Ρούσσος Πέτρος Λέκτορας Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας Πανεπιστήμιο Αθηνών Επιβλέπων Βρυωνίδης Μάριος Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Κοινωνικών Επιστημών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Μέλος τριμελούς επιτροπής Χιονίδου Μαρία Επίκουρη Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστήμιο Αιγαίου Μέλος τριμελούς επιτροπής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Π.Μ.Σ. “ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ” ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της Οικονόμου Στεφανίας (425Μ/ ) ΘΕΜΑ: Η Επίδραση του Φύλου στις Μαθηματικές Ιδέες των Παιδιών της Προσχολικής και Πρώτης Σχολικής Ηλικίας

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια συστηματική προσπάθεια διερεύνησης ζητημάτων του φύλου στον τομέα των μαθηματικών Οι έρευνες, ωστόσο, εστιάζουν στις διαφοροποιήσεις των δύο φύλων στον τομέα των μαθηματικών της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Τι συμβαίνει, όμως, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ιδιαίτερα στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία, όπου διαμορφώνονται οι πρώτες σκέψεις ενός παιδιού και δομούνται οι βάσεις στις οποίες θα στηριχθεί στην ενήλικη ζωή του;

Οι μαθηματικές έννοιες ή μαθηματικές ιδέες αναφέρονται: στην έννοια του αριθμού και στις διαδικασίες αρίθμησης και μέτρησης στις χωρικές και χρονικές έννοιες σε σχέσεις και κανονικότητες, το μοτίβο, δηλαδή και η ακολουθία των αντικειμένων ή των αριθμών σε ένα σχέδιο και τέλος, στην οργάνωση και την επεξεργασία δεδομένων (ΥΠΕΠΘ, 2007, σελ. 161).

Οι δραστηριότητες που συνθέτουν τον ορισμό της μαθηματικής ικανότητας των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας αναφέρονται κυρίως σε διαδικασίες: Αρίθμησης Μέτρησης Επίλυσης Προβλημάτων και Αριθμητικών Πράξεων Αντίληψης

Η θεματική του φύλου στον τομέα των μαθηματικών είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει αρκετούς ερευνητές, χωρίς ωστόσο, να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για των εάν το φύλο επιδρά ή όχι στη μαθηματική ικανότητα των ατόμων. Ορισμένες έρευνες παρουσιάζουν τα αγόρια να υπερέχουν έναντι των κοριτσιών στις μαθηματικές ικανότητες (Lummis & Stevenson, Maccoby & Jacklin, Mau & Lynn, 2000) Άλλες θέτουν τα κορίτσια να ανταποκρίνονται καλύτερα από τα αγόρια στα μαθηματικά, κυρίως, όμως στις μικρότερες τάξεις (Ginsburg & Russell, Kaplan & Weisberg, Marshall & Smith, 1987). Άλλες έρευνες πάλι, παρουσιάζουν κάποια υπεροχή των αγοριών αλλά μόνο σε συγκεκριμένες μαθηματικές ικανότητες, κυρίως όσες σχετίζονται με τη χωρική αντίληψη (Casey, Nuttall & Pezaris, Gallagher, De Lisi, Holst, McGillicuddy-De Lisi, Morely & Calahan, Geary & DeSoto, 2001) Τέλος, ορισμένες έρευνες, υποστηρίζουν ότι η διαφοροποίηση ανάμεσα στα δύο φύλα δεν είναι σημαντική, επομένως το φύλο δεν αποτελεί παράγοντα που επιδρά στη μαθηματική ικανότητα των ατόμων (Alexander & Entwisle, Alyman & Peters, Geary,1994. Lachance & Mazzocco, 2006.Tate, Willingham & Cole, 1997).

