Ενότητα Η μορφή των πραγμάτων που θα’ ρθουν Δρ. Ευάγγελος Πάλλης Κέντρο Τεχνολογικής Έρευνας Κρήτης - ΚΤΕΚ Ινστιτούτο Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος Ημερίδα Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων (Ι.Ο.Μ.) Ψηφιακή Τηλεόραση : Το Αύριο είναι Σήμερα Ζάππειο, 12 Φεβρουαρίου 2007 Επίγεια Ψηφιακή Τηλεόραση: Προκλήσεις και Προβληματισμοί

ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ  Σύντομη αναφορά στην τεχνολογία της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης - Ευρωπαϊκό standard DVB-T  Τεχνολογικοί παράμετροι και χαρακτηριστικά  Απελευθέρωση φάσματος  Το Ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο ΑΤΗΕΝΑ  Προκλήσεις και Προβληματισμοί  Συμπεράσματα

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ STANDARD – DVB-T Terrestrial Digital Video Broadcasting (DVB-T) •Διαμόρφωση QPSK, 16-QAM, 64- QAM σε σχήμα πολλαπλών ορθογωνίων φερόντων (COFDM) και χρήση μηχανισμών διόρθωσης λαθών => ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ – έως έναν βαθμό – της άριστης ποιότητας εικόνας στον τελικό χρήστη. •Χρήση της τεχνικής συμπίεσης MPEG-2. Ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα μεταδίδεται με ρυθμό περί τα 5Mbps. •Δυνατότητα δημιουργίας μονοσυχνοτικών εκπομπών – Single Frequency Network. Απελευθέρωση Φάσματος Spectrum Dividend •Δυνατότητα μετάδοσης δεδομένων για τον εμπλουτισμό του τηλεοπτικού προγράμματος και δυνατότητα παροχής διαδραστικών υπηρεσιών (Interactive Broadcasting).

1. Απελευθέρωση φάσματος μέσα σε ένα κανάλι UHF Σε ένα κανάλι των UHF μπορούμε να εκπέμψουμε πέρα του ενός προγράμματα. Ο τηλεοπτικός σταθμός “Χ” για εκπέμψει σήμερα το αναλογικό του πρόγραμμα χρειάζεται ένα ολόκληρο κανάλι UHF (π.χ. Channel 25). Μόλις γίνει ψηφιακός, το πρόγραμμά του θα απαιτεί ~5Mbps, δηλαδή μέρος του καναλιού 25. => απελευθέρωση φάσματος

Παροχή πολλών προγραμμάτων / υπηρεσιών μέσα από 1 κανάλι

2. Απελευθέρωση φάσματος σε όλη την “μπάντα” των UHF Με την τεχνική SFN, παρακάμπτεται το πρόβλημα παρεμβολών στην ίδια συχνότητα. Δηλαδή ο κάθε σταθμός αντί να χρησιμοποιεί πολλές διαφορετικές συχνότητες για να εκπέμπει το πρόγραμμά του χρησιμοποιεί ΜΟΝΟ ΜΙΑ (1) Spectrum Dividend => Spectrum Dividend

SFN για τοπική κάλυψη – παράδειγμα Αττικής Υμηττός CH. 35 Αίγινα CH. 45 Πάρνηθα CH. 25 Σήμερα για τη κάλυψη της Αττικής απαιτούνται 3 σημεία εκπομπής, το καθένα με διαφορετική συχνότητα / κανάλι

SFN για τοπική κάλυψη – παράδειγμα Αττικής Υμηττός CH. 25 Αίγινα Πάρνηθα ΜΕ την τεχνολογία SFN όλα τα σημεία εκπομπής κάνουν χρήση της ΙΔΙΑΣ συχνότητας / καναλιού => ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ

