ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ, ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΚΑΙ ΕΝΕΤΙΚΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ

Ο ΣΚΟΠΟΣ ΜΑΣ Ο βασικός σκοπός μας ήταν να έρθουμε σε επαφή με την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης μας.

ΜΕΡΙΚΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΜΑΣ α. Να γνωρίσουμε τις εκκλησίες της πόλης μας ως μνημεία που διαδραμάτισαν και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ιστορική πορεία της. β. Να μάθουμε να αναγνωρίζουμε και να αξιολογούμε διάφορες πληροφορίες (εικόνες – φωτογραφίες). γ. Να αποκτήσουμε θετική στάση και να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας προς τη διαφύλαξη και διατήρηση των βυζαντινών μνημείων της πόλης. δ. Να εκτιμήσουμε μέσα από την ομάδα τα αγαθά της συνεργατικής μάθησης. ε. Να αξιοποιούμε τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας (αναζήτηση, εύρεση και αρχειοθέτηση των πληροφοριών με τη βοήθεια του Η/Υ). στ. Να χειριζόμαστε φωτογραφικό εξοπλισμό.

Project (Η μέθοδος που ακολουθήσαμε) Πρόκειται για ένα τρόπο ομαδικής διδασκαλίας στην οποία εκπαιδευτικοί και μαθητές συμμετέχουν ισότιμα.

Η πορεία μας Για να επιτύχουμε τα παραπάνω πραγματοποιήσαμε μια σειρά δράσεις. Χωριστήκαμε σε ομάδες. Συλλέξαμε το υλικό μας ανατρέχοντας σε πηγές μέσα από το διαδίκτυο και από βιβλιοθήκες. Ταυτόχρονα επισκεφτήκαμε τους ναούς της πόλης όπου τους φωτογραφήσαμε και μιλήσαμε με τους ιερείς.

Επισκεφθήκαμε την Βικελαία Δημοτική βιβλιοθήκη όπου σε συνεργασία με τον κύριο Σάββα Δημήτριο, αναπληρωτή έφορο της Βικελαίας, μάθαμε πώς να ερευνούμε και να συλλέγουμε υλικό. Τέλος, αξιολογήσαμε το έργο μας.

Σχετικά με την βυζαντινή εικόνα Η βυζαντινή εικόνα δεν είναι μόνο ένας θρησκευτικός πίνακας αλλά αποτελεί ένα όργανο που στόχο του έχει να φέρει τον άνθρωπο σε επικοινωνία με το εικονιζόμενο πρόσωπο. Μας βοηθά να υπερβούμε τα ανθρώπινα όρια μας και να συναντηθεί η ψυχή μας με τον εικονιζόμενο πρόσωπο.

Η επιδίωξη του εκάστοτε αγιογράφου δεν είναι η πιστή απόδοση του πρωτοτύπου ούτε το να παρουσιάσει ένα έργο τέχνης, αφού έχει ως στόχο την παρουσίαση όχι μόνο του φυσικού αλλά και του υπερφυσικού. Γι ’αυτό και στην εικόνα υπάρχουν πολλοί συμβολισμοί Τα χρώματα έχουν συμβολική σημασία: το λευκό συμβολίζει το φώς, την καθαρότητα, το κίτρινο τη θεία δόξα, το γαλάζιο τη διαύγεια, τη δροσιά, το πράσινο την ελπίδα.

Το φωτοστέφανο που είναι σαν φωτεινός δίσκος δηλώνει την ακτινοβολούσα δόξα του προσώπου που εικονίζεται, συμβολίζει την ανεξάντλητη ροή φωτός στο κεφάλι του αγίου που έρχεται σε στενή επαφή με τον Θεό ενώ τα μάτια ζωγραφίζονται μεγάλα γιατί ο αγιογράφος θέλει να μας υπενθυμίσει ότι έχουν δει, τα μεγάλα, τα ψηλά. Ο χρόνος είναι λειτουργικός, δεν υπάρχει παρέλευση του χρόνου. Παρελθόν, παρόν και μέλλον συνυπάρχουν. Χριστός ευλογών . Α .Ρίτσου. Όλα στην εικόνα είναι λιτά.

