ΗΡΑΚΛΗΣ ΤΑΞΗ Γ1 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΑΣΚΑΛΑ ΤΡΑΚΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

Στην ενότητα του μαθήματος της Ιστορίας «Ηρακλής» οι μαθητές έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωή και τους άθλους του ήρωα. Μάθαμε για την καταγωγή του, τον αδελφό του, την οικογένειά του, τις προσπάθειες της Ήρας να τον βλάψει. Οι μαθητές εργάστηκαν ομαδικά με στόχο: Να γνωρίσουν τη ζωή και τους άθλους του Ηρακλή. Να αντιληφθούν τη διαφορά του ιστορικού γεγονότος από το  μύθο.  Να έρθουν σε επαφή με τον γεωγραφικό χάρτη.  Να αναπτύξουν ενδιαφέρον για ιστορικά γεγονότα, προβλήματα και διλήμματα ανθρώπων διαφορετικών εποχών.   Να εκφραστούν δημιουργικά μέσα από διάφορες δραστηριότητες.  (Δραματοποίηση , εικαστικές δημιουργίες   )       Να εργάζονται ομαδικά και έτσι να συνεργάζονται αρμονικά με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας τους

Δραστηριότητες ομάδων: Δραστηριότητες ομάδων: Δραματοποιήσαμε τους αγαπημένους μας μύθους, το λιοντάρι της Νεμέας, τις Στυμφαλίδες όρνιθες ,τη Λερναία Ύδρα , την Αρετή και την Κακία. Εντοπίσαμε στον χάρτη τις περιοχές όπου διαδραματίστηκαν οι άθλοι και παρατηρήσαμε πως οι περισσότεροι άθλοι έγιναν στην Πελοπόννησο.  Φτιάξαμε το Γλωσσάρι του Ηρακλή» με λέξεις – έννοιες που συναντήσαμε στην ενότητα. Χαρακτηρίσαμε τον Ηρακλή μέσα από τους άθλους του. Φτιάξαμε την ακροστιχίδα του ΗΡΑΚΛΗ. Κάναμε ερμηνεία των μύθων και τους συνδέσαμε με την πραγματικότητα. Φτιάξαμε διαλόγους ( Ευρυσθέα – Ηρακλή , Ηρακλή – Άτλαντα) Συμπληρώσαμε φυλλάδιο όπου με βάση εικόνες βρίσκαμε τον άθλο και τον τόπο που διαδραματίστηκε. Μιλήσαμε για τον Ηρακλή στην τέχνη. Ζωγραφίσαμε τους άθλους του Ηρακλή .

Γλωσσάρι Γαλαξίας: Με τον όρο Γαλαξίας ή Γαλακτική Οδός αναφερόμαστε, στο γαλαξία στον οποίο ανήκει η Γη και το Ηλιακό Σύστημα. Ο Ήλιος (μαζί και η Γη) βρίσκονται στις παρυφές του Γαλαξία, και έτσι αυτός, καθώς τον κοιτάμε κατά μήκος, φαίνεται να σχηματίζει μία γαλακτόχρωμη, φωτεινή λωρίδα από πάρα πολλά αστέρια, που διασχίζει τον ουρανό από την μία πλευρά του ορίζοντα μέχρι την άλλη. Λόγω της εμφάνισης αυτής, ονομάστηκε στα Ελληνικά "Γαλαξίας κύκλος". Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Γαλαξίας σχηματίστηκε από την Ήρα, η οποία έχυσε γάλα στον ουρανό, όταν ανακάλυψε πως ο Δίας την ξεγέλασε και τάιζε τον νεαρό Ηρακλή

Πυθία: Πυθία ονομαζόταν η εκάστοτε Πρωθιέρεια του Θεού Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών η οποία, ευρισκόμενη σε έκσταση, μετέφερε τη χρησμοδότηση του Θεού προς τον ενδιαφερόμενο με τρόπο συνήθως λακωνικό, δυσνόητο και αινιγματικό. Πριν από κάθε χρησμοδότηση η Πυθία πλενόταν, έπινε νερό από την Κασταλία πηγή, μασούσε φύλλα δάφνης και ανέβαινε σ' έναν τρίποδα. Η Πυθία ερχόταν σε έκσταση και έβγαζε ασυνάρτητες κραυγές και λόγους. Οι ιερείς του μαντείου μετέτρεπαν τα άναρθρα αυτά λόγια σε έμμετρους χρησμούς, σχεδόν πάντα με διφορούμενη σημασία.

