Ερευνητική Εργασία Αθήνα – Παρίσι: Δύο φάροι πολιτισμού

Εργάστηκαν οι:  Ζαρογκίκα Σπυριδούλα  Κουρσούμης Γιώργος  Μπράτση Εβελίνα  Νάτση Ιωάννα

Ελληνική Μουσική Με την έκφραση ελληνική μουσική εννοείται συνήθως τη μουσική και τα τραγούδια που δημιούργησαν και δημιουργούν Έλληνες και Ελληνίδες επώνυμα ή ανώνυμα ατομικά ή συλλογικά στον ελλαδικό χώρο αλλά και εκτός αυτού.

 Παραδοσιακή Η ελληνική παραδοσιακή μουσική ή αλλιώς δημοτική περιέχει όλα τα τραγούδια, τους σκοπούς και ρυθμούς των ελλαδικών περιοχών. Τα ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια χαρακτηρίζονται από την περιοχή στην οποία ακούγονται. Μια κατηγορία είναι τα δημοτικά τραγούδια που παίζονται συνήθως σε γάμους, αλλά και σε πανηγύρια. Χωρίζονται στις εξής κατηγορίες: Ακριτικά, κλέφτικα, ιστορικά, παραλογές και γαμήλια. Τα όργανα τα οποία χρησιμοποιούνται είναι : Αερόφωνα (φλογέρες, γκάιντα, κλαρίνο), χορδόφωνα (λύρα, βιολί και λάουτο) και κρουστά (νταούλια, τουμπερλέκι και ντέφι).  Έντεχνο τραγούδι Εμφανίζεται στα τέλη του ’50 και αρχές του ’60 με πρωτεργάτη το Μάνο Χατζιδάκι. Σύμφωνα με το Θεοδωράκη δεν είναι τίποτα άλλο παρά το πάντρεμα ανάμεσα στη σύγχρονη ελληνική μουσική και στη σύγχρονη ελληνική ποίηση.

 Αστική λαϊκή μουσική Κατά τον 20ο αιώνα διαμορφώθηκε ανάμεσα σε άλλα μουσικά είδη και ένα είδος λαϊκού τραγουδιού το «ρεμπέτικο». Κατά την πρώιμη περίοδο, επικρατούν θεματολογικά οι αναφορές στην παρανομία, τα ναρκωτικά, τη φυλακή και τα συναφή των περιθωριακών. Ο δημιουργός είναι ανώνυμος και η διάδοση προφορική και περιορισμένη. Κλασσική περίοδος: Τα τραγούδια έχουν ως θέμα τον έρωτα, τη θλίψη και τη ρεμπέτικη ζωή. Εργατική περίοδος: Τραγούδια διαμαρτυρίας της εργατικής ζωής, της ξενιτιάς, της μάνας. Το στιχουργικό ύφος αποκτά περισσότερο ποιητικό χαρακτήρα.

Γαλλική Μουσική Η γαλλική μουσική παράδοση χρονολογείται από τον 10ο αιώνα. Η μουσική των Γάλλων είναι ένα μίγμα από διάφορα μουσικά στυλ της λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας. Το περιεχόμενο των Γαλλικών τραγουδιών σχετίζονται με τον ηρωισμό την αγάπη και τα ταξίδια. Τα παραδοσιακά όργανα των Γάλλων είναι γκάιντα, το οργανέτο, το πιάνο και το ακορντεόν. *Το οργανέτο είναι ένας συνδυασμός βιολιού, πιάνου και ακορντεόν.

