Η ΚΡΗΝΗ ΜΟΡΟΖΙΝΙ

Βρίσκεται στη πλατεία Λιονταριών (Ελευθερίου Βενιζέλου) απέναντι από τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, στο κέντρο του Ηρακλείου. Θεωρείται ένα από τα ωραιότερα ενετικά μνημεία του Χάνδακα .

Η Κρήνη Μοροζίνι, το περίφημο σιντριβάνι με τα λιοντάρια, κατασκευάστηκε στο Ηράκλειο από τον γενικό προβλεπτή Φραγκίσκο Μοροζίνι και τους μηχανικούς Zorzi Corner, Raffaello Monnani και Francesco Basilicata. Ο λόγος που κατασκευάστηκε η κρήνη δεν ήταν αισθητικός, αλλά έγινε για να φέρει άφθονο, πόσιμο νερό στο διψασμένο Ηράκλειο.

Το Ηράκλειο δεν είχε πηγές νερού και οι κάτοικοι του χρησιμοποιούσαν πηγάδια και δεξαμενές που αποθήκευαν το νερό της βροχής. Χάρη όμως στον Μοροζίνι, το νερό από το βουνό Γιούχτας στις Αρχάνες έφθασε στο Ηράκλειο με αγωγό μήκους 15 χιλιομέτρων. Το έργο χρειάστηκε 14 μήνες για να ολοκληρωθεί και εγκαινιάστηκε στις 25 Απριλίου 1628, ημέρα γιορτής του Αγ. Μάρκου, προστάτη της Βενετίας.

Ο Χάνδακας, το σημερινό Ηράκλειο είχε πάντοτε πρόβλημα λειψυδρίας Ο Χάνδακας, το σημερινό Ηράκλειο είχε πάντοτε πρόβλημα λειψυδρίας. Ως τον 17ο αι. η πόλη υδρευόταν από πηγάδια με υφάλμυρο νερό, μικρές κρήνες και υδατοδεξαμενές που συγκέντρωναν τα νερά της βροχής. Το 1639 γνωρίζουμε ότι υπήρχαν 1270 πηγάδια και 273 δεξαμενές. Η διοχέτευση πηγαίου νερού στην κρήνη που σώζεται στη σημερινή πλατεία Κορνάρου από τον capitan generale Gian- Matteo Bembo το 1552 δεν έλυσε το πρόβλημα. Ο γενικός προβλεπτής Φραγκίσκος Μοροζίνι σχεδίασε και υλοποίησε, με τη συνδρομή των μηχανικών Zorzi Corner, Raffaello Monnani και Francesco Basilicata, το μεγαλεπήβολο έργο της υδροδότησης.

Το υδραγωγείο, που στο εσωτερικό της πόλης διερχόταν από μια τρίλοβη γέφυρα, στη σημερινή πλατεία "Τρεις Καμάρες", τροφοδοτούσε την Κρήνη που διατηρεί ως τις μέρες μας το όνομα του προβλεπτή Morosini στην Piazza delle Biade, σημερινή πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου ή επί το λαϊκότερο "Λιοντάρια". Αναφέρεται ότι τροφοδοτούσε την πόλη με 1.000 βαρέλια νερό ημερησίως. Το Ηράκλειο δεν είχε πηγές νερού και οι κάτοικοί του χρησιμοποιούσαν πηγάδια και δεξαμενές που αποθήκευαν το νερό της βροχής. Την περίοδο της τουρκοκρατίας ανοίχθηκαν οπές στους λοβούς της κρήνης για το ναμάζι των μουσουλμάνων, δηλαδή το συμβολικό πλύσιμο των χεριών και του προσώπου πριν μπουν στο απέναντι τζαμί για να προσευχηθούν.

Η δεξαμενή του σιντριβανιού βρίσκεται πάνω σε κυκλικό κρηπίδωμα και αποτελείται από οκτώ λοβούς, σχήμα το οποίο διευκόλυνε περισσότερους ανθρώπους να γεμίζουν τα σταμνιά τους ταυτόχρονα. Σε κάθε λοβό μπορούσαν να βουτήξουν τα δοχεία τους περίπου πέντε άνθρωποι.

