4.5. Διακρισεις στην οικογενεια και εργασία Παπαγεωργίου Γ. Κράτος και Φεμινιστικό Κίνημα Εαρινό 2013-14

Οικογένεια - κέντρική/παρέμβαση κράτους Βιολογική αναπαραγωγή Κοινωνική μητρότητα Ιδιωτική /δημόσια σφαίρα, μητέρα/πατέρας

θεωρίες της οικογένειας. Δομισμός /λειτουργισμός θεωρίες της οικογένειας. Δομισμός /λειτουργισμός 3 στοιχεία Οικ.: δομή, λειτουργία, ρόλος φύλων ενιαία μονάδα/ κοινωνικός θεσμός- καλύπτει κοινωνικές ανάγκες/π.χ., κοινωνικοποίηση παιδιών σώζει κοινωνικό ιστό + αξίες Ζευγάρι- προάγει την κοινων. ηθική, την συνοχή, αξίες, κλπ. Μητέρα- εκφραστικός – παιδιά –οικιακ. Εργασίες Πατέρας – εκτελεστικός, σύνδεσμος με την κοινωνία, «κουβαλητής»

Συμβολική Διάδραση Οικογένεια + γάμος= ανάπτυξης δια- προσωπικων σχέσεων Σκοπός = επικοινωνία μελών Σχέσεις ατόμων διαφορετικών φύλων και όχι ιεραρχικής δομής οικογένειας

Θεωρίες συγκρούσεων = Μαρξισμός - 1η ταξική καταπίεση αυτή ♀ - αιτία η ιδιωτική περιουσία- μονογονεική οικογένεια Θεωρίες συγκρούσεων = Οικογένεια: χώρος Διαμάχης/ ανταγωνισμού/ συγκρούσεων Εξέλιξη → αλλαγή ρόλων → αλλαγή ισορροπιών / Μαζική έξοδος στην εργασία → διπλές φιλοδοξίες/ ανταγωνισμός «διπλής σταδιοδρομίας» → δημιουργούν αντιπαραθέσεις Βάση ερμηνείας π.χ., διαζυγίων

Φεμινιστικές προσεγγίσεις για οικογένεια Αμφισβητήθηκε: η ‘αρμονική συμπληρωματικότατα κοινωνική αναγκαιότητα Beauvoir de S. (1949) = Χώρος άσκησης «ανδρικής εξουσίας», κοινωνικοποίησης , σεξουαλικότητας, ταυτότητας, κλπ./ J. Mitchell (1966)- χώρος καταπίεσης/ πίεσης/ εξάρτησης, κλπ. Καπιταλισμός = εντείνει τις υποχρεώσεις και την πίεση (αύξηση φροντίδας/ φτηνά εργατικά χέρια) Φεμιν. Θεωρ. = πολιτική οικονομία της οικιακής εργασίας Οικογεν. εργασία = πραγματική εργασία → (υλική διάσταση) → αναπαραγωγή φτηνού εργατικού δυναμικού- ♀ εφεδρικός στρατός εργασίας αύξηση του ανδρικού μισθού- μεγαλύτερη εξουσία- Φεμιν.- προτείνουν μισθό νοικοκυράς

Φεμινιστικές προσεγγίσεις για οικογένεια Chr. Delphy- οικιακός χώρος παραγωγής= χώρος οικονομικής εκμετάλλευσης των ♀ από τους συζύγους όχι από το κεφάλαιο / Χώρος υποταγής ♂ εξουσίας Γυναίκες = κοινωνική τάξη -εκμετάλλευση της εργασίας τους μέσα στην οικογένεια Σχέση δουλείας → μέσα την οικογένεια (νομικές ρυθμίσεις/ συνθήκες καθορίζονται από την πατριαρχική καταπίεση)-

