Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

H Αρχαία Αγορά της Αθήνας. Η αρχαία αγορά της Αθήνας είναι ο ανοικτός χώρος που βρίσκεται εγγύτατα και βορειοδυτικά της Ακρόπολης. Στην αρχαιότητα αποτελούσε διοικητικό, φιλοσοφικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και κυρίως το οικονομικό κέντρο της πόλης. Την Αρχαία Αγορά διέσχιζε η Οδός των Παναθηναίων από την οποία διήρχετο η μεγάλη πομπή προς την Ακρόπολη κατά την διάρκεια των εορτασμών των Παναθηναίων που θέσπισε ο Πεισίστρατος και τελούνταν το τρίτο έτος κάθε Ολυμπιάδας. Γενικά

Αρχικά, από την προιστορική εποχή (3500 π Αρχικά, από την προιστορική εποχή (3500 π.Χ), ήταν χώρος κατοίκησης και ταφής ενώ απέκτησε την μετέπειτα χρήση του ως δημόσιος χώρος, κατά την έννοια του όρου, (αγορά < αγείρω =συγκεντρώνω), από τον 6ο αιώνα π.Χ. και ύστερα για να φθάσει στην οριστική του μορφή τον 2ο αιώνα (μ.Χ.).

Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας καταστράφηκε και λεηλατήθηκε πολλές φορές, από τους Πέρσες το 480 π.Χ., αργότερα από τους Ρωμαίους υπό τον Σύλλα το 86 π.Χ., στη συνέχεια από τους Ερούλους το 267 (μ.Χ.), και τους Σλάβους επιδρομείς το 580 όπου και τελικά ο χώρος αυτός εγκαταλείφθηκε.

Τον 10ο αιώνα φέρεται να ξανακατοικήθηκε και περί το 1000 χτίσθηκε εδώ ο ναός των Αγίων Αποστόλων. Το 1204 ακολούθησε νέα καταστροφή, αυτή τη φορά από επιδρομές του Λέοντος Σγουρού, δυνάστη τότε του Ναυπλίου οπότε και ακολούθησε νέα ερημωση. Στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και ειδικά στη περίοδο 1826- 1827 επήλθε η τελευταία καταστροφή μαζί με τον γύρω χώρο. Έτσι, ο 19ος αιώνας βρίσκει την αρχαία αγορά κυριολεκτικά θαμμένη κάτω από την πυκνοκατοικημένη τότε νεότερη Αθήνα που υποδεχόταν τον βασιλέα Όθωνα για ν΄ ανακηρύξει την πόλη πρωτεύουσα του νεοσύστατου τότε Βασιλείου (1834).

Οι πρώτες ανασκαφές του χώρου της αρχαίας αγοράς ξεκίνησαν τον 19ο αιώνα από την Αρχαιολογική Εταιρία και από Γερμανούς αρχαιολόγους. Η συστηματική όμως ανασκαφική αρχαιολογική έρευνα ξεκίνησε από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών το 1931 μέχρι το 1941, (α΄ περίοδος), από το 1946 μέχρι το 1960, (β΄ περίοδος), το 1969 (γ΄ περίοδος) και από το 1980 που συνεχίζει μέχρι σήμερα. [Επεξεργασία] Ιστορία [Επεξεργασία] Προϊστορικοί-Μυκηναϊκοί χρόνοι (3500 π.Χ.-1100 π.Χ.)

Στον χώρο της Αγοράς παρατηρούνται πολλά ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας ήδη από τους νεολιθικούς χρόνους. Βρέθηκαν πολλοί τάφοι με αξιόλογα κτερίσματα, κυρίως αγγεία. Ο χώρος φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο και κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους, εποχή κατά την οποία η πόλη αναπτυσσόταν νότια της Ακροπόλεως. Βρέθηκαν πολλοί τάφοι, εκ των οποίων αρκετοί θαλαμοειδείς, οι οποίοι ήταν παρατεταγμένοι εκατέρωθεν του δρόμου που αργότερα θα γινόταν η οδός των Παναθηναίων.