Παλαιολόγεια Αναγέννηση Η πιο σημαντική περίοδος-σταθμός της εξέλιξης της αγιογραφίας είναι η τελευταία περίοδος της. Αυτή της Παλαιολόγειας Αναγέννησης ή Υστεροβυζαντινής περιόδου που θεωρείται και ως ο χρυσός αιώνας της αγιογραφίας καθώς διακρίνεται από τα χαρακτηριστικά του ανθρωπισμού-ουμανισμού. Η τέχνη επιδιώκει να συγκινήσει, ν’αγγίξει το συναίσθημα ,τα βλέμματα γίνονται πιο εκφραστικά, ενώ έχουμε και απεικονίσεις νέων θεμάτων. Η Παλαιολόγεια ζωγραφική χωρίζεται σε δυο σχολές:

Στη Μακεδονική "πλατιά" τεχνοτροπία, όπου η τέχνη έχει ένταση, κίνηση, ελευθερία, πλούσια χρωματικότητα και στοχεύει στην έκφραση ψυχολογικών καταστάσεων και στην ψυχογράφηση των προσώπων που εικονίζονται. Κυριότερος εκπρόσωπος της σχολής ο Μανουήλ Πανσέληνος.

Στην Κρητική "στενή" τεχνοτροπία που εκφράστηκε κυρίως σε φορητές εικόνες. Η τέχνη είναι, λιτή, απλή, με μυστικό και ασκητικό χαρακτήρα, τέχνη που αναδύει έντονη κατάνυξη, ευλάβεια και τέλος είναι η τέχνη της εσωτερικής ζωής.

. Γνήσιοι εκφραστές της Κρητικής σχολής είναι ο Θεοφάνης ο Κρης και ο Μιχαήλ Δαμασκηνός.

Μερικές σημαντικές ιστορικές πληροφορίες για την πόλη μας Μερικές σημαντικές ιστορικές πληροφορίες για την πόλη μας Οικισμός με το όνομα Ηράκλειο υπήρχε από την πρώτο γεωμετρική εποχή. Το όνομά του προερχόταν από ντόπιο ιερό αφιερωμένο στον ημίθεο Ηρακλή.

ΡΩΜΑΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (330 μ.Χ - 824 μ.Χ) Οι Ρωμαίοι είναι οι πρώτοι κατακτητές του νησιού. Στα πλαίσια της γενικότερης pax Romana στο νησί επικρατεί ηρεμία μετά από μακροχρονίους εμφύλιους πολέμους, οι κάτοικοι διατηρούν το υψηλό πολιτιστικό και πνευματικό τους επίπεδο. Το Ηράκλειο ονομάζεται από τους Βυζαντινούς Κάστρο διαθέτει υποτυπώδη οχυρωματικά έργα που εξασφάλιζαν κάποια προστασία στον οικισμό που για τους Βυζαντινούς ήταν μια άσημη συνοικία και την προσοχή τους συγκέντρωνε η πόλη της Γόρτυνας που αποτελούσε το πολιτικό, διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο της Κρήτης.

ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ (824-961) Μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Άραβες η βόρεια πλευρά του αναβαθμίζεται. Τo Κάστρο εξυπηρετούσε τους Άραβες για τους ληστρικές του επιδιώξεις. Οχύρωσαν περισσότερο την πόλη και την επεξέτειναν προς τα δυτικά. ενώ δημιουργήθηκε τάφρος που την καθιστούσε δυσπρόσιτη από επιδόξους κατακτητές. Η τάφρος ονομάστηκε Rabdh el khadakkai «Το μεγάλο Χαντάκι».

ΔΕΥΤΕΡΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (961-1204) Ο στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς πολιορκεί τον Χάνδακα για ένα χρόνο 960-961. Ο Φωκάς απελευθερώνει την Κρήτη και κατ΄επέκταση τους θαλάσσιους δρόμους της Μεσογείου όπου έμειναν κλειστοί για 137 χρόνια. Με την κατάληψη του Ηρακλείου από τον Νικηφόρο Φωκά αρχίζει η β΄ Βυζαντινή περίοδος. Με την ανάκτηση του Χάνδακα αποκαταστάθηκε και η εκκλησία, οικοδομήθηκε και ο μεγαλόπρεπης ναός του Αποστόλου Τίτου ,προστάτη του νησιού. Την περίοδο αυτή κτίζεται και ο Αγ. Ματθαίος. Ο Χάνδακας αυτό το διάστημα είναι μια πόλη με αστικό χαρακτήρα ενώ αυτή την περίοδο υπάρχουν ευρήματα όπως τάφοι, δεξαμενές, λουτρά, νομίσματα.

