Η σχέση χαρακτηριστικών της προσωπικότητας με την εφαρμογή τεχνικών αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων στη Γυμναστική και η επίδραση των τεχνικών στην αθλητική απόδοση Δαρόγλου, Γ., Ζαχαριάδης, Π. & Τσορμπατζούδης Χ.

Οι τεχνικές αντιμετώπισης (coping) αναφέρονται στις γνωστικές και συμπεριφορικές προσπάθειες για να υπερνικηθούν, να μειωθούν ή να γίνουν ανεκτές εσωτερικές ή/και εξωτερικές απαιτήσεις που προκλήθηκαν από μια στρεσογόνα κατάσταση. Τεχνικές «αντιμετώπισης»

Η εκτίμηση των στρεσογόνων καταστάσεων επηρεάζεται από ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ατόμων. Για το λόγο αυτό, είναι πιθανόν να επηρεάζεται και η δυνατότητα αντιμετώπισής τους. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που έχουν μελετηθεί και είναι πιθανόν να επηρεάζουν τις τεχνικές αντιμετώπισης είναι η "εστία ελέγχου" και η "αισιοδοξία". Η εκτίμηση των στρεσογόνων καταστάσεων επηρεάζεται από ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ατόμων. Για το λόγο αυτό, είναι πιθανόν να επηρεάζεται και η δυνατότητα αντιμετώπισής τους. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που έχουν μελετηθεί και είναι πιθανόν να επηρεάζουν τις τεχνικές αντιμετώπισης είναι η "εστία ελέγχου" και η "αισιοδοξία".

Εστία ελέγχου Εστία ελέγχου Ο τρόπος με τον οποίο τα άτομα αντιλαμβάνονται τις αιτίες που ελέγχουν τη συμπεριφορά τους η εσωτερική, όπου ένα άτομο θεωρεί ότι ασκεί έλεγχο στη συμπεριφορά του και ότι είναι υπεύθυνο για τις πράξεις του ανεξάρτητα από την έκβαση η εσωτερική, όπου ένα άτομο θεωρεί ότι ασκεί έλεγχο στη συμπεριφορά του και ότι είναι υπεύθυνο για τις πράξεις του ανεξάρτητα από την έκβαση η εξωτερική, όπου το άτομο αποδίδει το αποτέλεσμα της πράξης του σε εξωτερικές δυνάμεις και όχι στον εαυτό του, δηλαδή θεωρεί ότι η συμπεριφορά του ελέγχεται από εξωτερικούς παράγοντες, ότι οφείλεται στην τύχη, ή σε άλλα άτομα η εξωτερική, όπου το άτομο αποδίδει το αποτέλεσμα της πράξης του σε εξωτερικές δυνάμεις και όχι στον εαυτό του, δηλαδή θεωρεί ότι η συμπεριφορά του ελέγχεται από εξωτερικούς παράγοντες, ότι οφείλεται στην τύχη, ή σε άλλα άτομα

Σχέση εστίας ελέγχου με τις τεχνικές αντιμετώπισης όσο περισσότερο θεωρεί ένα άτομο ότι ελέγχει μια κατάσταση, τόσο προσπαθεί και επιμένει στην επίτευξή της. όσο περισσότερο θεωρεί ένα άτομο ότι ελέγχει μια κατάσταση, τόσο προσπαθεί και επιμένει στην επίτευξή της. τα άτομα που χρησιμοποιούν περισσότερο την εσωτερική εστία ελέγχου, εφαρμόζουν περισσότερο τεχνικές αντιμετώπισης εστιασμένες στο πρόβλημα. τα άτομα που χρησιμοποιούν περισσότερο την εσωτερική εστία ελέγχου, εφαρμόζουν περισσότερο τεχνικές αντιμετώπισης εστιασμένες στο πρόβλημα. τα άτομα με αυξημένη χρήση εξωτερικής εστίας ελέγχου εφαρμόζουν τεχνικές αντιμετώπισης που εστιάζονται περισσότερο στον έλεγχο των συναισθημάτων τα άτομα με αυξημένη χρήση εξωτερικής εστίας ελέγχου εφαρμόζουν τεχνικές αντιμετώπισης που εστιάζονται περισσότερο στον έλεγχο των συναισθημάτων

Αισιοδοξία Θετικές προσδοκίες αντιμετώπιση εστιασμένη στο πρόβλημα. Αρνητικές προσδοκίεςαντιμετώπιση εστιασμένη στα συναισθήματα Η αισιοδοξία αναφέρεται στις γενικές προσδοκίες ενός ατόμου για ευνοϊκή κατάληξη ενός γεγονότος, μιας κατάστασης ή μιας διαδικασίας (Scheier & Carver, 1985, Scheier, Weintraub & Carver, 1986).