 Όπερα Η πρώτη Γαλλική όπερα έκανε την εμφάνισή της το Αργότερα άρχισαν να δημιουργούν μια Γαλλική εκδοχή Ιταλικής όπερας ένα είδος τραγικής όπερας ( γαλλική – λυρική τραγωδία )  French House H French house είναι μια μορφή της μουσικής «house» που δημιουργήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 στην Γαλλία. Αυτό το είδος μουσικής το χαρακτήριζε ένας συγκεκριμένος ήχος παραμόρφωσης της φωνής που ονομάζεται «filter effect» Σήμερα οι περισσότεροι French House καλλιτέχνες έχουν εξελίξει τον ήχο τους σε άλλα είδη μουσικής, κυρίως στο χώρο της electro. Εκπρόσωποι είναι : Daft Punk, David Guetta, Bob Sinclar, Modjo.  Pop μουσική Η πρώτη διακριτικά Γαλλική pop που προέκυψε ξεκίνησε, στην Γαλλία κατά την δεκαετία του ’60. Ήταν επηρεασμένη από την αμερικανική rock and roll της δεκαετίας του ’50 και ήταν αγγλοαμερικανική στο στυλ. Τελικά η πρώιμη γαλλική pop μουσική και το στυλ Charson πέρασαν και σε συνδυασμό αποτελούν την γαλλική pop μουσική του σήμερα. Εκπρόσωποι: Karen Ann, Charles Azhavour.

Ελληνική Μουσική  Λαϊκό Γίνεται φανερή στην μουσική με την επιβολή ευρωπαϊκού κουρδίσματος στο μπουζούκι και στην προσθήκη της τέταρτης χορδής. Στη θεματολογία επικρατεί το ερωτικό στοιχείο, αλλά δε λείπουν θέματα που αφορούσαν στην ελληνική κοινωνία όπως ο εμφύλιος, η μετανάστευση, η ξενιτιά, η φτώχεια και οι κοινωνικές αδικίες. Εκπρόσωποι: Τσιτσάνης και Καζαντζίδης.  Hip - Hop Οι πρώτες ενδείξεις ελληνικού hip - hop ήρθαν στην Ελλάδα με το συγκρότημα FFC. Τη δεκαετία του ’90 το hip - hop ήταν κάτι πρωτόγνωρο στην Ελλάδα καθώς ήταν τα πρώτα χρόνια που βγήκε στην επιφάνεια rap με ελληνικό στοίχο. Ο στοίχος ήταν κυρίως κοινωνικοπολιτικός, αλλά υπήρχαν και σχήματα που έκαναν σάτιρα. Γαλλική Μουσική  Λαϊκή μουσική Δεδομένου ότι η Ευρώπη δοκίμασε ένα κύμα αναγεννήσεως ριζών η Γαλλία βρήκε στους περιφερειακούς πολιτισμούς της την παραδοσιακή μουσική. Οι μελωδίες του αποτελούνταν από την χρήση ακορντεόν και πιάνο.  Hip - Hop Εμφανίστηκε στην Γαλλία για πρώτη φόρα το Η γαλλική hip-hop όπως και οι άλλες χώρες επηρεάζονται από την Αμερική. Η Γαλλία είναι η 2η μεγαλύτερη στον κόσμο του hip-hop και 5η μεγαλύτερη στην παγκόσμια αγορά με 7% των πωλήσεων μουσικής του κόσμου.

Ελληνική Μουσική  Ελληνική ροκ Εξαπλώθηκε σε όλον τον κόσμο κατά τη δεκαετία ’50 -60’. Η ελληνική ροκ κορυφώθηκε το ’70, ενώ όλη η Ελλάδα εξακολουθούσε να κυβερνάται από στρατιωτική δικτατορία. Στις αρχές του ’80 υπήρχε ένας μουσικός εμπλουτισμός στην σκηνή, καθώς ανθούσαν όλο και περισσότερα συγκροτήματα, παρά την εκτεταμένη λογοκρισία σχετικά με τις μορφές της τέχνης που τα επόμενα χρόνια σταδιακά τερματίστηκε. Εκπρόσωποι: Jimmy Χατζηδημητρίου, Παύλος Σιδηρόπουλος και Βασίλης Παπακωνσταντίνου Γαλλική Μουσική  Rock μουσική Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Γαλλία στα μέσα του ΄50 και αυτό συνέβη όταν επιτέλους μπόρεσε να ξεφύγει από την στείρα μίμηση των αμερικανικών προτύπων. Εκπρόσωποι: Julien Dore και Noir Saez

