Μεθοδολογίες και Εργαλεία Ανάλυσης και Σχεδιασμού Π.Σ. Σπύρος Κοκολάκης sak@aegean.gr ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Διάλεξη 2 Ζ’ Εξάμηνο 2011-2012

Δομή της διάλεξης Μεθοδολογία, μέθοδος, τεχνική, εργαλείο, μοντέλο. Αναγκαιότητα μεθοδολογιών και αξιοποίησή τους. Η έννοια του Π.Σ. Κύκλος ζωής Π.Σ.

Σύγχρονοι προβληματισμοί (1/2) Ταχεία ανάπτυξη συστημάτων. “Internet time” development Αργές διαδικασίες ανάπτυξης ενός Π.Σ. σημαίνουν: απώλεια θέσης στην αγορά, απώλεια ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, απαρχαιωμένες προδιαγραφές.

Σύγχρονοι προβληματισμοί (2/2) Αξιοποίηση εργαλείων. Επιταχύνουν την ανάπτυξη, αλλά κρύβουν παγίδες. Επίτευξη στρατηγικών επιχειρησιακών στόχων. Κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας. Βασικός οδηγός στη λήψη αποφάσεων.

Μεθοδολογίες και Εργαλεία Πολλά είδη Πληροφοριακών Συστημάτων Πολλές διαφορετικές φιλοσοφίες για το πώς πρέπει να αναπτυχθεί ένα Π.Σ. γι’ αυτό: Πολλές διαφορετικές μεθοδολογίες

Παραδείγματα από το χώρο των κατασκευών Μεθοδολογία Μεθοδολογία κατασκευής κτηρίων από μπετόν, κτηρίων από ξύλο, από ατσάλι και γυαλί κ.λπ. Μεθοδολογία κατασκευής οικολογικών κτηρίων. Zen και αρχιτεκτονική. Μέθοδος Μέθοδος με την οποία κατασκευάζεται ο φέρων οργανισμός μιας οικοδομής. Τεχνικές Τεχνικές κατεργασίας της πέτρας, του ξύλου κ.λπ. Μοντέλο: Μακέτα κτηρίου ή Σχέδια πολιτικού μηχανικού

Μεθοδολογία και μέθοδος Μεθοδολογία είναι ο λόγος περί της μεθόδου. Ένα οργανωμένο σύνολο από αρχές, διαδικασίες, τεχνικές, εργαλεία, και μέσα τεκμηρίωσης, το οποίο καθοδηγεί τις ενέργειες μας σ’ ένα συγκεκριμένο χώρο γνώσης. (Επιστημολογία + Μέθοδοι) Μέθοδος είναι ένας κανονικός και συστηματικός τρόπος για να εκτελέσεις μία εργασία (βήμα προς βήμα).

Τεχνικές Οι τεχνικές είναι πιο συγκεκριμένες από τις μεθόδους και συνήθως αφορούν την εκτέλεση μίας εργασίας. Μία μέθοδος χρησιμοποιεί πολλές τεχνικές.

“Τα μοντέλα πρέπει να τα χρησιμοποιούμε, αλλά όχι να τα πιστεύουμε” Μοντέλο Ορισμός Μοντέλο ονομάζουμε μία απεικόνιση της πραγματικότητας σε ένα επίπεδο αφαίρεσης. Χρησιμότητα Κατανόηση, Καταγραφή, Επικοινωνία, Αφαιρετική επεξεργασία “Τα μοντέλα πρέπει να τα χρησιμοποιούμε, αλλά όχι να τα πιστεύουμε”

Κατασκευή κτηρίου – Ανάπτυξη Π.Σ. Κατασκευή κτηρίου – Ανάπτυξη Π.Σ. Το κτήριο χρησιμοποιούν άνθρωποι και μηχανές Απαιτεί δημιουργικότητα από το σχεδιαστή (τέχνη + επιστήμη) Μετατροπές που γίνονται αργότερα κοστίζουν Υπάρχει τυποποίηση σε επί μέρους τομείς. Τα σχέδια γίνονται σε διαφορετικά επίπεδα λεπτομέρειας

Κατασκευή κτηρίου / Ανάπτυξη Π.Σ. (συνέχεια) Η κατασκευή απαιτεί ειδικούς διαφόρων ειδικοτήτων Η πρόοδος των εργασιών μπορεί να μετρηθεί Έτοιμα προϊόντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν Τα διαθέσιμα εργαλεία και υλικά κατασκευής ποικίλουν Είναι δυνατή η κατασκευή μακέτας

