Φασισμός Μάθημα: Ερευνητική εργασία Θέμα: Φασισμός Σχολικό έτος : 2013-2014 Καθηγητής: Πετροπούλου Παναγιώτα Τμήμα: Α’1 Από τους μαθητές: Διαμαντόπουλος Παναγιώτης Καγιαννάς Αποστόλης Καλδής Αργύρης Καλδής Δημήτρης Καλύβα Ευγενία

Τι σημαίνει η λέξη ‘φασισμός’ ; Ο όρος φασισμός προέρχεται από την ιταλική λέξη Fascismo που ετυμολογείται από την λατινική «fasces» (φάσκες, ενικός: fascis, ιταλικά fascio :φάσιο) που ονομάζονταν συγκεκριμένο αρχαίο ρωμαϊκό έμβλημα εξουσίας, που απεικόνιζε «ράβδους δεμένες γύρω από έναν πέλεκυ». Οι fasces ήταν στην αρχαία Ρώμη σύμβολο της εξουσίας των δικαστών και συμβόλιζαν την «ισχύ δια της ενώσεως»: μια μόνο ράβδος σπάζει εύκολα, ενώ μια δέσμη πολύ δύσκολα. Οι ράβδοι δεμένες γύρω από έναν διπλό πέλεκυ που έγινε το σύμβολο του φασισμού. Η αντιστοιχία με τους φασίστες της δεκαετίας του '20 βρίσκεται στο ότι οι πρώτες ομάδες φασιστών που σχηματίστηκαν στην Ιταλία ονομάστηκαν «fascio di combattimento», δηλαδή ομάδες-δέσμες μάχης.

Το ρωμαϊκό "fascio littorio

Τι είναι και πώς δρα ο φασισμός;       Γεννιέται με την υποστήριξη των καπιταλιστών, οι οποίοι φοβούνται το λαϊκό κίνημα σε περιόδους έντονης κρίσης. και πατά στις μικροαστικές εθνικιστικές ιδέες, σε ελπίδες για κάτι καλύτερο, στην ανεργία των μαζών. Ρίχνει συνθήματα για ανόρθωση του έθνους, ενότητα της φυλής, για τον κοσμοϊστορικό ρόλο της φυλής.

Πλαστογραφεί και διαστρεβλώνει τα συνθήματα της αριστεράς, προσπαθώντας να κάνει ένα κράτος «φιλεργατικό», προκειμένου να μη γίνει αυτό πραγματικά εργατικό. Σε αυτό το σημείο πατά σε αδυναμίες της αριστεράς να δώσει έναν καθαρό δρόμο στο λαό. Ο πραγματικός όμως στόχος είναι να δημιουργήσει ένα σχεδιασμένο καπιταλιστικό κράτος, το οποίο θα καταργεί, ακόμη και με τη βία, την πάλη των τάξεων και θα οδηγεί σε μοντέρνου τύπου μεσαιωνικές συντεχνίες, οι οποίες θα υποτάσσονται στο «έθνος». Η «αυτάρκεια» είναι ο στόχος της φασιστικής οικονομίας.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα για τους φασίστες είναι ξεπερασμένα και καταργούνται. Το σκεπτικό του φασισμού είναι η δημιουργία κράτους-στρατοπέδου, όπου η λαϊκή κυριαρχία κηρύσσεται άκυρη. Χαφιέδες, στρατόπεδα συγκέντρωσης, εξορίες, εξευτελισμοί, διαπομπεύσεις, είναι το φασιστικό κράτος, το οποίο δεν ανέχεται τη διαφορετική άποψη.