Ελληνικός Κινηματογράφος Από το 1950 έως και σήμερα. Οι παρακάτω διαπιστώσεις αποτελούν συμπεράσματα των εξής ταινιών και αφορούν στην επίδραση του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου κάθε εποχής στην αντίστοιχη περίοδο κινηματογράφου. Δεκαετία Λατέρνα, Φτώχεια και Φιλότιμο (1955) Καφετζού (1956) Η θεία από το Σικάγο (1957) Μία ζωή την έχουμε (1958) Ο Ηλία του 16ου (1959) Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο (1959) Δεκαετία Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα (1965) Αχ και να ‘μουν άνδρας (1966) Οι κυρίες της αυλής (1966) Κοινωνία Ώρα μηδέν (1966) Κονσέρτο για πολυβόλα (1967) Μια κυρία στα μπουζούκια (1968) Οικογένεια Χωραφά (1968

Δεκαετία 1970 – 1980 Η Μεσόγειος φλέγεται (1970) Η θεία μου η χίπισσα (1970) Υπολοχαγός Νατάσσα (1970) Οι Σουλιώτες (1971 – 1972) Δεκαετία 1990 – 2000 Το μετέωρο βήμα του πελαργού (1991) Μια αιωνιότητα και μια μέρα (1998) Όλα είναι δρόμος (1998) Το βλέμμα του Οδυσσέα Δεκαετία Αλαλούμ (1982) Λούφα και παραλλαγή Η φωτογραφία Νοκ – αουτ Οι απέναντι 2000 και έπειτα Νύφες Πολίτικη κουζίνα Ο βασιλιάς Σπιρτόκουτο Ο Κυνόδοντας Ακαδημία Πλάτωνος Νήσος, I love Καρδίτσα, The kings of Mykonos, Love is in the end (Η αγάπη έρχεται στο τέλος)

Ο Φιλοποίμην Φίνος είναι το νέο πρόσωπο που εμφανίζεται δυναμικά στο προσκήνιο της Ελληνικής παραγωγής ιδρύοντας μαζί με συνεταίρους το 1939 στο Καλαμάκι τα "Ελληνικά Κινηματογραφικά Στούντιο". Μέσα στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής που ακολουθεί ο Φίνος ιδρύει τη "Φίνος Φιλμ" (1942) που έμελλε να σφραγίσει την ιστορία του εμπορικού Ελληνικού κινηματογράφου, παράγοντας κάποιες από τις πιο δημοφιλείς και αγαπημένες ταινίες στην κινηματογραφική ιστορία της χώρας. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος (Αθήνα, 27 Απριλίου Ιανουαρίου 2012) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός κινηματογράφου. Έχει τιμηθεί με βραβεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την προσφορά του στον κινηματογράφο, με σπουδαιότερο της καλύτερης ταινίας με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 1998 για την ταινία Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα.

Oι έξι πρώτες ταινίες αποτελούν παραδείγματα των ταινιών της δεκαετίας 1950 – 1960 και ταυτίζονται με το κοινωνικό-πολιτικό πλαίσιο της εποχής. Σε όλες, συναντάμε ως κοινό τόπο τη φτώχεια και πως οι άνδρες, κυρίως, προσπαθούν να ξεφύγουν από αυτή. Ο συνηθέστερος και επικρατέστερος τρόπος της εποχής εκείνης ήταν η αναζήτηση μίας πλούσιας νύφης ή αντίστοιχα ενός πλούσιου γαμπρού. Συμπέρασμα από όλα τα παραπάνω είναι ότι το χρήμα ήταν το μέσο συναλλαγής και αυτό που καθόριζε σε πολύ μεγάλο βαθμό τη ζωή των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Άλλοι το αναζητούσαν ώστε να ζήσουν μία κανονική ή πλουσιοπάροχη ζωή, ενώ άλλοι το χρησιμοποιούσαν για «έχουν το πάνω χέρι» - να εξουσιάζουν και να μην είναι υπόλογοι σε κανέναν.