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ (1211-1669) Το μεγάλο Κάστρο αποτέλεσε το εμπορικό άνοιγμα για τον επόμενο μεγάλο κατακτητή τους Βενετούς για τις χώρες της Ανατολής. Σε όλη τη διάρκεια της ενετοκρατίας (1211-1669) ο Χάνδαξ ή Κάντια ήταν πρωτεύουσα όλης της Κρήτης Έγινε η έδρα όλων των πολιτικών, στρατιωτικών, διοικητικών αρχών.

Η πόλη όμως επεκτάθηκε και οι ενετοί αναγκάστηκαν να χτίσουν νέα τείχη, αυτά σε λίθινη μορφή που υπάρχουν μέχρι τις μέρες μας. Η πόλη διέθετε το θαλάσσιο φρούριο και μια σειρά ναών-μνημείων που εξυπηρετούσαν την κοσμική και εκκλησιαστική ζωή.

Την περίοδο αυτή κτίζονται μια σειρά εκκλησίες ορθόδοξες και καθολικές από τις οποίες ελάχιστες διασώζονται μέχρι και τις μέρες μας.

Η καλλιτεχνική άνθιση Τον 16 αιώνα παρουσιάζεται άνθηση κατά τα πρότυπα της Αναγέννησης, έτσι έχουμε άνθιση της ντόπιας αρχιτεκτονικής και γλυπτικής. Την εποχή αυτή, στον Χάνδακα έχουν τα εργαστήρια τους περίπου 200 ζωγράφοι–αγιογράφοι με κορυφαίους τους Μιχαήλ Δαμασκηνό, Θεοφάνη τον Κρη, τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο τον Γεώργιο Κλώνζα.

Η τέχνη τώρα επιδιώκει να συγκινήσει, να αγγίξει το συναίσθημα, τα βλέμματα γίνονται πιο εκφραστικά, ενώ έχουμε απεικονίσεις νέων θεμάτων.

Η εικόνα έχει και παιδαγωγικό χαρακτήρα καθώς είναι το βιβλίο των αγράμματων ανθρώπων και μπορεί να μας δώσει μια σειρά πληροφορίες για τον εικονιζόμενο άγιο. Απεικόνιση του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου με σκηνές από το βίο του και το μαρτύριο του.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΧΑΗΛ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ. Ο ζωγράφος Μιχαήλ Δαμασκηνός συνδυάζει ετερόκλιτα στοιχεία καθώς στα έργα του είναι εμφανείς οι επιρροές από την Αναγέννηση εκείνος όμως τα συνθέτει με ζωγραφική σοφία σε μια ενιαία αντίληψη μορφής και χρώματος, που είναι βυζαντινή, χωρίς να διασπάται η ενότητα του έργου του.

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ (1669-1898) Όλη η δημόσια και ιδιωτική περιουσία περνά στον κατακτητή, η φορολογία για τους λιγοστούς χριστιανούς (οι περισσότεροι ορθόδοξοι και καθολικοί έφυγαν σταδιακά την περίοδο της τουρκικής πολιορκίας) γίνεται δυσβάσταχτη. Ο ναός του Αγ. Ματθαίου ήταν ο μοναδικός ναός των Ορθόδοξων κατά τα πρώτα έτη μετά την άλωση καθώς όλοι οι ναοί, Ορθόδοξοι και Καθολικοί, μετατράπηκαν σε τζαμιά.

ΑΓ. ΜΑΤΘΑΙΟΣ Οι πρώτες αναφορές στους καταλόγους των εκκλησιών του Χάνδακα αποδεικνύουν ότι ανήκε στη Β' βυζαντινή περίοδο. Ξανακτίστηκε, με τη σημερινή του μορφή, μετά το σεισμό του 1508, όπου έπαθε μεγάλες καταστροφές.

Από τις αρχές της οθωμανικής περιόδου, το 1669, ο ναός έγινε μετόχι της Μονής Σινά καθώς παραχωρήθηκε από τις οθωμανικές αρχές στους Σιναΐτες μοναχούς σε αντάλλαγμα της Μονής της Αγίας Αικατερίνης που είχε μετατραπεί σε τζαμί.

Στον περίβολό του έχουν ταφεί επιφανείς Ηρακλειώτες, που σκοτώθηκαν στις Κρητικές Επαναστάσεις εναντίον των Οθωμανών και στη σφαγή της 25ης Αυγούστου 1898, όπως ο Λυσίμαχος Καλοκαιρινός, πρόξενος της Βρετανίας την εποχή εκείνη.