Λεοντή: το τομάρι (δέρμα) ενός λιονταριού Ο Ηρακλής ξεχωρίζει από το ρόπαλο και τη λεοντή που φοράει. Κάπρος: ενήλικο αρσενικό αγριογούρουνο. Ο Ερυμάνθιος Κάπρος ήταν μυθολογικό ον, που σκότωσε ο Ηρακλής στον τέταρτο άθλο του.

Αμαζόνες: Οι Αμαζόνες ήταν πρόσωπα της μυθολογίας. Μυθικός λαός κυνηγών και πολεμιστριών που κατάγονταν από τον θεό του πολέμου, Άρη, και τη νύμφη Αρμονία, ή κατά άλλη εκδοχή τη θεά Αθηνά. Σε έναν από τους άθλους του, ο Ηρακλής ανέλαβε να κλέψει τη ζώνη της βασίλισσας των Αμαζόνων, Ιππολύτης. Κατά τη διάρκεια αυτής της εκστρατείας, ο Θησέας, που συνόδευε τον Ηρακλή, έκλεψε μία Αμαζόνα, την Αντιόπη. Για να εκδικηθούν οι Αμαζόνες κατέλαβαν την Αττική και επιτέθηκαν στην Αθήνα, αλλά δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν. Αντιθέτως, πάρα πολλές από αυτές έπεσαν στη μάχη και θάφτηκαν στις γύρω περιοχές.Οι Αμαζόνες πήραν επίσης μέρος στον τρωικό πόλεμο. Για να βοηθήσουν τον Πρίαμο, έστειλαν μια ομάδα τους υπό τις εντολές της βασίλισσάς τους, Πενθεσίλειας. Η ομάδα αυτή αποδεκατίστηκε μετά τον θάνατο της βασίλισσας από τον Αχιλλέα.

Στην Ελληνική μυθολογία, ο Κέρβερος αντιπροσωπεύει τον φύλακα του Άδη και έχει συνήθως την μορφή ενός σκύλου συνηθέστερα με τρία κεφάλια και με ουρά που απόληγε σε κεφαλή δράκου. Σύμφωνα με τον Αισχύλο, γεννήθηκε από την ένωση δυο τεράτων, του Γίγαντα Τυφώνα και της Έχιδνας και ήταν αδελφός του Όρθου (παραπλήσιου μυθικού άγριου σκύλου) καθώς και της Λερναίας Ύδρας. Η παρουσία του εξασφαλίζει την παραμονή των νεκρών στον Κάτω Κόσμο αλλά και την αδυναμία των ζωντανών να εισέλθουν σε αυτόν. Στους άθλους του Ηρακλή: πρόκειται για τον δωδέκατο άθλο, κατά τον οποίο ο Ηρακλής, χρησιμοποιώντας μόνο τη δύναμη των χεριών του, αιχμαλώτισε και μετέφερε τον Κέρβερο στον Ευρυσθέα, ο οποίος όμως από τον φόβο του τον έστειλε πίσω στον Άδη. Επίσης εκτός από τον Ηρακλή τον Κέρβερο επεχείρησαν να συλλάβουν και να απαγάγουν ο Πειρίθους και ο Θησέας που όμως απέτυχαν. Μόνο ο Ορφέας κατάφερε με τους ήχους της μαγικής λύρας του να τον εξημερώσει έτσι ώστε να τον αφήσει να παραλάβει την Ευρυδίκη από τον Άδη. Ο αστεροειδής 1865 Κέρβερος (1865 Cerberus), που ανακαλύφθηκε το 1971, πήρε το όνομά του από τον τερατόμορφο αυτό σκύλο. Ο τέταρτος δορυφόρος του Πλούτωνα, που ανακαλύφθηκε το 2011, ονομάστηκε Κέρβερος.

