ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΜΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις Αντιμετώπιση από το φορολογικό έλεγχο Αθήνα 14 Απριλίου 2010 Γιώργος Α. Κορομηλάς Γενικός Διευθυντής Φορολογικού Τμήματος Tax Advisors Διδάσκων στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Φορολογία και Ελεγκτική» του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου Α’ Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών koromilas@taxad.gr – g.koromilas@iofom.gr

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Γενικά Οι υπερτιμολογήσεις και οι υποτιμολογήσεις καθορίζουν πλασματικές τιμές συναλλαγών στο εμπόριο, στα πλαίσια συνδεδεμένων επιχειρήσεων (π.χ. ενός ομίλου επιχειρήσεων) Όταν διεξάγονται εμπορικές πράξεις (εμπόριο αγαθών – παροχή υπηρεσιών) μεταξύ επιχειρήσεων που ανήκουν στον ίδιο όμιλο, οι τιμές των αγαθών ή/και των υπηρεσιών έχουν διαφορά από αυτές που θα ίσχυαν αν οι συναλλαγές είχαν διεξαχθεί μεταξύ μη συνδεδεμένων επιχειρήσεων Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Γενικά Η πρακτική των υπερτιμολογήσεων και των υποτιμολογήσεων σε διεθνές επίπεδο αντιμετωπίζεται με βάση την αρχή του πλήρους ανταγωνισμού (Arm’s length principle), η οποία αναφέρεται στην «Πρότυπη Φορολογική Σύμβαση» του Ο.Ο.Σ.Α. και έχει ενσωματωθεί στο κοινοτικό δίκαιο Σύμφωνα με την αρχή αυτή, ασκείται έλεγχος, από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές, για το κατά πόσον οι ενδοομιλικές τιμολογιακές χρεώσεις αποκλίνουν σκόπιμα από αυτές που απαντώνται στην αγορά μεταξύ μη συνδεδεμένων επιχειρήσεων Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Γενικά Η εταιρική δομή των συνδεδεμένων επιχειρήσεων (ημεδαπών ή ημεδαπών και αλλοδαπών) καθιστά εξαιρετικά δύσκολο για τις φορολογικές αρχές τον έλεγχο συμβατότητας με την αρχή του πλήρους ανταγωνισμού Η δυνατότητα διενέργειας ελέγχου περιορίζεται ουσιαστικά όταν δεν υφίσταται οργανωμένη ελεύθερη αγορά για τις συναλλαγές που πρέπει να ελεγχθούν, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερής και πολλές φορές αδύνατη η εύρεση της τιμής στην ελεύθερη αγορά, (π.χ. φήμη – πελατεία, εμπορικά σήματα, ευρεσιτεχνίες, κ.λπ.) Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Γενικά Αν διαπιστωθεί απόκλιση μεταξύ τιμών στην ελεύθερη αγορά και ενδοομιλικών τιμολογήσεων, η φορολογική ελεγκτική αρχή πρέπει να προβεί σε διόρθωση των κερδών που θα φορολογηθούν Πρακτικά αυτό είναι απλό όταν πρόκειται για συναλλαγές μεταξύ ημεδαπών εταιρειών, αλλά περιπλέκεται στην περίπτωση συναλλαγών μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών εταιρειών Σε κοινοτικό επίπεδο το πρόβλημα που ανακύπτει αντιμετωπίζεται μέσω της «Σύμβασης για την εξάλειψη της διπλής φορολογίας σε περίπτωση διορθώσεως των κερδών συνδεδεμένων επιχειρήσεων» (90/436/ΕΟΚ) Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Γενικά Σε όλα τα κράτη υπάρχει κανονιστικό πλαίσιο, μέσω ειδικών φορολογικών διατάξεων που αναφέρονται στις υπερτιμολογήσεις και τις υποτιμολογήσεις, (λιγότερο ή περισσότερο αυστηρές) Στη χώρα μας η αρχή του πλήρους ανταγωνισμού έχει ενσωματωθεί στο φορολογικό δίκαιο Άρθρα 39 και 39Α του Ν. 2238/1994 Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Σκοπός Η πρακτική αυτή αποσκοπεί στην ελαχιστοποίηση της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης των συνδεδεμένων εταιρειών η οποία συνήθως επιτυγχάνεται : Για συναλλαγές μεταξύ αλλοδαπών και ημεδαπών εταιρειών Για συναλλαγές μεταξύ ημεδαπών εταιρειών Με τη μεταφορά της φορολογητέας βάσης από τη χώρα με τον υψηλότερο συντελεστή φορολογίας στη χώρα με το χαμηλότερο Με τη μεταφορά του κόστους από την εταιρεία με τα χαμηλότερα κέρδη στη εταιρεία με τα υψηλότερα Μέσω υπερτιμολογημένων ή υποτιμολογημένων ενδοομιλικών εμπορικών συναλλαγών Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Παράδειγμα Εταιρεία Α’ Έχει φορολογικές ζημιές Θα τις χάσει αν δεν τις