ΑΓΙΟΣ ΤΙΤΟΣ Το 961 ο αραβικός Χάνδακας κατερειπώθηκε από τον ίδιο τον Νικηφόρο Φωκά. Εκκλησία φυσικά δεν υπήρχε. Τότε χτίστηκε ο ναός που καθιερώθηκε στο όνομα του Ισαπόστολου Τίτου για να συνεχιστεί η παλαιά θρησκευτική παράδοση, ύστερα από την καταστροφή της Γόρτυνας και του πρώτου ναού του Αγίου Τίτου από τους Άραβες.

Στο νέο ναό κατάθεσαν και την κάρα του Αγίου Τίτου, τη θαυματουργό εικόνα της Μεσοπαντίτισσας και άλλα λείψανα και κειμήλια, που είχαν σώσει Χριστιανοί από το ναό της Γόρτυνας. Κατά την παράδοση του Χάνδακα στους Τούρκους το 1669 όλα αυτά μεταφέρθηκαν στη Βενετία.

Ο ναός τoυ Αγ. Τίτου Είχε σχήμα βασιλικής σχεδόν τετράγωνο με τρούλο στη μέση. Το κωδωνοστάσιο ήταν στη ΝΔ γωνία του ναού, όπου αργότερα χτίστηκε ο μιναρές των Τούρκων. Στη δυτική του πρόσοψη είχε τρεις πόρτες. Στον περίβολο του ναού έθαβαν τους αρχιεπισκόπους και τους στρατηγούς τη βυζαντινή περίοδο. Το έθιμο διατηρήθηκε και στη Ενετοκρατία αλλά και κατά την Τουρκοκρατία, όποτε παραχωρήθηκε ο ναός στον βεζίρη Φαζίλ Αχμέτ Κιοπρούλη, ο οποίος το μετέτρεψε σε τζαμί με το όνομα Βεζίρ τζαμί.

Ο μεγάλος σεισμός του 1856 το κατάστρεψε και ξαναχτίστηκε από τα θεμέλια, σε σχέδιο του μηχανικού Μούση ο οποίος σχεδίασε τον άγιο Μηνά. Ο πανύψηλος μιναρές του με τους δυο «σεριφέδες» του κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του 1920, όταν αποχώρησαν από το Ηράκλειο οι τελευταίοι μουσουλμάνοι με την ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία.

Ο ρυθμός του οικοδομήματος είμαι κατά την κύρια ιδέα στην εσωτερική του διάταξη βυζαντινός αλλά έχει πολλά Αραβικά στοιχεία στο εξωτερικό του. Η κάτοψη είναι ένα μεγάλο τετράγωνο που στεγάζεται από ημισφαιρικό τρούλο που είναι παλαιού Βυζαντινού ρυθμού, που υποβαστάζεται από ψηλούς κίονες. Όλη η οικοδομή είναι κτισμένη με πορώδεις λίθους ενώ τα πολλά παράθυρα του ναού λόγω των καμπυλών και των τοξοτών περιγραμμάτων δίδουν στο κτίσμα μια Αραβική όψη.

Ο ναός της Σιναϊτικής Μονής της Αγίας Αικατερίνης, Η μονή της Αγίας Αικατερίνης ιδρύθηκε γύρω στον 10ο μ.Χ. αιώνα, και το κτίριο που σώζεται σήμερα ήταν ο κεντρικός ναός της μονής. Ο ναός χτίστηκε τον 16ο μ.Χ. αιώνα με εμφανείς επιρροές της ενετικής αρχιτεκτονικής.

Η εκκλησία που ήταν μέρος μιας μοναστηριακής σχολής, έγινε το πνευματικό κέντρο του νησιού. Η σχολή της Αγίας Αικατερίνης των Σιναϊτών την περίοδο μεταξύ 1550-1640 αναδεικνύεται σε σχολή πανεπιστημιακής μόρφωσης όπου διδάσκονται αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, Φιλοσοφία, Θεολογία, Ρητορική και Ζωγραφική. Απόφοιτοι της σχολής διέπρεψαν στα ελληνικά γράμματα Ανάμεσα στους μαθητές που φοίτησαν εκεί, ήταν και ο Βιντσέντζος Κορνάρος, ποιητής, συγγραφέας του κρητικού κλασικού "Ερωτόκριτος", καθώς και άλλοι ορθόδοξοι θεολόγοι.

Αρχικά η Αγία Αικατερίνη λειτούργησε ως σχολή Καλών Τεχνών όπου βυζαντινά και αναγεννησιακά στοιχεία αναμίχθηκαν για να δημιουργήσουν την Κρητική Σχολή.