Τα ερευνητικά ερωτήματα Υπάρχει επίδραση του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας; Υπάρχει επίδραση του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας; Υπάρχει επίδραση του φύλου σε κάθε μία διάσταση της μαθηματικής ικανότητας (Αρίθμηση, Μέτρηση, Επίλυση προβλημάτων - Αριθμητικές Πράξεις και Αντίληψη); Υπάρχει επίδραση του φύλου σε κάθε μία διάσταση της μαθηματικής ικανότητας (Αρίθμηση, Μέτρηση, Επίλυση προβλημάτων - Αριθμητικές Πράξεις και Αντίληψη); Υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ του φύλου και της τάξης φοίτησης ως προς τη μαθηματική ικανότητα των μαθητών Υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ του φύλου και της τάξης φοίτησης ως προς τη μαθηματική ικανότητα των μαθητών

Εργαλείο Συλλογής Δεδομένων Για τη συλλογή των ερευνητικών δεδομένων ως εργαλείο μέτρησης χρησιμοποιήθηκε το Test of Early Mathematics Ability – 3 (TEMA-3) των Ginsburg και Baroody, (2003)

Το ΤΕΜΑ-3 Είναι ένα έγκυρο ψυχομετρικό τεστ στο χώρο της μαθηματικής εκπαίδευσης, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί σε αρκετές έρευνες σχετικές με τη μαθηματική ικανότητα των παιδιών Είναι ένα έγκυρο ψυχομετρικό τεστ στο χώρο της μαθηματικής εκπαίδευσης, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί σε αρκετές έρευνες σχετικές με τη μαθηματική ικανότητα των παιδιών Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 3 έως 8 ετών Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 3 έως 8 ετών Περιέχει 72 ερωτήσεις οι οποίες συμπεριλαμβάνουν θεματικές από την αρίθμηση, τη μέτρηση, την επίλυση προβλημάτων-αριθμητικές πράξεις και την αντίληψη Περιέχει 72 ερωτήσεις οι οποίες συμπεριλαμβάνουν θεματικές από την αρίθμηση, τη μέτρηση, την επίλυση προβλημάτων-αριθμητικές πράξεις και την αντίληψη Οι ερωτήσεις στο σύνολό τους συμπεριλαμβάνουν έννοιες από την τυπική και άτυπη γνώση που έχουν τα παιδιά αυτών των ηλικιών Οι ερωτήσεις στο σύνολό τους συμπεριλαμβάνουν έννοιες από την τυπική και άτυπη γνώση που έχουν τα παιδιά αυτών των ηλικιών Εφαρμόζεται από τον ερευνητή σε κάθε ένα παιδί ξεχωριστά και ο χρόνος που απαιτείται για την εφαρμογή του τεστ σε κάθε παιδί είναι κατά μέσο όρο 30΄- 45΄ Εφαρμόζεται από τον ερευνητή σε κάθε ένα παιδί ξεχωριστά και ο χρόνος που απαιτείται για την εφαρμογή του τεστ σε κάθε παιδί είναι κατά μέσο όρο 30΄- 45΄

Οι συμμετέχοντες της έρευνας Το δείγμα αποτελούταν από 112 παιδιά εκ των οποίων 57 ήταν αγόρια (50,9%) και 55 ήταν κορίτσια (49,1%) Το δείγμα αποτελούταν από 112 παιδιά εκ των οποίων 57 ήταν αγόρια (50,9%) και 55 ήταν κορίτσια (49,1%) Το εύρος της ηλικίας των συμμετεχόντων ήταν από 5 ετών και 2 μηνών έως 7 ετών και 10 μηνών Το εύρος της ηλικίας των συμμετεχόντων ήταν από 5 ετών και 2 μηνών έως 7 ετών και 10 μηνών Το δείγμα προέρχονταν από παιδιά που φοιτούσαν στο Νηπιαγωγείο, την Α΄ και τη Β΄ Δημοτικου Το δείγμα προέρχονταν από παιδιά που φοιτούσαν στο Νηπιαγωγείο, την Α΄ και τη Β΄ Δημοτικου Τέλος, η επιλογή του δείγματος έγινε με την τεχνική της συμπτωματικής δειγματοληψίας και πραγματοποιήθηκε σε ελληνικά δημόσια κλασσικά και ολοήμερα Νηπιαγωγεία και Δημοτικά της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής Τέλος, η επιλογή του δείγματος έγινε με την τεχνική της συμπτωματικής δειγματοληψίας και πραγματοποιήθηκε σε ελληνικά δημόσια κλασσικά και ολοήμερα Νηπιαγωγεία και Δημοτικά της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής

Αποτελέσματα Διερεύνηση της επίδρασης του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Διερεύνηση της επίδρασης του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Στατιστικό κριτήριο t-test Στατιστικό κριτήριο t-test Το αποτέλεσμα από την εφαρμογή του t-test [t(110) = 0,38, ns] έδειξε ότι δεν υπάρχει στατιστικώς σημαντική επίδραση του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Το αποτέλεσμα από την εφαρμογή του t-test [t(110) = 0,38, ns] έδειξε ότι δεν υπάρχει στατιστικώς σημαντική επίδραση του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Υπολογισμός του μεγέθους της επίδρασης (size effect) με χρήση του Cohen’s d = 0,07. Η επίδραση του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας είναι πολύ μικρή. Υπολογισμός του μεγέθους της επίδρασης (size effect) με χρήση του Cohen’s d = 0,07. Η επίδραση του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας είναι πολύ μικρή.

Διερεύνηση εάν υπάρχει επίδραση του φύλου σε κάθε μία διάσταση της μαθηματικής ικανότητας (Αρίθμηση, Μέτρηση, Επίλυση προβλημάτων - Αριθμητικές Πράξεις και Αντίληψη). Διερεύνηση εάν υπάρχει επίδραση του φύλου σε κάθε μία διάσταση της μαθηματικής ικανότητας (Αρίθμηση, Μέτρηση, Επίλυση προβλημάτων - Αριθμητικές Πράξεις και Αντίληψη). Στατιστικό κριτήριο t- test για ανεξάρτητα δείγματα. Στατιστικό κριτήριο t- test για ανεξάρτητα δείγματα. Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή των t-test, έδειξαν ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική επίδραση του φύλου για την Αρίθμηση [t(110) = 0,64, ns], για τη Μέτρηση [t(110) = 0,50, ns], για την Επίλυση προβλημάτων - Αριθμητικές Πράξεις [t(110) = -0,13, ns], και τέλος την Αντίληψη [t(110) = 0,03, ns]. Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή των t-test, έδειξαν ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική επίδραση του φύλου για την Αρίθμηση [t(110) = 0,64, ns], για τη Μέτρηση [t(110) = 0,50, ns], για την Επίλυση προβλημάτων - Αριθμητικές Πράξεις [t(110) = -0,13, ns], και τέλος την Αντίληψη [t(110) = 0,03, ns]. Υπολογισμός του δείκτη d του Cohen για κάθε μία περίπτωση.  Αρίθμηση d=0.12  Μέτρηση d=0.09  Επίλυση προβλημάτων - Αριθμητικές Πράξεις d=-0.02  Αντίληψη d= Από τα αποτέλεσμα προκύπτει ότι η επίδραση του φύλου και για τις 4 έννοιες τις μαθηματικής ικανότητας των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας είναι πολύ μικρή.

Διερεύνηση ύπαρξης αλληλεπίδρασης μεταξύ του φύλου και της τάξης φοίτησης ως προς τη μαθηματική ικανότητα των μαθητών. Διερεύνηση ύπαρξης αλληλεπίδρασης μεταξύ του φύλου και της τάξης φοίτησης ως προς τη μαθηματική ικανότητα των μαθητών. Ανάλυση διακύμανσης διπλής κατεύθυνσης ανεξάρτητων δειγμάτων (Two Way/ Factorial ANOVA). Ανάλυση διακύμανσης διπλής κατεύθυνσης ανεξάρτητων δειγμάτων (Two Way/ Factorial ANOVA). Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης προέκυψε ότι δεν υπάρχει στατιστικώς σημαντική επίδραση της τάξης φοίτησης ως προς τη μαθηματική ικανότητα του παιδιού [FA (2, 106) = 1,134, ns]. Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης προέκυψε ότι δεν υπάρχει στατιστικώς σημαντική επίδραση της τάξης φοίτησης ως προς τη μαθηματική ικανότητα του παιδιού [FA (2, 106) = 1,134, ns]. Ως προς το φύλο, το αποτέλεσμα έδειξε ότι δεν υπάρχει στατιστικώς σημαντική επίδραση στη μαθηματική ικανότητα του παιδιού [FB (1, 106) = 0,193, ns]. Ως προς το φύλο, το αποτέλεσμα έδειξε ότι δεν υπάρχει στατιστικώς σημαντική επίδραση στη μαθηματική ικανότητα του παιδιού [FB (1, 106) = 0,193, ns]. Τέλος, δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση αυτών των δύο μεταβλητών στη μαθηματική ικανότητα [FAxB (2, 106) = 0,581, ns]. Τέλος, δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση αυτών των δύο μεταβλητών στη μαθηματική ικανότητα [FAxB (2, 106) = 0,581, ns].

