Σχέδιο μαθήματος Μάθημα: Ιστορία Τάξη: Γ΄ Γυμνασίου Θεματική Ενότητα: Η συγκρότηση της Κυπριακής Δημοκρατίας κα τα πρώτα χρόνια της Ανεξαρτησίας (1960-1963) Προβλεπόμενος διδακτικός χρόνος: 2 διδακτικοί περίοδοι Εισηγήτριες: Δήμητρα Σιέλη – Κασσάνδρα Χαριλάου

Γενικοί Σκοποί του μαθήματος Καλλιέργεια κριτικής / ιστορικής σκέψης Διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης

Ειδικοί Διδακτικοί Στόχοι / Δείχτες Επιτυχίας Με το πέρας της διδασκαλίας οι μαθητές/τριες πρέπει να είναι σε θέση: α) Να γνωρίσουν και να αξιολογήσουν τις βασικότερες πρόνοιες των συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου. β) Να κατανοήσουν τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετώπιζε η νεοσύστατη Κυπριακή Δημοκρατία και τις προτάσεις του Μακαρίου για τροποποίηση του Συντάγματος. γ) Να ανασυνθέσουν τα γεγονότα των δικοινοτικών συγκρούσεων του 1963 και να προβληματιστούν για τις συνέπειές τους για την Κύπρο.

Μέσα Διδασκαλίας Ηλεκτρονικός Υπολογιστής Video Projector

Μέθοδος Διαλογική - μαιευτική Οργάνωση της τάξης Ενιαία

Διδακτική πορεία/ Διδακτικό σενάριο Αφόρμηση Οι μαθητές καλούνται να θυμηθούν ποιος ήταν ο στόχος του απελευθερωτικού αγώνα 1955 - 1959.

Η αναμενόμενη απάντηση: Η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Ο/Η διδάσκων/ουσα παρουσιάζει το έμβλημα της Κυπριακής δημοκρατίας και ζητά από τους μαθητές να σχολιάσουν.

Αν στα σχόλια των μαθητών δε λέχθηκε ότι η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν αποτέλεσμα των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου το 1959, επισημαίνεται από τον/την καθηγητή/τρια.

Παρουσιάζονται φωτογραφίες από τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου.

Η υπογραφή της συμφωνίας για την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας

Παρουσιάζονται στους μαθητές κάποια αποσπάσματα του συντάγματος και η κατανομή του πληθυσμού της Κύπρου και καλούνται να προβλέψουν πιθανά προβλήματα που θα αντιμετώπιζε η νεοσύστατη κυπριακή δημοκρατία. (Να δοθεί έμφαση στο γεγονός ότι η συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στη διακυβέρνηση του κράτους ήταν δυσανάλογη σε σχέση με το ποσοστό του πληθυσμού. Επιπλέον ότι ο Τούρκος αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας είχε το δικαίωμα της αρνησικυρίας)

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ 1960 Άρθρον 1: Η Κυπριακή Πολιτεία είναι ανεξάρτητος και κυρίαρχος Δημοκρατία, προεδρικού συστήματος, της οποίας ο Πρόεδρος είναι Έλλην και ο Αντιπρόεδρος Τούρκος… Άρθρον 3: Αι επίσημοι γλώσσαι της Δημοκρατίας είναι η ελληνική και η τουρκική.

Άρθρον 46: Ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας προς τον σκοπόν της διασφαλίσεως της εκτελεστικής εξουσίας έχουσιν Υπουργικόν Συμβούλιον αποτελούμενον εξ επτά Ελλήνων υπουργών και εκ τριών Τούρκων υπουργών… Άρθρον 49: Η εκτελεστική εξουσία η ασκουμένη υπό του Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας περιορίζεται εις τα κάτωθι θέματα, ήτοι: το δικαίωμα οριστικής αρνησικυρίας αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου αφορωσών εις τας εξωτερικάς υποθέσεις, την άμυναν, ή την ασφάλειαν…

Άρθρον 62: Εκ του κατά την πρώτην παράγραφον του παρόντος άρθρου προβλεπομένου αριθμού των βουλευτών τα εβδομήκοντα επί τοις εκατόν εκλέγονται υπό της ελληνικής κοινότητας και τα τριάκοντα επί τοις εκατόν υπό της τουρκικής κοινότητας…

Άρθρον 129: Η Δημοκρατία έχει στρατόν δύο χιλιάδων ανδρών, εκ των οποίων εξήκοντα επί τοις εκατόν είναι Έλληνες και τεσσαράκοντα επί τοις εκατόν είναι Τούρκοι. Άρθρον 130: Αι δυνάμεις ασφαλείας της Δημοκρατίας συντίθενται κατά εβδομήκοντα επί τοις εκατόν εξ Ελλήνων και κατά τριάκοντα επί τοις εκατόν εκ Τούρκων.

Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΟ 1960 Εθνικότητα Πληθυσμός Ποσοστό (%) Έλληνες 441.656 77.0 Τούρκοι 104.942 18.3 Αρμένιοι 3.378 0.6 Λατίνοι 4.505 0.8 Μαρωνίτες 2.752 0.5 Άλλοι 16.333 2.8 Σύνολο 573.566 («Δημογραφική Έκθεση», Έκδοση τμήματος στατιστικής και Ερευνών Υπουργείου Οικονομικών, Λευκωσία, 1990, σελ. 37)

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης να επισημανθεί ότι όντως δημιουργήθηκαν προβλήματα και ότι η προσπάθεια του Μακαρίου για ομαλότερη λειτουργία του κράτους είχε ως αποτέλεσμα τις αντιδράσεις από την τουρκοκυπριακή πλευρά. Έπειτα να παρουσιαστούν κάποια από τα 13 σημεία του συντάγματος που πρότεινε ο Μακάριος να αλλάξουν, ώστε να σχολιάσουν οι μαθητές και να εκφράσουν τις απόψεις τους για τους λόγους που πιθανόν να προκάλεσαν αντιδράσεις.

ΤΕΣΣΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΔΕΚΑΤΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕ Ο ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΣΤΙΣ 30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1963 Να καταργηθεί το δικαίωμα βέτο του προέδρου και του αντιπροέδρου της Δημοκρατίας. Ο Έλληνας πρόεδρος της Βουλής των αντιπροσώπων και ο Τούρκος αντιπρόεδρος να εκλέγονται από τη Βουλή συνολικά και όχι όπως σήμερα ο πρόεδρος από τους Έλληνες βουλευτές και αντιπρόεδρος από τους Τούρκους. Να καταργηθεί η συνταγματική πρόβλεψη που επιβάλλει χωριστή πλειοψηφία για την ψήφιση νόμων από τη βουλή των αντιπροσώπων.

Να καταργηθεί η συνταγματική πρόβλεψη που επιβάλλει δικαστήρια αποτελούμενα από Έλληνες δικαστές για να δικάζουν Έλληνες και Τούρκους δικαστές για να δικάζουν Τούρκους και μεικτά δικαστήρια απαρτιζόμενα από Έλληνες και Τούρκους δικαστές, για να δικάζουν υποθέσεις όπου οι διάδικοι είναι Έλληνες και Τούρκοι.

Παρουσιάζονται φωτογραφίες από τις διακοινοτικές συγκρούσεις και πηγές σχετικές με τα γεγονότα.

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας για τις διακοινοτικές συγκρούσεις 1963-1964

Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ «Την 21ην Δεκεμβρίου 1963, αργά τη νύχτα, μια αστυνομική περίπολος σταμάτησε ένα αυτοκίνητο με Τουρκοκυπρίους. Αυτό συνέβη στην κακόφημη συνοικία της Λευκωσίας στα όρια ελληνικού και τουρκικού τομέα. Οι Τούρκοι επιβάτες του αυτοκινήτου, ακολουθώντας τις διαταγές του Bozkurt (αρχηγού της ΤΜΤ), αρνήθηκαν την έρευνα και άρχισαν να βρίζουν την αστυνομία. Πολύ σύντομα συγκεντρώθηκε ένα εχθρικό πλήθος Τουρκοκυπρίων, που άρχισε να απειλεί τους αστυνομικούς. Όταν αυτοί περικυκλώθηκαν από το αγριεμένο πλήθος που προχωρούσε κατεπάνω τους, άνοιξαν πυρ, και στη φασαρία που επακολούθησε τραυματίσθηκε σοβαρά ένας Έλληνας αστυνομικός και σκοτώθηκαν δύο Τουρκοκύπριοι. Το επόμενο πρωί η βία κλιμακώθηκε». (Κληρίδης, τ.α’, σ. 239)

Το καλοκαίρι του 1963 η Τουρκική αεροπορία βομβάρδισε την Τηλλυρία Το καλοκαίρι του 1963 η Τουρκική αεροπορία βομβάρδισε την Τηλλυρία. Η κρίση τερματίστηκε με τη βοήθεια του ΟΗΕ. Έτσι χαράχτηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο η «πράσινη γραμμή».

«ΠΡΑΣΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ» Οι μαθητές να παρατηρήσουν προσεκτικά το χάρτη και να οδηγηθούν στα δικά τους συμπεράσματα…

Ανακεφαλαίωση Αξιολόγηση Άσκηση για το σπίτι: Να φανταστείτε ότι ζείτε κατά την περίοδο 1963 και να περιγράψετε τα συναισθήματα και τις σκέψεις σας, όταν ακούτε ότι άρχισαν οι διακοινοτικές συγκρούσεις.