Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Ταξιδεύοντας με ένα παραμύθι …» Σχολικό έτος 2013-14 Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Παστού Ιωάννα Εκπαιδευτικός που συνεργάστηκε: Αγγελακοπούλου Θεοδώρα Τάξη: 59ο Ολοήμερο Νηπιαγωγείο Πατρών

Ποιοί είμαστε… Είμαστε μια παρεούλα 17 παιδιών (6 νήπια και 11 προνήπια) που πηγαίνουμε στο 59ο Νηπιαγωγείο Πατρών .

Πώς ξεκίνησαν όλα… Αφορμή δόθηκε στις αρχές της σχολικής χρονιάς, όταν τα νήπια άρχισαν να έρχονται σε επαφή με ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα γραπτού λόγου (βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες) και έδειξαν αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον για αυτό. Έτσι αποφασίσαμε να οργανώσουμε την βιβλιοθήκη του νηπιαγωγείου με τέτοιο τρόπο ώστε τα παιδιά να είναι σε θέση να δανείζονται εικονογραφημένα βιβλία με παραμύθια λαϊκά, μύθους, ποιήματα και άλλα έντυπα εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα τα οποία μπορούν να τα επιστρέφουν στην καθορισμένη τους θέση.

Ποιούς στόχους βάλαμε; Τον εμπλουτισμό των γνώσεων σχετικά με την χρησιμότητα του παραμυθιού, Την ενδυνάμωση της γλωσσικής έκφρασης και με βιωματικό τρόπο, Την ανάπτυξη της αναγνωστικής, αφηγηματικής ικανότητας και δυνατότητας κατανόησης, Την δραστηριοποίηση της φαντασίας και της δημιουργικής σκέψης, Την ενεργό συμμετοχή στη δημιουργία του παραμυθιού, Την αρμονική συνεργασία των μαθητών, Την αποδοχή κανόνων και την άσκηση δεξιότητας προσεκτικής ακρόασης.

Οι δραστηριότητές μας… Οργανώσαμε τη δανειστική βιβλιοθήκη με τέτοιο τρόπο ώστε τα βιβλία να τοποθετούνται και να φαίνεται ολόκληρη η μπροστινή τους όψη και πίσω από κάθε βιβλίο να είναι σταθερά τοποθετημένη η φωτοτυπία του εξωφύλλου του, πράγμα που αποτελεί σημείο αναφοράς για τα παιδιά και τους επιτρέπει μέσα από συσχετισμούς να επανατοποθετούν τα βιβλία που δανείζονται στην ορισμένη τους θέση.

Συμβόλαιο με ένα βιβλίο… Με τους μικρούς μας μαθητές συζητήσαμε πως πρέπει να συμπεριφερόμαστε στα βιβλία και πως πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε και αφού εξηγήσαμε το πώς και το γιατί, αποδώσαμε τους κανόνες σε εικόνες και υπογράψαμε το δικό μας συμβόλαιο.

Κανόνες βιβλιοθήκης… Διαβάζοντας την ιστορία της κυρίας Βάγιας, της σοφής κουκουβάγιας, διαπιστώσαμε τη φροντίδα και την προσοχή που χρειάζονται τα βιβλία και έτσι διαμορφώσαμε τους δικούς μας κανόνες.

Σε χαρτί του μέτρου τα παιδιά χρησιμοποιώντας τέμπερες, ζωγράφισαν ένα μεγάλο δέντρο πάνω στο οποίο τοποθέτησαν τις κουκουβάγιες που είχαμε φτιάξει και που κάθε μια από αυτές κρατά ένα μήνυμα σχετικό με την αγάπη μας προς τα βιβλία. Φυσικά θέλησαν να ολοκληρώσουν το έργο τους φτιάχνοντας πρασινάδες και λουλούδια, ουρανό και ήλιο.

