1 ΑΕΦΦ 155 ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΒΑΚΧΑΙ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ: ΒΑΣΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΕΦΦ 142 ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ

2 ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ – ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ - ΤΡΑΓΩΔΙΑ  536/5-532/1 π.Χ.: ΘΕΣΠΙΣ (α΄ παράσταση τραγ. δράματος) – Πηγές: Πάριον Μάρμαρον Α43 Jacoby, Σούδα θ 286  510/509 π.Χ.: Χοροί ανδρών στα Μ. Διονύσια της Αθήνας (διθυραμβικοί) – Πηγή: Πάριον Μάρμαρον  510/509 ή 501/500: αρχή καταγραφής νικητών στους αγώνες των Μεγάλων Διονυσίων – IG II (‘Fasti’)  [Bλ. ‪B. Millis & D. Olson, Inscriptional Records for the Dramatic Festivals in Athens: IG II2 2318– 2325 and Related Texts‬, Leiden 2012]  ΠΡΩΙΜΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ: Θέσπις, Χοιρίλος, Φρύνιχος, Πρατίνας  ΑΙΣΧΥΛΟΣ Γέννηση: 525/4 π.Χ. 484 π.Χ.: 1 η νίκη στα Μ. Διονύσια (Πάριον Μάρμαρον 48)  ΣΟΦΟΚΛΗΣ Γέννηση: 496/5 π.Χ. 468 π.Χ.: 1 η νίκη στα Μ. Διονύσια ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ Γέννηση: 485 π.Χ. 455 π.Χ.: 1 η συμμετοχή στα Μ. Διονύσια, 441 π.Χ.: 1 η νίκη

3 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ Ποιητ. Μέρη δ ὲ τραγ ῳ δίας ο ἷ ς μ ὲ ν ὡ ς ε ἴ δεσι δε ῖ χρ ῆ σθαι  πρότερον ε ἴ πομεν, κατ ὰ δ ὲ τ ὸ ποσ ὸ ν κα ὶ ε ἰ ς ἃ διαιρε ῖ ται  κεχωρισμένα τάδε ἐ στίν:  πρόλογος ἐ πεισόδιον ἔ ξοδος χορικόν,  κα ὶ τούτου τ ὸ μ ὲ ν πάροδος τ ὸ δ ὲ στάσιμον, κοιν ὰ μ ὲ ν  ἁ πάντων τα ῦ τα, ἴ δια δ ὲ τ ὰ ἀ π ὸ τ ῆ ς σκην ῆ ς κα ὶ κομμοί.  ἔ στιν δ ὲ πρόλογος μ ὲ ν μέρος ὅ λον τραγ ῳ δίας τ ὸ πρ ὸ χορο ῦ  παρόδου,  ἐ πεισόδιον δ ὲ μέρος ὅ λον τραγ ῳ δίας τ ὸ μεταξ ὺ ὅ λων χορικ ῶ ν μελ ῶ ν,  ἔ ξοδος δ ὲ μέρος ὅ λον τραγ ῳ δίας μεθ’ ὃ ο ὐ κ ἔ στι χορο ῦ μέλος·  χορικο ῦ δ ὲ πάροδος μ ὲ ν ἡ πρώτη λέξις ὅ λη χορο ῦ,  στάσιμον δ ὲ μέλος χορο ῦ τ ὸ ἄ νευ ἀ ναπαίστου κα ὶ τροχαίου,  κομμ ὸ ς δ ὲ θρ ῆ νος κοιν ὸ ς χορο ῦ κα ὶ ἀ π ὸ σκην ῆ ς

4 ΘΕΜΙΣΤΙΟΣ 316d  ἀ λλ ὰ κα ὶ ἡ σεμν ὴ τραγ ῳ δία μετ ὰ πάσης ὁ μο ῦ τ ῆ ς  σκευ ῆ ς κα ὶ το ῦ χορο ῦ κα ὶ τ ῶ ν ὑ ποκριτ ῶ ν παρελήλυθεν ε ἰ ς τ ὸ θέατρον;  κα ὶ ο ὐ προσέχομεν Ἀ ριστοτέλει ὅ τι τ ὸ μ ὲ ν πρ ῶ τον ὁ χορ ὸ ς ε ἰ σι ὼ ν ᾖ δεν ε ἰ ς το ὺ ς θεούς, Θέσπις δ ὲ πρόλογόν τε κα ὶ ῥῆ σιν ἐ ξε ῦ ρεν,  Α ἰ σχύλος δ ὲ τρίτον (5) ὑ ποκριτ ὴ ν κα ὶ ὀ κρίβαντας, τ ὰ δ ὲ πλείω τούτων Σοφοκλέους ἀ πηλαύσαμεν κα ὶ Ε ὐ ριπίδου;