Οι λοβοί του σιντριβανιού εξωτερικά είναι διακοσμημένοι με ανάγλυφα θέματα παρμένα από την ελληνική μυθολογία, κυρίως τρίτωνες, δελφίνια και νύμφες, μυθικά όντα που σχετίζονταν με το υγρό στοιχείο. Στο κέντρο κάθε λοβού τοποθετήθηκαν τα οικόσημα του δόγη, του δούκα, των συμβούλων και του Μοροζίνι. Στο κέντρο του σιντριβανιού πάνω σε ψηλό οκτάπλευρο βάθρο κάθονται τέσσερα περήφανα λιοντάρια, που από τα στόματά τους τρέχει νερό. Το λιοντάρι δεν συνηθίζεται σε κρήνες, καθώς είναι ζώο που δεν σχετίζεται με το νερό, αλλά στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιήθηκε σαν το σύμβολο της δύναμης των Ενετών.

Το άγαλμα αυτό δεν σώζεται σήμερα και μας είναι άγνωστο πότε και πως καταστράφηκε ή αφαιρέθηκε. Ίσως από τους Τούρκους ή από σεισμό γι' αυτό και το μνημείο συχνά αποκαλούνταν Κρήνη του Γίγαντα, Τζιγάντε

Το 1847 οι Τούρκοι άλλαξαν τη μορφή της κρήνης προσθέτοντας στο χείλος της οκτάλοβης λεκάνης, μαρμάρινες κολόνες που περιβάλλονταν στην κορυφή με μαρμάρινη ταινία πάνω στην οποία είναι γραμμένο με επίχρυσα γράμματα "Σιντριβάνι Αμπντούλ Μετζίτ". Επίσης τρύπησαν τους λοβούς και τοποθέτησαν βρύσες, καταστρέφοντας τα ανάγλυφα. Το 1900 το μνημείο αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή.

Η κρήνη Μοροζίνι είναι το τελευταίο τμήμα του μεγάλου υδρευτικού έργου του Ηρακλείου, και στα θεμέλια της κρύβει την υπόγεια δεξαμενή, όπου έρχονταν το νερό με επιφανειακούς και υπόγειους αγωγούς από τις Αρχάνες, 15 χιλιόμετρα μακριά από το Ηράκλειο. Εντυπωσιακός είναι ο έξυπνος τρόπος που είχαν επινοήσει οι Ενετοί για να κάνουν το νερό να αναβλύζει από το στόμα των λιονταριών, χωρίς τη χρήση κάποιας αντλίας που θα το ανέβαζε από την υπόγεια δεξαμενή.

Το νερό λόγω της υψομετρικής διαφοράς των Αρχανών σε σχέση με το Ηράκλειο έφτανε με φυσική ροή στην υπόγεια δεξαμενή κάτω από το συντριβάνι. Η δεξαμενή συνδεόταν με το συντριβάνι με μια κατασκευή με σχήμα πυραμίδας, πλατιά στη βάση και στενή στην κορυφή (έξοδο), που αύξανε την πίεση του νερού, το ανέβαζε στο συντριβάνι και το έκανε να αναβλύζει με ορμή από το στόμα των 4 λιονταριών.

Βιβλιογραφία http://www.clab.edc.uoc.gr/seminar/xandakas/krini%20morozini.htm http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=7229 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CE%AE%CE%BD%CE%B7_%CE%9C%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%B6%CE%AF%CE%BD%CE%B9 Τις περισσότερες φωτογραφίες τράβηξαν οι μαθητές κατά την επίσκεψη μας στο μνημείο

Μπανιά Αικατερίνη, Χαριάτη Διονυσία 4ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Σχολ. Έτος: 2013-2014 Πρόγραμμα περιβαλλοντικής Αγωγής «Ενετοκρατία στην Κρήτη: Μια φορά κι έναν καιρό ήταν οι Ενετοί… Μνημεία και μνήμες του Χάνδακα» Μαθητές που εργάστηκαν: Μανουρά Ηλέκτρα Μαραζάκη Νίκη Ορφανάκη Ειρήνη Χρηστάκης Γιώργος Λενακάκης Φίλιππος Κρητσωτάκης Παναγιώτης Τζανάκη Νίκη Υπεύθυνες καθηγήτριες του προγράμματος: Γαλανάκη Χαρίκλεια, Μακράκη Άννα, Μπανιά Αικατερίνη, Χαριάτη Διονυσία