       Η εθνικιστική ιδεολογία μπαίνει ως προκάλυμμα, προκειμένου να διατηρηθούν οι βασικές καπιταλιστικές σχέσης παραγωγής και αυτό γίνεται με δήθεν ριζοσπαστικό τρόπο. Ουσιαστικά μιλά για ένα εθνικό υπερταξικό κράτος, με απάρνηση της πάλης των τάξεων. Μιλά για «φυλή» και την ανωτερότητα της, είναι μια ρατσιστική θεωρία, η οποία οδηγεί σε πογκρόμ και διώξεις. Επιστρέφει δηλαδή την ανθρωπότητα σε σκοτεινές εποχές.

Μιλά, εκτός από πατρίδα, και για θρησκεία και οικογένεια, στην ουσία όμως καταπιέζει τη γυναίκα και τα παιδιά, ενώ είναι εντελώς αντιχριστιανική ιδεολογία, καθώς ούτε την ελεύθερη ανάπτυξη των μελών της οικογένειας πρεσβεύει, ούτε τις χριστιανικές ιδέες της αγάπης και της ισότητας.

Είναι εχθρός της τέχνης και της επιστήμης, καθώς οι δυο αυτοί τομείς προϋποθέτουν ελευθερία έκφρασης, και ο φασισμός εχθρεύεται την ελευθερία σε κάθε τομέα, άρα και εκεί. Επομένως, όποιος δεν εκφράζει τη φασιστική ιδεολογία είναι εχθρός του έθνους, της φυλής, του κράτους. Σε γενικές γραμμές, ο Φασισμός είναι επαναστατικός στη μορφή και αντιδραστικός στο περιεχόμενο του.

Η ιστορία του φασισμού Ο φασισμός είναι μια λέξη την οποία δημιούργησε ο Μπενίτο Μουσολίνι μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο για να δηλώσει το κίνημα του οποίου ηγείτο. Το φασιστικό κίνημα γεννήθηκε στην Ιταλία το 1919 και αρχικά περιλάμβανε βετεράνους του πολέμου, ριζοσπάστες συνδικαλιστές με κυρίως σοσιαλιστικές καταβολές , και φουτουριστές διανοούμενους.

Το πρωταρχικό στοιχείο που τους ένωνε ήταν ο εθνικισμός, η βαθιά πίστη στην αναγέννηση του ιταλικού έθνους και η εχθρότητα απέναντι σε όποιον έμοιαζε να αντιπαλεύει αυτή την αναγέννηση. Το 1927 εδραιώθηκε απόλυτα η δικτατορία του Μουσολίνι, που θα διατηρηθεί μέχρι το 1943. Με τη σειρά του ο Αδόλφος Χίτλερ, αποφάσισε να ακολουθήσει την πεπατημένη, κοινοβουλευτική οδό για την κατάληψη της εξουσίας.

Στην Ελλάδα Στην Ελλάδα πρώτοι υποστηρικτές της κίνησης αυτής ήταν οι Ίων Δραγούμης και Περικλής Γιαννόπουλος. Παρόλα αυτά, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τις πολιτικές πεποιθήσεις των δύο.Από την δεκαετία του 1920 ως και την δικτατορία του Μεταξά, υπάρχουν στην χώρα αρκετά κρούσματα, χωρίς όμως να καταφέρουν ιδιαίτερα πράγματα. Ομάδες όπως οι Λεγεών Εθνικής Σωτηρίας και Ένωσις Ελλήνων Φασιστών, προσπάθησαν να εισέλθουν στο πολιτικό σκηνικό αλλά δεν κατάφεραν να συσπειρωθούν.

Η μόνη οργάνωση που κατάφερε να κάνει αισθητή την παρουσία της ήταν η Εθνική Ένωσις Ελλάς, η οποία είχε εξαπολύσει προσπάθεια πυρπόλησης της εβραϊκής κοινότητας Καμπέλ στην Θεσσαλονίκη. Την ίδια περίοδο βλέπουμε την διάσπαση της ελάχιστης φοιτητικής νεολαίας ανάμεσα φασιστικά και κομουνιστικά κινήματα.  