Στις επιλεχθείσες ταινίες προβάλλεται η εποχή μεταξύ και πως αυτές συμπίπτουν με την κοινωνία και την πολιτική της δεκαετίας αυτής. Ο ρόλος τη γυναίκας αλλάζει, ενώ έχουμε και την περίοδο της Χούντας που σαφώς παρακινεί τους σεναριογράφους να ασχοληθούν με την αναπαράστασή της στις κινηματογραφικές τους ταινίες. Συμπερασματικά, στις παραπάνω ταινίες είναι πολύ έντονη η διαφορά στη θέση της γυναίκας με την προηγούμενη δεκαετία με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Μάρω Κοντού η οποία σε κάθε ταινία που πρωταγωνιστεί προσπαθεί να αναβαθμίσει την θέση της και τη συμμετοχή της σε αποφάσεις και στην εξουσία. Ακόμη, το χρήμα δεν παύει να αποτελεί τυφλή επιθυμία των πολλών και μέσο επίτευξης διαφόρων σκοπών, ακόμη και εξαγοράς των ηθικών αξιών. Τέλος, δοκιμάζεται πολλές φορές ο θεσμός της οικογένειας και η αγάπη μεταξύ των μελών της.

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 παρατηρείται η εισαγωγή της έγχρωμης εικόνας στις ταινίες της ελληνικής τηλεόρασης. Δίνοντας με τον τρόπο αυτό χρώμα στις ταινίες με αποτέλεσμα να αποδίδονται πιο λεπτομερειακά οι σκηνές, οι εκφράσεις των προσώπων και γενικότερα το σκηνικό να γίνεται πιο αληθοφανές. Και στις τέσσερις ταινίες είναι φανερή η αποστροφή στο ιστορικό πλαίσιο προηγούμενων περιόδων και έντονη η αποτύπωση των διαφόρων ιστορικών γεγονότων από την περίοδο της Τουρκοκρατίας έως και την Κατοχή και το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

1980: Στη δεκαετία αυτή κυριαρχεί το βίντεο. Ο κινηματογράφος βρίσκεται σε περίοδο κάμψης, ενώ κάποιοι σκηνοθέτες συνεχίζουν τις προσπάθειές τους για ανάδειξή του. Μέσα από τις ταινίες τους επιδιώκουν να διασκεδάσουν τους θεατές, καθώς μεγάλο μέρος αυτών είναι φαρσοκωμωδίες και να αποδώσουν με σάτιρα το καθεστώς της δικτατορίας που είχε προηγηθεί την προηγούμενη δεκαετία. Ακόμη, με την εμφάνιση του Νικολαΐδη με τις πρωτοποριακές ταινίες του γίνεται άλλο ένα βήμα στον ελληνικό κινηματογράφο. 1990: Ο Ελληνικός κινηματογράφος ενσωματώνει μοντέρνες φόρμες σκηνοθεσίας. Οι ελληνικές ταινίες προβάλλονται σε φεστιβάλ όλου του κόσμου. Ο Γιάνναρης θέτει διαχωριστικές γραμμές ακόμη και στα άτομα που ανήκουν στην ίδια κοινότητα. Από τη μια πλευρά οι γονείς που κυνηγούν το μεροκάματο και από την άλλη οι νέοι που αναλώνουν τη ζωή τους στα ναρκωτικά και την πορνεία. Ακόμη, πολύ έντονο είναι το μεταναστευτικό κύμα κυρίως από Αλβανία και Ρωσία με ελπίδες για καλύτερο μέλλον στην Ελλάδα που τελικά τους υποδέχεται με το χειρότερό τη «πρόσωπο» και τους περιθωριοποιεί με αποτέλεσμα να εντείνονται τα φαινόμενα του ρατσισμού.

Μετά το 2000, η παραγωγή ταινιών αρχίζει σχετικά να σταθεροποιείται και να φτάνει περίπου τις 20 ταινίες το χρόνο. Οι περισσότερες από τις ταινίες αυτής της δεκαετίας ξεφεύγουν από τις κλασσικές “νόρμες” του νέου ελληνικού κινηματογράφου, δημιουργώντας έναν νέο, παγκοσμιοποιημένο, με διαφορετικά άγχη και αγωνίες, αλλά εξίσου ποιοτικό. Ο χώρος του κινηματογράφου, έχει σαν στόχο την εναντίωση στη παρούσα σαθρή κυβερνητική πολίτικη καθώς και την αύξηση της χρηματοδότησης που δίνεται ετησίως από το ελληνικό κέντρο κινηματογράφου για την παραγωγή ταινιών. Όπως και να έχει, μπαίνοντας πλέον στην επόμενη δεκαετία φαίνεται αναγκαία πια, μια ριζική αλλαγή στο πως έχουν τα πράγματα καθώς το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου ακόμα φαντάζει ασαφές.