χειριδωτός χιτώνας (με μανίκια) Εσπερίδες: Οι Εσπερίδες ήταν νύμφες της ελληνικής μυθολογίας.Με βάση τον Ησίοδο ήταν κόρες της Νύχτας. Άλλοι συγγραφείς πάλι τις θέλουν κόρες του Δία και της Θέμιδος ή ακόμη και του Άτλαντα. Ανάλογη διαφωνία υπάρχει και για τον αριθμό των Εσπερίδων. Ήταν τέσσερις: Αίγλη, Αρεθούσα, Ερύθεια και Εστία.Έργο τον Εσπερίδων ήταν η φύλαξη των χρυσών μήλων, που βρίσκονταν στον κήπο των θεών, στη χώρα του Άτλαντα. Η φύλαξη αυτή τους είχε ανατεθεί από την Ήρα. Χιτώνας: ανδρικό και γυναικείο ένδυμα κατά την αρχαιότητα από λινό ή μάλλινο ύφασμα που το φορούσαν κατάσαρκα χειριδωτός χιτώνας (με μανίκια) ποδήρης χιτώνας (μακρύς, μέχρι τον αστράγαλο)

Ο Άτλας ήταν γιος του Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης, και αδέλφια του ήταν ο Προμηθέας, ο Επιμηθέας και ο Μενοίτιος, οι γνωστοί «Ιαπετίδες». Στη Τιτανομαχία ήταν αρχηγός των Τιτανιδών (γιων των Τιτάνων) και μάλιστα ο δυνατότερος και ο επιδεξιότερος, που όμως μετά τη νίκη του ο Δίας τον τιμώρησε για πάντα υποχρεώνοντας τον να φέρει στους ώμους του τον Ουράνιο θόλο (Ουρανό, βλέπε και Ουράνια σφαίρα). Εκεί τον βρήκε και ο Ηρακλής όταν τον «διέταξε» ο Ευρυσθέας να φέρει τα μήλα των Εσπερίδων και που επειδή, κατά συμβουλή του Προμηθέα, δεν ήθελε να πάει ο ίδιος στο κήπο των Εσπερίδων, αντικατέστησε τον Άτλαντα στα βαριά καθήκοντά του για όσο χρόνο εκείνος θα έλειπε. Όταν όμως ο Άτλας επέστρεψε με τα πολύτιμα φρούτα δεν ήθελε να κρατήσει τον ουρανό. Τότε προσποιούμενος ο Ηρακλής ότι θέλει λίγο βοήθεια για να κρατήσει τον θόλο καλύτερα κατάφερε να αφήσει στον Άτλαντα όλο το βάρος και έτσι να συνεχίσει τη τιμωρία του.

Κένταυρος: Οι κένταυροι απεικονίζονται μεν ανθρωπόμορφοι, με ανθρώπινο το άνω τμήμα του κορμού, και ζωικό (αλογίσιο) το κάτω. Ως ιδιοσυγκρασίες, όμως, φαίνεται πως δεν ήταν αρκετά ισορροπημένοι και παρουσιάζονται ως είδη πρωτόγονα που όφειλαν περισσότερα στη ζωική φύση τους παρά στην ανθρώπινη κληρονομιά τους. Ο μύθος τους τοποθετεί στη Θεσσαλία, στην κατεξοχήν μαγική γη της ελληνικής επικράτειας.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Χαρακτηρίστε τον Ηρακλή και δικαιολογήστε τους χαρακτηρισμούς σας: Ο Ηρακλής έδειξε τη δύναμή του και τη γενναιότητά του όταν νίκησε το λιοντάρι της Νεμέας και τον Κέρβερο. Δείχνει το σεβασμό του στους θεούς όταν επιστρέφει το ελάφι στην Άρτεμη και όταν ζητά την άδεια του Πλούτωνα να πάρει τον Κέρβερο. Η εξυπνάδα του φαίνεται όταν με μια κίνηση έριξε τον ουρανό στη ράχη του Άτλαντα και του άρπαξε τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων. Ο Ηρακλής είναι δίκαιος γιατί βοηθά τους ανθρώπους που αδικούνται και τιμωρούσε κακούς βασιλιάδες όπως ο Βούσιρης. ( Χρήστος Α. , Σόνια , Πένυ , Δημήτρης Αντ. )

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2: ( Μαρίνα Βασ. , Στεφανία, Σταυρούλα , Δημήτρης Βαμ.) Φτιάξτε την ακροστοιχίδα του Ηρακλή: 1.Η.................................... 2.Ρ...................................... 3.Α....................................... 4.Κ...................................... 5.Λ...................................... 6.Η...................................... 7.Σ....................................... 1.Η θεά που μισούσε τον Ηρακλή. 2. Το όπλο του Ηρακλή 3.Η μητέρα του Ηρακλή 4.Ο φύλακας του Άδη 5.Εκεί ζούσε η Λερναία Ύδρα 6.Έδωσε στον Ηρακλή το χρυσό κύπελλο 7.Ήταν οι όρνιθες που σκότωσε ο Ηρακλής ( Μαρίνα Βασ. , Στεφανία, Σταυρούλα , Δημήτρης Βαμ.)