Το 1936 έχουμε την δικτατορία των Μεταξά και βασιλιά Γεώργιου με πολλά φασιστικά χαρακτηριστικά. Την περίοδο 1950-67 καμία φασιστική κίνηση δεν κατάφερε να εδραιωθεί λόγω της πρόσφατης μνήμης της κατοχής αλλά και του συνδυασμού με την υποδούλωση. Το 1967 με 1974 ο δικτάτορας Παπαδόπουλος καταλαμβάνει τα ηνία της χώρας με την δικτατορία των συνταγματαρχών. Παρόλα αυτά, ούτε η δικτατορία αυτή μπορεί να χαρακτηρισθεί φασιστική διότι δεν υπήρξε ούτε μια φορά η χρήση του ελληνικού λαού, κάτι που είναι βασικό στοιχείο του φασιστικού κινήματος.                                                                    

Γελοιογραφίες Ο Μουσολίνι με έκπληξη και απογοήτευση βλέπει την αντίσταση της Ελλάδας ως την έκρηξη ηφαιστείου, το δε φιλόδοξο έργο του να καταστρέφεται ως άλλη Πομπηία! Θεωρούσε απλή υπόθεση τη διέλευση του ιταλικού στρατού από το ελληνικό έδαφος και βρέθηκε προ απροόπτου…  

Έτσι θα υποχρεωθεί σε τροχάδην (γρήγορα – πιο γρήγορα – …τάχιστα), όπως δείχνει άλλη γελοιογραφία (2), για να αποφύγει τους διώκτες του Έλληνες στρατιώτες. Ας προσέξουμε πως με έξυπνο τρόπο ο γελοιογράφος (Βρετανός) τοποθετεί στη θέση του υπερθετικού faster την περίπου ομόηχη ιταλική λέξη fascist (φασισμός)· αυτόματα λοιπόν ο φασισμός μετατρέπεται σε υπερθετικό βαθμό της ταχύτητας διαφυγής του ηττημένου ιταλικού στρατού!

Στη γελοιογραφία του Κων     Στη γελοιογραφία του Κων. Μπέζου βλέπουμε το Μουσολίνι σκυθρωπό να αποχωρεί έχοντας ενταφιάσει τις ελπίδες του και τις φασιστικές ιδέες του στις πλαγιές της Πίνδου. Ο σκιτσογράφος έχει ενσωματώσει στη γελοιογραφία ένα τετράστιχο του Βερλαίν, το οποίο λέει: Και προχωρώ, με σπρώχνει ωχρότ’ αγέρι τ’ οργισμένο εδώ κ’ εκεί, πάνω στη γη, σαν φύλλο μαραμένο. Το τετράστιχο προφανώς παραπέμπει υπαινικτικά στην πολεμική ιαχή των Ελλήνων στρατιωτών «Αέραααα!... Αέραααα!» κατά των Ιταλών.

Οι άνθρωποι ανακαλύπτοντας τις αποτρόπαιες αξίες που πρεσβεύει ο φασισμός του αντιστάθηκε με πολλούς τρόπους. Πολλά αντιφασιστικά κινήματα, τραγούδια, ταινίες, σκίτσα, κείμενα, συνθήματα, ανέκδοτα, ντοκιμαντέρ έχουν δημιουργηθεί για να αποδώσουν την πραγματική έννοια του φασισμού . Ταινίες Η Ζωή Είναι Ωραία (La Vita E Bella, 1997, του Ρομπέρτο Μπενίνι) O Μεγάλος Δικτάτωρ (1940, The Great Dictator, του Τσάρλι Τσάπλιν) Μαθήματα Αμερικάνικης Ιστορίας (1998, American History X, του Τόνι Κέι) Ο Πιστός (The Βeliever, 2001, του Χένρι Μπιν) Τραγούδια Ο Μικρός Ήρωας - Λ. Κηλαϊδόνης Μιχάλης Γενιτσάρης- Στέλιος Καρδαράς Εμπρός να τσακίσουμε τύραννους φασίστες Πάλης Ξεκίνημα Κόμικ Ο μικρός ήρωας