Σεβασμός στα βιβλία… Αφού τραγουδήσαμε το τραγουδάκι της φιλίας προς τα βιβλία, μαζί με τα παιδιά φτιάξαμε και το τραγούδι του εχθρού των βιβλίων. Στη συνέχεια το δραματοποιήσαμε έτσι ώστε 2 βιβλία που συζητούν, εκφράζουν τα συναισθήματά τους καθώς το ένα έχει ιδιοκτήτη που το σέβεται ενώ το άλλο όχι.

Καρτέλες δανειστικής βιβλιοθήκης… Τυπώσαμε καρτέλες για την δανειστική βιβλιοθήκη, στις οποίες τα παιδιά έβαλαν φωτογραφία τους και έγραψαν τα στοιχεία τους. Όταν επέστρεφαν το βιβλίο που είχαν δανειστεί συμπλήρωναν σε ορισμένο κουτάκι της καρτέλας, τον τίτλο του βιβλίου και την ημερομηνία επιστροφής.

Παρουσίαση βιβλίου… Τα παιδιά αφού έχουν διαβάσει το βιβλίο που δανείστηκαν, καλούνται να το παρουσιάσουν στην ομαδούλα. Περιγράφοντας εικόνες και σχολιάζοντας αυτό που τους άρεσε περισσότερο, αφηγούνται την ιστορία.

Δικαιώματα αναγνώστη… Μιλήσαμε για τα δικαιώματα του αναγνώστη, είδαμε σχετικές εικόνες τις οποίες περιέγραψαν τα παιδιά και τις τοποθετήσαμε σε ένα μεγάλο χαρτί κοντά στην βιβλιοθήκη της τάξης. Τα παιδιά συμπλήρωσαν και 2 ακόμα δικούς τους κανόνες.

Συνεχίζοντας τις δράσεις μας… Επισημάναμε ότι στο εξώφυλλο κάθε βιβλίου είναι γραμμένα σημαντικά στοιχεία όπως ο τίτλος, ο συγγραφέaς, ο εικονογράφος και ο εκδοτικός οίκος και τα παιδιά ενθαρρύνονται να αναγνωρίζουν τις θέσεις αυτών των στοιχείων στο κάθε βιβλίο.

Τα μέρη ενός βιβλίου… Τα παιδιά επεξεργάζονται ένα βιβλίο, μαθαίνουν στοιχεία όπως εξώφυλλο, οπισθόφυλλο, τίτλος, ράχη, συγγραφέας, εικονογράφος και εκδότης. Στη συνέχεια συζητάμε για το ρόλο που έχει κάθε στοιχείο από αυτά και αφού κόψουμε κάποια φωτοτυπημένα εξώφυλλα σε κομμάτια, τα παιδιά καλούνται να τα ανασυνθέσουν.

Ανακαλύπτοντας από το εξώφυλλο… Έχουμε απλώσει στην τάξη εικονογραφημένα βιβλία και τα παιδιά βλέπουν την εικόνα του εξώφυλλου και τον τίτλο του κάθε βιβλίου. Έπειτα μοιράζουμε και διαβάζουμε στα παιδιά φωτοαντίγραφα από αποσπάσματα παραμυθιών και εκείνα ακούγοντας ή διαβάζοντας καλούνται να ανακαλύψουν το βιβλίο. Στη συνέχεια επιλέγουμε βιβλίο με πλούσια εικόνα που δεν έχουν ακόμα διαβάσει τα παιδιά, σχηματίζουμε ομαδούλες και μοιράζουμε εικόνες σκόρπιες σε έγχρωμα φωτοαντίγραφα. Ζητάμε από τα παιδιά διαβάζοντας τις εικόνες να περιγράψουν τους ήρωες, τον τόπο και τη δράση και αφού τις βάλουν σε σειρά να αφηγηθούν την ιστορία που σχημάτισαν.