Συνήθεις αποτυχίες Σύστημα ηλεκτρονικής υποβολής δηλώσεων εισοδήματος Πρόβλημα: Δικαιολογητικά, έλεγχος δηλώσεων, οι φορολογούμενοι αναγκάζονται να πάνε στις εφορίες. Λάθος: Αναπτύσσουμε το λάθος σύστημα. Σύστημα ψηφοφορίας ελληνικής προεδρίας Ε.Ε. Πρόβλημα: Δυνατότητα πολλαπλής ψήφου, δεν διασφαλίζεται η μυστικότητα της ψήφου. Λάθος: Δεν κατανοούμε τις απαιτήσεις.

Συνήθεις αποτυχίες (συνέχεια) Σύστημα e-learning Πρόβλημα: Οι φοιτητές δεν πηγαίνουν στο μάθημα. Λάθος: Δεν κατανοούμε τις επιπτώσεις στον οργανισμό. Εγκατάσταση συστήματος γραμματείας Πανεπιστημίου Χ στο Πανεπιστήμιο Ψ Πρόβλημα: Απαιτεί αλλαγή του τρόπου εργασίας των υπαλλήλων (αλλαγή των δοκιμασμένων διαδικασιών). Λάθος: Ανεπαρκής σχεδιασμός / μεταφορά έτοιμων λύσεων.

Συνήθεις αποτυχίες (συνέχεια) Σύστημα διαχείρισης ολικής ποιότητας (ISO 9000) Πρόβλημα: Οι χρήστες παρακάμπτουν τις διαδικασίες και εισάγουν ανακριβή στοιχεία. Λάθος: Αγνοείται η ‘αντίσταση στην αλλαγή’. Σύστημα TAXIS Πρόβλημα: Στην πρώτη του εφαρμογή υπήρχαν μεγάλες καθυστερήσεις. Tα (ξεπερασμένα) Windows 3.11 είχαν αδυναμίες στη διαχείριση της μνήμης. Οι προδιαγραφές είχαν γίνει όταν τα Win 3.11 ήταν η αιχμή της τεχνολογίας, αλλά το σύστημα ολοκληρώθηκε πολύ αργότερα. Λάθος: Καθυστέρηση και υπέρβαση του προϋπολογισμού.

Συνήθεις αποτυχίες (συνέχεια) Σύστημα απογραφής δημοσίων υπαλλήλων Πρόβλημα: Το σύστημα «κόλλαγε» λόγω μεγάλου φόρτου. Ο χρήστης δεν ήξερε εάν τα στοιχεία είχαν καταγραφεί και προσπαθούσε να τα ξανα-εισάγει. Απουσίαζαν κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων/δημοσίων λειτουργών. Λάθος: Ανεπάρκεια τελικού συστήματος – πολλές διορθώσεις λαθών.

Τι απαιτείται από μία μεθοδολογία Να καταγράφει με ακρίβεια τις απαιτήσεις του συστήματος Να προσφέρει ένα μεθοδικό τρόπο ανάπτυξης, έτσι ώστε να μπορούμε να παρακολουθήσουμε την πρόοδο του έργου Να καταλήγει στην ανάπτυξη ενός Π.Σ. εντός των χρονικών ορίων και του προϋπολογισμού

Τι απαιτείται από μία μεθοδολογία (συνέχεια) Να παράγει ένα σύστημα που έχει καλή τεκμηρίωση και είναι εύκολο να συντηρηθεί Να εξασφαλίζει ότι όποιες αλλαγές γίνονται θα γίνουν με το μικρότερο κόστος (δηλ. νωρίς στη διαδικασία ανάπτυξης) Να προσφέρει ένα σύστημα που θα είναι ελκυστικό στους συμμέτοχους (stakeholders)

Δεδομένα και Πληροφορία Δεδομένα: Παράσταση γεγονότων, εννοιών ή εντολών σε τυποποιημένη μορφή που είναι κατάλληλη για επικοινωνία, ερμηνεία ή επεξεργασία από άνθρωπο ή από μέσα αυτόματης επεξεργασίας (κατά ISO). Ένα σύνολο συμβόλων που χρησιμοποιούνται για να παριστάνουν αντικείμενα, γεγονότα ή δραστηριότητες μέσα στον πραγματικό κόσμο, όπως τον αντιλαμβανόμαστε. Πληροφορία: Πληροφορία = Δεδομένα συν το νόημα που τους αποδίδεται (ερμηνεία). Παράδειγμα: ΚΧΒ2415, 2:1, 141592... Προσοχή: Η νοηματοδότηση απαιτεί (ανθρώπινη;) νοημοσύνη.

