινητικός τομέας) √ Καταγράφει και υποστηρίζει τη μάθηση στη μαθητική ομάδα (κοινωνικοσυναισθηματικός τομέας) √ Προωθεί την κριτική σκέψη (μεταγνωστικός τομέας)

Τεχνικές αξιολόγησης Αρχική ή διαγνωστική Αυθεντική αξιολόγηση Τεχνικές αξιολόγησης Αρχική ή διαγνωστική Ανταπόκριση και συμμετοχή του παιδιού στην επεξεργασία της εικόνας, στην ανάγνωση λέξεων προηγούμενων ημερών κ.λπ.) Αυθεντική αξιολόγηση Στον ατομικό Φάκελο εργασιών του μαθητή (ΑΦΕΜ) τοποθετούνται σε τακτά διαστήματα αντιπροσωπευτικές της πορείας του μαθητή εργασίες (ζωγραφιές με λεζάντες, κείμενα κ.λπ.) Διαμορφωτική ή σταδιακή: κατανόηση του μηχανισμού ανάλυσης-σύνθεσης, ενεργοποίηση της προηγούμενης γνώσης, κατανόηση της εκφώνησης των ασκήσεων κ.λπ. Τελική ή συνολική Τετράδιο εργασιών, ομαδική εργασία, σημειώσεις εκπαιδευτικού, ΑΦΕΜ κ.λπ.)