Το Ευρωπαϊκό έργο ΑΤΗΕΝΑ μελέτησε, υλοποίησε και τελικά πρότεινε (μέσα από μια σειρά πειρατικών μετρήσεων) την χρήση νέας επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης για την δημιουργία δικτυακών ευρυζωνικών υποδομών:  Παροχής γραμμικού πολυμεσικού περιεχομένου (Linear audiovisual content – π.χ. Τηλεοπτικών προγραμμάτων)  Παροχής Μη-γραμμικού πολυμεσικού περιεχομένου (non-Linear audiovisual content – π.χ. Internet και κατά παραγγελία υπηρεσίες) Σε αντίθεση με την πλειονότητα των άλλων Ευρωπαϊκών ερευνητικών έργων, το έργο ΑΤΗΕΝΑ εστιάστηκε στην εκμετάλλευση της νέας τεχνολογίας προς όφελος των δημιουργών πνευματικού περιεχομένου και των ενεργών πολιτών έχοντας ως βασικούς άξονες: Το Ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο ΑΤΗΕΝΑ •Δικτυακές δυνατότητες •Τοπική και περιφερειακή χρήση Πλουραλισμό Δημοκρατική συνείδηση Πληροφόρηση Επανάσταση στις τέχνες Ποιότητα ζωής Πολιτιστική ανάπτυξη Πολιτισμικότητα Ψυχαγωγία •Δικτυακές δυνατότητες •Τοπική και περιφερειακή χρήση

3 βασικοί πυλώνες –Χρήση αναγεννητικών αρχιτεκτονικών στα σημεία εκπομπής (regenerative DVB configurations) –Διαμοιρασμό “Bit- rate” αντί για συχνότητες –Τη εκμετάλλευση του όλου του bit- rate που θα προκύψει από την απελευθέρωση φάσματος (Spectrum Dividend) Ενεργοί πολίτες

Το ΑΤΗΕΝΑ στο Ηράκλειο-Κρήτης Κανάλι 29 UHF – Regenerative αρχιτεκτονική •Τρία ψηφιακά τηλεοπτικά προγράμματα (1 τοπικό, κανάλι για την αρχιεπισκοπή Ηρακλείου και ERTSat) •2 IP-TV προγράμματα (σπουδαστές του ΤΕΙ Κρήτης) •6 ψηφιακά ραδιοφωνικά προγράμματα (τοπικά και άλλα περιφερειακά – π.χ. Ράδιο Ήπειρος) •Υπηρεσίες Internet και •Υπηρεσίες MHP (Interactive και Off-Line) •Δικτυακή τηλεφωνία (VoIP) •Μετρήσεις τηλεοπτικής ακροαματικότητας σε πραγματικό χρόνο (real-time)

Africa Counties: Gaborone Declaration during the Second World Information Technology Forum (WITFOR 2005), organised by International Federation for Information Processing (IFIP) under the auspices of UNESCO and hosted by the Government of Botswana and sponsored by EC and ITU, 31 August – 2 September “We propose the implementation of the “Broadband for all” principle in developing countries through the capitalization of existing TV network infrastructure. The digital switchover in UHF can arise as a unique opportunity to fill the gap in the deployment of networking infrastructures in developing countries. In this perspective, ATHENA is an example project developed for reducing the digital divide in Europe between western countries and underserved eastern regions. The deployment of such a multi-service infrastructure based on existing and nationally available TV infrastructure augmented with open communication standards such as IPv6 and DVB in regions, cities or villages, provides not only access to a bouquet of television programs, but also (and most predominant) creates a powerful broadband IP backbone where citizen can access, contribute and share services and content by means of easy-to-operate and low-cost TV-based terminals (e.g. IP-enabled TV set- up-boxes)”.

Ν.2328/95 Σήμερα ο κάθε αναλογικός τηλεοπτικός σταθμός αδειοδοτείται με βάση τον νόμο Ν.2328/95 «Αδεία ίδρυσης, εγκατάστασης και λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού», ο οποίος στην πράξη ζητά από ένα επιχειρηματία να «ιδρύσει, εγκαταστήσει και να λειτουργήσει» μια υποδομή. Με βάση αυτήν – την δική του – υποδομή εκπέμπει το δικό του περιεχόμενο ή περιεχόμενο της δικής του επιλογής και έγκρισης. Το ίδιο καθεστώς φαίνεται να ισχύει και για τα επόμενα χρόνια, αφού σύμφωνα με τον διάλογο που ξεκίνησε πρόσφατα το Υπουργείο, προοιωνίζεται η αδειοδότηση ΑΝΑΛΟΓΙΚΩΝ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ... ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΙΓΕΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ – DIGITAL SWITCHOVER ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ “There is currently little or no coordination of the switchover plans of Member States. The Commission therefore proposes that the beginning of 2012 be agreed for switch-off in all Member States”. Communication on accelerating the transition from analogue to digital broadcasting, COM(2005) 204 final, Brussels, Σημερινή κατάσταση

ΕΝΟΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Αυτό έχει ως αποτέλεσμα κάθε αδειοδοτημένος τηλεοπτικός σταθμός, να διαθέτει προς δικιά του χρήση ένα φάσμα των 8MHz, το οποίο και εκμεταλλεύεται σήμερα για την παροχή ΕΝΟΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ. Με το πέρασμα στην ψηφιακή τηλεόραση, ο κάθε τηλεοπτικός αδειοδοτημένος σταθμός θα συνεχίσει να διαθέτει άδεια για «εκμετάλλευση» των 8MHz ??? Εάν ΝΑΙ, τότε Κάθε αδειοδοτημένος τηλεοπτικός σταθμός γίνεται αυτόματα κάτοχος ενός εύρους ζώνης ΟΧΙ ΤΩΝ 8MHz αλλά ΤΩΝ 30Mbps. Με άλλα λόγια ο κάθε τηλεοπτικός σταθμός από Παροχέας Περιεχομένου (content provider – που είναι σήμερα) γίνεται εν δυνάμει Παροχέας Υποδομής (Infrastructure Provider), την οποία μπορεί να:  Εκμεταλλεύεται για την μετάδοση του δικού του τηλεοπτικού προγράμματος (σε ψηφιακή μορφή αυτή την φορά)  Εκμεταλλεύεται για την παροχή περισσότερων δικών του τηλεοπτικών προγραμμάτων  Ενοικιάζει μέρος της (Bit-Rate) σε άλλους τηλεοπτικούς σταθμούς (Δηλαδή ενοικιάζει την συχνότητα εκπομπής)Προκλήσεις Με ποιο τρόπο θα γίνεται η αδειοδότηση των ψηφιακών τηλεοπτικών σταθμών ??? Με βάση την συχνότητα ή το Bit-Rate???

1. ΜΗΝ 1. Σήμερα στο λεκανοπέδιο, λειτουργούν περισσότερες από 60 τηλεοπτικές εκπομπές, καταλαμβάνοντας (η κάθε μια) ένα τηλεοπτικό κανάλι (8MHz), με αποτέλεσμα να ΜΗΝ υπάρχει διαθέσιμη συχνότητα, τόσο στα VHF όσο και στα UHF. Εάν αυτοί οι τηλεοπτικοί σταθμοί γίνουν ψηφιακοί τότε, όλοι μπορούν να “χωρέσουν” σε 12 κανάλια των UHF. ΑΥΤΟΜΑΤΑ, λοιπόν, απελευθερώνεται ένα φάσμα της τάξεως των 48 καναλιών των 8MHz το καθένα, με συνολικό εύρος ζώνης περίπου 1.5Gbps. Η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση επιτρέπει την δημιουργία υποδομών (infrastructures) ικανών να παρέχουν ρυθμούς μετάδοσης μέχρι και 1.8Gbps στην περιοχή κάλυψης. Μια τέτοια Δυναμική δημιουργεί ποικίλες Προκλήσεις όπως: Αυτό το εύρος ζώνης (αδιανόητο για την αναλογική τηλεόραση) θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί : • Από άλλους μη-αδειοδοτημένους (μέχρι τώρα) σταθμούς, ή σταθμούς της περιφέρειας οι οποίοι διαθέτουν μεγάλο τηλεοπτικό κοινό στο λεκανοπέδιο. • Από παροχείς υπηρεσιών διαδικτύου (Internet services) • Από υπάρχοντες παροχείς περιεχομένου (content providers) • Από πνευματικούς δημιουργούς οι οποίοι είναι εν’ δυνάμει παροχείς περιεχομένου (ενεργοί πολίτες)