ΑυτοαποτελεσματικότηταΑυτοαποτελεσματικότητα Οι αντιλήψεις ενός ατόμου ότι αισθάνεται ικανό και μπορεί να εκτελέσει μια συγκεκριμένη δεξιότητα Άτομα με αυξημένη αυτοαποτελεσματικότητα χρησιμοποιούν συγκεκριμένες τεχνικές αντιμετώπισης που έχουν θετικές επιπτώσεις στην απόδοσή τους. Οι αντιλήψεις ενός ατόμου ότι αισθάνεται ικανό και μπορεί να εκτελέσει μια συγκεκριμένη δεξιότητα Άτομα με αυξημένη αυτοαποτελεσματικότητα χρησιμοποιούν συγκεκριμένες τεχνικές αντιμετώπισης που έχουν θετικές επιπτώσεις στην απόδοσή τους.

Σκοπός της έρευνας Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να μελετηθεί η σχέση των διαφόρων χαρακτηριστικών της προσωπικότητας στην εφαρμογή τεχνικών αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων σε ατομικά αθλήματα καθώς επίσης και η επίδραση αυτών των τεχνικών στην απόδοση.

ΜεθοδολογίαΜεθοδολογία Δείγμα: 161 αθλητές/τριες ενόργανης και ρυθμικής γυμναστικής, με μέσο όρο ηλικίας Μ=11.85 έτη (SD=±.84). Ερωτηματολόγια: Κλίμακα της "Εστίας Ελέγχου της Αθλητικής Συμπεριφοράς", μια τροποποιημένη έκδοση (Θεοδωράκης, 1993) της προσαρμοσμένης στον ελληνικό πληθυσμό (Doganis, Theodorakis & Bagiatis, 1991) κλίμακας "Exercise Objectives Locus of Control" (McCready & Long, 1985).Κλίμακα της "Εστίας Ελέγχου της Αθλητικής Συμπεριφοράς", μια τροποποιημένη έκδοση (Θεοδωράκης, 1993) της προσαρμοσμένης στον ελληνικό πληθυσμό (Doganis, Theodorakis & Bagiatis, 1991) κλίμακας "Exercise Objectives Locus of Control" (McCready & Long, 1985).Ερωτηματολόγια: Κλίμακα αισιοδοξίας-απαισιοδοξίας, το "Life Orientation Test" (LOT) (Scheier & Carver, 1985).Κλίμακα αισιοδοξίας-απαισιοδοξίας, το "Life Orientation Test" (LOT) (Scheier & Carver, 1985).

Τέλος, από τα αποτελέσματα των αγώνων αξιολογήθηκε η απόδοση των αθλητών/τριών στους αγώνες. Ερωτηματολόγιο "Αξιολόγησης Ψυχολογικών Δεξιοτήτων Αθλητών", το προσαρμοσμένο ερωτηματολόγιο ACSI-28 (Athletic Coping Skills Inventory-28) των Smith, Smoll, Schutz και Ptatek (1995) στην ελληνική γλώσσα (Γούδας, Θεοδωράκης & Αντωνίου, 1996).Ερωτηματολόγιο "Αξιολόγησης Ψυχολογικών Δεξιοτήτων Αθλητών", το προσαρμοσμένο ερωτηματολόγιο ACSI-28 (Athletic Coping Skills Inventory-28) των Smith, Smoll, Schutz και Ptatek (1995) στην ελληνική γλώσσα (Γούδας, Θεοδωράκης & Αντωνίου, 1996). Ερωτηματολόγιο αυτοαποτελεσματικότητας, κλίμακα που δημιουργήθηκε για το σκοπό της έρευναςΕρωτηματολόγιο αυτοαποτελεσματικότητας, κλίμακα που δημιουργήθηκε για το σκοπό της έρευνας

Διαδικασία μέτρησης 2-3 εβδομάδες πριν τους αγώνες: Εστία Ελέγχου της Αθλητικής Συμπεριφοράς, Κλίμακα Αισιοδοξίας-Απαισιοδοξίας. 1 ημέρα πριν: Αυτοαποτελεσματικότητα Αμέσως μετά τον αγώνα: Αξιολόγηση Ψυχολογικών Δεξιοτήτων Αθλητών. Διαδικασία μέτρησης 2-3 εβδομάδες πριν τους αγώνες: Εστία Ελέγχου της Αθλητικής Συμπεριφοράς, Κλίμακα Αισιοδοξίας-Απαισιοδοξίας. 1 ημέρα πριν: Αυτοαποτελεσματικότητα Αμέσως μετά τον αγώνα: Αξιολόγηση Ψυχολογικών Δεξιοτήτων Αθλητών.