Άλλες προσεγγίσεις Κέντρο= η αναπαραγωγική λειτουργία Οικογένεια= χώρος συγκρότησης ταυτοτήτων φύλου Κατασκευής αρρενωπότητας / θηλυκότητας Θεσμός κοινωνικής επιβολής ετεροφυλίας (κοινωνική κατασκευή που εξυπηρετεί την πατριαρχική μορφή οικογένεια) Κέντρο= η αναπαραγωγική λειτουργία Βιολογικό (τεκνοποίηση) = νομιμοποίησε ♂ κυριαρχία Τεχνολογίες αναπαραγωγής – αποσύνδεσαν την τεκνοποίηση από την μητρότητα

Κοινωνική κατασκευή της μητρότητας Μητρικό ένστικτο = «ολοκλήρωση» ♀ Θεωρίες πρώιμης μητρικής φροντίδας (σωματική επαφή μητέρας απαραίτητη) Αμφισβητήθηκε βιολογικός ντετερμινισμός- οδηγεί στην θεωρία της σύνδεσης και ψυχολογικής στήριξης της μητέρας με τα παιδιά – και αφαιρεί μητρότητα . Π.χ., ο ρόλος του πατέρα στο αγόρι

NTA + και δικαιώματα 3 εφαρμογές τεχνολογιών Αντισυλληπτικό χάπι (ΟΚ αλλά δεν αλλάζει τις σχέσεις ανισότητας) – /επικίνδυνες Άμβλωση- λειτουργεί ως αντισυλληπτικό / αντικείμενο αντιπαράθεσης κράτους, εκκλησίας, θεσμών, γιατρούς, κλπ. Παρένθετη ή υποκατάστατη μητρότητα (‘δανική μητέρα’) γονιμοποίηση έξω από το σώμα Τεχνολογίες μεγάλες επιδράσεις στις σχέσεις

Νέες τεχνολογίες ♂ αποφασίζουν για χρόνο, τρόπο, κλπ. γεννήσεων παρά την εξιδανίκευση της μητρότητας μέσω Αρνητική - λειτουργία μήτρας αντικείμενο εμπορευματικής συναλλαγής από γονείς και ιατρική επιστήμη Θετική στάση γιατί οι τεχν. εξελίξεις απελευθερώνουν την γυναίκα από την βιολογική αναπαραγωγή (βάση της καταπίεσης της).

Οικογένεια στην Ελλάδα Αλλαγές: Τάση αμφισβήτησης παραδοσιακών / Αύξηση μη-συμβατικών σχημάτων (μονογονεικές, άτεκνες, ελεύθερες συμβιώσεις, κλπ.). 1991-2001 – αύξηση 30% μονογονεικών δομή, αύξηση ηλικίας γάμου, μέγεθος, διαζύγια (< από την ΕΕ).

Οικογένεια στην Ελλάδα Χαμηλός δείκτης γονιμότητας σύνδεση με την εθνικιστική ιδεολογία/ έλλειψη κράτους πρόνοιας. Αύξηση: διαζυγίων (κατά 50%- 1990-2003) άγαμων ♀ στην Ελλάδα (< από την ΕΕ, 4%- 27.2%) αμβλώσεων (εκτιμήσεις 100- 120.000 τον χρόνο) Άγνοια μεθόδου αντισύλληψης/ -ευθύνη ανδρών/ οικονομικοί /πολιτιστικοί /λόγοι

Νομική ισότητα 1975 αναθεώρηση Συντάγματος 1983 πατριαρχική = ισότιμη (Δημοκρατική) οικογένεια 18ο έτος ηλικία γάμου/ αναγνώριση παιδιών εκτός γάμου/ πατριαρχική εξουσία- γονική μέριμνα/ συναινετικό διαζύγιο/ περιουσιακή αυτοτέλεια/ αντικειμενικός κλονισμός γάμου/ κοινοκτημοσύνη (για αγαθά κατά το γάμο), πατρικό επώνυμο, κλπ.) Διάκριση= Όμως φορολογική δήλωση μόνο άνδρας. 1986 νομιμοποίηση αμβλώσεων (πρακτικά - πρόβλημα ανωνυμίας, κλπ)/ ιδιωτική κλινική (κοστίζει)