Γαλλικός Κινηματογράφος Ο κινηματογράφος είναι στενά συνδεδεμένος με τη Γαλλία εξ αρχής. Στις 28 Δεκεμβρίου 1895 γίνεται η πρώτη δημόσια κινηματογραφική προβολή από τους αδελφούς Λυμιέρ στο Γκραν Καφέ στο Παρίσι. Μεταξύ των θεατών είναι και ο Ζορζ Μελιές, που θεωρείται ο πρώτος σκηνοθέτης στην ιστορία του σινεμά. Η ψυχή του γαλλικού κινηματογράφου είναι για πολλά χρόνια ο Ζαν Ρενουάρ ( το αριστούργημα «La Règle du jeu - Ο κανόνας του παιχνιδιού», 1939). Ο Ρενουάρ εισάγει τον εμπρεσιονισμό στο σινεμά και επηρεάζει βαθιά τους Γάλλους κινηματογραφιστές (το 1984 ο Ζακ Ριβέρ ξαναφτιάχνει τον «Κανόνα του παιχνιδιού» με τον τίτλο «L'amour par terre – Ο έρωτας καταγής»).

Δεύτερο ορόσημο ο μέγας Ρομπέρ Μπρεσόν, φανατικός καθολικός και «θεολογίζων» αλλά και ιδιοφυής πρωτοπόρος του μοντέρνου κινηματογράφου (επηρέασε και τον δικό μας Θόδωρο Αγγελόπουλο). Το αριστουργηματικό κύκνειο άσμα του είναι το φιλμ «L'Argent - Το χρήμα» του 1983).

Enfants Terribles - Τρομερά παιδιά» του Η μεγάλη τομή στο γαλλικό σινεμά είναι βέβαια η νουβέλ βαγκ. Σαφώς επηρεασμένη από τον θεωρητικό Αντρέ Μπαζέν («Ο κινηματογράφος είναι ένα ανοικτό παράθυρο στον κόσμο») αλλά και από τον Μαγιακόφσκι («Ο κινηματογράφος είναι ένας τρόπος να καταλαβαίνουμε τον κόσμο»), η νουβέλ βαγκ συνοψίστηκε από τον Γκοντάρ με τη φράση «κοιτώντας τον κόσμο μέσα από την κάμερα, μαθαίνουμε να τον βλέπουμε».

Αυτή η συγκλονιστική ανατροπή στην κινηματογραφική φόρμα, τη μορφή (που αναγκαστικά επιφέρει και αλλαγές στο περιεχόμενο) εγκαινιάζεται από τον Κλοντ Σαμπρόλ με το φιλμ «Le Beau Serge – Ο ωραίος Σέργιος» το Ο Σαμπρόλ ήταν ένας πανέξυπνος και ικανότατος κινηματογραφιστής, επηρεασμένος, όπως όλη η νουβέλ βαγκ, από το αμερικάνικο σινεμά μέσω του Μελβίλ (αν και ο γνήσιος διάδοχος του Μελβίλ, είναι ο Αλέν Κορνό μ’ εκείνο το περίφημο Ο σκληρός νόμος του επιθεωρητή Φερό). Από τα φιλμ του Σαμπρόλ, ας μνημονεύσουμε τα εξαιρετικά «Nada - Επιχείρηση: Ώρα Μηδέν» του 1974 και «Le boucher - Ο Χασάπης» του 1970 καθώς και το έξοχο «Que la bête meure - Να πεθάνει το κτήνος» του 1969.

Θα μπορούσαμε, αν δεν έπρεπε να βάλουμε τελεία, να μιλήσουμε και για τις κυρίες της Rive Gauche (την Μαργκερίτ Ντυράς και την Ανιές Βαρντά), το «Du rififi chez les hommes – Ριφιφί» (1955) του Ζιλ Ντασέν, τα γαλλικά φιλμ του Γαβρά, τον Ζαν Ζακ Μπενέ, τον Λεός Καράξ, τον Κλοντ Σωτέ και τους νεότερους Φρανσουά Οζόν, Λικ Μπεσσόν, Ζαν Πιερ Ζενέ και Ματιέ Κασοβίτς.