συμψηφίσει λόγω της πενταετούς μεταφοράς αυτών Εταιρεία Β’ Έχει μεγάλα φορολογητέα κέρδη Α’ Β’ Υπερτιμολογεί Συμψηφίζει τη φορολογική ζημιά των προηγουμένων χρήσεων Μειώνει τα φορολογητέα κέρδη, συνεπώς τη φορολογική επιβάρυνση Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 1 Όταν μεταξύ ημεδαπών επιχειρήσεων, οι οποίες συνδέονται κατά την έννοια της παραγράφου 3, πραγματοποιούνται πωλήσεις αγαθών ή παρέχονται υπηρεσίες και το τίμημα πώλησης ή η αμοιβή, κατά περίπτωση, ορίζεται σε ποσό αδικαιολόγητα ανώτερο ή κατώτερο από εκείνο που θα είχε συμφωνηθεί αν η συναλλαγή γινόταν με άλλη επιχείρηση κάτω από τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά κατά το χρόνο πραγματοποίησής της, η προκύπτουσα διαφορά, εφόσον είχε ως αποτέλεσμα την αποφυγή άμεσων ή έμμεσων φόρων, θεωρείται κέρδος της επιχείρησης που απέκτησε έσοδα μικρότερα ή επιβαρύνθηκε με δαπάνες μεγαλύτερες, αντίστοιχα. Η διαφορά αυτή προσαυξάνει τα καθαρά κέρδη της επιχείρησης, χωρίς να θίγεται το κύρος των βιβλίων και στοιχείων Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 1 Όταν μεταξύ ημεδαπών επιχειρήσεων, οι οποίες συνδέονται κατά την έννοια της παραγράφου 3, πραγματοποιούνται πωλήσεις αγαθών ή παρέχονται υπηρεσίες με οικονομικούς όρους διαφορετικούς από εκείνους που θα είχαν συμφωνηθεί μεταξύ ανεξάρτητων επιχειρήσεων, τα κέρδη τα οποία, χωρίς τους όρους αυτούς, θα είχαν πραγματοποιηθεί από την επιχείρηση αλλά τελικά δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω των ανωτέρω όρων, θεωρούνται κέρδος της επιχείρησης αυτής, με το οποίο προσαυξάνονται τα καθαρά της κέρδη, χωρίς να θίγεται το κύρος των βιβλίων και στοιχείων Αντικατάσταση της παραγράφου 1 με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παραγράφου 13 του άρθρου 11 του υπό ψήφιση φορολογικού νομοσχεδίου Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 2 Όταν μεταξύ ημεδαπής και αλλοδαπής επιχείρησης οι οποίες συνδέονται κατά την έννοια της παραγράφου 3, πραγματοποιούνται πωλήσεις αγαθών ή παρέχονται υπηρεσίες με οικονομικούς όρους διαφορετικούς από εκείνους που θα είχαν συμφωνηθεί μεταξύ ανεξάρτητων επιχειρήσεων, τα κέρδη τα οποία, χωρίς τους όρους αυτούς, θα είχαν πραγματοποιηθεί από την ημεδαπή επιχείρηση αλλά τελικά δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω των ανωτέρω όρων, θεωρούνται κέρδος της επιχείρησης αυτής, με το οποίο προσαυξάνονται τα καθαρά της κέρδη, χωρίς να θίγεται το κύρος των βιβλίων και στοιχείων Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 3 Οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 εφαρμόζονται για τις επιχειρήσεις που συνδέονται με σχέση άμεσης ή έμμεσης ουσιώδους διοικητικής ή οικονομικής εξάρτησης ή ελέγχου, λόγω συμμετοχής της μιας στο κεφάλαιο ή τη διοίκηση της άλλης ή λόγω συμμετοχής των ιδίων προσώπων στο κεφάλαιο ή στη διοίκηση και των δύο επιχειρήσεων Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 4 Η διαφορά κερδών που προκύπτει από τις διατάξεις των παραγράφων 1 και 2, προσαυξάνει τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης που προκύπτουν από τα βιβλία της, προκειμένου τα έσοδα αυτά να ληφθούν υπόψη για τον προσδιορισμό των φόρων, τελών και εισφορών Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 5 Για τον έλεγχο της εφαρμογής της παραγράφου 2, οι ελεγχόμενες επιχειρήσεις υποχρεούνται να τηρούν τα στοιχεία τεκμηρίωσης τιμών ενδοομιλικών συναλλαγών που καθορίζονται με τις διατάξεις του άρθρου 39Α του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 6 Όταν από τον έλεγχο διαπιστώνεται ότι συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων της παραγράφου 2, η υπόθεση παραπέμπεται από την αρμόδια ελεγκτική αρχή σε ειδική επιτροπή της περίπτωσης γ’ της παραγράφου 4 του άρθρου 66 η οποία αποφαίνεται αιτιολογημένα, λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνώς αποδεκτές κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΟΣΑ για τις τιμές μεταβίβασης για πολυεθνικές επιχειρήσεις και φορολογικές αρχές, για τη συνδρομή των προϋποθέσεων της παραγράφου 2 του παρόντος και για το ύψος της προσαύξησης των κερδών ανά περίπτωση Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 7 Σε βάρος των επιχειρήσεων για τις οποίες συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου αυτού, επιβάλλεται πρόστιμο που υπολογίζεται σε ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) επί των επιπλέον καθαρών κερδών που προκύπτουν από τις διατάξεις του άρθρου αυτού. Το πρόστιμο αυτό επιβάλλεται ανεξάρτητα από την τυχόν επιβολή πρόσθετων φόρων, προσαυξήσεων και λοιπών κυρώσεων που προβλέπονται από τις διατάξεις που ισχύουν και καταβάλλεται εφάπαξ εντός του επόμενου μήνα από αυτόν εντός του οποίου γίνεται η βεβαίωση. Οι διατάξεις των άρθρων 69, 70, 71 και 74, καθώς και του άρθρου 9 του Ν.2523/1997 (ΦΕΚ 179 Α) έχουν εφαρμογή και για το πρόστιμο αυτό Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 7 Σε βάρος των επιχειρήσεων για τις οποίες συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου αυτού, επιβάλλεται πρόστιμο που υπολογίζεται σε ποσοστό είκοσι τοις εκατό (20%) επί των επιπλέον καθαρών κερδών που προκύπτουν από τις διατάξεις του άρθρου αυτού. Το πρόστιμο αυτό επιβάλλεται ανεξάρτητα από την τυχόν επιβολή πρόσθετων φόρων, προσαυξήσεων και λοιπών κυρώσεων που προβλέπονται από τις διατάξεις που ισχύουν και καταβάλλεται εφάπαξ εντός του επόμενου μήνα από αυτόν εντός του οποίου γίνεται η βεβαίωση. Οι διατάξεις των άρθρων 69, 70, 71 και 74, καθώς και του άρθρου 9 του Ν.2523/1997 (ΦΕΚ 179 Α) έχουν εφαρμογή και για το πρόστιμο αυτό με εξαίρεση το πρώτο εδάφιο της παραγράφου 6 του άρθρου 9 του Ν. 2523/1997 Τροποποίηση και προσθήκη με τις διατάξεις των περιπτώσεων β’ και γ’ της παραγράφου 13 του άρθρου 11 του υπό ψήφιση φορολογικού νομοσχεδίου Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Έλεγχος Ν. 2238/1994 - Άρθρο 39, Παράγραφος 8 Οι διατάξεις του άρθρου 39 έχουν εφαρμογή και για τα δικαιώματα ή τις αποζημιώσεις που καταβάλλονται μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών επιχειρήσεων, εφόσον συνδέονται μεταξύ τους κατά την έννοια της παραγράφου 3, για τη χρησιμοποίηση τεχνικής βοήθειας, ευρεσιτεχνιών, σημάτων, σχεδίων, μυστικών βιομηχανικών μεθόδων και τύπων, πνευματικής ιδιοκτησίας και άλλων συναφών δικαιωμάτων, καθώς επίσης και για τα έξοδα διοικητικής υποστήριξης, οργάνωσης και αναδιοργάνωσης και τα μισθώματα κινητών ή ακινήτων Προσθήκη σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης δ’ της παραγράφου 13 του άρθρου 11 του υπό ψήφιση φορολογικού νομοσχεδίου Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Κυρώσεις Το πρόστιμο θα υπολογίζεται πλέον με συντελεστή 20% σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης β’ της παραγράφου 13 του άρθρου 11 του υπό ψήφιση φορολογικού νομοσχεδίου Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Κυρώσεις Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Κυρώσεις Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Κυρώσεις Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Κυρώσεις Συνδεδεμένες επιχειρήσεις Α’ Β’ Υπερτιμολογεί ή υποτιμολογεί «Προνομιακές» κυρώσεις άρθρου 39 Μη συνδεδεμένες επιχειρήσεις Α’ Β’ Υπερτιμολογεί ή υποτιμολογεί Αυστηρές κυρώσεις Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.

Υπερτιμολογήσεις – Υποτιμολογήσεις. Πρόταση Όταν μεταξύ ημεδαπών επιχειρήσεων, οι οποίες συνδέονται κατά την έννοια της παραγράφου 3, πραγματοποιούνται πωλήσεις αγαθών ή παρέχονται υπηρεσίες με οικονομικούς όρους διαφορετικούς από εκείνους που θα είχαν συμφωνηθεί μεταξύ ανεξάρτητων επιχειρήσεων εφ’ όσον είχε ως αποτέλεσμα την αποφυγή άμεσων ή έμμεσων φόρων Να επιβάλλονται οι αυστηρές κυρώσεις που προβλέπονται για τις αντίστοιχες πράξεις όταν αυτές διενεργούνται μεταξύ μη συνδεδεμένων επιχειρήσεων Γιώργος Α. Κορομηλάς , M.Sc. – Ph.D.