2. στρατηγικής σημασίας 2. Στην χώρα μας, σε περιοχές οι οποίες βρίσκονται μακριά από τις μεγάλες αστικές πόλεις, όπως για παράδειγμα τα ορεινά χωριά του νομού Ηρακλείου, το πρόβλημα πρόσβασης σε υπηρεσίες Διαδιδικτύου (Internet) και πολυμεσικές εφαρμογές είναι τεράστιο, κυρίως λόγω έλλειψης υποδομών πρόσβασης σε ευρυζωνικά δίκτυα και δίκτυα κορμού (backbone). Σε αυτές τις περιοχές, ο ρόλος των τοπικών τηλεοπτικών σταθμών αποδεικνύεται στρατηγικής σημασίας. Η εκμετάλλευση του μερίσματος φάσματος με όρους Bit-Rate και η χρήση του ρεύματος μεταφοράς (transport stream) ως δικτυακό κορμό, επιτρέπει σε αυτές τις περιοχές την χρήση της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης για παροχή και πρόσβαση σε ευρυζωνικές υπηρεσίες διαδικτύου, πολυμεσικές διαδραστικές εφαρμογές και υπηρεσίες της Κοινωνίας της Πληροφορίας. Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι εάν η νέα νομοθεσία επιτρέπει την παροχή τέτοιων υπηρεσιών μέσα από το τηλεοπτικό μπουκέτο στα UHF. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν μπορεί σίγουρα να δοθεί με το να κοιτάζουμε τι κάνουν, Νομοθετικά, οι άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, αφού: •Δεν υπάρχει η έννοια των τοπικών περιφερειακών τηλεοπτικών σταθμών (οι περισσότεροι είναι ολιγόωρες “Σφήνες” στα τηλεοπτικά προγράμματα των εθνικής εμβέλειας σταθμών). Στην Γαλλία για παράδειγμα, οι Περιφερειακές πόλεις χρησιμοποιούνται, απλώς, ως «κολώνες αναμετάδοσης» των κεντρικών Παρισινών μπουκέτων. •η πλειονότητα αυτών των χωρών έχει λύσει το πρόβλημα της ευρυζωνικής πρόσβασης με την υιοθέτηση άλλων τεχνολογιών (xDSL).

3. 3. Οι Πανελλαδικής εμβέλειας τηλεοπτικοί σταθμοί λαμβάνουν σήμερα άδεια για χρήση πλήθους συχνοτήτων (διαφορετική σε κάθε περιοχή) προκειμένου να καλύψουν και τις πιο απομακρυσμένες περιοχές, με την χρήση αναμεταδοτών και Gap filler. Εάν για παράδειγμα σήμερα ένας πανελλαδικής εμβέλειας σταθμός χρησιμοποιεί 10 συχνότητες (σε εθνικό επίπεδο), με την χρήση Single Frequency Networks, μια συχνότητα θα του είναι αρκετή, απελευθερώνοντας έτσι άλλες 9 ή 270Mbps. Λαμβανομένου υπ’ όψη του γεγονότος ότι από αυτή την SFN υποδομή (μία συχνότητα των UHF) θα μπορούν να εκπέμπουν το πρόγραμμά τους και άλλοι 4 τηλεοπτικοί σταθμοί πανελλαδικής εμβέλειας, το ερώτημα που τίθεται είναι: Με την υιοθέτηση της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης, θα συνεχίσουν να έχουν τον έλεγχο αυτών των συχνοτήτων, και, κατ’ επέκταση, του αντίστοιχου Bit-Rate ??? Θα συνεχίσουν να λαμβάνουν άδεια για χρήση συχνότητας ή για Bit-Rate??? Ποιος θα διαχειριστεί αυτές τις συχνότητες και με ποιο τρόπο???

1. Πώς θα είναι το Κέντρο Εκπομπής του Ηρακλείου ή το Κέντρο στο Πήλιο ή το αντίστοιχο για την Πάτρα κλπ όταν θα έχει τελεσθεί η μετάβαση; 2. Tι πρέπει να γίνει, να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί μέχρι τότε σε όλα αυτά τα Κέντρα Εκπομπής ανά την Επικράτεια; 3. Ποιος, πότε και πόσο έγκαιρα θα κάνει ό,τι σχεδιαστεί/αποφασιστεί, εφ’ όσον υποχρεωτικά όλη η Ελλάδα θα «περάσει» στην επίγεια ψηφιακή τηλεόραση στα UHF; 4. Ποιος και πώς θα διαχειρίζεται αυτή τη νέα πανελλαδική/εθνική υποδομή; 5. Θα δοθούν άδειες στα σημερινά τοπικά αναλογικά κανάλια ώστε να περάσουν στην ψηφιακή εκπομπή (αν δεν το πράξουν θα πρέπει να κλείσουν με βάση την Κοινοτική απόφαση) ή όχι. 6. Και αν ναι, πώς πρέπει αυτά να ετοιμαστούν; 7. Από που θα εκπέμπουν; 8. Θα κάνουν και αυτά «προκήρυξη προμήθειας πομπών» και θα στηθούν δίπλα στο Κρατικό (ΕΡΤ) - που προφανώς προσεχώς μετά την Πάρνηθα το Πήλιο και τον Χορτιάτη θα έλθουν και τα άλλα βουνά - δημιουργώντας ένα νέο «δάσος κεραιών» στην ψηφιακή εποχή ; Προβληματισμοί