Φροντίδα στην οικογένεια Φροντίδα – παιδιών και μη αυτοεξυπηρετούμενων ατόμων κυρίως στον Νότο (υποχρεωτικός αλτρουισμός) βασικός θεσμός για την ανατροφή και κοινωνικοποίηση των παιδιών, μηχανισμός άσκησης κοινωνικού ελέγχου των ανηλίκων δραστηριότητες ανατροφή και κοινωνικοποίηση των παιδιών (συναισθηματικές και ζωτικές ανάγκες, γνώσεις, δεξιότητες, εκπαίδευση, διαπροσωπικές σχέσεις, ηθικές αξίες, επιβολή κανόνων, κλπ.) Διάκριση = Οι μεγαλύτερες ευθύνες – μητέρες / Πατέρες απόντες από την καθημερινότητα των παιδιών

Διακρίσεις - Οικιακή εργασία Γυναικεία επιβάρυνση/ όγκος εργασιών συντήρησης σπιτιού (καθαριότητα, διακόσμηση, φαγητό, αναψυχή, κλπ). τεχνολογία δεν βοήθησε Δεν υπάρχει ουσιαστική συμμετοχή των ανδρών/ μόνο εξωτερικές εργασίες Οχι αντικείμενο κρατικής πολιτικής

Συσσώρευση ρόλων έξοδο ♀ στην αγορά εργασίας - διπλό ρόλο /ωράριο έξοδο ♀ στην αγορά εργασίας - διπλό ρόλο /ωράριο Μεταφορά οικιακής εργασίας στο δημόσιο χώρο (π.χ., επαγγέλματα φροντίδας)/ διατήρηση στερεοτύπων. φτηνή εργασία μεταναστριών για οικιακές εργασίες Αλλαγές παραδοσιακών ρόλων (αποδοχή ή όχι γυναικείων ρόλων από τους άνδρες και το αντίστροφο), αντιμετωπίζονται ως κρίση στην οικογένεια!!.

Πολιτικές συμφιλίωσης στην ΕΕ πολιτικές συμφιλίωσης (reconciliation policies) απο ΕΕ διευκολυνση της εργασίας / οικογένειας (π.χ., γονικές άδειες, κοινωνικές υποδομές, κλπ). Αντιμετώπιση εργασιακών ανισοτήτων- των ♀ Αύξηση συμμετοχής ♂ σε οικιακές εργασίες ανάπτυξη δομών φύλαξης παιδιών στόχος = 1980ς → ισότητα Συμφιλιωση – δεν υπάρχει αντιπαλότητα στους δύο χώρους/ εναρμόνιση = συνεργασία και συνέργεια χωρίς συγκρούσεις/ εξισορρόπηση – συνδιασμός συγκερασμός = ουδέτερεσ έννοιες – δυνατότητα λύσης των συγκρόυσεων με ισότιμους όρους.

1990ς (οδηγία 96/34/ΕΚ – ατομικό δικαίωμα εργαζομένων/ 1990ς (οδηγία 96/34/ΕΚ – ατομικό δικαίωμα εργαζομένων/ Στόχος (συνθήκη Λισαβόνας (2000) Συμμετοχή ♀ → να φθάσει στο 60% Υποδομές φροντίδας στο 33% (παιδιά κάτω των 3 ετών ) Υποδομές φροντίδας 90% απο 3 ετών και άνω μέχρι την υποχρεωτική εκπαίδευση Στόχος = αυξηση εργατικού δυναμ. ♀ Στόχος → Ευελιξία αγοράς εργασίας

Φροντίδα Τι ισχύει στην Ελλάδα??/ υπάρχει κράτος πρόνοιας?? Ο σχεδιασμός των πολιτικών στην Ελλάδα επηρεάζεται απο την ΕΕ? (χρηματοδότηση?) Ποιός σχεδιάζει τις πολιτικές αυτές?? Π.χ., πόσους παιδικούς σταθμούς έχουμε?? οληγοήμερα σχολεία? Υποδομές ηλικιωμένων??