ΗΡΑΚΛΗΣ: « Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Τώρα είμαι ελεύθερος;» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3: Ο Ηρακλής έχει ολοκληρώσει τους άθλους του. Φανταστείτε και γράψτε το διάλογο μεταξύ Ευρυσθέα και Ηρακλή, χρησιμοποιώντας όσες από τις παρακάτω λέξεις μπορείτε. ( αποστολή , άθλοι , λιοντάρι, Λερναία Ύδρα , κάπρος , άλογα , Στυμφαλίδες όρνιθες , ταξίδια , κίνδυνοι , θεοί , άνθρωποι ευγνωμοσύνη , ασφάλεια) ΕΥΡΥΣΘΕΑΣ: « Ηρακλή , τώρα που ολοκλήρωσες τις αποστολές, δεν έχεις άλλο άθλο. Σκότωσες το λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα , μου έφερες τον Ερυμάνθιο κάπρο , τα άλογα του Διομήδη, έδιωξες τις Στυμφαλίδες όρνιθες , έκανες πολλά ταξίδια , πέρασες πολλούς κινδύνους, βοήθησες πολλούς ανθρώπους. Έχεις την ευγνωμοσύνη των θεών και των ανθρώπων. Τώρα οι άνθρωποι είναι ασφαλείς από όλα αυτά τα τέρατα». ΗΡΑΚΛΗΣ: « Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Τώρα είμαι ελεύθερος;» ΕΥΡΥΣΘΕΑΣ: « Βεβαίως Ηρακλή!» ( Περσεφόνη , Μιχάλης , Ολίβια , Νίκος )

ΑΤΛΑΝΤΑΣ: « Ναι, αλλά κάποιος πρέπει να κρατάει τον ουρανό!» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4: Φανταστείτε το διάλογο μεταξύ Άτλαντα και Ηρακλή . Ο Ηρακλής εξηγεί το λόγο που βρίσκεται εκεί και ο Άτλαντας δέχεται με προθυμία να τον βοηθήσει να πάρει τα μήλα των Εσπερίδων. Προσπάθησε να χρησιμοποιήσεις τις λέξεις της παρένθεσης : ( ιερά μήλα, δράκος , ουράνιος θόλος) ΗΡΑΚΛΗΣ: « Άτλαντα, πολύ καλά κάνεις και κρατάς τον ουράνιο θόλο. Μπορείς να με βοηθήσεις να πάρω τα ιερά μήλα των Εσπερίδων που τα φυλά ένας ακοίμητος δράκος;» ΑΤΛΑΝΤΑΣ: « Ναι, αλλά κάποιος πρέπει να κρατάει τον ουρανό!» ΗΡΑΚΛΗΣ: « Εγώ θα κρατάω τον ουρανό μέχρι να γυρίσεις!» ( Δημήτρης Λαλ. , Μαρίνα Βελ. , Διονύσης)

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 ( Άντρι , Δημήτρης Δαβ. , Χρήστος Κόλ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 ( Άντρι , Δημήτρης Δαβ. , Χρήστος Κόλ. ) Γράψτε ποιος άθλος του Ηρακλή παρουσιάζεται στην εικόνα και σε ποια περιοχή έγινε. Στυμφαλίδες όρνιθες Στυμφαλία Λιοντάρι Νεμέας Νεμέα Λερναία Ύδρα Λέρνη Το ελάφι της θεάς Άρτεμης Σε ένα βουνό της Πελοποννήσου

