Gereconstrueerde uitspraak van het Oudgrieks F.A. Bakker – Radboud Universiteit Nijmegen f.bakker@ftr.ru.nl

Voorbeeld (Homerus, Odyssee 1, 1-10) 1 ἄνδρα μοι ἔννεπε, μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν: πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω, πολλὰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν, 5 ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων. 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Uitspraak Drie aspecten: Uitspraak van afzonderlijke klanken Onderscheid van kort en lang Behandeling van de accenten 16 november 2012 Uitspraak Grieks

1. Uitspraak van afzonderlijke klanken De opvallendste verschillen met de schooluitspraak ε ee (kort) ει ee (lang) ευ eeuw η è (lang; als è in misère) ζ zd ο oo (kort) ου oo (lang) ω ò (lang; als oo in oor) θ th φ ph χ kh 16 november 2012 Uitspraak Grieks

2. Onderscheid van kort en lang Klinkers: α, ε, ι, ο, υ Lang Klinkers α, η, ι, ω, υ Tweeklanken αι, αυ, ᾳ, ει, ευ, ῃ, ηυ, οι, ου, υι, ῳ Lettergreep met korte klinker gevolgd door twee of meer medeklinkers 16 november 2012 Uitspraak Grieks

3. Behandeling van de accenten Henniniaanse uitspraak Accenten worden genegeerd; klemtoon volgens de regels van het Latijn. Erasmiaanse uitspraak Accenten worden beklemtoond; geen differentiatie van de verschillende accenten. Gereconstrueerde uitspraak Muzikaal accent ! 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Muzikaal accent α ά ὰ ᾶ accent toon – laag ὀξεῖα (acutus) hoog* βαρεῖα (gravis) midden (?) ᾶ περισπωμένη (circumflexus) eerst hoog, dan laag * Dionysius van Halicarnassus (De compositione verborum 11) stelt het verschil tussen de hoge en de lage toon op ongeveer een kwint. 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Betekenis van de βαρεῖα Op het einde van een woord wordt een ὀξεῖα vaak vervangen door een βαρεῖα. Met welke toonhoogte moet deze worden uitgesproken? Hoge toon Lage toon Tussen hoge en lage toon in 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Muzikale weergave οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη· εἷς κοίρανος ἔστω. οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη· εἷς κοίρανος ἔστω. (Kühner-Blass, p.315: Ilias 2. 204) 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Voorbeelden λόγος ἄνθρωπος Σωκράτης Ἀθηναῖος βασιλεύς Ἡρακλῆς πολῑτικός 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Voorbeeld: proza (Plato, Crito 43a) Σω. τί τηνικάδε ἀφῖξαι, ὦ Κρίτων; ἢ οὐ πρῲ ἔτι ἐστίν; Κρί. πάνυ μὲν οὖν. Σω. πηνίκα μάλιστα; Κρί. ὄρθρος βαθύς. Σω. θαυμάζω ὅπως ἠθέλησέ σοι ὁ τοῦ δεσμωτηρίου φύλαξ ὑπακοῦσαι. Κρί. συνήθης ἤδη μοί ἐστιν, ὦ Σώκρατες, διὰ τὸ πολλάκις δεῦρο φοιτᾶν, καί τι καὶ εὐεργέτηται ὑπ᾽ ἐμοῦ. Σω. ἄρτι δὲ ἥκεις ἢ πάλαι; Κρί. ἐπιεικῶς πάλαι. 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Voorbeeld: iamben (Sophocles, Antigone 1172-1179) Χορ. τί δ᾽ αὖ τόδ᾽ ἄχθος βασιλέων ἥκεις φέρων; Ἄγγ. τεθνᾶσιν. οἱ δὲ ζῶντες αἴτιοι θανεῖν. Χορ. καὶ τίς φονεύει; τίς δ᾽ ὁ κείμενος; λέγε. Ἄγγ. Αἵμων ὄλωλεν: αὐτόχειρ δ᾽ αἱμάσσεται. Χορ. πότερα πατρῴας ἢ πρὸς οἰκείας χερός; Ἄγγ. αὐτὸς πρὸς αὑτοῦ, πατρὶ μηνίσας φόνου. Χορ. ὦ μάντι, τοὔπος ὡς ἄρ᾽ ὀρθὸν ἤνυσας. Ἄγγ. ὡς ὧδ᾽ ἐχόντων τἄλλα βουλεύειν πάρα. 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Voorbeeld: hexameters (Homerus, Odyssee 1, 1-10) 1 ἄνδρα μοι ἔννεπε, μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν: πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω, πολλὰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν, 5 ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων. ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς ἑτάρους ἐρρύσατο, ἱέμενός περ: αὐτῶν γὰρ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο, νήπιοι, οἳ κατὰ βοῦς Ὑπερίονος Ἠελίοιο ἤσθιον: αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ. 10 τῶν ἁμόθεν γε, θεά, θύγατερ Διός, εἰπὲ καὶ ἡμῖν. 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Bibliografie W. S. Allen, Vox Graeca: a guide to the pronunciation of classical Greek, Cambridge 1987, ch. 6 ‘Accent’. J. Vendryes, Traité d’accentuation grecque, Paris 1945, ch. 2 ‘Sources de la connaissance de l’accent grec’ & ch. 3 ‘Nature de l’accent grec’. R. Kühner, Ausführliche Grammatik der griechischen Sprache, Erster Teil: Elementar- und Formenlehre, bearbeitet von Friedrich Blass, Hannover 1890/92, §76 ‘Von der Betonung (προσῳδία) der Silben’. 16 november 2012 Uitspraak Grieks

Websites http://www.princeton.edu/~clip/ Homer, Iliad, Book 1, lines 1-16, reconstructed pronunciation, read by Katharina Volk. http://www.rhapsodes.fll.vt.edu/Greek.htm Theory of restored pronunciation with sample texts, by Stephen G. Daitz and others. http://prosoidia.com/on-reciting-ancient-greek-2/ ‘On Reciting Ancient Greek’, by Alan Shaw, with sample texts read by the same. http://members.iinet.net.au/~ada/AveryAndrews/Homer/ ‘Homeric Recitation’, by Avery D. Andrews, with sample texts read by the same. http://www.wiredforbooks.org/iliad/ Readings from Homer’s Iliad, Book 1, by Stanley Lombardo. http://community.middlebury.edu/~harris/Classics/Greekaccents.html ‘The Musical Pitch Accents in Greek’, article by William Harris. http://spiphanies.blogspot.nl/2009/03/audio-resources-for-ancient-greek.html Overview of on-line audio resources for ancient Greek. 16 november 2012 Uitspraak Grieks