Διακρίσεις Άδεια μητρότητας/ πατρότητας Μειωμένο ωράριο Γονική άδεια

Αδεια μητρότητας 1952- (διεθνής Σύμβαση Εργασίας) 1952- (διεθνής Σύμβαση Εργασίας) Άδεια μητρότητας (14 εβδομάδες)* Οδηγία92/85/ΕΟΚ - όχι μικρότερο άπό 14 εβδομάδες με εξασφαλισμένα όλα τα δικαιώματα (μισθο, επιδόματα, ασφάλεια, ΙΚΑ.. ) Όχι απόλυση... Ελλάδα: Άδεια με πληρεις αποδοχές Ιδιωτικός τομέας: 17 ημερολογιακές εβδομάδες, Τράπεζες: 19 εβδομάδες δημόσιο τομέαw: 5 ημερολ. μήνες (22.5 εβδομ.) Μέτρο που συμπεριελήφθηκε στην διεθνή σύμβαση εργασίας

Άδεια πατρότητας Δεν ρυθμίζεται απο Οδηγία ως υποχρεωτική Συμβούλιο Υπουργών- ενθάρρινση Ιδιωτ. Τομέα= 2 ημερες Δημ. 5 ημέρες Δεν σημειώνονται παραβιάσεις Μικρή χρονική διάρκεια.

Μειωμένο ωράριο Ευρεία χρήση από μητέρες Διακοπή εργασίας απο το κανονικό ωράριο για Θυλασμό Έλλάδα 1952 – θεσπίστηκε (διεθνής Σύμβαση Εργασίας/ προστασία Μητροτητας) Δημ. τομέας = 2 ώρες μέχρι 2 ετών 1 ώρα από 2-4 ετών μειωμ. ωράριο 1999- εναλλακτικά 9 μηνες αδεια με – αποδοχές ιδιωτικός τομέας 1-2 ώρες για 24 ή 12 μήνες / συνενοηση με τον εργοδότηα Εναλλακτικά 4 συνεχόμενες μήνες Ευρεία χρήση από μητέρες

Γονική άδεια Οδηγία 96/34/ΕΚ (both parents) λόγω γέννησης ή υιοθεσίας Απο γέννησης – 3.5 έτη (Ευρώπη 8 έτη) Δικαίωμα επιστροφής στην εργασία Ιδιωτικό τομέα (όχι εισφορές) – μπορεί να τις πληρώνει ο /η αδειοούχος Οχι ευρεία χρήση γιατί Απώλεια μισθού Συναινεση του εργοδότη Μη προοπτικές στην επαγγελματική σταδιοδρομία

Διακρίσεις?? Πληροφορίες - Συνήγορος του Πολίτη Τηρείται η νομοθεσία?? Αναγνωρίζεται ο χρόνος μητρότητας/ μειωμένου ωραρίου/ άδειας, κλπ? Πρόσχημα για μη- πρόσληψη?? Πρόσχημα για απόλυση?? Εισφορές??? Πως αντιδρούν οι συνδικαλιστικοί φορείς??

Διακρισεις στην εργασία

Εργασία Γιατί υπάρχει πρόβλημα? Πως έχει οργανωθεί η παραγωγή και η αγορά εργασίας? Οικονομική εξάρτηση γυναικών από τους άνδρες Απασχόληση: (2005) - (ΕΕ 56.3%, ανδρ. 71.2% Eλλαδα (2005) ♀ - 46.2%, ♂ 74.5% Ανεργία- ♀ 15.5% (ΕΕ 9.6%)/ ♂ - 6.4%) σήμερα?? αλληλοεπίδραση του δημόσιου/ ιδιωτικού χώρου επηρεάζει την κατανομή εργασίας`-

♀ - εργασία και στους δύο χώρους (ιδιωτικό – δημόσιο)/ Επαγγέλματα – επέκταση του ‘γυναικείου ρόλου» – υποβάθμιση της αξίας τους Εργασία έξω – συγκρούσεις ♂- εργασία στον εξωτερικό χώρο όρια είναι πολύ δυσδιάκριτα- αξιολογούνται ως μη- σημαντικά

