ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Τα παιδιά, θύματα της Νέας Τάξης αλλά και πρωταγωνιστές της Αντίστασης. Οι νέοι αντιδρούν αμέσως. Η ορμή και το πάθος της νιότης τούς οδηγούν σε αυθόρμη-τες πράξεις αντίστασης.

Αυθόρμητη πράξη αντίστασης υπήρξε η ενέργεια του στρατιώτη Κωνσταντίνου Κουκίδη, ο οποίος φρουρούσε την ελληνική σημαία στην Ακρόπολη, όταν οι Γερμανοί ανέβηκαν για να την αντικατα-στήσουν με τη δική τους. Ο στρατιώτης, αφού τύλιξε τη σημαία γύρω από το σώμα του, έπεσε από τον ιερό βράχο και σκοτώθηκε. Φυσικά οι αρχές αποσιώπησαν την πράξη του, που δεν έγινε γνωστή ούτε κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Η Ευρώπη υποκλίθηκε μπροστά στην παλικαριά Δεν μπόρεσαν όμως να κάνουν το ίδιο με τη ριψοκίνδυνη ενέργεια δύο φοιτητών, του Μανόλη Γλέζου και του Λάκη Σάντα. Η Ευρώπη υποκλίθηκε μπροστά στην παλικαριά των δύο φοιτητών Τη νύχτα της 30ής Μάη του 1941 οι δύο σπουδαστές που ήταν μόλις 18 ετών, αφού βρήκαν μια υπόγεια στοά, ανέβηκαν στην Ακρόπολη και αιφνιδιάζοντας τη γερμανική φρουρά κατέβασαν τη σβάστικα. Το θάρρος τους, που οδήγησε στην ανέλπιστη αυτή πράξη, θαυμάστηκε σε όλη την Ευρώπη και ο συμβολισμός της πρώτης αυτής ενέργειας εθνικής αντίστασης ήταν που συγκίνησε ιδιαίτερα.

Τα παιδιά είναι και εδώ τα πιο τραγικά θύ-ματα Τα παιδιά είναι και εδώ τα πιο τραγικά θύ-ματα. Οι φρικιαστικές εικόνες των σκελετω-μένων παιδιών της κατοχής θα στοιχειώνουν για πάντα την ιστορική μνήμη. Είναι αδήριτη αναγκαιότητα να ζήσουν.

Ο πόλεμος μετασχημάτισε δραματικά τις ταυτότητες τόσο των γυναικών όσο και των παιδιών. Κι αυτό δεν έγινε στο πεδίο των μαχών, αλλά στο επίπεδο της καθη-μερινότητάς τους. Η ξαφνική και βίαιη μεταβολή του περιβάλλοντος άλλαξε και τους κοινωνικούς ρόλους τόσο των γυναι-κών όσο και των παιδιών, προκειμένου να επιβιώσουν στις νέες συνθήκες.

Όταν χάρη στα συσσίτια κερδίσουν τη μάχη με το θάνατο από την πείνα, θα συμβά-λουν με τον δικό τους δυναμικό τρόπο στον αγώνα κατά του φασισμού.

Αυτό είναι το γνωστό κόλπο του τσιγάρου Αυτό είναι το γνωστό κόλπο του τσιγάρου. Ο Γερμανός του λέει να πάρει φωτιά από τα φανάρια του αυτοκινήτου που έχει αναμμένα, ο πιτσιρικάς πήγαινε να ανάψει και η φρουρά των Γερμανών χαχάνιζε με την ηλιθιότητα του μικρού που πάλευε να ανάψει από τα φανάρια. Εντωμεταξύ από πίσω συνέβαινε αυτό.

Με τον τρόπο αυτό σαλταδόροι άδειασαν το φορτίο μιας ολόκληρης εφοδιοπομπής στην Κάνιγγος.

Μεταφέροντας μηνύματα σε χαρτάκια τόσο μικρά ώστε να μπορούν να τα καταπιούν σε περίπτωση που τους αντιλαμβάνονταν οι κατακτητές, γράφοντας συνθήματα στους τοίχους, ιδρύοντας αντιστασιακές οργανώσεις που το 1943 συναποτέλεσαν την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ), παίρνοντας ακόμη και τα όπλα και εντασσόμενα στις αντιστασιακές οργανώσεις.

Ξυπόλητοι ήρωες

Στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα μικρό σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3, στους Αμπελόκηπους, ιδρύεται η Ενιαία Πανελλα-δική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ, η μεγαλύτερη νεολαιίστικη οργάνωση της χώ-ρας.