[Επεξεργασία] Γεωμετρική-Αρχαϊκή εποχή (1100 π.Χ.-480 π.Χ.)

Κατά την Γεωμετρική εποχή δεν παρατηρείται ιδιαίτερη δραστηριότητα και ο χώρος της Αγοράς αποκαλείται Κεραμεικός. Γύρω στο 600 π.Χ. ο Σόλωνας μεταφέρει το διοικητικό κέντρο της πόλης από την παλιά αγορά (την λεγόμενη "Αγορά του Θησέα" που βρισκόταν δυτικά της Ακρόπολης) στον χώρο του Κεραμεικού. Λίγο αργότερα, ο Πεισίστρατος τειχίζει την πόλη και ο χώρος της Αγοράς χωρίζεται σε Έξω και Έσω Κεραμεικό. Ο Έσω Κεραμεικός καθιερώθηκε ως το πολιτικό κέντρο της πόλης ενώ ο Έξω Κεραμεικός ήταν έξω από τα τείχη και ήταν ο χώρος ταφής των νεκρών. Η ονομασία της Αγοράς και της περιοχής ως Κεραμεικός διατηρήθηκε μέχρι και τους Ρωμαϊκούς χρόνους.

Μεγάλες αλλαγές πραγματοποιήθηκαν στον χώρο με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη που οδήγησαν στη Δημοκρατία. Το νέο πολίτευμα απαιτούσε νέα κτήρια δημόσιου χαρακτήρα για τις διάφορες λειτουργίες του. Τα κτήρια αυτά κατασκευάζονται στον χώρο που οριοθετείται στα νότια από τον Άρειο Πάγο, στα δυτικά από τον Αγοραίο Κολωνό και στα βόρεια από τον ποταμό Ηριδανό. Ο κενός χώρος που δημιουργήθηκε ανάμεσα στα κτίρια, διαμορφώνεται έτσι ώστε να μπορεί να δεχτεί τις συγκεντρώσεις των πολιτών και ονομάστηκε ορχήστρα. Σε αυτόν το χώρο πραγματοποιούνταν διάφορες εκδηλώσεις και αγωνίσματα. Είναι γνωστό ότι υπήρχαν ξύλινες κερκίδες απ' όπου οι θεατές παρακολουθούσαν τα δρώμενα. Είναι πολύ πιθανό ότι εκεί παρουσιάστηκαν οι πρώτες τραγωδίες του Αισχύλου και όχι στον χώρο νότια της Ακρόπολης, όπου κατασκευάστηκε αργότερα το Θέατρο του Διονύσου. Όλα τα κτήρια, μαζί με την πόλη, καταστράφηκαν κατά την εισβολή των Περσών στην Αθήνα υπό τον στρατηγό Μαρδόνιο, το 479 π.Χ..

Τα σημαντικότερα οικοδομήματα αυτής της Περιόδου είναι τα εξής (σημειώνονται στο διάγραμμα με τους αριθμούς): [Επεξεργασία] Κλασική Εποχή (479 π.Χ - 323 π.Χ.)

Μετά την καταστροφή που υπέστη από τους Πέρσες, η Αγορά ανασυγκροτείται με γρήγορους ρυθμούς. Ιδιαίτερα κατά την εποχή του Περικλή χτίζονται πολλά μνημειώδη κτήρια, όπως ο Ναός του Ηφαίστου και τρεις στοές. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι τα εξής (σημειώνονται στο διάγραμμα με τους αριθμούς):