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗ  κα ὶ πολλ ὰ ς μεταβολ ὰ ς μεταβαλο ῦ σα ἡ  τραγ ῳ δία ἐ παύσατο, ἐ πε ὶ ἔ σχε τ ὴ ν α ὑ τ ῆ ς φύσιν. κα ὶ τό τε τ ῶ ν ὑ ποκριτ ῶ ν πλ ῆ θος ἐ ξ ἑ ν ὸ ς ε ἰ ς δύο πρ ῶ τος Α ἰ σχύλος ἤ γαγε κα ὶ τ ὰ το ῦ χορο ῦ ἠ λάττωσε κα ὶ τ ὸ ν λόγον  πρωταγωνιστε ῖ ν παρεσκεύασεν· τρε ῖ ς δ ὲ κα ὶ σκηνογραφίανΣοφοκλ ῆ ς.  ἔ τι δ ὲ τ ὸ μέγεθος· ἐ κ μικρ ῶ ν μύθων κα ὶ λέξεως γελοίας δι ὰ τ ὸ ἐ κ σατυρικο ῦ μεταβαλε ῖ ν ὀ ψ ὲ ἀ πεσεμνύνθη, τό τε μέτρον ἐ κ τετραμέτρου ἰ αμβε ῖ ον ἐ γένετο. τ ὸ μ ὲ ν γ ὰ ρ πρ ῶ τον τετραμέτρ ῳ ἐ χρ ῶ ντο δι ὰ τ ὸ σατυρικ ὴ νκα ὶ ὀ ρχηστικωτέραν ε ἶ ναι τ ὴ ν ποίησιν, λέξεως δ ὲ γενομένης α ὐ τ ὴ ἡ φύσις τ ὸ ο ἰ κε ῖ ον μέτρον ε ὗ ρε· μάλιστα γ ὰ ρ λεκτικ ὸ ν τ ῶ ν μέτρων τ ὸ ἰ αμβε ῖ όν

6

8

9

10

11

ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

13

 Θουκυδίδου ΙΙ 49 Θουκυδίδου ΙΙ 49 (ΛΟΙΜΟΣ)  το ὺ ς δ ὲ ἄ λλους ἀ π ᾽ ο ὐ δεμι ᾶ ς προφάσεως, ἀ λλ ᾽ ἐ ξαίφνης ὑ γιε ῖ ς ὄ ντας πρ ῶ τον μ ὲ ν τ ῆ ς κεφαλ ῆ ς θέρμαι ἰ σχυρα ὶ κα ὶ τ ῶ ν ὀ φθαλμ ῶ ν ἐ ρυθήματα κα ὶ φλόγωσις ἐ λάμβανε, κα ὶ τ ὰ ἐ ντός, ἥ τε φάρυγξ κα ὶ ἡ γλ ῶ σσα, ε ὐ θ ὺ ς α ἱ ματώδη ἦ ν κα ὶ πνε ῦ μα ἄ τοπον κα ὶ δυσ ῶ δες ἠ φίει... το ὺ ς δ ὲ ἄ λλους ἀ π ᾽ ο ὐ δεμι ᾶ ς προφάσεως, ἀ λλ ᾽ ἐ ξαίφνης ὑ γιε ῖ ς ὄ ντας πρ ῶ τον μ ὲ ν τ ῆ ς κεφαλ ῆ ς θέρμαι ἰ σχυρα ὶ κα ὶ τ ῶ ν ὀ φθαλμ ῶ ν ἐ ρυθήματα κα ὶ φλόγωσις ἐ λάμβανε, κα ὶ τ ὰ ἐ ντός, ἥ τε φάρυγξ κα ὶ ἡ γλ ῶ σσα, ε ὐ θ ὺ ς α ἱ ματώδη ἦ ν κα ὶ πνε ῦ μα ἄ τοπον κα ὶ δυσ ῶ δες ἠ φίει  τά δ ὲ ἐ ντ ὸ ς ο ὕ τως ἐ κάετο ὥ στε μήτε τ ῶ ν πάνυ λεπτ ῶ ν ἱ ματίων κα ὶ σινδόνων τ ὰ ς ἐ πιβολ ὰ ς μηδ ᾽ ἄ λλο τι ἢ γυμνο ὶ ἀ νέχεσθαι, ἥ διστά τε ἂ ν ἐ ς ὕ δωρ ψυχρ ὸ ν σφ ᾶ ς α ὐ το ὺ ς ῥ ίπτειν. κα ὶ πολλο ὶ το ῦ το τ ῶ ν ἠ μελημένων ἀ νθρώπων κα ὶ ἔ δρασαν ἐ ς φρέατα, τ ῇ δίψ ῃ ἀ παύστ ῳ ξυνεχόμενοι: τά δ ὲ ἐ ντ ὸ ς ο ὕ τως ἐ κάετο ὥ στε μήτε τ ῶ ν πάνυ λεπτ ῶ ν ἱ ματίων κα ὶ σινδόνων τ ὰ ς ἐ πιβολ ὰ ς μηδ ᾽ ἄ λλο τι ἢ γυμνο ὶ ἀ νέχεσθαι, ἥ διστά τε ἂ ν ἐ ς ὕ δωρ ψυχρ ὸ ν σφ ᾶ ς α ὐ το ὺ ς ῥ ίπτειν.κα ὶ πολλο ὶ το ῦ το τ ῶ ν ἠ μελημένων ἀ νθρώπων κα ὶ ἔ δρασαν ἐ ς φρέατα, τ ῇ δίψ ῃ ἀ παύστ ῳ ξυνεχόμενοι: 14