Η συνεισφορά της ΕΠΟΝ στη διαπαι-δαγώγηση της νέας γενιάς ήταν μοναδική. Η ΕΠΟΝ, με οργανωμένα 630.000 μέλη, είχε πετύχει σε μεγάλο βαθμό να δώσει τη σω-στή, αγωνιστική, διέξοδο στις ανάγκες που είχαν οι νέοι.

Με την ίδρυσή της, η ΕΠΟΝ έδωσε μια απ' τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες μάχες. Μάχη που έμεινε στην Ιστορία ήταν η ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης που επιχείρησαν να υλοποιήσουν οι χιτλερικοί με τους ντόπιους δωσίλογους και συνεργάτες τους, και που άρχισε με τη συντονισμένη απεργία και διαδήλωση στις 24 Φλεβάρη. Χιλιάδες λαού κατέβηκαν στο δρόμο, στο κέντρο της Αθήνας, για να διαδηλώσουν μπροστά στο πολιτικό γραφείο του κατοχικού πρωθυπουργού Κ. Λογοθετό-πουλου, στο Εργατικό Κέντρο και στο υπουργείο Εργασίας. Μπροστάρηδες στη μάχη χιλιάδες νεολαίοι και νεολαίες, κάτω από τα λάβαρα της νεοϊδρυμένης ΕΠΟΝ.

Νεολαίοι με τον τηλεβόα στα βουνά του αγώνα

Το κορμί του ΕΠΟΝίτη Βλάση Αποστολέρη Το κορμί του ΕΠΟΝίτη Βλάση Αποστολέρη

Η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος αποτύπωσαν πολλές ιστορίες παιδιών που πρόσφεραν και τη ζωή τους στην υπόθεση της εθνικής ανεξαρτησίας, της ελευθερίας και στον αντιφασιστικό αγώνα. Χαρακτηριστική η περίπτωση της δεκα-επτάχρονης Ηρώς Κωσταντοπούλου που εκτελέστηκε στα 17 της χρόνια από τους στρατιώτες των SS.

Ο Κώστας Βάρναλης στο διήγημά του «Το κελάηδημα της τσίχλας» παρουσιάζει με τον πιο παραστατικό τρόπο τόσο τη συμβολή των παιδιών στην Αντίσταση, όσο και τον ρόλο των ντόπιων συνεργατών του κατακτητή.

«Τσίχλα» την παρανομιάζανε στο χωριό την Αννούλα «Τσίχλα» την παρανομιάζανε στο χωριό την Αννούλα. Κι έζησε και πέθανε τσίχλα. Ήτανε μιας μπουκιάς ανθρωπάκι. Αδύνατη, με ψιλά κανιά, δίχως βάρος, πετούμενη. Δεν περπατούσε - πήδαγε κι έτρεχε. Αλλά για ποιο χωριό μιλάμε; Για έν’ από κείνα τα βουνίσια, που σκαρφαλώνουνε στην πλαγιά του βουνού κι είναι όλα τα ίδια. Όμορφα, μα φτωχά και μίζερα κι αφημένα στην τύχη τους κι από θεούς κι ανθρώπους. Μια ρεματιά στην κατηφοριά με τις κόκκινες ροδοδάφνες και μια γιδόστρατα, που φέρνει μες από το δάσος των πεύκων στην κορφή του βουνού. Τόσο απόμερο, ξεχασμένο χωριό, που σχεδόν είχε κι αυτό ξεχάσει τ’ όνομά του.

Δεν του χρειαζότανε, λες και του ’πεφτε βάρος. Αλλ’ όσο τους λείπουνε των μικρών αυτών χωριών πολιτισμός, φροντίδα και χορτασιά, τόσο τους περισσεύ’ η ψυχή. Ψυχή του λαού. Είμαστε στον τελεφταίο χρόνο της Κατοχής. Το χωριό, που λέμε, βρισκότανε στα σύνορα των δυο Ελ-λάδων: της λεύτερης και της συνεργαζόμενης. Αλλά προς τα εδώ. Ένα γερμανικό φυλάκιο προσπαθούσε με τους ναζήδες τους δικούς του και τους «τσολιάδες» τους «δικούς μας» να μποδίζει τη λευτεριά να κατέβει απ’ την κορφή του βουνού προς τα κάτου - στον κάμπο. Γιατί κει ψηλά στην κορφή του βουνού είχανε φωλιάσ’ οι αγωνιστές του έθνους κι ετοιμάζανε «καλά Χριστούγεννα» για τους εχθρούς.