Εργασία σε αλληλοεπίδραση με την οικογένεια Εργασία σε αλληλοεπίδραση με την οικογένεια Π.χ., Εργασία στον πρωτογενή τομέα *= αγροτικό χώρο (π.χ., αγροτική οικογ. εκμετάλλευση/ ανδ= αρχηγός, γυν. Εργαζόμενη σε αυτή/ προκύπτει από την συζυγική σχέση) Δευτερογενή και τριτογενή τομέα - συμβοηθούντα και μη-αμειβόμενα μέλη στις οικ. Επιχειρήσεις/ εμπόριο (στατιστικά ανύπαρκτη/ άτυπη/ όχι κοινωνική ασφάλιση) Εργασία κατ’ οικον- Φασόν – αμείβεται με το κομμάτι- όχι με το χρόνο (παραγωγή βιομηχ. /υπηρεσιών, κλπ). Συμπίπτει με το χώρο κατοικία = χώρο εργασίας. Θεσμικά μια ενιαία επιχείρηση / εξ αδιαιρέτου οικογενειακό εισόδημα

Χαρακτηριστικά Εργασίας σε αλληλοεπίδραση με την οικογένεια ♀ εργασία που δεν είναι κατοχυρωμένη θεσμικά/ Διατηρεί παραδοσιακούς ρόλους Περιορισμένες δυνατότητες αξιοποίησης της εργασίας τους, Διακρίσεις στους μισθούς (π.χ., φασον καθορίζεται μονομερώς από εργοδότες) κλπ. συντάξεις

Εργασία ανεξάρτητη από την οικογένεια Εργασία ανεξάρτητη από την οικογένεια Μισθωτή εργασία/διαχωρισμένη από την οικογένεια/ νέα δυναμική στην οικογένεια/ Εμπειρικές έρευνες – αρχικά = όχι αποδεκτή κοινωνικά/ Αλλαγή στόχων – προίκα (αρνητικά αποδεκτή) / οχι απόλυτη προτεραιότητα η οικογένεια (1992). Σκοπός= καλύτερες συνθήκες για βιοτικό επίπεδο παιδιών/ Επιλογή εργασίας κοινωνικά αποδεκτή = τριτογενή τομέα (σημαντικό ρόλο η εκπαίδευση) Ανακατανομή ρόλων με αργό ρυθμό – επιβάρυνση ♀ / οι αλλαγές στην οικογένεια εξαρτάται και απο την στάση των ♂ και οι δημόσιες πολιτικές

Εργασιακό πρότυπο Έμφυλοι διαχωρισμοί με χαμηλότερες Αποδοχές (Ελλάδα) Προοπτικές εξέλιξης Θεωρία Γυάλινης οροφής Συνθήκες εργασίας Χαμηλότερες θέσεις

Επαγγελματικός διαχωρισμός κατά φύλο Ιστορικά επαγγέλματα – προέκταση των παραδοσιακών ρόλων με χαμηλή κοινωνική αξιολόγηση Φτηνά Εργατικά χέρια (γυναίκες – παιδιά - άσχημες συνθήκες εργασίας)

Εργασιακές συνθήκες Ιστορικά 20ος αιώνας – επαγγέλματα – προέκταση των παραδοσιακών ρόλων με χαμηλή κοινωνική αξιολόγηση Φτηνά Εργατικά χέρια (γυναίκες – παιδιά - άσχημες συνθήκες εργασίας) 20ος αιώνας – αύξηση των ♀ στην αγορά εργασίας Νέα έμφυλα εργασιακά πρότυπα (διαφορετική μορφή) ♀ – επαγγέλματα φροντίδας- ♂ μυϊκή δύναμη Νέες τεχνολογίες – άμβλυναν τους διαχωρισμούς, π.χ., τυπογραφίας, # βιομηχανία ενδύματος/

Εργασία στην Ελλάδα (εμπειρικές έρευνες) Εργασία στην Ελλάδα (εμπειρικές έρευνες) Η επαγγελματική σταδιοδρομία ♀ επηρεάζεται αρνητικά λόγω γάμου και δημιουργίας οικογένειας. Στην μερική απασχόληση τα ποσοστά των γυναικών ξεπερνούν τα αντίστοιχα των ανδρών.