Κατανόηση κειμένου… Συζητάμε για τα δομικά στοιχεία, το σκηνικό και το πλαίσιο μιας ιστορίας. Το χώρο, τον χρόνο και τους ήρωες. Ερωτήσεις όπως τι έγινε πρώτα, τι στη μέση και πως τελειώνει μια ιστορία, βοηθούν στο να εντοπίσουμε τα επεισόδια και την πλοκή και σαφώς βοηθούν και στην αναδιήγηση. Οι ερωτήσεις που καλούνται να απαντήσουν τα παιδιά προκειμένου να επεξεργαστούν και να κατανοήσουν το κείμενο είναι οι εξής : Ποιος είναι ο ήρωας, πότε διαδραματίζεται η ιστορία, που συμβαίνουν όλα αυτά, τι καλείται να αντιμετωπίσει ο ήρωας, και πως λύνεται το πρόβλημα και λήγει η ιστορία.

Γινόμαστε εικονογράφοι… Αφού μελετήσαμε εποπτικό υλικό για το πώς γίνεται ένα βιβλίο (συγγραφή, εικονογράφηση, έκδοση) αποφασίσαμε και εμείς με ένα δικό μας τρόπο να εικονογραφήσουμε το παραμύθι «ο χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει», το οποίο άρεσε πάρα πολύ στα παιδιά.

Συλλογή λέξεων… Την ώρα που διαβάζουμε κάποιο βιβλίο, συγκεντρώνουμε λεξούλες με τα παιδιά και τις ταξινομούμε ανά κατηγορία: αστείες, γλυκές, σκληρές, λέξεις για το χώρο, για το χρόνο κτλ. Τα παιδιά χρησιμοποιούν λέξεις από τις κατηγορίες που έχουν σχηματίσει όταν χρειάζεται να περιγράψουν κάτι και να φτιάξουν προτασούλες.

Παρακολουθώντας ταινία στο λιθογραφείο… ‘Ο Κιρικού και η μάγισσα Καραμπά’ είναι ένα αφρικανικό παραμύθι που παρακολουθήσαμε με χαρά στο χώρο του λιθογραφείου. Ένα παραμύθι, μια ιστορία που μας φέρνει κοντά σε μια άλλη κουλτούρα και κατάφερε να μας αγγίξει όλους, μικρούς και μεγάλους. Το παραμύθι αυτό παρουσιάζεται με παραδοσιακούς ρυθμούς και χορούς και μας δείχνει πως μέσα από το γενικό καλό και την ευτυχία του συνόλου κερδίζουμε την προσωπική ευτυχία και επιτυχία.

Εντυπώσεις από το έργο… Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από το έργο και η πλοκή του έγινε αντικείμενο συζήτησης όχι μόνο την ίδια μέρα αλλά και τις επόμενες. Η μουσική, οι παραδοσιακές φορεσιές αλλά και ο αγώνας του μικροσκοπικού ήρωα ενθουσίασαν τα παιδιά και τους άφησαν τις καλύτερες αναμνήσεις. Αυτές τύπωσαν και στις ζωγραφιές τους με χαρά και ευχαρίστηση για ότι τους προσέφερε το έργο.

Ζωγραφίζω το αγαπημένο μου βιβλίο… Αφού διαβάσαμε ένα ποιηματάκι του Γιώργου Κρόκου για τα βιβλία, τα παιδιά ζωγράφισαν το βιβλίο που τους άρεσε περισσότερο από όσα είχαν διαβάσει.

Μάντεψε ποιο… Καθώς είμαστε στην παρεούλα, κάθε παιδί με την σειρά του σκέφτεται ένα παραμύθι και ζωγραφίζει σε χαρτί Α4 κάποιο χαρακτηριστικό του, προκειμένου να μαντέψουν τα υπόλοιπα σε ποιο παραμύθι ανήκει.

Φτιάχνοντας το δικό μας βιβλίο… Οι μικροί μας συγγραφείς, έγραψαν το δικό τους βιβλίο παρουσιάζοντας μια ιστορία για έναν χιονάνθρωπο. Τα κείμενα είναι όλα των παιδιών, της δικής τους δημιουργικής φαντασίας. Εμείς αποτυπώνοντας τα λόγια τους στο χαρτί, αλλάξαμε κάποιες λέξεις για να τα μπερδέψουμε. Διαβάζοντας στην συνέχεια την ιστορία, τα παιδιά έκαναν τις απαραίτητες διορθώσεις. Στο τέλος εικονογράφησαν τις σελίδες, έφτιαξαν το εξώφυλλο και υπέγραψαν σαν συγγραφείς.

