Δρ. Μιχάλης Πατενταλάκης Πνευμονολόγος Δ/της Μονάδας Eπαγγελματικών Nόσων Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος Σισμανόγλειο Νοσοκομείο

Εκπαιδευτικό Σεμινάριο για την Οργάνωση Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος Αθήνα , ( Ν.Ν.Θ.Α ) Μάρτιος 2011

Βοηθώντας τον καπνιστή να κόψει το κάπνισμα

Το κάπνισμα είναι μια πολύπλοκη συμπεριφορά που επηρεάζεται από: φυσιολογικούς, ψυχολογικούς, γνωστικούς και κοινωνικούς παράγοντες

Το κάπνισμα κατέχει ένα σημαντικό ρόλο στην ζωή του καπνιστή , με αποτέλεσμα η διακοπή του να μην είναι εύκολη υπόθεση

Κάθε καπνιστής αναφέρει χίλιους λόγους που τον κάνουν να καπνίζει

Γιατί καπνίζουν οι καπνιστές Για να ηρεμήσουν Από ευχαρίστηση Από λύπη Έχουν έναν σύντροφο, ένα φίλο Για να είναι πιο δραστήριοι Για να μην παχύνουν Γιατί βοηθά στην λειτουργία του εντέρου

Για όλα όμως ευθύνεται ο εθισμός και η εξάρτηση που προκαλεί η νικοτίνη

Μηχανισμός Δράσης της Νικοτίνης στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα a4 b2 4b2 Κύριοι Νικοτινικοί Υποδοχείς *Μεσομεταιχμιακό Σύστημα Οδός ανταμοιβής Οδός στέρησης (locus coeruleus) * Η νικοτίνη προσδένεται εκλεκτικά σε νικοτινικούς ακετυλοχολινεργικούς (nACh) υποδοχείς στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Ο κύριος υποδοχέας είναι ο α4β2 νικοτινικός υποδοχέας στο Κοιλιακό Καλυπτρικό Πεδίο (VTA) Η πρόσδεση της νικοτίνης στο α4β2 νικοτινικό υποδοχέα στο VTA έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση ντοπαμίνης στον Επικλινή Πυρήνα (nAcc), η οποία πιστεύεται ότι συνδέεται με αισθήματα επιβράβευσης. 9

Ενημέρωση για τις συνέπειες του καπνίσματος

Υπαραχνοειδής αιμορραγία Απώλεια μαλλιών Καταρράκτης Α.Α.Ε.: 4 φορές πιο συχνά Υπαραχνοειδής αιμορραγία Απώλεια μαλλιών Καταρράκτης 40 φορές πιο συχνός Εκφύλιση ωχράς κηλίδας Ρυτίδωση δέρματος Μείωση ακοής. Συχνές ωτίτιδες. Ca στόματος: 27 φορές συχνότερος Περιοδοντική νόσος Λευκοπλακία Απώλεια δοντιών Χρωματισμός δοντιών Επιθηλιακά καρκινώματα Ca λάρυγγος-οισοφάγου: 12 φορές συχνότερα Έμφραγμα : 60% πιο συχνό Ταχυκαρδία – Αρρυθμία Στηθαγχικές κρίσεις ΧΑΠ: 80% πιο συχνή Ca πνεύμονα : 80% πιο συχνός Ca μαστού Έλκος στομάχου – Έλκος 12λου Νόσος Crohn. Ca στομάχου - Ca παγκρέατος : 30 % πιο συχνά Ca μήτρας: 30 % πιο συχνά Ανδρική ανικανότητα Στυτική δυσλειτουργία Ανωμαλίες στην ποιότητα σπέρματος Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη και στον τοκετό Ελλιποβαρή νεογνά Πρόωρη εμμηνόπαυση Αποφρακτική αρτηριοπάθεια κάτω άκρων Γάγγραινα – Ακρωτηριασμός The smoker’s body WHO 2002 Ψωρίαση: 3 φορές συχνότερη

Ο ιατρός πρέπει να είναι σε θέση να απαντήσει πειστικά στις ερωτήσεις και στις απορίες του καπνιστή

Ο ιατρός πρέπει να καθοδηγήσει τον καπνιστή βάση τεκμηριωμένων γεγονότων κλίμακα Fagerstrom σπιρομέτρηση Ro μέτρηση CO