Τεχνολογική αναδιάρθρωση της αγοράς εργασίας Τριτογενής τομέας - Τεχνολογίες πληροφόρησης και ΜΜΕ–διεύρυναν τις επαγγελματικές δυνατοτητες Συνδέθηκε με την εισροή των γυναικών στην αγορά εργασίας (γραμματείς, νοσοκόμες, κλπ). Νέα όψη της ανισότητας στην αγορά εργασίας Θηλυκοποίηση του τριτογενούς τομέα (π.χ., Τραπεζικός κλάδος ♂ = ανώτερες– ♀ = κατώτερες θέσεις Τηλεργασία (εργασία στο σπίτι μέσω Η/Υ) και διεύρυνση των ανισοτήτων του φύλου)

Εργασιακό πρότυπο Νοηματικό πλαίσιο : Συμβολικές αναπαραστάσεις φύλου Διεύρυνση ευκαιριών αλλά δημιουργία κατώτερων θέσεων Νοηματικό πλαίσιο : Συμβολικές αναπαραστάσεις φύλου εξαρτάται από το εργασιακό περιβάλλον, Συμβολίζεται απο «λόγο» και την εικόνα, Κατασκευή έμφυλης κοιν. πραγματικότητας Στήριξη προδιαγραμμένης θέσης ♀ (μικρότερες αμοιβές, θέση).

Εργασιακές καταστάσεις ουδέτερες # ειδικές πολιτικές Για καταπολέμιση διακρίσεων απαιτούνται ειδικές πολιτικές διευκόλυνσης ♀ (προγράμματα επαγγελματικής προαγωγής (υπερωρίες, εκπαιδευτικά σεμινάρια → αποκλείονται οι ειδικές περιπτώσεις, π.χ., γυναίκες με παιδιά). Εμπειρικές έρευνες έδειξαν ότι δημιουργούνται διαχωριστικά «ανδρικά/ γυναικεία» επαγγέλματα Α) σύμβολα /εικόνες (νομιμοποιούν τους έμφυλους διαχωρισμούς) Β) αποκλεισμός στις αποφάσεις Γ) Σχέσεις κυριαρχίας / υποταγής Δ). Δημιουργία συνειδήσεων (έμφυλες κοινωνικές κατασκευές)/ σηματοδοτείται η πραγματικότητα

Γενικά ειδικά μέτρα Γενικά- δημιουργία μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας (π.χ., επαναπροσδιοριμός της κοινωνικοποίησης, εκπαίδευση, ειδική επαγγελματική εκπαίδευση, κλπ. ). Ειδικά = μέτρα άμεσης απόδοσης, π.χ., μέτρα αποκαταστατικής ισότητας Συνιστούν αποκλίσεις απο τις αρχές της ισότητας και ισότητας ευκαιριών με ειδική μεταχείρηση των ♀ Απαιτουνται νομοθετικές ρυθμίσεις (αφορούν δημόσιο τομέα) Αλλαγες στα καταστατικά συλλογικών οργάνων γιατί έχουν δομές (π.χ., κόμματα, unions)

ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ /ΠΟΛΙΤΙΚΗ (gender quotas) Π.χ., Οι ποσοστώσεις στην πολιτική = ένα θετικό μέτρο που θεσπίζει ένα σταθερό ποσοστό αντιπροσώπευσης μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων – εδώ των ♀ - ή πιο συχνά ως ένα ελάχιστου ποσοστού συμμετοχής, (μπορεί να είναι 20, 30 ή 40% ). Στον πολιτική, γενικά χρησιμοποιείται για την αύξηση της συμμετοχής των υποεκπροσωπούμενων ομάδων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων π.χ., κοινοβούλια, κυβερνήσεις, τοπικά συμβούλια .