Αισχίνου Κατά Κτησιφ (ΑΡΑΙ)  κα ὶ συναθροίσαντες δύναμιν πολλ ὴ ν τ ῶ ν Ἀ μφικτυόνων, ἐ ξηνδραποδίσαντο το ὺ ς ἀ νθρώπους κα ὶ τ ὸ ν λιμένα κα ὶ τ ὴ ν πόλιν α ὐ τ ῶ ν κατέσκαψαν κα ὶ τ ὴ ν χώραν 1 καθιέρωσαν κατ ὰ τ ὴ ν μαντείαν. κα ὶ ἐ π ὶ τούτοις ὅ ρκον ὤ μοσαν ἰ σχυρόν, μήτ ᾽ α ὐ το ὶ τ ὴ ν ἱ ερ ὰ ν γ ῆ ν ἐ ργάσεσθαι μήτ ᾽ ἄ λλ ῳ ἐ πιτρέψειν, ἀ λλ ὰ βοηθήσειν τ ῷ θε ῷ κα ὶ τ ῇ γ ῇ τ ῇ ἱ ερ ᾷ κα ὶ χειρ ὶ κα ὶ ποδ ὶ κα ὶ φων ῇ 2 κα ὶ πάσ ῃ δυνάμει. κα ὶ συναθροίσαντες δύναμιν πολλ ὴ ν τ ῶ ν Ἀ μφικτυόνων, ἐ ξηνδραποδίσαντο το ὺ ς ἀ νθρώπους κα ὶ τ ὸ ν λιμένα κα ὶ τ ὴ ν πόλιν α ὐ τ ῶ ν κατέσκαψαν κα ὶ τ ὴ ν χώραν 1 καθιέρωσαν κατ ὰ τ ὴ ν μαντείαν. κα ὶ ἐ π ὶ τούτοις ὅ ρκον ὤ μοσαν ἰ σχυρόν, μήτ ᾽ α ὐ το ὶ τ ὴ ν ἱ ερ ὰ ν γ ῆ ν ἐ ργάσεσθαι μήτ ᾽ ἄ λλ ῳ ἐ πιτρέψειν, ἀ λλ ὰ βοηθήσειν τ ῷ θε ῷ κα ὶ τ ῇ γ ῇ τ ῇ ἱ ερ ᾷ κα ὶ χειρ ὶ κα ὶ ποδ ὶ κα ὶ φων ῇ 2 κα ὶ πάσ ῃ δυνάμει.  κα ὶ ο ὐ κ ἀ πέχρησεν α ὐ το ῖ ς το ῦ τον τ ὸ ν ὅ ρκον ὀ μόσαι, ἀ λλ ὰ κα ὶ προστροπ ὴ ν κα ὶ ἀ ρ ὰ ν ἰ σχυρ ὰ ν ὑ π ὲ ρ τούτων ἐ ποιήσαντο. γέγραπται γ ὰ ρ ο ὕ τως ἐ ν τ ῇ ἀ ρ ᾷ, ‘ε ἴ τις τάδε,’ φησί, ‘παραβαίνοι ἢ πόλις ἤ ἰ διώτης ἢ ἔ θνος, ἐ ναγής,’ φησίν, ‘ ἔ στω το ῦ Ἀ πόλλωνος κα ὶ τ ῆ ς Ἀ ρτέμιδος κα ὶ τ ῆ ς 1 Λητο ῦ ς κα ὶ Ἀ θην ᾶ ς Προναίας.’ κα ὶ ο ὐ κ ἀ πέχρησεν α ὐ το ῖ ς το ῦ τον τ ὸ ν ὅ ρκον ὀ μόσαι, ἀ λλ ὰ κα ὶ προστροπ ὴ ν κα ὶ ἀ ρ ὰ ν ἰ σχυρ ὰ ν ὑ π ὲ ρ τούτων ἐ ποιήσαντο. γέγραπται γ ὰ ρ ο ὕ τως ἐ ν τ ῇ ἀ ρ ᾷ, ‘ε ἴ τις τάδε,’ φησί, ‘παραβαίνοι ἢ πόλις ἤ ἰ διώτης ἢ ἔ θνος, ἐ ναγής,’ φησίν, ‘ ἔ στω το ῦ Ἀ πόλλωνος κα ὶ τ ῆ ς Ἀ ρτέμιδος κα ὶ τ ῆ ς 1 Λητο ῦ ς κα ὶ Ἀ θην ᾶ ς 15