Γνωμικά για τον φασισμό Μακραί τυράννων χείρες. Αρχαιοελληνική παροιμία Ολοκληρωτικό καθεστώς είναι το καθεστώς εκείνο όπου ό,τι δεν απαγορεύεται είναι υποχρεωτικό. Curzio Malaparte, 1898 - 1957, Ιταλός συγγραφέας Μια κοινωνία προβάτων θα βγάλει, αναπόφευκτα κάποια στιγμή, μια κυβέρνηση λύκων. Henry de Jouvenel, 1876-1935, Γάλλος πολιτικός

Ο φασισμός αρχίζει με τη σκέψη ότι όλοι οι άλλοι είναι ανόητοι. Paul Valery, 1871-1945, Γάλλος ποιητής Αν οι εφημερίδες μιας χώρας είναι γεμάτες με καλά νέα, τότε οι φυλακές αυτής της χώρας είναι γεμάτες με καλούς ανθρώπους. Daniel Patrick Moynihan, 1927-2003, Αμερικανός Γερουσιαστής Αυτή και μόνο είναι η ρίζα από όπου ξεπετιέται ένας τύραννος: όταν εμφανίζεται για πρώτη φορά είναι ο προστάτης. Πλάτων, 427-347 π.Χ., Φιλόσοφος

Όταν ο λαός φοβάται την κυβέρνηση, υπάρχει τυραννία Όταν ο λαός φοβάται την κυβέρνηση, υπάρχει τυραννία. Όταν η κυβέρνηση φοβάται το λαό, υπάρχει ελευθερία Τόμας Τζέφερσον, 1749-1826, Αμερικανός πρόεδρος [1801-1809] Τα όρια των τυράννων καθορίζονται από την ανοχή αυτών που καταπιέζουν. Frederick Douglass, 1817-1895, Αφροαμερικανός ακτιβιστής & απελευθ.σκλάβος Παντού, από τη λαϊκή κουλτούρα μέχρι το προπαγανδιστικό σύστημα, υπάρχει μια συνεχής πίεση να κάνουν τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι είναι άσχετοι και ότι ο μοναδικός τους ρόλος είναι να υποστηρίζουν αποφάσεις και να καταναλώνουν. Noam Chomsky, 1928-, Αμερικανός γλωσσολόγος & ακτιβιστής

Αυτό που οι φασίστες μισούν πάνω απ’ όλα, είναι η ευφυΐα. Miguel de Unamuno, 1864-1936, Ισπανός συγγραφέας & φιλόσοφος Οι δικτατορίες μοιάζουν με το μαρτύριο του παλουκιού. Αρχίζουν ευχάριστα και τελειώνουν δυσάρεστα. Ζώρζ Κλεμανσώ, 1841-1929, Γάλλος Πρωθυπουργός «Ο αρχέγονος φασισμός μπορεί να επιστρέψει με το πιο αθώο προσωπείο. Είναι καθήκον μας να τον αποκαλύπτουμε και να καταδεικνύουμε οποιαδήποτε από τις νέες εκφάνσεις του…» ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ

Προτεινόμενο βίντεο σχετικά με αυτή την εργασία http://www.youtube.com/watch?v=I0AHdNdkVzY

Βιβλιογραφία http://www.gnomikologikon.gr/catquotes.php?categ=1680 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 http://floroieikastikoi.blogspot.gr/2013/03/blog-post_5114.html http://rossonerotrikala.blogspot.gr/2013/04/blog-post_18.html http://users.sch.gr/pchaloul/geloiografies.htm http://www.doctv.gr/page.aspx?itemID=SPG3023 http://www.youtube.com/playlist?list=PL59B45EDDA2D4D9D0

ΤΕΛΟΣ