...και μας μένει η «γνώση», χωρίς ορισμό Πληροφορία speech act !?!? Διαφορά δεδομένων και πληροφορίας: Δεδομένα είναι ένα σύνολο συμβόλων ή μια καταγραφή ή μία δήλωση συμβάντων (αληθή ή ψευδή, αδιάφορο), ενώ η πληροφορία σχετίζεται με δράση της γλώσσας (speech act) που δηλώνει πρόθεση. Πληροφορία: Π = Ε(Δ, Γ, Τ) Όπου Π η πληροφορία που δημιουργείται μέσω της ερμηνευτικής διαδικασίας Ε πάνω στα δεδομένα Δ, με τη βοήθεια της υπάρχουσας γνώσης Γ, τη χρονική στιγμή Τ ...και μας μένει η «γνώση», χωρίς ορισμό

Παραγωγή της Πληροφορίας Επεξεργασία δεδομένων για να παραχθεί πληροφορία: 1. Συλλογή των δεδομένων. 2. Επαλήθευσή τους. 3. Ταξινόμηση σε κατηγορίες. 4. Τακτοποίηση κάθε κατηγορίας. 5. Ομαδοποίηση αποτελεσμάτων. 6. Αριθμητική ή (και) λογική επεξεργασία. 7. Αποθήκευση των αποτελεσμάτων σε κάποιο μέσο. 8. Έρευνα και ανάκληση των δεδομένων. 9. Ερμηνεία. 10. Διάδοση (μετάδοση, μεταβίβαση) των δεδομένων.

Θεωρία Πληροφορίας Norbert Weiner (1948), Claude Shannon (1962), εξέταση από άποψης: Τεχνικής Ακρίβεια της μεταβιβαζόμενης πληροφορίας Σημασιολογικής Μεταδίδεται το επιθυμητό νόημα; Αποτελεσματικότητας Αξιοποίηση της πληροφορίας

Ο άνθρωπος ως επεξεργαστής πληροφοριών Μοντέλο Newell- Simon: Μία μονάδα επεξεργασίας Μία μονάδα με αισθητήρες Μία μονάδα που εκπέμπει σήματα, και Τρεις μνήμες Μακράς διάρκειας Σύντομης διάρκειας Εξωτερική Ο άνθρωπος λειτουργεί σαν υπολογιστής;

Περιορισμοί Περιορισμοί της μνήμης: 7 +/- 2. Περιορισμοί επεξεργασίας: Πεπερασμένη δυνατότητα επεξεργασίας σημάτων. Οι πληροφορίες «φιλτράρονται». Οι αποφάσεις δεν ακολουθούν αναλυτικούς «αλγόριθμούς»

Μεροληψία Μεροληψία στην επιλογή και χρήση πληροφοριών: Χρησιμοποιούνται μόνο «έτοιμες» πληροφορίες «Αγκυροβόληση» Έμφαση στα πιο πρόσφατα γεγονότα Απουσία διαίσθησης της σημασίας του μεγέθους του δείγματος και της διασποράς Συσσωρεύονται δεδομένα που έχουν μικρή αξία

Επιπτώσεις Επίδραση στη συλλογή των απαιτήσεων: Βασιζόμαστε στις άμεσα διαθέσιμες πληροφορίες, χωρίς διερεύνηση Περιορισμένος «χώρος αναζήτησης» (αγκυροβόληση) Επηρεασμός από πρόσφατα γεγονότα, αγνοώντας απαιτήσεις που αφορούν «σπάνια» γεγονότα Έμφαση σε τυχαία συμβάντα που μας κάνουν εντύπωση Καταγραφή πληροφοριών χωρίς αξία

Στρατηγική άντλησης στοιχείων «Άντληση» των απαιτήσεων με: Υποβολή απαιτήσεων Έρευνα σε ένα υπαρκτό Π.Σ. Εξετάζοντας και αναλύοντας τα χαρακτηριστικά του κυρίως συστήματος, που υποστηρίζει το Π.Σ. Κυρίως σύστημα => ο οργανισμός στον οποίο εντάσσεται Δημιουργώντας ένα πιλοτικό σύστημα Συνδυασμό των παραπάνω

Χαρακτηριστικά της Πληροφορίας Η πληροφορία έχει τις εξής ιδιότητες: Μειώνει την αβεβαιότητα. Μπορεί να είναι αληθής ή ψευδής. Μπορεί να είναι προσθετική. Μπορεί να διορθώνει παλιά λανθασμένη πληροφορία. Μπορεί να επιβεβαιώνει ή/και να συμπληρώνει υπάρχουσα πληροφορία. Έχει σημαντική αξία από πλευράς περιεχομένου και χρόνου.

