Συντονιστές Καθηγητές: ΣΧΟΛΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Τίτλος προγράμματος: «ΟΡΥΚΤΟ ΑΛΑΤΙ, ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΤΗΣ ΓΗΣ» ΕΠΑ.Λ. ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ Συντονιστές Καθηγητές: Γαλάνης Κωνσταντίνος Κοκκίνης Γεώργιος Σχολικό Έτος: 2013-2014

Συμμετέχοντες Μαθητές Αγγελονίδη Ευτέρπη Δρούκας Νικόλαος Θεοδωρόπουλος Αντώνιος Καλογερόπουλος Αναστάσιος Κουρέτας Νικόλαος Κυριακοπούλου Ροδούλα Κωστάκου Αναστασία Κόντος Ιωάννης Μανιάτη Γεωργία Μιχελή Μαρία - Ελεονώρα Μπουζαλά Χριστίνα Παππάς Παναγιώτης Σταθούρος Προκόπιος Συντέτου Ιωάννα Χαραλαμποπούλου Μαρία

ΑΛΑΤΙ Αλάτι ονομάζεται το μαγειρικό άλας. Κυρίως αποτελείται από χλωριούχο νάτριο (χημικός τύπος NaCl) και είναι βασικό συστατικό της ανθρώπινης διατροφής. Με αυτό αλατίζονται τα τρόφιμα και παρασκευάζονται τα αλίπαστα.

ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ Ορυκτό αλάτι. Το 70% της παγκόσμιας κατανάλωσης καλύπτεται από το ορυκτό αλάτι. Είναι το αλάτι που άφησαν πίσω τους οι ωκεανοί και μπορεί να βρεθεί σε διαφορετικές προσμείξεις. Θαλασσινό αλάτι. Όλες οι θάλασσες δεν έχουν την ίδια περιεκτικότητα σε αλάτι. Η αναλογία στις βόρειες θάλασσες είναι περίπου 3%, στη Μεσόγειο κυμαίνεται από 3,8-4%, ενώ στη Νεκρά Θάλασσα φτάνει το 8%. Ο μεγαλύτερος όγκος του αλατιού που παράγεται στη Μεσόγειο είναι κυρίως χονδρόκοκκο και είναι σχετικά καθαρό.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Το αλάτι από το παρελθόν ήταν απαραίτητο για τον άνθρωπο. Σε μερικές περιοχές, το χρησιμοποιούσαν σαν νόμισμα. Έτσι, οι πλούσιοι πουλούσαν δούλους σε αντάλλαγμα με αλάτι. Σε μερικές χώρες της οι κάτοικοι έκαναν τις αγορές και τις πωλήσεις με κομμάτια αλατιού. Κάποιοι λαοί είχαν έλθει σε πόλεμο μεταξύ τους για να κατακτήσουν εδάφη με αλατούχες πηγές.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Αρχικά οι άνθρωποι έπαιρναν το αλάτι από τη θάλασσα, στις αλυκές, με την εξάτμιση του νερού. Στη Γαλλία και στη Γερμανία βρέθηκαν ύστερα από ανασκαφές, αρχαίες συσκευές με τις οποίες απομόνωναν το αλάτι. Επίσης ήταν γνωστό το ορυκτό αλάτι (στερεό). Σπουδαία ορυχεία υπήρχαν στη Λιβύη, στην Αραβία, στην Ισπανία και στη Βοημία.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΟΡΥΚΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ Αλάτι Ιμαλαΐων θεωρείται ως υψηλής ποιότητας, είναι αγνό, φυσικό κρυσταλλικό αλάτι και προέρχεται από το βόρειο Πακιστάν. Έχει την ικανότητα να απομακρύνει τις τοξίνες, να ομαλοποιεί τη χώνευση, καταπολεμώντας την κατακράτηση υγρών, . Ακόμα ρυθμίζει την πίεση και το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μειώνοντας τις φλεγμονές. Δρα αναλγητικά σε περιπτώσεις μυϊκών πόνων και καταπονημένων αρθρώσεων. Βοηθά στην εξισορρόπηση των επίπεδων της γλυκόζης. Διαλυμένο σε νερό είναι κατάλληλο για δερματικές παθήσεις, φλεγμονές στοματικής κοιλότητας, πλύσεις ρινικής κοιλότητας και προσφέρει ενυδάτωση και σύσφιξη του δέρματος. Αλάτι Κοσέρ. Είναι γνωστό ως χοντρό αλάτι, δεν περιέχει χημικά πρόσθετα ή βελτιωτικά ροής, και δεν γίνεται προσθήκη ιωδίου. Χρησιμοποιείται κυρίως για πάστωμα κρεατικών.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΟΡΥΚΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ Μαύρο αλάτι Ινδίας: Εξορύσσεται από τις ηφαιστειογενείς περιοχές του Πακιστάν και της Ινδίας. Βοηθά την πέψη, την όραση και το έντερο. Χρησιμοποιείται για τον τυμπανισμό, την καούρα, ως καθαρτικό, για παρασκευή οδοντόκρεμας, ως συμπλήρωμα του κοινού αλατιού στο φαγητό και ως αρωματικό σε αναψυκτικά, αναπληρώνοντας το χαμένο νάτριο λόγω εφύδρωσης. Συνιστάται σε άτομα υψηλής αρτηριακής πίεσης αφού δεν αυξάνει το νάτριο στο αίμα. Αλάτι μπλε Περσίας. Είναι ένα από τα πιο σπάνια αλάτια στον κόσμο, χάρη στο μοναδικό του μπλε χρώμα και προέρχεται από το Βόρειο Ιράν. Έχει την ιδιότητα να αλλάζει η έντασή του καθώς παραμένει στο στόμα. Ενώ η αρχική του γεύση είναι έντονη, γίνεται πιο ήπια και ευχάριστη όταν παραμένει στη γλώσσα. Το Γαλάζιο Αλάτι Περσίας ταιριάζει στα φαγητά, καθώς ενισχύει τις γεύσεις. Μαύρο αλάτι Ινδίας: Εξορύσσεται από τις ηφαιστειογενείς περιοχές του Πακιστάν και της Ινδίας. Βοηθά την πέψη, την όραση και το έντερο. Χρησιμοποιείται για τον τυμπανισμό, την καούρα, ως καθαρτικό, για την παρασκευή οδοντόκρεμας και ως συμπλήρωμα του κοινού αλατιού στο φαγητό. Προστίθεται ως αρωματικό σε αναψυκτικά, αναπληρώνοντας το χαμένο νάτριο λόγω εφύδρωσης. Συνιστάται σε άτομα υψηλής αρτηριακής πίεσης αφού δεν αυξάνει το νάτριο στο αίμα. Αλάτι μπλε Περσίας. Είναι ένα από τα πιο σπάνια αλάτια στον κόσμο, χάρη στο μοναδικό του μπλε χρώμα και προέρχεται από το Βόρειο Ιράν. Έχει την ιδιότητα να αλλάζει η έντασή του καθώς παραμένει στο στόμα. Ενώ η αρχική του γεύση είναι έντονη, γίνεται πιο ήπια και ευχάριστη όταν παραμένει στη γλώσσα. Το Γαλάζιο Αλάτι Περσίας ταιριάζει στα φαγητά, καθώς ενισχύει τις γεύσεις.

ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΑΛΑΤΙΟΥ Το μαγειρικό αλάτι αποτελείται κατά 97% με 99% από χλωριούχο νάτριο (χημικός τύπος NaCl). Στο εμπόριο το αλάτι κυκλοφορεί με προσμείξεις, κυρίως ιωδιούχου καλίου (ΚΙ) (επίσης απαραίτητο στη διατροφή), οπότε έχει γεύση λίγο πικρή και είναι αρκετά υγροσκοπικό. Επίσης περιέχει αντισυσσωματωτικά , συνήθως πυριτικό αργιλιονάτριο.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΡΥΚΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ Το ορυκτό αλάτι εξάγεται και παραλαμβάνεται με εξόρυξη ή με διάλυση. Η πρώτη μέθοδος εφαρμόζεται, όταν τα κοιτάσματα του ορυκτού είναι καθαρά. Όταν περιέχουν ξένες προσμείξεις εφαρμόζεται η μέθοδος της διάλυσης. Δηλαδή τοποθετούνται δύο σωλήνες από την επιφάνεια της γης μέχρι το βάθος, όπου βρίσκεται το κοίτασμα. Από τον ένα εισάγεται καθαρό νερό. Το νερό μαζί με το διαλυμένο αλάτι από το ορυκτό ανέρχεται από το δεύτερο σωλήνα με τη βοήθεια αντλίας και το διάλυμα αυτό υφίσταται αρχικά διήθηση και, στη συνέχεια, εξατμίζεται για να παραληφθεί το καθαρό προϊόν.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ Το αλάτι του θαλασσινού νερού παραλαμβάνεται ως εξής: Το νερό συγκεντρώνεται σε λάκκους, που λέγονται αλυκές. Εκεί, με τη βοήθεια της ηλιακής θερμότητας και των ανέμων εξατμίζεται. Στις βόρειες χώρες, όπου δεν χρησιμοποιείται η ηλιακή θερμότητα, η εργασία γίνεται ως εξής: Το νερό πήζει σε χαμηλή θερμοκρασία, οπότε αποχωρίζεται καθαρός πάγος και μένει διάλυμα εμπλουτισμένο σε αλάτι. Το διάλυμα αυτό κατόπιν υφίσταται εξάτμιση για να παραληφθεί το καθαρό προϊόν.

ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ Το αλάτι είναι απαραίτητο στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου. Όταν προστίθεται στις τροφές, ανοίγει την όρεξη και τις νοστιμεύει. Επίσης, είναι ένα μέσο για να συντηρηθούν τα τρόφιμα. Δηλαδή διάφορα προϊόντα, όπως τα ψάρια, το κρέας παστώνονται με αλάτι για να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση και για πολύ χρονικό διάστημα. Η εργασία αυτή λέγεται αλιπάστωση και τα προϊόντα αλίπαστα. Τα προϊόντα αυτά προφυλάσσονται έτσι από τη σήψη.

ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ Στην κτηνιατρική χρησιμοποιείται σαν καθαρτικό, σε δόση λίγων γραμμαρίων. Σε μεγαλύτερες δόσεις έχει θανατηφόρα αποτελέσματα. Στην ιατρική χρησιμοποιείται διάλυμα αλατιού 0,9% ως φυσιολογικός ορός. Στη γεωργία χρησιμοποιείται για βελτίωση των καλλιεργειών, αλλά, όταν βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα, κάνει το έδαφος ξερό και άγονο. Στη βιομηχανία χρησιμοποιείται για την παρασκευή του ανθρακικού νατρίου, του μεταλλικού νατρίου, του καυστικού νατρίου, του χλωρίου, του υδροχλωρίου, της υδρυάλου, των υποχλωριωδών αλάτων, του θειϊκού νατρίου, την παρασκευή ψυκτικών μιγμάτων, την επισμάλτωση διάφορων κεραμευτικών ειδών και τη σαπωνοποιία.