Μια γιαγιά αφηγείται… Με μεγάλη χαρά, η γιαγιά ενός νηπίου αποδέχτηκε την πρότασή μας να έρθει να μας αφηγηθεί δυο παραμύθια, όπως έκαναν παλαιότερα οι γιαγιάδες στα μικρά τους εγγονάκια. Οι μικροί μαθητές με προσοχή παρακολούθησαν όσα είχε η γιαγιά να τους πει και της έδωσαν ένα μεγάλο χειροκρότημα.

Επίσκεψη στο λαογραφικό μουσείο… Οργανώσαμε ένα μικρό περίπατο στο λαογραφικό μουσείο του Σπύρου Μαρίνη που βρίσκεται κοντά στο σχολείο μας. Όλα τα αντικείμενα έκαναν εντύπωση στα παιδιά, ωστόσο σταθήκαμε λίγο περισσότερο στην γραφομηχανή και στα άλλα είδη γραφής. Είδη τα οποία χρησιμοποιούσαν παλαιότερα προκειμένου να διαδοθούν τα κείμενα και να διασωθούν βιβλία και παραμύθια στο πέρασμα των χρόνων.

Παραμύθι σε Ηλεκτρονικό Υπολογιστή… Τα παιδιά ταξίδεψαν και μαγεύτηκαν απ’ τον πλούτο στους πολύτιμους θησαυρούς των παραμυθιών, των βιβλίων και της γνώσης. Είδαμε βιβλία, τα διαβάσαμε, ακούσαμε με προσοχή τη γιαγιά να μας τα αφηγείται και φυσικά δεν παραλείψαμε την ψηφιακή (ηλεκτρονική) μορφή των παραμυθιών. Μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή τα παιδιά είτε ακούν τα παραμύθια και βλέπουν τις εικόνες, είτε ξαπλωμένα στα κρεβατάκια τους απολαμβάνουν την ακρόαση.

Ιστορική γραμμή… Συζητήσαμε για το ταξίδι της γραφής από τα πρώτα κιόλας βήματά της, το πώς αυτή εξελίχθηκε στο πέρασμα των χρόνων και σε ποια μορφή την συναντάμε σήμερα. Είδαμε εικόνες, τις περιγράψαμε, συζητήσαμε το γιατί υπήρξε η ανάγκη επικοινωνίας μέσω της γραφής, για τα σύμβολα και την εξέλιξή τους μέσα στους αιώνες. Αφού τυπώσαμε εικόνες που είχαμε δει, τις σχολιάσαμε και τις τοποθετήσαμε πάνω στην ιστορική μας γραμμή. Έτσι μελετήσαμε το πώς ξεκίνησαν τα πρώτα βιβλία. Ανακαλύψαμε την πρώτη μορφή γραφής, τις βραχογραφίες, έπειτα την ιερογλυφική με τον πηλό, την περγαμηνή και τον Γουτεμβέργιο με τη τυπογραφεία ώσπου να τυπωθεί το πρώτο βιβλίο.

Επίσκεψη συγγραφέα… Με χαρά υποδεχθήκαμε στο σχολείο μας την κυρία Άννα Δενδρινού, η οποία μας μίλησε για το ρόλο των βιβλίων στη ζωή της και πως αυτά της δίνουν δύναμη και ενέργεια να δημιουργεί. Οι μικροί μας μαθητές πήραν μια μικρή συνέντευξη καθώς ήθελαν να μάθουν πως η κυρία Άννα ξεκίνησε να γράφει, τι ήταν αυτό που της άρεσε περισσότερο να κάνει όταν ήταν μικρή, καθώς και ποιο ήταν το αγαπημένο της βιβλίο.

«Η παιχνιδοκλέφτρα» Έχοντας διαβάσει το παραμύθι της κυρίας Δενδρινού, τα παιδιά ζωγραφίζουν αυτό που τους έκανε περισσότερο εντύπωση από την ιστορία. Συζητήσαμε για το ρόλο της πρωταγωνίστριας και τα συναισθήματά της.