Κατά την ύστερη Κλασική εποχή και στις αρχές της Ελληνιστικής, πραγματοποιήθηκαν κάποιες αλλαγές σε μερικά κτήρια: Χτίζεται ξανά ύστερα από την καταστροφή από τους Πέρσες, νότια της Στοάς του Ελευθερέου Διός, ο Ναός του Πατρώου Απόλλωνα με τον μικροσκοπικό ναό του Διός Φρατρίου και της Αθηνάς δίπλα του (340 π.Χ.). Την ίδια εποχή ο χώρος των Βουλευτηρίων και της Θόλου αποκτά Ιωνικό μνημειακό πρόπυλο ενώ μεταφερεται από άλλη -νοτιότερη ίσως- θέση, μπροστά από τη Θόλο, το Μνημείο των Επωνύμων Ηρώων. Επίσης, μία κρήνη χτίζεται δυτικά του Αιακείου, η λεγόμενη σήμερα Νοτιοδυτική Κρήνη, σχήματος "Γ". Τέλος, το 300 π.Χ. τη θέση του δικαστικού περιβόλου στα ανατολικά παίρνει ένα τετράγωνο περιστύλιο οικοδόμημα με εσωτερική αυλή στο κέντρο του το οποίο έμεινε ημιτελές. Πιθανώς προοριζόταν και αυτό για δικαστήριο. [Επεξεργασία] Ελληνιστική Εποχή, Πρώιμη Ρωμαϊκή (323 π.Χ - 86 π.Χ.)

Στην Ελληνιστική περίοδο η όψη της Αγοράς αλλάζει ριζικά Στην Ελληνιστική περίοδο η όψη της Αγοράς αλλάζει ριζικά. Οι διάφοροι ηγεμόνες των Ελληνιστικών πόλεων δίνουν πολλά χρήματα για την κατασκευή μνημείων στην Αθήνα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του βασιλιά της Περγάμου Αττάλου Β΄, που δώρισε στην Αθήνα την ομώνυμη στοά.

Το 86 π.Χ. ύστερα από μακροχρόνια πολιορκία, ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας εισβάλλει στην πόλη λεηλατώντας και καταστρέφοντας. Πολλά μνημεία της Αγοράς παθαίνουν σοβαρές ζημιές, κυρίως από τα βλήματα των ρωμαϊκών καταπελτών.

Τα μνημεία της Ελληνιστικής Αγοράς είναι τα εξής (σημειώνονται στο διάγραμμα με τους αριθμούς):

[Επεξεργασία] Ρωμαϊκή Εποχή (86 π.Χ.-267 μ.Χ.)

Μετά την καταστροφή της πόλης από τον Σύλλα οι Αθηναίοι ,με τη βοήθεια πολλών Ρωμάιων αυτοκρατόρων και αξιωματούχων, δίνουν στην Αγορά την τελική και πιο λαμπρή μορφή της. Η Νότια Στοά ΙΙ κατεδαφίζεται επειδή είχε υποστεί ανεπανόρθωτες καταστροφές από την πολιορκία και για χρόνια ο χώρος μετατρέπεται σε λατομείο έτοιμων υλικών. Το κεντρικό σημείο της Αγοράς καταλαμβάνει το ογκώδες Ωδείο του Αγρίππα, δωρεά του Μάρκου Αγρίππα, γαμπρού του Οκταβιανού Αυγούστου. Ταυτόχρονα, χτίζεται λίγο πιο ανατολικά από τον Οκταβιανό Αύγουστο και με χρήματα του θείου του Ιουλίου Καίσαρα, το νέο εμπορικό κέντρο της Αθήνας, η Ρωμαϊκή Αγορά. Έτσι, η Αγορά γίνεται αποκλειστικά πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο.

Η λάμψη αυτή της Αγοράς και γενικότερα της Αθήνας, θα κρατήσει μέχρι το 267 μ.Χ., όταν θα εισβάλλουν οι Ερούλοι καταστρέφοντας ολοσχερώς όλη την πόλη. Τα μνημεία της Αγοράς ισοπεδώνονται όλα εκτός από τον Ναό του Ηφαίστου που παθαίνει, παραδόξως, ελάχιστες ζημιές.

