ΕΜΠ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΗΜΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Στην Ελλάδα που βρίσκεται ακόμα σε ένα ενδιάμεσο επίπεδο ανάπτυξης, υπάρχει ανάγκη για την κατασκευή μεγάλης κλίμακας ή έκτασης συγκοινωνιακών, υδραυλικών και δομοστατικών έργων. Tα αυστηρά όμως πλαίσια της απελευθέρωσης της αγοράς αγαθών και υπηρεσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, το κυριότερο, η θέση της ελληνικής οικονομίας, επιβάλλουν – παράλληλα – την άμεση στροφή προς οικονομικότερες σύγχρονες τεχνολογίες διαχείρισης και περιβαλλοντικής αποκατάστασης. Κατά συνέπεια ισχύει και για την Ελλάδα η αναγκαιότητα της στροφής των Πολιτικών Μηχανικών προς το οικονομικό σκέλος της διαχείρισης των έργων και προς τις τεχνικές προστασίας και αποκατάστασης του περιβάλλοντος, με προφανές αποτέλεσμα και την αύξηση της απασχόλησης. Άλλωστε η σπατάλη πόρων κατά την κατασκευή και διαχείριση ενός έργου ή ο τραυματισμός του περιβάλλοντος είναι πράξεις ασυμβίβαστες με την αποστολή του Πολιτικού Μηχανικού. Τόσο στο στάδιο του σχεδιασμού όσο και στο στάδιο της εκτέλεσης, ο Πολιτικός Μηχανικός οφείλει να γνωρίσει και να καταλάβει το περιβάλλον, διότι αυτό αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να είναι το έργο λειτουργικό, καλαίσθητο, σωστά ενταγμένο και οικονομικό, τουλάχιστον μακροπρόθεσμα. Οι νομικές ρυθμίσεις, όπως εξελίσσονται σταδιακά, με βάση τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Εθνική Νομοθεσία, επιβάλλουν διαρκώς αυστηρότερους περιβαλλοντικούς όρους στην κατασκευή και λειτουργία των έργων, ώστε να διασφαλίζεται η προοπτική της βιώσιμης ανάπτυξης. Ειδικότερα, λοιπόν, ο Πολιτικός Μηχανικός πρέπει να είναι σε θέση να κάνει μια γενική εκτίμηση των επιπτώσεων του τεχνικού έργου στην ατμόσφαιρα, στην ποιότητα των νερών, στο τοπίο, στα οικοσυστήματα, στο πολιτιστικό περιβάλλον κ.λπ., καθώς και να κατανοεί τις επιμέρους προσεγγίσεις των ειδικών επιστημόνων. Πρέπει επίσης να μπορεί να σχεδιάσει ή κατ’ ελάχιστον να γνωρίζει τα διάφορα είδη περιβαλλοντικών τεχνολογιών που μπορούν να εφαρμοστούν για την άρση των αρνητικών επιπτώσεων του τεχνικού έργου. Πρέπει, τέλος, να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει επιστημονικά τις ποικίλες κοινωνικές αντιδράσεις, οι οποίες συχνά, ωθούμενες από άλλα αίτια αλλά με πρόσχημα την προστασία του περιβάλλοντος, καθυστερούν, υπερτιμολογούν ή και ματαιώνουν χωρίς ουσιαστικό λόγο πολλά έργα. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Η περιβαλλοντική διάσταση του προγράμματος σπουδών της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών καλύπτει ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών δεξιοτήτων. Τα μαθήματα στα αρχικά εξάμηνα προσφέρουν ευκαιρίες για περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και αναγνώριση περιβαλλοντικών προβλημάτων. Με αυτό το υπόβαθρο, οι σπουδαστές προχωρούν στην εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, στους επί μέρους υπολογισμούς που απαιτούν συγκεκριμένα περιβαλλοντικά έργα και στο σχεδιασμό εναλλακτικών λύσεων. Ακολουθεί σύντομη περιγραφή δέκα μαθημάτων με σημαντικό περιβαλλοντικό περιεχόμενο. Οικολογία – 2ο εξάμηνο: Οικοσυστήματα και αλληλεπίδραση με έργα μηχανικού. Ενεργειακή Τεχνολογία – 2ο εξ. : Εναλλακτικές μορφές ενέργειας και επιπτώσεις στο περιβάλλον. Περιβαλλοντική Τεχνολογία – 5ο εξ.: Τεχνολογίες προστασίας ατμόσφαιρας, υδάτων, εδάφους. Υγειονομική Τεχνολογία – 8ο εξ.: Σχεδιασμός έργων επεξεργασίας νερού και λυμάτων. Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Νερού – 9ο εξ.: Προχωρημένες μέθοδοι επεξεργασίας νερού με στόχο την απομάκρυνση ειδικών ρύπων. Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Υδραυλικών Έργων – 9ο εξ.: Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων φραγμάτων, ταμιευτήρων, διευθετήσεων υδατορευμάτων, κ.α. Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Αποβλήτων – 9ο εξ.: Λεπτομερής σχεδιασμός εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Ανάλυση Συστημάτων Υδατικών Πόρων – 9ο εξ.: Η μεθοδολογία της ανάλυσης συστημάτων υδατικών πόρων. Αξιολόγηση και Επιπτώσεις Έργων Συγκοινωνιακής Υποδομής – 9ο εξ.: Συγκριτική αξιολόγηση έργων συγκοινωνιακής υποδομής με συνδυασμένη θεώρηση κόστους και ωφελείας. Περιβαλλοντική Γεωτεχνική – 9ο εξ.: Ρύπανση υπεδάφους: προστασία και αποκατάσταση.

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ  Το σύνολο των προτεινομένων μαθημάτων οδηγεί σε κάποια αναγνωρισμένη περιβαλλοντική ειδικότητα;  Πρόκειται να δημιουργηθεί στο μέλλον περιβαλλοντική κατεύθυνση στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών;  Ποιες δυνατότητες υπάρχουν για εξειδίκευση σε περιβαλλοντικά θέματα μηχανικού;  Μήπως το “ευρύ κοινό” θορυβεί υπερβολικά για το περιβάλλον;  Μήπως ξοδεύουμε για περιβαλλοντική προστασία κεφάλαια που θα μπορούσαν να επενδυθούν πιο αποδοτικά; ΡΟΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Μαρίνα Πανταζίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Τομέας Γεωτεχνικής, Σχολή Πολ.-Μηχ. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ  Όχι, το πτυχίο της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών είναι ενιαίο και προσφέρει σε όλους τους απόφοιτους τα ίδια δικαιώματα.  Όχι, γιατί τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι διεπιστημονικά και ως τέτοια αντιμετωπίζονται.  Η εξειδίκευση είναι προτιμότερη σε μεταπτυχιακό επίπεδο όπου οι ενδιαφερόμενοι σπουδαστές και σπουδάστριες χτίζουν στο υπάρχον τεχνικό υπόβαθρο που έχει θεματική εμβάθυνση.  Πολλοί συνάδελφοι συμφωνούν ότι ανάμεσα στους ρόλους του μηχανικού με τεχνολογική επίγνωση περιβαλλοντικών θεμάτων είναι να αξιολογεί ποσοτικά το μέγεθος των προβλημάτων και να ενημερώνει το κοινό κατάλληλα και με σεβασμό.  Η περιβαλλοντική προστασία ιδωμένη από την πλευρά του μηχανικού αποσκοπεί στο να πετύχει λύσεις που μειώνουν το συνολικό κοινωνικοοικονομικό κόστος ενός έργου. Μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις, η περιβαλλοντική προστασία αποτέλεσε το κίνητρο για την ανάπτυξη καινούριων μεθόδων παραγωγής που υπερτερούν και οικονομικά των παλαιοτέρων.