Μετά το 1669 μετατρέπεται σε τζαμί γνωστό με το όνομα Ζουλφιακάρ Αλί τζαμί. Ως μουσουλμανικό τέμενος λειτούργησε μέχρι το 1922 όταν οι τελευταίοι μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν το Ηράκλειο με την ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία.

ΑΓΙΟΣ ΜΗΝΑΣ (Ο ΜΙΚΡΟΣ) Αναφέρεται στους καταλόγους των εκκλησιών του Χάνδακα της εποχής της Ενετοκρατίας. Ο ναός ήταν διμάρτυρος, δηλαδή, συμπεριελάμβανε πάντοτε και το κλίτος του Αγ. Μηνά αλλά το κύριο κλίτος του ήταν αφιερωμένο στην Παντάνασσα.

Η σημερινή μορφή του μνημείου ελάχιστα διαφέρει από εκείνη της τουρκοκρατίας. Το τέμπλο του ναού, ιδιαίτερα εκείνο του κλίτους της Υπαπαντής, αποτελεί εξαίρετο δείγμα εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής (είναι επίχρυσο και χωρίζεται με κιονίσκους ανάμεσα στα πλαίσια των εικόνων).

Πολλές από τις εικόνες του ναού που σώζονται μέχρι σήμερα αποτελούν έργα Κρητών αγιογράφων του 18ου αιώνα με μεγάλη καλλιτεχνική αξία.

ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ο μικρός ναός του Αγίου Μηνά συνδέεται με μια από τις πλέον φρικιαστικές στιγμές της ιστορίας του τόπου. Τον Ιούνιο του 1821 οι Τούρκοι έσφαξαν το μητροπολίτη, Γεράσιμο. Στις 24 Ιουνίου 1821 οι Επίσκοποι και οι ηγούμενοι των μοναστηριών που είχαν συγκεντρωθεί, προσπαθούσαν να ηρεμήσουν τους εξαγριωμένους Τούρκους. Ξαφνικά οι Τούρκοι τους επιτέθηκαν σκοτώνοντας τον Μητροπολίτη Γεράσιμο, πολλούς Επισκόπους και πάνω από 800 Χριστιανούς.

Ο ναός του Αγ. Μηνά σήμερα. Επισκευάστηκε, ανακαινίστηκε και στις 10 Νοεμβρίου του 1935 έγιναν τα μεγαλοπρεπέστατα εγκαίνια του ναού.

Ο ναός του Αγ. Πέτρου. Η εκκλησία του Αγ. Πέτρου Βρίσκεται δίπλα στο θαλάσσιο τείχος, μεταξύ του ενετικού λιμανιού και της Πύλης Δερματά. Αποτελεί ένα από τα παλαιότερα μνημεία αρχιτεκτονικής των Κιστερκιανών Μοναχών του 12ου αιώνα, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα. Ο ναός είναι κτισμένος κατά τα πρότυπα του ρυθμού της βασιλικής.

Με την έλευση της Οθωμανικής κυριαρχίας ο Άγιος Πέτρος μετατράπηκε αμέσως σε μουσουλμανικό τέμενος. Το κτίριο υπέστη εκτεταμένες καταστροφές από σεισμούς που έγιναν από τον 14ο μέχρι τον 18ο αιώνα. Σήμερα ο ναός είναι πλήρως ανακαινισμένος και συντηρημένος.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΩΝ ο Ιερός Ναός της Παναγίας Σταυροφόρων χτίστηκε το 1205 µ.χ. από τους Σταυροφόρους Κτίστηκε, σύμφωνα µε τις υπάρχουσες πληροφορίες πάνω στα ερείπια παλαιότερου ναού ο οποίος και είχε κτισθεί στο όνομα της Παναγίας τον 8ο ή 9ο µ.χ. αιώνα όπου σύμφωνα µε την παράδοση εκκλησιαζόταν οι στρατιώτες του Νικηφόρου Φωκά όταν ήλθαν από το Βυζάντιο και απελευθέρωσαν την Κρήτη από τους Άραβες (Σαρακηνούς).

Τα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας είχε εγκαταλειφτεί και παραχωρήθηκε στους Καπουτσίνους. Τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας μετεβλήθη σε τζαµί και αφιερώθηκε εις τον Αγκεµπούτ πασά του Χουσκιαλή. Είναι βασιλικού ρυθμού και μια από τις αρχαιότερες λατινικές μονές στην πόλη. Τα κελιά και οι ξενώνες της μονής βρισκόταν εκεί που είναι σήμερα ο δρόμος.

Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου Από τα πρώτα χρόνια της ενετοκρατίας, στον 13ο μΧ. αιώνα (1239), οι Ενετοί θέλοντας να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στην καινούρια τους αποικία (Ηράκλειο), και παράλληλα να εκδηλώσουν την ευγνωμοσύνη και την αγάπη τους προς την πατρίδα τους, έχτισαν στο κέντρο της πόλης ένα ναό (βασιλική) αφιερωμένο στον προστάτη της Βενετίας, τον Άγιο Μάρκο. Εδώ λάμβαναν χώρα οι επίσημες τελετές της ενετικής διοίκησης με τις οποίες οι άρχοντες αναλάμβαναν τα καθήκοντα τους οριζόμενοι πως θα διοικήσουν καλά και δίκαια.

Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου χτίστηκε σε απλή κάτοψη με στεγασμένη είσοδο Στην αρχική του μορφή, ο ναός ανήκε στον αρχιτεκτονικό τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με υπερυψωμένο το κεντρικό κλίτος. Τα κλίτη χωρίζονταν με δύο σειρές κιόνων που έφεραν γοτθικά τόξα. Το προστώο αποτελείτο από έξι κίονες που συνδέονταν με πέντε τόξα και ονομαζόταν Loggia του Αγίου Μάρκου.

Η βασιλική του Αγίου Μάρκου κατάφερε να επιβιώσει μέσα από τους διάφορους σεισμούς που ταλάνισαν το Ηράκλειο ανά τους αιώνες. Ο μόνος σεισμός που κατάστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά το ναό ήταν τον Αύγουστο του 1303.Το 1508 έπαθε πάλι μεγάλες ζημιές. Επί τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε τζαμί, το Ντεφτερντάρ τζαμί, από τον Ντεφτερντάρ Αχμέτ πασά, δηλαδή τον υπεύθυνο των οικονομικών. Γκρεμίζοντας το κωδωνοστάσιο της βασιλικής ύψωσαν στη θέση του μιναρέ, ο οποίος με τη σειρά του μετά την απελευθέρωση του νησιού γκρεμίστηκε από τους κατοίκους του Ηρακλείου στην προσπάθειά τους να σβήσουν από το σεισμό και ξαναεπισκευάστηκε.

Αντί επιλόγου Η εργασία μας έδωσε την αφορμή να περιδιαβούμε στα στενά και στις γειτονιές της πόλης μας. Μέσα από την περιήγησή μας είχαμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά τους παλιούς χριστιανικούς ναούς της και ν’ αντιληφθούμε το ρόλο που διαδραμάτισαν στη διαμόρφωση του αστικού περιβάλλοντος.

Ακόμα συνειδητοποιήσαμε ότι στην ορθόδοξη πίστη οι εικόνες δεν αντιμετωπίζονται μόνο ως έργα τέχνης, που στόχο τους έχουν να ικανοποιήσουν το αισθητικό μας κριτήριο, αλλά -κυρίως- ως μέσα επικοινωνίας με το εικονιζόμενο πρόσωπο και το θείο. Παράλληλα, επιχειρήσαμε να ερμηνεύσουμε τους συμβολισμούς που μπορεί να υπάρχουν σε μια εικόνα. Όλα τα παραπάνω τα πραγματώσαμε μέσα από μια σειρά δράσεων, κατά τη διάρκεια των οποίων επισκεφθήκαμε τους ναούς, τους φωτογραφήσαμε και τους ζωγραφίσαμε. Παράλληλα, προσπαθήσαμε να μάθουμε πώς οργανώνουμε τις ιστορικές ή άλλες πληροφορίες που αντλήσαμε μέσα από μια ποικιλία πηγών, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία και συλλέγοντας το υλικό μας είτε από το ίντερνετ είτε από τις βιβλιοθήκες που επισκεφθήκαμε. Όλες οι προαναφερθείσες δράσεις έγιναν μέσα σε πνεύμα ομαδικότητας και συνεργασίας.

Τέλος πιστεύουμε ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις, ώστε να αναδειχθεί η ιστορία αυτών των ναών και να γίνει γνωστή στους Ηρακλειώτες, καθώς οι εκκλησίες αυτές αποτελούν ζωντανά μνημεία μιας μακραίωνης παράδοσης, που συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας και αποτελεί σημαντικό μέρος της ιστορικής μας κληρονομιάς.

Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ

Τ ΕΛΟΣ