Συμβουλές προς τον καπνιστή

Οφέλη από την διακοπή του καπνίσματος Ενίσχυση της θέλησης και των κινήτρων του καπνιστή Ενημέρωση για την προσφορά και τον τρόπο λειτουργίας των ιατρείων διακοπής καπνίσματος

Ιεράρχησε τα κίνητρα και τους λόγους που σε οδηγούν να πάρεις την απόφαση να διακόψεις το κάπνισμα

Μέθοδοι διακοπής καπνίσματος

Κόψε το κάπνισμα άμεσα ( μαχαίρι )

Μακροπρόθεσμα διαπιστώνεις ότι είναι η πιο εύκολη και αποτελεσματική λύση

Εάν χρησιμοποιείς πρόγραμμα διακοπής : Να το χρησιμοποιείς στο μέγιστο Να πηγαίνεις στους επανέλεγχους Να έχεις τηλεφωνική επικοινωνία με τον ιατρό σου Ζήτησε την υποστήριξη του περιβάλλοντος σου

Βήμα βήμα προς την διακοπή: Αποφάσισε πως δεν θα καπνίσεις από την ώρα που θα ξυπνήσεις μέχρι την ώρα που θα ξανακοιμηθείς Κόβε το κάπνισμα κάθε καινούργια μέρα Μην σκέφτεσαι το αύριο, την επόμενη εβδομάδα, τον επόμενο μήνα, τον επόμενο χρόνο

Πρώτη ημέρα Πήγαινε κινηματογράφο , κάνε γυμναστική , περίπατο ή ποδήλατο Πήγαινε σε μέρη όπου απαγορεύεται το κάπνισμα , όπως εμπορικά κέντρα , μουσεία , θέατρα κτλ. » Σου λείπει η αίσθηση του τσιγάρου στο χέρι ; Κράτησε κομπολόι ή ότι μπορεί να καλύψει τον μηχανικό μέρος του καπνίσματος Σου λείπει η αίσθηση του τσιγάρου στο στόμα ; Χρησιμοποίησε γαρύφαλλο , τσίχλες χωρίς ζάχαρη κτλ Μην πίνεις οινοπνευματώδη

Μετά το φαγητό , σήκω αμέσως από το τραπέζι , βούρτσισε τα δόντια σου ή πήγαινε μια μικρή βόλτα Μην καπνίσεις στο αυτοκίνητο ! ! Άκου ραδιόφωνο , cd , άλλαξε δρομολόγιο ή πάρε τα Μ.Μ.Μ

Μην έχεις πάνω σου τσιγάρα

Πείσε τον εαυτό σου ότι τον βοηθάς που δεν καπνίζεις Δεν στερείς τον εαυτό σου από κάτι τόσο σπουδαίο Απαλλάσεις τον εαυτό σου από το κάπνισμα επειδή το θέλεις

Να είσαι υπερήφανος που δεν καπνίζεις

Απέφυγε τις καταστάσεις που σου θυμίζουν το κάπνισμα Ζήσε φυσιολογικά την καθημερινότητα που ζούσες ως καπνιστής Μην εγκαταλείψεις καμία δραστηριότητα σου

Κατέγραψε τα κίνητρα και τους λόγους που σε οδηγούν στην διακοπή του καπνίσματος

Τοποθέτησε το σημείωμα αυτό στην θέση που έχεις το πακέτο με τα τσιγάρα και ανέσυρε το κάθε φορά που έχεις την επιθυμία να καπνίσεις

Να πίνεις πολλούς χυμούς φρούτων, ειδικά τις 3 πρώτες ημέρες Να πίνεις πολλούς χυμούς φρούτων, ειδικά τις 3 πρώτες ημέρες

Κατανάλωσε λαχανικά και φρούτα αντί γλυκών , για αποφυγή αύξησης βάρους Δημητριακά και καρότα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βραχυπρόθεσμα αντικατάστατα του τσιγάρου

Μειώνουν την επιθυμία για κάπνισμα : 10 – 12 ποτήρια νερό σταδιακά Φυσικοί χυμοί και φρούτα (π.χ σύκο , μπανάνα , δαμάσκηνο , σταφίδα, ανανάς ) 2 – 3 μερίδες ημερησίως Λαχανικά : καρότο, μαρούλι, μπρόκολο, σπανάκι, χόρτα, αγγούρια, ντομάτες, πιπεριές, μελιτζάνες, σέλινο, μπάμιες, φασολάκια, ρεβύθια, φακές κτλ. Ροφήματα : μέντας, δυόσμου, χαμομηλιού Καρύδια , αμύγδαλα