Κοινωνική ασφάλιση/Συντάξεις Διακρίσεις : στα εργασιακά πρότυπα / ασφαλίσεις / ύψος εισφορών Συντάξεις έμμεση ασφαλιστική κάλυψη (λόγω γάμου, αγρότισσα) αυτοτελή άμεση κάλυψη Εισφορές ♀<♂ μεγάλες μισθολογικές διαφορές μεγάλες → μικρότερες αποδοχές (μικρότερες 25% στην μισθωτή εργασία, και 29% στην βιομηχανία, Λιανικό εμπόριο, τράπεζες, Τουρισμό) Ελλάδα: Πρόβλημα ελεγκτικών μηχανισμών

Κοινωνική ασφάλιση Συντάξεις (εξαρτώνται από την διάρκεια της επαγγελματικής ζωής+ ύψος εισφορών → μισθό) Σύνταξη ‘Αρχή ασφάλισης’ (κινδύνους γήρατος, θανάτου, ανεργίας) (μονάδα συστήματος → το εργαζόμενο άτομο Σύνταξη ‘Αρχή κοινωνικής αλληλεγγύης’ (κοινή για όλους τους πολίτες/ μονάδα συστήματος → ο πολίτης) ♀ διαθέτουν λιγότερα συντάξιμα χρόνια (♂ 60.5 / ♀ 58 έτος) + Διαφορετικό εργασιακό πρότυπο για τα φύλα (μεγαλύτερα διαστήματα ανασφάλιστης εργασίας, διακοπές εργασίας, κλπ) = βασική και όχι πλήρη σύνταξη

1995 16.048 άτομα πήραν σύνταξη ΑΜΟ ηλικίας συνταξιοδότησης = 60.4 έτη ΑΜΟ χρόνου ασφάλισης= ♂ = 26,6 = 143.870 δραχ. Για άνδρες ♀= 19.6έτη για – 99.858 δραχ.

Φτώχεια Φτώχεια / ‘οικονομική επισφάλεια’ (κίνδυνος φτώχειας)/ πλειονότητα ♀ Μεγάλες διαφορές στις μεγάλες ηλικίες/ συνταξιούχοι Αιτία έμφυλη αγορά εργασίας, έμμεσες διακρίσεις του συστήματος κοιν. προστασίας, ασφάλισης, πχ. Όριο ηλικίας Μικρότερη περιουσία, ιδιοκτησία, υλικές συνθήκες διαβίωσης Χειρότερες για τις μονογονεικές οικογένειες (διαζευγμένες, χήρες, κλπ.) και ακόμη χειρότερες για τις ανύπαντρες μητέρες (+ κοινων. προκαταλήψεις → προβλήματα ένταξης).

Θεσμοί Νόμοι → εναρμονιση με το Δίκαιο της ΕΕ (οδηγία ΕΕ 75/117, 76/207) (ισότητας/ μεταχείρισης). Βελτίωση με την οδηγία 2002/73) (έμμεση και άμεση διάκριση + σεξουαλική παρενόχληση) + θετική διάκριση). Ελλάδα - Δυσκολίες εφαρμογής και προσφυγής λόγω της δομής αγοράς εργασίας (οικογενειακός χαρακτήρας/ άτυπος τομέας)

Μεταρρυθμίσεις στην κοινωνική ασφάλιση Νόμος 79/7 και 96/97 Όμως διαφωνία μεταρρύθμισης Ασφαλ. Συστήματος (πρωτοβ. Φεμινίστριες) 1992- καταργήθηκε το δικαίωμα ελάχιστης σύνταξης μετά από 15 χρόν. (δημόσιο τομέα)+ αύξηση ορίων σύνταξης (διαφορετικές κατηγορίες) 2002- πλασματικός χρόνος συνταξιοδότησης (μητέρες) 2004 επιμερισμός σύνταξης στο διαζύγιο (προστασία συνταξιοδότησης των διαζευγμένων γυναικών) (οικονομική εξάρτηση γυναικών) 2010 – 2011 καταργήθηκαν οι διαφοροποιήσεις

κοινωνική ασφάλιση Σύνταξη πολίτη (όλοι) Αναλογική σύνταξη Πρόσθετη αποταμιευτική σύνταξη (ιδιότητα πολίτη όχι εργασιακή κατάσταση) Γενικά στην Ελλάδα δεν δόθηκε αρκετή προσοχή στην ισότητα στις εργασιακές σχέσεις και υπάρχουν σοβαρές διακρίσεις και ανισότητα