Συζήτηση – Συμπεράσματα Συνοψίζοντας τα ερευνητικά αποτελέσματα σημειώνεται ότι… Δεν υπάρχει στατιστικώς σημαντική επίδραση του φύλου στη μαθηματική ικανότητα των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας Δεν υπάρχει αλληλεπίδραση του φύλου και της τάξης φοίτησης ως προς τη μαθηματική ικανότητα των παιδιών Δεν παρατηρήθηκε στατιστικώς σημαντική επίδραση του φύλου σε κάθε μία διάσταση της μαθηματικής ικανότητας: την αρίθμηση, τη μέτρηση, την επίλυση προβλημάτων - αριθμητικές πράξεις και την αντίληψη

Τα ευρήματα της μελέτης επιβεβαιώνονται και από άλλες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στο εξωτερικό και οι οποίες παρουσιάζουν ότι δεν υπάρχει επίδραση του φύλου στις μαθηματικές ικανότητες των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας (Geary, Leahey & Guo, Lummis & Stevenson, Mazzocco & Myers, Mullis, Martin, Fierros, Goldberg & Stemler, 2000) Ομοίως, ορισμένες ακόμα έρευνες υποστηρίζουν ότι όποιες μικρές διαφοροποιήσεις παρατηρούνται ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια δεν είναι στατιστικώς σημαντικές και ότι ο παράγοντας του φύλου δεν επιδρά στην απόδοσή τους στα μαθηματικά (Alexander & Entwisle, Alyman & Peters, Lachance & Mazzocco, Tate, Willingham & Cole, 1997)

Τα αποτελέσματα, όμως, της έρευνας έρχονται σε αντίθεση με την άποψη που επικρατεί εδώ και χρόνια και υπερασπίζεται την υπεροχή των αγοριών στα μαθηματικά Τα αποτελέσματα, όμως, της έρευνας έρχονται σε αντίθεση με την άποψη που επικρατεί εδώ και χρόνια και υπερασπίζεται την υπεροχή των αγοριών στα μαθηματικά Το ερώτημα που τίθεται είναι αφού το φύλο δεν επιδρά στη μαθηματική ικανότητα των δύο φύλων, ποιος άλλος παράγοντας επιδρά και φαίνεται, στην συνέχεια της εκπαιδευτικής πορείας των παιδιών, να επηρεάζει τις αποδόσεις των παιδιών στα μαθηματικά; Κοινωνικός Παράγοντας   Στερεότυπα   Προσδοκίες   Γονέων   Εκπαιδευτικών

Η αιτιολόγηση των αντίθετων αποτελεσμάτων της έρευνας σε σύγκριση με αυτά προγενέστερων μελετών Η πλειονότητα των πιο πρόσφατων ερευνών που υποστηρίζουν ότι οι διαφορές των φύλων εμμένουν στον τομέα των μαθηματικών, προέρχονται από ένα δείγμα παιδιών που φοιτούν σε μεγαλύτερες τάξεις, κυρίως στο Λύκειο ή κάποιο πανεπιστημιακό ίδρυμα Οι έρευνες που αναδεικνύουν κάποια διαφοροποίηση ανάμεσα στα δύο φύλα και τα μαθηματικά έχουν πραγματοποιηθεί κυρίως σε προγενέστερα χρόνια, μπορεί επομένως να οφείλεται στις αλλαγές που επήλθαν στα χαρακτηριστικά του πληθυσμού μέσα από το χρόνο Τέλος, μπορεί να οφείλεται στο είδος των μαθηματικών εννοιών που ερωτήθηκαν τα παιδιά, καθώς οι περισσότερες έρευνες που ανέδειξαν ότι τα αγόρια είναι καλύτερα, εστίασαν στην οπτική και χωρική αντίληψη