Αισχίνου Κατά Κτησιφ. 111  κα ὶ ἐ πεύχεται α ὐ το ῖ ς μήτε γ ῆ ν καρπο ὺ ς φέρειν, μήτε γυνα ῖ κας τέκνα τίκτειν γονε ῦ σιν ἐ οικότα, ἀ λλ ὰ τέρατα, μήτε βοσκήματα κατ ὰ φύσιν γον ὰ ς ποιε ῖ σθαι, ἧ τταν δ ὲ α ὐ το ῖ ς ε ἶ ναι πολέμου κα ὶ δικ ῶ ν κα ὶ ἀ γορ ᾶ ς, κα ὶ ἐ ξώλεις ε ἶ ναι κα ὶ α ὐ το ὺ ς κα ὶ ο ἰ κίας κα ὶ γένος ἐ κείνων. ‘κα ὶ μήποτε,’ φησίν, ‘ ὁ σίως θύσειαν τ ῷ Ἀ πόλλωνι μηδ ὲ τ ῇ Ἀ ρτέμιδι μηδ ὲ τ ῇ Λητο ῖ μηδ ᾽ Ἀ θην ᾷ Προναί ᾳ, μηδ ὲ δέξαιντο α ὐ το ῖ ς τ ὰ ἱ ερά.’ κα ὶ ἐ πεύχεται α ὐ το ῖ ς μήτε γ ῆ ν καρπο ὺ ς φέρειν, μήτε γυνα ῖ κας τέκνα τίκτειν γονε ῦ σιν ἐ οικότα, ἀ λλ ὰ τέρατα, μήτε βοσκήματα κατ ὰ φύσιν γον ὰ ς ποιε ῖ σθαι, ἧ τταν δ ὲ α ὐ το ῖ ς ε ἶ ναι πολέμου κα ὶ δικ ῶ ν κα ὶ ἀ γορ ᾶ ς, κα ὶ ἐ ξώλεις ε ἶ ναι κα ὶ α ὐ το ὺ ς κα ὶ ο ἰ κίας κα ὶ γένος ἐ κείνων. ‘κα ὶ μήποτε,’ φησίν, ‘ ὁ σίως θύσειαν τ ῷ Ἀ πόλλωνι μηδ ὲ τ ῇ Ἀ ρτέμιδι μηδ ὲ τ ῇ Λητο ῖ μηδ ᾽ Ἀ θην ᾷ Προναί ᾳ, μηδ ὲ δέξαιντο α ὐ το ῖ ς τ ὰ ἱ ερά.’ 16