Τα σημαντικότερα μνημεία της Ρωμαϊκής Αγοράς είναι τα εξής (σημειώνονται στο διάγραμμα με τους αριθμούς): [Επεξεργασία] Υστερορωμαϊκή Εποχή - Βυζαντινή εποχή(267-1456)

Μετά την επιδρομή των Ερούλων το 267 η περιοχή της Αγοράς ισοπεδώθηκε Μετά την επιδρομή των Ερούλων το 267 η περιοχή της Αγοράς ισοπεδώθηκε. Λόγω της καταστρεπτικής αυτής επιδρομής, η Αθήνα συρρικνώνεται δραματικά. Χτίζεται νέο πολύ μικρότερο τείχος που αφήνει έξω την περιοχή της Αγοράς. Ο ανατολικός τοίχος της ερειπωμένης στοάς του Αττάλου χρησιμεύει ως το δυτικό σκέλος αυτού του τείχους. Το μόνο κτήριο που έμεινε σχεδόν ανέπαφο ήταν ο Ναός του Ηφαίστου. Τα απομεινάρια του Ωδείου του Αγρίππα και των Νοτίων Στοών μετατράπηκαν σε ένα μεγάλο συγκρότημα Γυμνασίων και Λουτρών. Ενώ στη θέση του Βουλευτηρίου και του Μητρώου χτίζεται μία μικρή βασιλική. Το 384 ο Θεοδόσιος Α' διατάσσει την διακοπή λειτουργίας των φιλοσοφικών σχολών και των αρχαίων ιερών. Κατά συνέπειαν, πολλοί ναοί στην Αθήνα αλλάζουν λειτουργία. Ο Ναός του Ηφαίστου μετατρέπεται σε εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Γύρω στο 1000 χτίζεται ο ναός των Αγίων Αποστόλων του Σολάκη.

Ο ναός αυτός αποτελεί το πρώτο δείγμα του επονομαζόμενου Αθηναϊκού ρυθμού και βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Αγοράς. [Επεξεργασία] Νεότερα Χρόνια(1456-1931)

Μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Οθωμανούς, το 1456, η πόλη αρχίζει να επεκτείνεται προς την περιοχή της Αγοράς. Πλήθος οικιών και εκκλησιών κατακλύζουν το μέρος. Είναι αξιοσημείωτο όμως ότι παρά τις τόσες προσθήκες, η Οδός των Παναθηναίων παραμένει στην ίδια χάραξη. [Επεξεργασία] Οι ανασκαφές

Το 1931 η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα αναλαμβάνει να κάνει ανασκαφές στον χώρο της Αγοράς. Το έργο ήταν αρκετά δύσκολο καθώς έπρεπε να απαλλοτριωθεί και να κατεδαφιστεί μία ολόκληρη συνοικία της πόλης. Οι ανασκαφές ξεκίνησαν στις 25 Μαΐου ανατολικά του Ναού του Ηφαίστου. Στις 4 Ιανουαρίου 1954 γίνεται καθαρισμός της επιφάνειας της Αγοράς και το 1956 ολοκληρώνεται η αναστήλωση της Στοάς του Αττάλου και η ανακαίνιση του ναού των Αγίων Αποστόλων. Τη δεκαετία του '80 οι ανασκαφές συνεχίστηκαν πιο βόρεια, πάνω από την οδο Αδριανού όπου εντοπίστηκε το δυτικό άκρο της Ποικίλης Στοάς. Στο διάστημα μεταξύ 2006 και 2007 κατεδαφίστηκαν τρία κτήρια στο σημείο αυτό (γωνία Αδριανού και Αγίου Φιλίππου) και αποκαλύφθηκε και το ανατολικό άκρο της Ποικίλης Στοάς. Οι ανασκαφές προς το παρόν συνεχίζονται σε αυτήν την περιοχή. [Επεξεργασία] Εικόνες