Αυξάνουν την επιθυμία για κάπνισμα : Καφές Αλκοόλ Ζάχαρη Κρέας (γενικώς) Γάλα, τυροκομικά προϊόντα Ψωμιά, πίτες, φαγητά φούρνου

Συσχέτιση της διακοπής καπνίσματος και πρόσληψης βάρους Η πρόσληψη βάρους με την διακοπή του καπνίσματος δεν είναι κάτι δεδομένο Περίπου 80% των καπνιστών που διακόπτουν το κάπνισμα κερδίζουν βάρος Ο κίνδυνος αύξησης βάρους είναι υψηλότερος κατά τα δυο πρώτα χρόνια από την διακοπή του καπνίσματος και ακολουθεί βαθμιαία η μείωση Η συνήθης πρόσληψη βάρους είναι 5-6 κιλά

Συσχέτιση της διακοπής καπνίσματος και πρόσληψης βάρους Μόνο το 10% των πρώην καπνιστών παίρνουν 12-14 κιλά Οι γυναίκες κερδίζουν περισσότερο βάρος από τους άνδρες Είναι μεγαλύτερη η πρόσληψη βάρους στους πρώην καπνιστές με τα μεγαλύτερα επίπεδα ινωδογόνου, CRP και λευκοκυττάρων

‘Άλλαξε τρόπο ζωής : περπάτα , κολύμπα , κάνε γυμναστική ‘Άλλαξε τρόπο ζωής : περπάτα , κολύμπα , κάνε γυμναστική

Στις δύσκολες καταστάσεις θυμήσου : με το να καπνίσεις δεν λύνεις τα προβλήματα , απεναντίας τα περιπλέκεις !!

Μην ξεχνάς οτι είσαι ένας εθισμένος καπνιστής Μια ρουφηξιά είναι ικανή να φέρει την υποτροπή Μην νιώθεις ποτέ ασφαλής , η υποτροπή παραμονεύει (ειδικά στο πρώτο τρίμηνο)

Στην διακοπή του καπνίσματος ακολούθησε το δόγμα : όλα ή τίποτα

Μάζευε τα χρήματα που θα ξόδευες για την αγορά τσιγάρων και χάρισε στον εαυτό σου κάτι που τον ευχαριστεί

Οικονομικά οφέλη ενός καπνιστή 30 τσ/ημερησίως : Μετά από 3 ημέρες 1 εισιτήριο για κινηματογράφο Μετά από 10 ημέρες γεύμα 2 ατόμων Μετά από 1 μήνα 1 ζευγάρι παπούτσια Μετά από 2 μήνες εκδρoμή Σαβ/κο Μετά από 4 μήνες + 15 ημέρες 1 ενοίκιο

Οικονομικά οφέλη ενός καπνιστή 30 τσ/ημερησίως : Μετά από 5 μήνες έναν μέσο μισθό Μετά από 8 μήνες αεροπορικό εισιτήριο στην Αμερική Μετά απο 1 χρόνο + 4 μήνες διαμονή μιας εβδομάδας σε εξωτικό προορισμό Μετά από 13 χρόνια + 4 μήνες ένα καλό αυτοκίνητο

Έχεις την επιθυμία να καπνίσεις ; Παίρνε βαθειές αναπνοές , μέτρα μέχρι εκεί που μπορείς , σκέψου ευχάριστα πράγματα , πιες λίγο νερό , περπάτησε κτλ

Στις εξόδους σου να προτιμάς χώρους μη καπνιστών Στις εξόδους σου να προτιμάς χώρους μη καπνιστών

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Ευχαριστώ τους συνεργάτες του ιατρείου για την πολύτιμη βοήθεια τους: Δημητριάδου Μαρία, Επισκέπτρια Υγείας Παπαδοπούλου Αφροδίτη, Ιατρός Εργασίας Πατενταλάκης Γεώργιος, Ιατρός Λύγδα Γεωργία, Ψυχολόγος Τζερτζεμέλης Άρης, Ψυχολόγος Γραπατσά Βέρα, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος Τσαρούχη Αγγελ, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος