Διαφθορά και Ακεραιότητα στο πλαίσιο της Διακυβέρνησης Δρ. Παναγιώτης Καρκατσούλης Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης

Διαφθορά: Η αέναη επιστροφή Η διαχρονική εμφάνιση Η ποικιλότητα των κατηγορικών προσταγών Η παγκοσμιοποίηση της διαφθοράς (Από τις 146 χώρες που περιλαμβάνονται στον Δείκτη Διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας, οι 106 έχουν βαθμό καθαρότητας κάτω από 5 με άριστα το 10)

Οι κοινωνιολογικές προσεγγίσεις Ο τραυματισμός του «κοινωνικού συμβολαίου» Ο τραυματισμός της εμπιστοσύνης Ο τραυματισμός των θεσμών Ο τραυματισμός της αγοράς (δημόσιες συμβάσεις, ενέργεια, όπλα)

Η διαφθορά ως «ρυθμιστικός μηχανισμός» Διαφθορά και Εμπιστοσύνη Εμπιστοσύνη και Αυτο-αναφορά Διαφθορά και Ετερο-αναφορά: Η Διαφθορά ως όρος ολοκλήρωσης του κοινωνικού πράττειν Διαφθορά και Εξατομίκευση# «Πελατεία», «Πατρωνεία»

Η διαφθορά ως Δίκτυο “Eάν εξετάσει κανείς εγγύτερα τη διαφθορά θα δει ότι πρόκειται μάλλον για τεχνικές δικτύωσης, οι οποίες, από τη μια, επιδρούν καταλυτικά στη λήψη των αποφάσεων, κι από την άλλη, αφήνουν ανέπαφη την εσωτερική λογική συστημάτων που θίγονται- όπως η Οικονομία, η Πολιτική και η Γραφειοκρατία» (Dirk Baecker, Korruption, empisisch, 2000, σελ.1)

Η Διαφθορά ως κοινωνικό σύστημα Η Διαφθορά ως κοινωνικό σύστημα- και το πρόβλημα της «καλής καγαθής επιστήμης». Gambetta-Mafia-Al Qaida-Civil Society: An eternal golden chain Η διαφθορά δεν αλλάζει τους νομιμοποιητικούς όρους λειτουργίας των κοινωνικών συστημάτων αλλά του επικοινωνιακού τους κώδικα (Πρόβλημα «Δημοκρατίας»;;;;)

Η διαφθορά ως «σκοτεινή πλευρά» της παγκοσμιοποίησης Διαφθορά: Η παγκοσμιοποίηση της οπισθοδρόμησης Η διαφθορά ως «άλλη πλευρά»/παράσιτο της παγκοσμιοποίησης:Βασικός μηχανισμός συντήρησης των κοινωνικών ανισοτήτων

Η Διαφθορά ως επιστημολογικό πρόβλημα Διαφθορά και Νομική Επιστήμη Διαφθορά και Πολιτική Επιστήμη Διαφθορά και Ηθική Διαφθορά και Διοικητική Επιστήμη …και το σχίσμα των επιστημών («Sein- Sollen”) είναι πάντα εδώ…..

Διαφθορά και ΜΜΕ Οντολογικοποίηση της διαφθοράς Μεταφυσική Ηθική ως άλλοθι Οι «εκστρατείες Ηθικής»/ «Moral Crusades” και Παγκοσμιοποίηση

Πολιτική Διαφθορά και Διακυβέρνηση « Η κατάχρηση δημόσιας εξουσίας με σκοπό τον προσπορισμό ιδιωτικού οφέλους»…. …που συναντάται συχνότερα στις φτωχές χώρες (Μπαγκλαντές, Αϊτή, Νιγηρία, Τσαντ, Αζερμπαϊτζάν, Παραγουάη: 2 με άριστα το 10)

Υπάρχουν αιτίες της διαφθοράς; Ναι - αλλά, συχνά αιτίες είναι οι λύσεις… Το παράδειγμα της μετάβασης στη Δημοκρατία και την Ελεύθερη Αγορά Η κατάρρευση των κρατικών δομών/ η διαμάχη οργανωμένων ενόπλων ομάδων/ ο εμφύλιος πόλεμος/ τα «εμπάργκο» Το οργανωμένο έγκλημα/ Τα δια-συνοριακά δίκτυα/ οι πολιτικές ελίτ που αναδεικνύονται μέσα από εμπόλεμη κατάσταση Η γεωγραφική θέση/οι προκαταλήψεις/η ράτσα

Οι συνέπειες της διαφθοράς (1) Το μεγαλύτερο εμπόδιο για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η διαφθορά πλήττει ιδιαίτερα τα πτωχότερα στρώματα (αφού οι φτωχοί δυσκολεύονται να καταβάλουν τα ποσά που απαιτούνται ως δώρα για να εξυπηρετηθούν). Η διαφθορά ακυρώνει κάθε ορθολογικό και δίκαιο σχεδιασμό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Η διαφθορά νοθεύει τον ανταγωνισμό.

Οι συνέπειες της διαφθοράς (2) Η διαφθορά αποθαρρύνει τις επενδύσεις. Η διαφθορά συμβάλλει στην εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών για λίγους, υποχρεώνοντας τους πολλούς στην αθλιότητα και την ανέχεια. Η διαφθορά ακυρώνει την αξιοπιστία των θεσμών Η διαφθορά απαξιώνει τη δημόσια διοίκηση.

Εφαρμοσμένες πολιτικές για τον έλεγχο της διαφθοράς Η αποτυχία των παγκόσμιων πολιτικών: Η σύμβαση του ΟΗΕ κατά της διαφθοράς έχει υπογραφεί μόνο από 9 χώρες σε σύνολο 113 Αλγερία, Μπενίν, Ελ Σαλβαδόρ, Κένυα, Μαδαγασκάρη, Ναμίμπια, Σιέρα Λεόνε, Σρι Λάνκα και Ουγκάντα. Ούτε μια χώρα δεν έχει καταδικαστεί!!! Η ΕΕ δεν έχει κοινή πολιτική κατά της διαφθοράς (…παρ’ όλον ότι το ύψος των δημοσίων συμβάσεων υπολογίζεται σε 1500 δις Ευρώ…)

Μετράται η Διαφθορά; -με εξαιρετικά περίπλοκους συνδυασμούς δεικτών, που πριν από δέκα χρόνια κανείς δεν πίστευε ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει αναπτύξει 200 δείκτες μέτρησης της Διαφθοράς που βασίζονται σε ενδελεχή μελέτη (600 μελέτες και έρευνες του φαινομένου σε 10 χρόνια) σε 350 χώρες.

Ένας γρήγορος τρόπος να ξέρουμε; 6 δείκτες: Γνώμη και υπευθυνότητα Πολιτική σταθερότητα και απουσία μείζονος βίας και τρόμου Κυβερνητική αποδοτικότητα Κανονιστική ποιότητα Κράτος δικαίου Ελεγκτικοί μηχανισμοί

Εφαρμοσμένες πολιτικές κατά της διαφθοράς (1) Ξανά για τους υπερ-εθνικούς οργανισμούς…. Α) Οικονομικές πολιτικές Α1 ειδικότερα: Δημόσιες Συμβάσεις Από τα 4 τρις $ των δημοσίων συμβάσεων, 400 δις $ καταλήγει στις τσέπες των διεφθαρμένων. Ειδικότερα: Η διαφθορά στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες (μια αλυσίδα με νόημα): Αγκόλα, Αζερμπαϊτζάν, Τσαντ, Εκουαδόρ, Ινδονησία, Ιράν, Ιράκ, Καζακστάν, Λιβύη, Νιγηρία, Ρωσία, Σουδάν, Βενεζουέλα, Υεμένη

Εφαρμοσμένες πολιτικές κατά της διαφθοράς (2) Α2. Αναδιανεμητικές πολιτικές υπέρ των ασθενέστερων Β. Πολιτικές ενίσχυσης της δημοκρατίας και της αποκέντρωσης Β1. Ειδικότερα: Η διασφάλιση «πρόσβασης στις πληροφορίες» Πόσο γνωστό είναι ότι η Γερμανία και η Ελβετία δεν έχουν νόμο για την ακώλυτη πρόσβαση των πολιτών σε κυβερνητικά έγγραφα και κατατάσσονται την ίδια κατηγορία με τη Μποτσουάνα, την Αιθιοπία και το Μπαγκλαντές?

Εφαρμοσμένες πολιτικές κατά της διαφθοράς (3) Οι μείζονες ευθύνες των ΗΠΑ. Η περίπτωση του Ιράκ: Οι ΗΠΑ- και οι λοιπές Δυτικές χώρες- που βρίσκονται στο Ιράκ αρνούνται να δηλώσουν δημόσια τι ποσά καταβάλλουν σε φόρους και δικαιώματα για την άντληση πετρελαίου. Η αναποτελεσματικότητα των ποινών και των προστίμων. Η ενίσχυση του πολιτικού ανταγωνισμού Ο αναλογικότερος εκλογικός νόμος Οι ισχυροί ελεγκτικοί μηχανισμοί/ οι ανεξάρτητες και οι «ανεξάρτητες» αρχές Η άρση της βουλευτικής ασυλίας (Σε σύνολο 34 χωρών τα περισσότερα προσκόμματα παρεμβάλλονται στην Ιταλία και το Κιργιστάν).

Εφαρμοσμένες πολιτικές κατά της διαφθοράς (4) Η ανάγκη ομογενοποίησης του δικαίου της έκδοσης. …και του «τραπεζικού απορρήτου». Το άνοιγμα των λογαριασμών της Μπ. Μπούτο διήρκεσε 5 χρόνια. Η χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων (ιδίως: ιδιοκτήτες ΜΜΕ και κυβερνητικοί αξιωματούχοι- Γουατεμάλα, Ουρουγουάη, Ιταλία…)…. Και ο έλεγχος των εκλογικών δαπανών…

Η υιοθέτηση προγραμμάτων «καλής διακυβέρνησης» βοηθάει Η διαφθορά δεν αντιμετωπίζεται μόνο σημειακά-απαιτείται ευρύτερη κοινωνική συναίνεση Πολιτικές δικτύωσης των κοινωνικών εταίρων (κράτους, αγοράς, κοινωνίας πολιτών) βοηθούν Πολιτικές που ενισχύουν τον επαγγελματισμό, την αυτονομία και τη συνοχή βοηθούν επίσης

Και πάνω απ’ όλα … Πολιτικές – και πρακτικές – που επιβραβεύουν την ακεραιότητα και την εντιμότητα βοηθούν πολύ Αλλά γι’ αυτά….. …..απαιτείται διάθεση και ικανότητα αυτογνωσίας και αυτοκριτικής …..