Θεατρικό παιχνίδι… Η επίσκεψη της κυρίας Άννας ολοκληρώθηκε με έναν πολύ ωραίο τρόπο, που έδωσε μεγάλη χαρά και ενθουσιασμό στα παιδιά. Δραματοποιήσαμε την ιστορία της παιχνιδοκλέφτρας, έχοντας ο καθένας τον δικό του ξεχωριστό ρόλο. Τα παιδιά συμμετείχαν με πραγματικά μεγάλη αφοσίωση και ικανοποίηση.

Η καλοκαιρινή μας γιορτούλα… Ολοκληρώνοντας το πρόγραμμα και αποχαιρετώντας μια όμορφη και δημιουργική χρονιά, παρουσιάστηκε το έργο ‘Ο μάγος του Οζ’ του Φράνκ Μπάουμ. Ένα από τα κλασικότερα παιδικά μυθιστορήματα παγκοσμίως και μια τρυφερή ιστορία για όλες τις ηλικίες. Ακροβατώντας ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, η Ντόροθυ και οι φίλοι της μας παρασύρουν στο ταξίδι τους. Τα παιδιά μέσω των ηρώων, νιώθουν τα συναισθήματα φόβου και μοναξιάς αλλά και την αποφασιστικότητα της ηρωίδας.

Η καλοκαιρινή μας γιορτούλα… Αρετές όπως η αυτογνωσία, η αυτοπεποίθηση, η νοημοσύνη, το θάρρος και η καρδιά προβάλλονται μέσα από το έργο και από τους μικρούς μας ήρωες χωρίς να χάνεται η φαντασία και το προσωπικό τους στοιχείο. Τα παιδιά χάρηκαν και απόλαυσαν τους ήρωες, τα τραγούδια και τη μουσική, τόσο στις πρόβες όσο και στην παράστασή τους, μπροστά στους γονείς και φίλους που ήρθαν να δώσουν το μεγάλο τους χειροκρότημα, τονίζοντας πως κάθε φορά που χάνουμε το κουράγιο μας, η δύναμή μας βρίσκεται στα χέρια μας.

Τι πετύχαμε… Με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση όλων, μπορούμε να πούμε πως οι στόχοι μας σε ένα μεγάλο βαθμό, επιτεύχθηκαν. Όλη η θεματική ενότητα και οι δραστηριότητες άρεσαν πάρα πολύ στα παιδιά, τα οποία συμμετείχαν με πολύ ενδιαφέρον. Όλοι μας δημιουργήσαμε και το διασκεδάσαμε τόσο με ομαδικές εργασίες και κατασκευές, όσο και με τις δραματοποιήσεις και το θεατρικό παιχνίδι.

Τι πετύχαμε… Τα παιδιά αποκόμισαν νέες γνώσεις και εξέλιξαν σημαντικές δεξιότητες όπως η συνεργασία, η επικοινωνία και ο εμπλουτισμός του προφορικού τους λόγου, η δραματική τέχνη, η μίμηση και η αισθητική αντίληψη, η επαφή και η γνωριμία με συγγραφείς και τα έργα τους και η αξιοποίηση της τεχνολογίας μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους. Ευχόμαστε και ελπίζουμε το πρόγραμμα αυτό να πρόσφερε στα παιδιά όμορφες στιγμές και αναμνήσεις ώστε να αναπτύξουν θετικές στάσεις απέναντι στα βιβλία και σε θέματα πολιτισμού γενικότερα.

Και κάπως έτσι τελειώνουμε… Το βιβλίο που μιλάει (Γ. Κρόκος) ‘Αν με πάρεις στα χέρια σου, είμαι φτερούγες και αγκαλιάζω. Αν με κλείσεις στην καρδιά σου, είμαι φύλακας και ζεσταίνω. Αν με βάλεις στο προσκέφαλό σου, είμαι φύλακας άγγελός σου. Αν σου γίνω θύμηση, σ’ ευχαριστώ που μ’ έκανες ψυχή σου.’