Ιστορική Πορεία και Συνθήκες της ΕΕ

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Η τραγωδία του 2ΠΠ δημιούργησε την ιστορική αναγκαιότητα για συνεργασία προς αμοιβαίο όφελος. 1 πνεύμα συνεργασίας αποτέλεσε το 1951 η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (Ε.Κ.Α.Χ), μεταξύ Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Ολλανδίας, Βελγίου, Λουξεμβούργου. Με απώτερο όραμα τη δημιουργία της Ενωμένης Ευρώπης, υπογράφηκαν την 25η Μαρτίου 1957 η Συνθήκη της Ρώμης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (Ε.Ο.Κ).

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Το 1957, η Συνθήκη ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ) από τις 6 χώρες που είχαν ιδρύσει την Ε.Κ.Α.Χ. Οι τρεις Κοινότητες (Ε.Κ.Α.Χ, Ε.Ο.Κ., ΕΥΡΑΤΟΜ) εννοούνται όταν γίνεται αναφορά στις «Ευρωπαϊκές Κοινότητες». Η υλοποίηση του στόχου συνεργασίας όλων των χωρών της Ευρώπης αλλά και η επέκταση της συνεργασίας των χωρών-μελών της Ε.Ο.Κ. αποδείχτηκαν στην πράξη επίπονες και χρονοβόρες διαδικασίες.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ 1 διεύρυνση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Ε.Κ.) πραγματοποιήθηκε την 1.1.1973 με την προσχώρηση της Δανίας, της Ιρλανδίας και του Ην. Βασιλείου, 2 διερεύνηση αφορούσε την Ελλάδα και πραγματοποιήθηκε την 1.1.1981, 3 διεύρυνση αφορούσε την Ισπανία και Πορτογαλία και πραγματοποιήθηκε την 1.1. 1986, 4 διεύρυνση αφορούσε την προσχώρηση της Αυστρίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας και πραγματοποιήθηκε την 1.1.1995 (Ευρώπη των 15),

Το πλαίσιο της ΚΑΠ 5 διεύρυνση υπεγράφη στην Αθήνα επί Ελληνικής Προεδρίας το 2003 και τέθηκε σε ισχύ την 1.5.2004. Προστέθηκαν η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Λιθουανία, η Λετονία, η Εσθονία, η Κύπρος και η Μάλτα, 6 διεύρυνση αφορούσε την προσχώρηση της Ρουμανίας και Βουλγαρίας και πραγματοποιήθηκε την 1.1.2007, επιφυλάξεις για την προσχώρηση της Τουρκίας…

Το πλαίσιο της ΚΑΠ … γιατί οι ενδιαφερόμενες προς προσχώρηση χώρες θα πρέπει να πληρούν τις οικονομικές και πολιτικές εκείνες συνθήκες σύμφωνα με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης (Ιούνιος 1993), …. δηλ. απαιτείται μια σταθερή δημοκρατική κυβέρνηση η οποία σέβεται τους νόμους τις ελευθερίες και τους εκάστοτε θεσμούς… … σύμφωνα με τη συνθήκη του Μάαστριχτ Φεβ. 1992, κάθε μέλος της Ευρωπαϊκής Βουλής θα πρέπει να είναι σύμφωνο με οποιανδήποτε μεγέθυνση.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Το ενδιαφέρον της Ελλάδας να συνδεθεί κατά κάποιο τρόπο με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα εκδηλώθηκε στα μέσα του 1959… Το 1960 άρχισαν οι διαπραγματεύσεις που αποσκοπούσαν στην σταδιακή υπαγωγή της Ελλάδας στο καθεστώς της τελωνειακής ένωσης… …το 1960 καθιερώθηκε το καθεστώς «σύνδεσης» (association) προς ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας, ώστε ύστερα από 20 χρόνια να υπάρξει η αναγκαία προσέγγιση για να γίνει η Ελλάδα πλήρες μέλος της ΕΟΚ.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Η συμφωνία που καθιέρωσε το καθεστώς της σύνδεσης υπογράφηκε στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1961 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 1962… Μέχρι την υποβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα, το 1967, είχε προχωρήσει η μείωση δασμών ορισμένων σημαντικών γεωργικών προϊόντων και είχαν χορηγηθεί χρηματοδοτήσεις για αναπτυξιακά έργα από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα επενδύσεων (European Investment Bank). Από την 21.1.1967 πάγωσε και η συμφωνία εναρμόνισης της αγροτικής πολιτικής και η χρηματοδοτική βοήθεια…