ΤΙ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΘΟ Του λιονταριού της Νεμέας: Ο Ηρακλής αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο της παλιάς εποχής που κυνηγούσε τα ζώα με το ρόπαλο και φορούσε το δέρμα τους. Του ερυμάνθιου κάπρου: Εδώ ο Ηρακλής δείχνει την προσπάθεια του ανθρώπου να αιχμαλωτίσει ζώα και να τα εξημερώσει. Τους στάβλους του Αυγεία και τις Στυμφαλίδες όρνιθες: Α) Τους στάβλους του Αυγεία: Σε αυτόν τον άθλο φαίνεται η προσπάθεια των ανθρώπων να φτιάξουν φράγματα και να χρησιμοποιήσουν τα νερά των ποταμών. Β) Τις Στυμφαλίδες όρνιθες: Εδώ φαίνεται η προσπάθεια του ανθρώπου να αποξηράνει τις λίμνες. (Παναγιώτης , Γιώργος , Κωνσταντίνος , Μαρίνα Κατσ. , Χριστόφορος

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ Ο Ηρακλής είναι η μορφή που κυριαρχεί στην ελληνική μυθολογία περισσότερο από κάθε άλλο ήρωα του αρχαίου κόσμου. Στο πρόσωπο του Ηρακλή συγκεντρώθηκαν όλα τα χαρακτηριστικά και τα προσόντα με τα οποία η μυθοπλαστική φαντασία του λαού πάσχιζε να ολοκληρώσει μια δική του ταυτότητα. Η παγκόσμια εμβέλεια του Ηρακλή καθώς και τα κατορθώματά του αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για πολλές μορφές τέχνης. Πιο συγκεκριμένα έργα τέχνης που έχουν σαν θέμα τους τον Ηρακλή και τους άθλους του βρίσκουμε στις εξής μορφές τέχνης:

ΣΤΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗ Ένας σημαντικός αριθμός αγαλμάτων έχουν ως βασική θεματολογία τους τη μορφή του Ηρακλή. Οι καλλιτέχνες αρέσκονταν να εκφράζουν στις εικαστικές τους παραστάσεις τη σκληρή μοίρα που επιβάρυνε τον ήρωα κατά τη διάρκεια όλης της σταδιοδρομίας του. O Ηρακλής του Λύσσιπου, βρίσκεται σε στάση αναπαύσεως με κεκλιμένη την κεφαλήν, συλλογιζόμενος τους νέους αγώνες στους οποίους θα εμπλακεί και δε φαίνεται να απολαμβάνει τη νίκη που έχει πετύχει. Η γνωστή προτομή του Ηρακλή τον παρουσιάζει σε σαφέστατα θλιμμένη κατάσταση και έχοντας μια εικόνα καρτερικότητας και δουλικότητας (προς τον Ευρύσθέα )

Στη ζωγραφική: Η μορφή του Ηρακλή επηρέασε και τη ζωγραφική τέχνη. Ο Michel-Ange ζωγραφίζει τον Ηρακλή και το λιοντάρι της Νεμέας και ο Gustave Moreau το 1876 εμπνέεται από τον άθλο του Ηρακλή με τη Λερναία Ύδρα.  

Στην κεραμική: Αναπαραστάσεις από τους άθλους του Ηρακλή και τη ζωή του κοσμούν πολλά σωζόμενα αγγεία κυρίως μελανόμορφοι και ερυθρόμορφοι αμφορείς, γεγονός που αναδεικνύει τη σημαντικότητα και την εμβέλεια που είχε η προσωπικότητα του Ηρακλή για τον αρχαίο κόσμο.

Οι μαθητές ζωγράφισαν εικόνες από τους άθλους του Ηρακλή

Στα νομίσματα: Επιπλέον, τη μορφή του Ηρακλή τη συναντάμε και σε αρχαία νομίσματα, όπως είναι το τετράδραχμο της Θράκης- Θάσου, αλλά και σε ρωμαϊκά δηνάρια και μεταγενέστερα πολλές χώρες επέλεξαν οι άθλοι του Ηρακλή να κοσμούν τα νομίσματά τους.

Οι μαθητές επισκέφθηκαν την έκθεση αρχαίων νομισμάτων της Alpha bank στο Ναύπλιο

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ Όσον αφορά τον τομέα της σύγχρονης τέχνης ο Ηρακλή έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για: Τη δημιουργία κινηματογραφικών ταινιών Τη δημιουργία τηλεοπτικών σειρών Για τη δημιουργία κινούμενων σχεδίων Η ύπαρξη της μορφή του Ηρακλή και στις σύγχρονες μορφές τέχνης, υποδηλώνει όχι μόνο την εμβέλεια του ήρωα αυτού αλλά και τη διαχρονικότητά του.