9. Θα τους δοθεί συχνότητα (δηλαδή, εν δυνάμει άδεια για 5-6 προγράμματα – σήμερα- το καθ’ ένα ή δέκα αύριο) ή θα μπουν σε κοινό μπουκέτο ανά πόλη ή Περιφέρεια; 10. Πώς θα οργανωθεί η «συνύπαρξη» σε κοινό μπουκέτο; 11. Στα πανελλαδικής εμβέλειας θα δοθεί άδεια για το πρόγραμμά τους ή για συχνότητα, δηλαδή δυνατότητα πέντε-έξη-δέκα προγραμμάτων ανά πόλη και ανά την Επικράτεια; 12. Για αυτά τα τελευταία (περιλαμβανομένης και της ΕΡΤ) το Ηράκλειο και η κάθε επαρχιακή πόλη θα είναι παθητική «κολώνα» αναμετάδοσης των Αθηναϊκών μπουκέτων; 13. Η νέα τηλεόραση (τοπικές πλατφόρμες) θα παρέχει μόνο κλασσικά τηλεοπτικά προγράμματα (μπουκέτα MPEG-2 ) ή θα μπορούν οι διάφορες πόλεις (Περιφερειάρχες, τοπικοί φορείς, τοπικοί επιχειρηματίες) να επιδιώξουν την χρήση της και για την ανάπτυξη και παροχή IP TV ή δικτυακών υπηρεσιών («Κοινωνία της Πληροφορίας») ή και ειδικευμένων τηλεοπτικών προγραμμάτων με στόχο ειδικές κατηγορίες πολιτών/τηλεθεατών της περιφέρειάς τους; 14. Οι διαδραστικές υπηρεσίες – πέραν των άλλων εφαρμογών ως προς το περιεχόμενο – θα υποστηρίζουν την αποστολή δεδομένων από τον τηλεθεατή/χρήστη σε πραγματικό χρόνο, για την καταγραφή, επεξεργασία και αντικειμενική/ουδέτερη/αυτόματη μέτρηση της ακροαματικότητας και των ποσοστών τηλεθέασης στο σύνολο του πληθυσμού;

15. Η φασματική “απελευθέρωση” είναι ιδιαίτερα σημαντική με βάση το γεγονός ότι σήμερα κάθε μεγάλο Αθηναϊκό κανάλι χρησιμοποιεί τρεις (3) ολόκληρες συχνότητες για ένα και μόνο τηλεοπτικό πρόγραμμα. Με βάση, επομένως, το γεγονός ότι από τεχνολογική άποψη η δραστηριότητα / παρουσία / εκπομπή στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη περιφερειακών καναλιών είναι δυνατή, πώς οι σχετικές προβλέψεις στο νέο θεσμικό πλαίσιο θα οριοθετήσουν με σαφήνεια τα περί πλουραλισμού και πολιτιστικής σημασίας της τηλεόρασης έτσι ώστε οι περιφερειακοί σταθμοί να έχουν άμεση πρόσβαση και στο κοινό Αθήνας / Θεσσαλονίκης;

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η νέα επίγεια ψηφιακή τηλεόραση, αποτελεί ένα επιστημονικό θαύμα το οποίο προσφέρει πληθώρα πλεονεκτημάτων έναντι της αναλογικής, τόσο σε τεχνολογικό επίπεδο και επίπεδο υπηρεσιών, όσο και σε κοινωνικό, επιχειρηματικό και πολιτιστικό επίπεδο. Η τεχνολογία DVB T “έκανε το καθήκον της”, επιτρέποντας τον πολιτισμικό πλουραλισμό, μένει στην πολιτική βούληση της πολιτείας να αποφασίσει σε πιο βαθμό το επιθυμεί και το επιτρέπει. Ο τρόπος, με τον οποίο θα υιοθετηθεί αυτή η νέα τεχνολογία είναι στρατηγικής σημασίας, αποτελώντας παράλληλα πρόκληση για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, προκειμένου να αναδείξει και να εκμεταλλευτεί όλες τις Δυναμικές/Προοπτικές της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης. Προϋποθέτει την σε βάθος κατανόηση των τεχνικών θεμάτων και των πολιτιστικών/κοινωνικών/οικονομικών διαστάσεων που έχουν αυτά, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

ATHENA FP