Με την απελευθερωτικήν επιτροπή του χωριού είχανε συχνήν επαφή Με την απελευθερωτικήν επιτροπή του χωριού είχανε συχνήν επαφή. Αλλά πώς; Μέσον της Τσίχλας. Ήτανε κόρη μιας φτωχιάς χηρευάμενης του χωριού, που ο άντρας της σκοτώθηκε στην Αλβανία. Οχτώ με δέκα χρονών η Τσίχλα. Μα γεμάτη φωνή, ξυπνάδα και μίσος εναντίον των εχθρών. Και σβέλτη και μπασμένη στη ζωή - σαν ώριμο πλάσμα - κι αδείλιαστη. Καλός καιρός στα τέλη του Δεκέμβρη. Ήλιος και στέγνη - μα και κρύο τσουχτερό.

Η Τσίχλα μαζί μ’ άλλα παιδιά (τα σκολειά κλεισμένα Η Τσίχλα μαζί μ’ άλλα παιδιά (τα σκολειά κλεισμένα!) βγαίναν έξω απ’ το χωριό σ’ ένα πλάτωμα προς το ρέμα και παίζανε μπροστά στα μάτια των Γερμανών και των τσολιάδων. Παίζανε τόπι. Η Τσίχλα, πάνου στο φούντωμα του παιχνιδιού, τίναζε το τόπι όσο μπορούσε μακρύτερα προς το ρέμα κι ύστερις έτρεχε, όσο μπορούσε πιότερο, να το φτάσει. Το τόπι κυλούσε κάτου στη ρεματιά κι η Τσίχλα κυλούσε κι αυτή.

Όχι πολύ ψηλά, μέσα στο δάσος την περιμένανε κατά το μεσημέρι, κάθε μέρα δυο αντάρτες. Τους έδινε το μήνυμα γραμμένο ή στοματικά της Επιτροπής και ξαναγυρνούσε πίσου λαχανιασμένη (για να μην αργήσει) με το τόπι στα χέρια! Αλλ’ αυτό το ταχτικό χάσιμο της Τσίχλας μέσα στο δάσος πονήρεψε τους «εχθρούς» ξένους και δικούς. - Πρέπει να ιδούμε τι τρέχει, με τρόπο, γιατί το μωρό είναι πολύ πονηρό...

Αλλά δε χρειάστηκε τρόπος Αλλά δε χρειάστηκε τρόπος. Ο πρόεδρος του χωριού, δεξί χέρι των Ναζήδων, έκανε την τελευταία του υπηρεσία «προς την πατρίδα». Τους πληροφόρησε τι συμβαίνει. Όταν την άλλη μέρα, παραμονή των Χριστουγέννων, η Τσίχλα ξανάκανε το «παιχνίδι» της, τρέξανε πίσω από το τόπι ναζήδες και «δικοί», σταματήσανε το τόπι τη σταματήσανε κι αυτήνε. Και την ψάξανε.

Βρήκανε χωμένο μέσα στα μαλλιά της ένα χαρτάκι. - Έλα δω, πουλάκι μου, τη ρώτησε o πρόεδρος. Ποιος σου το ’δωσε τούτο; - Μόνη μου το ’γραψα. - Και τι ξέρεις εσύ από τέτοια πράματα; - Όλοι μας ξέρουμε. - Και τι άλλο «παιχνίδι» ξέρεις; - Όλα. Και να τρέχω. Και να πηδώ. Και να τραγουδώ. Να σκαρφαλώνω στα δέντρα να καρπολογώ και να πιάνω πουλάκια στις φωλιές τους.

Μπαμ!, μπαμ!, μπαμ!... Για σκαρφάλωσε σ’ αυτήνε την ελιά να σε ιδούμε; Η Τσίχλα βρέθηκε σ’ ένα λεπτό πάνω στο δέντρο. - Ξέρεις, είπες, να τραγουδάς. Για πες μας κανένα «σκοπό» ν’ ακούσουμε; Ό,τι σου αρέσει. Κι’ η Τσίχλα με λαγαρή παιδιάστικη φωνή κελάηδησε. - «Μαύρ’ είν’ η νύχτα στα βουνά...» (Αυτό το τραγούδι ήτανε τότες το πιο συνηθισμένο τραγούδι των σκλαβωμένων Ελλήνων). Μπαμ!, μπαμ!, μπαμ!...

Οι Γερμαναράδες κι οι «τσολιάδες» τη βάλλανε στο σημάδι και τη σκοτώσανε σαν πουλί. Και το πουλί σωριάστηκε χάμου, μιας φούχτας σώμα και απέραντη ψυχή. Η ψυχή όλης της Ελλάδας !

Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέξτε: ή τις αλυσίδες ή τα όπλα!