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Μετά τη δικτατορία, η Ελλάδα εκδήλωσε το ενδιαφέρον της να ενταχθεί ως πλήρες μέλος στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Ύστερα από μακροχρόνιες και επίπονες διαπραγματεύσεις, διαμορφώθηκε η σχετική συμφωνία, που υπογράφηκε στην Αθήνα την 29η Μαΐου το 1979… Η ισχύς της Συμφωνίας Προσχώρησης (Ένταξης) (Accession) της χώρας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες άρχισε την 1η Ιανουαρίου 1981.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Βήματα που συντέλεσαν στη συνεργασία μεταξύ των χωρών μελών της κοινότητας… 1- τελωνειακή ένωση (1968) που σήμανε την ελεύθερη κυκλοφορία όλων των εμπορευμάτων στο εσωτερικό της Κοινότητας… κατάργηση τελωνειακών δασμών για γεωργία … και καθιέρωση «Κοινής Οργάνωσης της Αγοράς» (Κ.Ο.Α) για το σύνολο των γεωργικών προϊόντων…

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Στα πλαίσια της τελωνειακής ένωσης και της κοινής αγοράς, έγινε φανερό ότι για να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα του αγροτικού τομέα, για να ολοκληρωθεί ο σκοπός της οικονομικής ολοκλήρωσης και να πραγματοποιηθεί η οικονομική ενοποίηση ήταν απαραίτητη η υιοθέτηση μιας κοινής αγροτικής πολιτικής στους κόλπους της κοινότητας. Η Πολιτική αυτή έπρεπε να έχει τις εξής γενικές κατευθύνσεις:

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Η Πολιτική αυτή έπρεπε να έχει τις εξής γενικές κατευθύνσεις: Α- να λάβει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αγροτικής οικονομίας (π.χ. τροφή, εξάρτηση από καιρικές συνθήκες, ευπάθεια αγροτικών προϊόντων, ο δεσμός με την παράδοση, τον ανθρώπινο παράγοντα και το φυσικό περιβάλλον, η χαμηλή παραγωγικότητα κτλ.), Β- να καθιερώσει ένα ιδιαίτερο προστατευτικό καθεστώς που θα εξασφάλιζε την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής αγροτικής οικονομίας και τη βελτίωση της δυσμενούς θέσης των αγροτών,

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Γ- να εξασφαλίσει τους αναγκαίους χρηματικούς πόρους για την εφαρμογή της σχετικής κοινής πολιτικής και Δ- να δημιουργήσει φορείς και όργανα για την παρακολούθηση της εφαρμογής της… … άρα το ενδιαφέρον που κάθε χώρα είχε επιδείξει για τον αυτοεφοδιασμό της και τη μείωση της εξάρτησής της από το εξωτερικό για βασικά είδη διατροφής, έπρεπε να εκφραστεί ως κοινό ενδιαφέρον του «συνεταιρισμού» των χωρών που αποτέλεσαν την ΕΟΚ.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Με την άρση των εμποδίων στη διακίνηση προϊόντων στο εσωτερικό της ΕΟΚ, ο γεωργικός τομέας κάθε χώρας μέλους είχε να αντιμετωπίσει από το ένα μέρος μια διευρυμένη αγορά για τη διάθεση των προϊόντων του αλλά και από το άλλο έναν ισχυρότερο ανταγωνισμό για τα ομοειδή προϊόντα των άλλων χωρών-μελών. Από τον ανταγωνισμό αυτό ωφελημένοι θα μπορούσαν να αποδειχθούν οι καταναλωτές, με την εξασφάλιση μεγάλης ποικιλίας προϊόντων σε καλή ποιότητα και τιμή,

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Η επικράτηση των κανόνων του ελεύθερου εμπορίου, χωρίς οποιαδήποτε διασφάλιση για το εισόδημα του παραγωγού, ήταν δυνατό μακροχρόνια να θέση σε κίνδυνο την επιδίωξη της ανεξαρτησίας από εισαγωγές, γιατί η μεν παραγωγή παρουσιάζει σοβαρές διακυμάνσεις εξαιτίας καιρικών και άλλων συνθηκών ή δε ζήτηση, στο σύνολο της παρουσιάζεται σχεδόν σταθερή. Οι διακυμάνσεις στις παραγόμενες ποσότητες θα προκαλούσαν αντίστροφες διακυμάνσεις στις τιμές, σοβαρή αστάθεια στα γεωργικά εισοδήματα και ευκαιριακή προσφυγή στο διεθνές εμπόριο, κατευθύνσεις που από τα ιδρυτικά μέλη δεν κρίθηκαν επιθυμητές.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Οι δυσκολίες στην εφαρμογή μιας κοινής αγροτικής πολιτικής διαπιστώνεται από τη δομή και τη σημασία του γεωργικού τομέα των χωρών μελών, που συνακόλουθα, προδιαγράφουν και τα συμφέροντα που κάθε χώρα-μέλος επιδιώκει να υποστηρίζει το κοινό καθεστώς… Δηλ. η εφαρμοζόμενη κοινή αγροτική πολιτική είναι η συνισταμένη πολλών συμβιβασμών και όχι κατ’ ανάγκη η πολιτική που θα ακολουθούσε οποιαδήποτε από τις χώρες-μέλη, ή η άριστη πολιτική.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ … άρα η στρατηγική σημασία του αγροτικού τομέα, η διαρκής ευπάθειά του από τις καιρικές συνθήκες, η υψηλή διασύνδεσή του με τους άλλους κλάδους της παραγωγής και η συμβολή του στην προστασία του περιβάλλοντος επέβαλαν την ανάγκη δημιουργίας έντονης παρεμβατικής πολιτικής για την αγροτική οικονομία της κοινότητας. … άρα οι στόχοι της ΚΑΠ όπως τέθηκαν από τους συντάκτες της Συνθήκης της Ρώμης για την Κοινή Αγροτική Πολιτική περιλαμβάνονται στο άρθρο 33 (πρώην 39) είναι:

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Στόχοι της κοινής γεωργικής πολιτικής είναι: Α- να αυξάνει την παραγωγικότητα της γεωργίας με την ανάπτυξη της τεχνικής προόδου, με την εξασφάλιση της ορθολογικής ανάπτυξης της γεωργικής παραγωγής, καθώς και της άριστης χρησιμοποίησης των συντελεστών παραγωγής, ιδίως του εργατικού δυναμικού, Β- να εξασφαλίζει με αυτόν τον τρόπο ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο στο γεωργικό πληθυσμό, ιδίως με την αύξηση του ατομικού εισοδήματος των εργαζομένων στη γεωργία,

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Γ- να σταθεροποιεί τις αγορές Δ- να εξασφαλίζει τον εφοδιασμό Ε- να διασφαλίζει λογικές τιμές κατά την προσφορά αγαθών στους καταναλωτές. … στο συγκεκριμένο άρθρο (άρθρο 33) επεξηγείται ότι για να πραγματοποιηθούν οι στόχοι της ΚΑΠ πρέπει να ληφθούν υπόψη: 1- οι ιδιάζουσες συνθήκες των αγροτικών δραστηριοτήτων που οφείλονται στην κοινωνική διάρθρωση της αγροτικής οικονομίας και στις φυσικές και διαρθρωτικές διαφορές των αγροτικών περιοχών της κοινότητας,

Το πλαίσιο της ΚΑΠ 2- η ανάγκη να προωθηθούν οι κατάλληλες βαθμιαίες προσαρμογές και, 3- το γεγονός ότι η αγροτική οικονομία αποτελεί τομέα έντονης αλληλεξάρτησης με τους άλλους τομείς της οικονομίας των χωρών-μελών. Είναι φανερό ότι οι παραπάνω στόχοι της ΚΑΠ καλύπτουν: α- το συμφέρον της κοινοτικής αγροτικής οικονομίας (π.χ. βελτίωση της αγροτικής παραγωγικότητας με την εφαρμογή προηγμένης τεχνολογίας), β- το συμφέρον των αγροτών (π.χ. εξασφάλιση «δίκαιου» βιοτικού επιπέδου στον αγροτικό πληθυσμό), γ- το συμφέρον των καταναλωτών (π.χ. τακτικός εφοδιασμός με αγροτικά προϊόντα, εξασφάλιση λογικών τιμών στους καταναλωτές).

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Στη διάσκεψη της Στρέζα (STRESA) της Ιταλίας (Ιούλιος 1958) καθορίστηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές που θα ακολουθούσε η ΚΑΠ για να πετύχει τους στόχους που είχαν τεθεί από τη Συνθήκη. Οι κατευθυντήριες γραμμές της ΚΑΠ στα πλαίσια των στόχων του άρθρου 33 καθορίστηκαν από 3 βασικές αρχές. 1- τη δημιουργία ενιαίας αγοράς , αυτό σημαίνει ελεύθερη κυκλοφορία των αγροτικών προϊόντων μέσα στην επικράτεια των κρατών-μελών και μεταξύ των κρατών μελών. …