Αξιολόγηση της πληροφορίας Ταχύτητα Ευκολία κατανόησης Ακρίβεια απόδοσης Καταλληλότητα Προσαρμοστικότητα Αντικειμενικότητα Επικαιρότητα

Τρόποι συλλογής δεδομένων Μελέτη: Εγχειρίδια, αναφορές, εκθέσεις, ιστοσελίδες, κ.λπ. Προσωπική παρατήρηση: Παρατήρηση του χώρου, του τρόπου εργασίας, κ.λπ. Συνέντευξη: Προετοιμασία, μέθοδος Παγίδες Κοινά ανθρώπινα προβλήματα και «πολιτικές» Ερωτηματολόγια: Απαιτούν καλό σχεδιασμό Πιλοτική εφαρμογή / δοκιμή Σαφείς οδηγίες συμπλήρωσης Όχι ασάφειες, αμφισημίες, Κίνητρο

Η πληροφορία ως εταιρικός πόρος Διαφορές σε σχέση με άλλους εταιρικούς πόρους: Είναι ανεξάντλητη Περισσότερη πληροφορία δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και καλύτερη πληροφόρηση Η αξία της αυξάνει με την ακρίβειά της Η αξία της μειώνεται με την πάροδο του χρόνου Η αξία της αυξάνεται με τη χρήση της Η αξία της αυξάνεται όταν συνδυάζεται με άλλες πληροφορίες Η πληροφορία μπορεί να αναπαραχθεί άπειρες φορές

Η έννοια Συστήματος Σύμφωνα με το λεξικό: «ένα σύνολο στοιχείων που αλληλοεπιδρούν και αλληλοεξαρτώνται με βάση καθορισμένους κανόνες» Συνήθης (κοινή) χρήση του όρου: ...για κάθε τι περίπλοκο, ακατανόητο Τεχνική έννοια του όρου: Οντότητες, χαρακτηριστικά γνωρίσματα Αλληλεπίδραση/Αλληλοσυσχέτιση Ολότητα Περιβάλλον Υπάρχουν συστήματα ?; Αντικείμενο μελέτης που εξετάζεται ως σύστημα.

Η έννοια του Πληροφοριακού Συστήματος Το Π.Σ. περιλαμβάνει: Προσωπικό, Μηχανήματα, Λογισμικό Εγκαταστάσεις, Δίκτυα επικοινωνιών Οργανωτική δομή Διαδικασίες, Κανόνες, Αρχές, Κοσμοθεωρία Το Π.Σ. στοχεύει: Στην υποστήριξη της αποτελεσματικής λειτουργίας του Οργανισμού, δηλ. υπηρετεί τον Οργανισμό

Τα Στοιχεία ενός Πληροφοριακού Συστήματος Τα Στοιχεία ενός Πληροφοριακού Συστήματος Δεδομένα Λογισμικό Άνθρωποι Υλικό Διαδικασίες

Ορισμός του Π.Σ. Πληροφοριακό Σύστημα είναι: ένα οργανωμένο σύνολο που αποτελείται από πέντε στοιχεία: ανθρώπους, λογισμικό, υλικό, διαδικασίες και δεδομένα, τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με το περιβάλλον, με σκοπό την παραγωγή και διαχείριση πληροφορίας για την υποστήριξη ανθρώπινων δραστηριοτήτων, στα πλαίσια ενός οργανισμού.

Τι είναι Π.Σ. Ποια από τα παρακάτω είναι πληροφοριακά συστήματα; Microsoft Word Σύστημα διαχείρισης φακέλου ασθενή ενός νοσοκομείου Αυτόματο σύστημα ελέγχου πυρηνικού αντιδραστήρα Σύστημα δηλώσεων μαθημάτων

Σύνοψη Μεθοδολογία και συναφείς έννοιες Συχνά σφάλματα στην ανάπτυξη Π.Σ. Η έννοια του Π.Σ. Ο άνθρωπος ως επεξεργαστής πληροφοριών Ερωτήματα …