Αισιοδοξία 2. Απαισιοδοξία 3. Εσ. Εστία ελέγχου 4. Εξ. Εστία ελέγχου 5. Τύχη 6. Αντιμετώπ. δυσκολιών 7. Κορύφωση απόδοσης σε συνθήκες πίεσης 8. Καθορισμός στόχων 9. Αυτοσυγκέντρωση 10. Συμμόρφωση με τον προπονητή 11. Απαλλαγή από ανησυχίες 12. Αυτοαποτελεσματι- κότητα 13. Απόδοση 1. Αισιοδοξία 2. Απαισιοδοξία 3. Εσ. Εστία ελέγχου 4. Εξ. Εστία ελέγχου 5. Τύχη 6. Αντιμετώπ. δυσκολιών 7. Κορύφωση απόδοσης σε συνθήκες πίεσης 8. Καθορισμός στόχων 9. Αυτοσυγκέντρωση 10. Συμμόρφωση με τον προπονητή 11. Απαλλαγή από ανησυχίες 12. Αυτοαποτελεσματι- κότητα 13. Απόδοση -.312**.249** ns ns ns -.348** ns.258** -.223**.241**.209* ns.233* -.261** ns ns ns ns nsns.184*.229* -.293**.231* nsns.393** ns.363** -.245** ns nsns.353**.234*.520** ns ns ns nsns ns ns.455**.455** ns ns -.254** ns ns ns ns -.189* ns ns.211* -.292** ns ns ns.195* ns ns ns ns ns ns -.291**.261** ns -.291**.265** ns.319**.350** ns ns.397** -.312**.249** ns ns ns -.348** ns.258** -.223**.241**.209* ns.233* -.261** ns ns ns ns nsns.184*.229* -.293**.231* nsns.393** ns.363** -.245** ns nsns.353**.234*.520** ns ns ns nsns ns ns.455**.455** ns ns -.254** ns ns ns ns -.189* ns ns.211* -.292** ns ns ns.195* ns ns ns ns ns ns -.291**.261** ns -.291**.265** ns.319**.350** ns ns.397** ΣυσχετίσειςΣυσχετίσεις

Ανάλυση παλινδρόμησης Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η απαισιοδοξία, η εσωτερική εστία ελέγχου, η αυτοαποτελεσματικότητα και η αυτοσυγκέντρωση συμβάλλουν σημαντικά στην πρόβλεψη της απόδοσης με R 2 =.32 (F (4,80) =9,92, p<.001). β t psr αυτοαποτελεσματικότητα αυτοσυγκέντρωση απαισιοδοξία εσωτερική εστία ελέγχου Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η απαισιοδοξία, η εσωτερική εστία ελέγχου, η αυτοαποτελεσματικότητα και η αυτοσυγκέντρωση συμβάλλουν σημαντικά στην πρόβλεψη της απόδοσης με R 2 =.32 (F (4,80) =9,92, p<.001). β t psr αυτοαποτελεσματικότητα αυτοσυγκέντρωση απαισιοδοξία εσωτερική εστία ελέγχου

ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα Επιβεβαιώθηκε η πρώτη υπόθεση Τα αισιόδοξα άτομα χρησιμοποιούν περισσότερο την αντιμετώπιση των δυσκολιών, τον καθορισμό στόχων και την αυτοσυγκέντρωση. Όσο πιο απαισιόδοξος είναι ένας αθλητής, τόσο λιγότερο καθορίζει στόχους και αυτοσυγκεντρώνεται. Όσο περισσότερο πιστεύουν οι αθλητές ότι ελέγχουν οι ίδιοι την κατάσταση, τόσο περισσότερο αντιδρούν αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες, καθορίζοντας στόχους και μειώνοντας την χρησιμοποίηση της απαλλαγής από ανησυχίες. Όσο μεγαλύτερη είναι η εξωτερική εστία ελέγχου των αθλητών τόσο λιγότερο χρησιμοποιούν την αντιμετώπιση δυσκολιών. Άτομα που πιστεύουν ότι οι πράξεις τους ελέγχονται από την τύχη δε φάνηκε να χρησιμοποιούν τεχνική για να αντιμετωπίσουν το στρες. Άτομα με υψηλή αυτοαποτελεσματικότητα συχνά αντιδρούν αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες Επιβεβαιώθηκε η πρώτη υπόθεση Τα αισιόδοξα άτομα χρησιμοποιούν περισσότερο την αντιμετώπιση των δυσκολιών, τον καθορισμό στόχων και την αυτοσυγκέντρωση. Όσο πιο απαισιόδοξος είναι ένας αθλητής, τόσο λιγότερο καθορίζει στόχους και αυτοσυγκεντρώνεται. Όσο περισσότερο πιστεύουν οι αθλητές ότι ελέγχουν οι ίδιοι την κατάσταση, τόσο περισσότερο αντιδρούν αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες, καθορίζοντας στόχους και μειώνοντας την χρησιμοποίηση της απαλλαγής από ανησυχίες. Όσο μεγαλύτερη είναι η εξωτερική εστία ελέγχου των αθλητών τόσο λιγότερο χρησιμοποιούν την αντιμετώπιση δυσκολιών. Άτομα που πιστεύουν ότι οι πράξεις τους ελέγχονται από την τύχη δε φάνηκε να χρησιμοποιούν τεχνική για να αντιμετωπίσουν το στρες. Άτομα με υψηλή αυτοαποτελεσματικότητα συχνά αντιδρούν αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες

Όσον αφορά την απόδοση όσο περισσότερο απαισιόδοξοι είναι οι αθλητές τόσο μειώνεται η απόδοση το ίδιο και τα άτομα που πιστεύουν ότι η τύχη ελέγχει τις πράξεις τους όσο περισσότερο οι αθλητές πιστεύουν ότι ελέγχουν τις πράξεις τους, τόσο αυξημένη είναι και η απόδοσή τους όσο μεγαλύτερη αυτοαποτελεσματικότητα έχουν οι αθλητές τόσο καλύτερη είναι η απόδοσή τους η απόδοση αυξάνεται όσο αυξάνεται η χρήση της αντιμετώπισης των δυσκολιών, ο καθορισμός στόχων και η αυτοσυγκέντρωση Όσον αφορά την απόδοση όσο περισσότερο απαισιόδοξοι είναι οι αθλητές τόσο μειώνεται η απόδοση το ίδιο και τα άτομα που πιστεύουν ότι η τύχη ελέγχει τις πράξεις τους όσο περισσότερο οι αθλητές πιστεύουν ότι ελέγχουν τις πράξεις τους, τόσο αυξημένη είναι και η απόδοσή τους όσο μεγαλύτερη αυτοαποτελεσματικότητα έχουν οι αθλητές τόσο καλύτερη είναι η απόδοσή τους η απόδοση αυξάνεται όσο αυξάνεται η χρήση της αντιμετώπισης των δυσκολιών, ο καθορισμός στόχων και η αυτοσυγκέντρωση ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα

Η δεύτερη υπόθεση υποστηρίζεται μερικώς. Συγκεκριμένα, η απαισιοδοξία, η εσωτερική εστία ελέγχου και η αυτοαποτελεσματικότητα μαζί με τη χρήση της αυτοσυγκέντρωσης μπορούσαν να προβλέψουν σημαντικά την απόδοση των αθλητών/τριων Ωστόσο, από τα αποτελέσματα βλέπουμε ότι πρέπει να ληφθεί με επιφύλαξη η συμβολή της απαισιοδοξίας και της εσωτερικής εστίας ελέγχου στην πρόβλεψη της απόδοσης Η δεύτερη υπόθεση υποστηρίζεται μερικώς. Συγκεκριμένα, η απαισιοδοξία, η εσωτερική εστία ελέγχου και η αυτοαποτελεσματικότητα μαζί με τη χρήση της αυτοσυγκέντρωσης μπορούσαν να προβλέψουν σημαντικά την απόδοση των αθλητών/τριων Ωστόσο, από τα αποτελέσματα βλέπουμε ότι πρέπει να ληφθεί με επιφύλαξη η συμβολή της απαισιοδοξίας και της εσωτερικής εστίας ελέγχου στην πρόβλεψη της απόδοσης ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα

Προτείνεται… Η περαιτέρω μελέτη διαφόρων χαρακτηριστικών της προσωπικότητας στη χρήση των τεχνικών αντιμετώπισης Η μέτρηση των τεχνικών αντιμετώπισης με τη βοήθεια διαφορετικών εργαλείων Η εφαρμογή των αποτελεσματικότερων τεχνικών αντιμετώπισης ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του κάθε αθλητή στα γυμναστικά αθλήματα