Το πλαίσιο της ΚΑΠ … δηλ. μέσα στα σύνορα των χωρών-μελών της Κοινότητας καταργούνται οι δασμοί, οι εθνικές επιδοτήσεις και όλα τα εμπόδια για τη διακίνηση των προϊόντων και καθιερώνονται κοινές διοικητικές, υγειονομικές, τεχνικές κτλ. διατάξεις ... 2- Κοινοτική προτίμηση, δηλ. τη δημιουργία καθεστώτος που να εξασφαλίζει το προβάδισμα των κοινοτικών προϊόντων στην κοινοτική αγορά έναντι των προϊόντων των τρίτων χωρών, όταν τα τελευταία προσφέρονται σε πολύ χαμηλές τιμές στη διεθνή αγορά.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ Πχ. οι Έλληνες αγρότες που τα προϊόντα τους πριν την ένταξη συναντούσαν τα υψηλά δασμολογικά τείχη της κοινότητας και τις σχετικές ποσοτικές απαγορεύσεις, μετά την ένταξη στην Κοινότητα το 1981 απολαμβάνουν το σοβαρό πλεονέκτημα των ~ 490 εκατ. καταναλωτών που έχουν υψηλή αγοραστική δύναμη… …τη χρηματοδοτική/οικονομική αλληλεγγύη, δηλ. την κοινή οικονομική διαχείριση των δαπανών που συνεπάγεται η εφαρμογή μιας κοινής αγροτικής πολιτικής με βάση τους κοινούς πόρους,

Το πλαίσιο της ΚΑΠ π.χ. οι χώρες που μετέχουν στην Κοινότητα απολαμβάνουν από κοινού να καλύψουν όλες τις δαπάνες που απαιτεί η εφαρμογή της ΚΑΠ για το σύνολο της αγροτικής παραγωγής της Κοινότητας…. … για το λόγο αυτό δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (Ε.Τ.Π.Ε) ή το γνωστό ως FEOGA (FONDS EUROPEEN D’ORIENTATION DE GARANTIE AGRICOLE) που απορροφά σημαντικό μέρος του κοινοτικού προϋπολογισμού. Το ΕΓΤΠΕ συστάθηκε το 1962 και χωρίστηκε σε 2 τμήματα το 1964:

Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα α- το τμήμα Προσανατολισμού, ένα από τα διαρθρωτικά ταμεία, που συμβάλλουν στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της γεωργίας και στην ανάπτυξη των περιοχών της υπαίθρου (π.χ. επενδύσεις σε νέο εξοπλισμό και σε νέες τεχνολογίες), και έχει ως στόχο την προαγωγή της περιφερειακής ανάπτυξης και τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης, β- το τμήμα Εγγυήσεων, το οποίο χρηματοδοτεί τις δαπάνες που αφορούν την κοινή οργάνωση των αγορών (π.χ. αγορά και αποθήκευση των πλεονασμάτων και ενθάρρυνση των αγροτικών εξαγωγών, χρηματοδότηση ΚΑΠ) είναι κατά πολύ σημαντικό και κατατάσσεται στην κατηγορία των υποχρεωτικών δαπανών του κοινοτικού προϋπολογισμού και απορροφά μεγάλο μέρος του γενικού προϋπολογισμού της ΕΕ.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το 2005 ιδρύονται δύο νέα ταμεία για τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ: Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) και το … Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Και τα 2 λειτουργούν βάσει παρομοίου συστήματος με το FEOGA έχουν ωστόσο κάποιες ιδιομορφίες

Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) χρηματοδοτεί με επιμερισμένη διαχείριση μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής: τις επιστροφές κατά την εξαγωγή γεωργικών προϊόντων προς τρίτες χώρες, τις παρεμβάσεις για τη ρύθμιση των αγορών γεωργικών προϊόντων, τις άμεσες ενισχύσεις που χορηγούνται στους γεωργούς στο πλαίσιο της ΚΑΠ, ορισμένες δράσεις ενημέρωσης και προώθησης για τα γεωργικά προϊόντα στην εσωτερική αγορά της Κοινότητας και στις 3 χώρες, οι οποίες υλοποιούνται από τα κράτη μέλη.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το ΕΓΤΕ χρηματοδοτεί κεντρικά τις ακόλουθες δαπάνες: Τη χρηματοδοτική συμμετοχή της Κοινότητας σε μεμονωμένες κτηνιατρικές δράσεις, των τροφίμων των ζωοτροφών, ζωονόσων και φυτοϋγειονομικά μέτρα, Την προώθηση γεωργικών προϊόντων απευθείας από την Επιτροπή ή μέσω διεθνών οργανισμών, Τα μέτρα που θεσπίζονται σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, με σκοπό να εξασφαλίσουν τη διατήρηση, τον χαρακτηρισμό, τη συλλογή και τη χρησιμοποίηση των γενετικών πόρων στη γεωργία.

Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το πλαίσιο της ΚΑΠ – Χρηματοδοτικά όργανα Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) χρηματοδοτεί μόνο με επιμερισμένη διαχείριση, τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Το Ταμείο αυτό αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση: Της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας και της δασοκομίας, Του φυσικού περιβάλλοντος και της υπαίθρου, Της ποιότητας ζωής και της διαχείρισης των οικονομικών δραστηριοτήτων στις αγροτικές περιοχές. Το Ταμείο αυτό παρεμβαίνει συμπληρώνοντας τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές δράσεις.