Ανακαλύψεις και εξερευνήσεις των Ευρωπαίων κατά το 15ο αιώνα. Η Ευρώπη κατά το 15ο αιώνα. Τα κίνητρα των εξερευνήσεων -Κίνητρα –Δρόμος του μεταξιού- Πώς ταξίδευαν πριν από το 15ο αι.-Γεωγραφικές συντεταγμένες-Εφευρέσεις 3. Μεγάλοι εξερευνητές του 15ου και 16ου αι. -Η ζωή των ναυτικών- Σπουδαίοι εξερευνητές 4. Οι συνέπειες των εξερευνήσεων. Συγκέντρωση υλικού-επιμέλεια: Καλλιόπη Κανάκη Χαραλαμποπούλου

Μεγάλοι εξερευνητές του 15ου και 16ου αιώνα. Μεγάλοι εξερευνητές του 15ου και 16ου αιώνα.

Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος- Χάρτης της Πορτογαλίας Από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη το μόνο που πληρούσε τους όρους για την αναζήτηση ενός νέου δρόμου προς την Ασία, τον 15ο αιώνα, ήταν η Πορτογαλία. Οι πορτογαλικές επιτυχίες των αρχών του 15ου αιώνα, οφείλονταν στο γιο του βασιλιά της Πορτογαλίας, στον Ερρίκο τον επιλεγόμενο Θαλασσοπόρο.

Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Το 1415 διακρίνεται στην κατάληψη του οχυρού λιμανιού του Μαρόκου, τη Θέουτα και αμέσως μετά αφιερώθηκε στην οργάνωση των θαλάσσιων εξερευνήσεων.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Η σχολή του Ερρίκου στο Σάγρες, κοντά στο ακρωτήριο Αγ. Βικεντίου Ο Ερρίκος το 1416 εγκαταστάθηκε σε μια βραχώδη ακτή, κοντά στην πόλη Σάγρες, όπου ίδρυσε ένα είδος σχολής αστρονομίας, γεωγραφίας και ναυσιπλοΐας, που τη συμπλήρωναν αστεροσκοπείο, μετεωρολογικός σταθμός και μικρό ναυπηγείο.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος          Πολύ σύντομα στο Σάγρες συγκεντρώθηκαν οι καλύτεροι μαθηματικοί, αστρονόμοι, γεωγράφοι, χαρτογράφοι και ναυπηγοί της Ευρώπης. Με πρωτοβουλία του Ερρίκου ιδρύθηκε η περίφημη Ένωση των Μαθηματικών. Παράλληλα με τους επιστήμονες ο Ερρίκος δεχόταν και   τολμηρούς ναυτικούς. Οι άνθρωποι αυτοί συνέβαλε στη βελτίωση της καραβέλας και την προώθηση της χαρτογραφίας.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Ο Ερρίκος από το 1418 άρχισε να χρηματοδοτεί θαλάσσια ταξίδια, με επιστημονικούς , οικονομικούς και εμπορικούς σκοπούς. Τη χρονιά αυτή, δυο ευγενείς από την Αυλή του, ο Ζοά Γκονσάλβες Ζάρκο και ο Τριστάο Βαζ Τεϊχέιρα, ενώ ταξιδεύουν προς το Νότο, παρασύρονται από δυνατούς ανέμους και ανακαλύπτουν το νησί Πόρτο Σάντο κοντά στη Μαδέρα (έναν αιώνα νωρίτερα τα είχαν επισκεφτεί Γενοβέζοι).

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Το καλοκαίρι του 1420 ο Ζάρκο με δύο πλοία, ανακάλυψε το μεγάλο κατάφυτο και ακατοίκητο νησί, που το βάφτισε Μαδέϊρα (Madeira = Δασωμένη). Είναι η γνωστή μας Μαδέρα. Οι Πορτογάλοι αποίκησαν αμέσως και αυτό το νησί, η γη του οποίου αποδείχτηκε ευφορότατη και η φύση του μαγευτική. Πολύ σύντομα  η Μαδέρα έγινε πλουτοφόρα πηγή εξαγωγής οικοδομικής ξυλείας και μιας ρητίνης που λεγόταν «αίμα δράκοντος» και ήταν περιζήτητη στην Ευρώπη για την παραγωγή βερνικιών.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Οι εξαγωγές όμως αυτές διήρκεσαν μόνο ένα χρόνο, γιατί το 1421 ξέσπασε πυρκαγιά που κράτησε εφτά ολόκληρα χρόνια και είχε τέτοιαν έκταση, ώστε να χρησιμοποιούν οι ναυτικοί τη λάμψη της σα μέσο προσανατολισμού, οι δε άποικοι να αναγκαστούν να καταφύγουν στα πλοία ή στο γειτονικό Πόρτο Σάντο. Η πυρκαγιά αποτέφρωσε ολοκληρωτικά τα δάση του νησιού, αλλά οι άποικοι άρχισαν να καλλιεργούν ζαχαροκάλαμο από την Αφρική και αμπέλια από την Ευρώπη, δημιουργώντας νέες πηγές πλουτισμού. Πολύ σύντομα το κρασί της Μαδέρας απόχτησε παγκόσμια φήμη.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος        Το 1427, άλλη πορτογαλική αποστολή με τον Ντιόγκο Σίλβες, εισχωρώντας ακόμα πιο βαθιά στον Ατλαντικό, ανακάλυψε το αρχιπέλαγος των Αζορών, ένα σύμπλεγμα δέκα μικρών και μεγάλων ακατοίκητων νησιών, που η εξερεύνησή τους ολοκληρώθηκε μόλις το 1440. Παράλληλα άλλα πορτογαλικά πλοία εξερευνούσαν συστηματικά τις δυτικές ακτές της Αφρικής και την κοντινή τους θάλασσα.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Το 1434 με την προτροπή του Ερρίκου του Θαλασσοπόρου (ο οποίος παρά το παρωνύμιο του σπανίως ανοιγόταν στη θάλασσα), ο Ζιλ Εάνες και Πορτογάλοι ναυτικοί φτάνουν ως το τρομερό ακρωτήριο Μποζαντόρ, για το οποίο επικρατούσαν οι φοβερότερες φήμες.  Το ακρωτήριο αυτό πίστευαν πως είναι το όριο του κατοικήσιμου τμήματος της Γης και ότι νοτιότερα  από αυτό άρχιζε η Διακεκαυμένη Ζώνη και η «Πράσινη θάλασσα του σκότους».

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Νούνιο Τριστάο To 1441 οι Νούνιο  Τριστάο και Αντάο Γκονσάλβες , έφτασαν στο θεωρούμενο νότιο όριο της Σαχάρας, το Λευκό ακρωτήριο και τον ίδιο χρόνο ιδρύθηκε στον κόλπο του Αργκίμ ο πρώτος πορτογαλικός εμπορικός σταθμός που κύρια δραστηριότητα του ήταν η συγκέντρωση χρυσόσκονης και δούλων και η αποστολή τους στη Λισσαβόνα.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος          Το 1447 οι Πορτογάλοι προχωρώντας νοτιότερα έφτασαν σε ακτές κατάφυτες και πυκνοκατοικημένες κι αυτό τους φάνηκε τόσο απροσδόκητο, ώστε ονόμασαν το τρίτο σημαντικό ακρωτήριο που συνάντησαν Πράσινο. Για αρκετά χρόνια δεν προχώρησαν πιο κάτω.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Το φρούριο στο Άργκιμ Ως το θάνατο του Ερρίκου, το 1460, οι Πορτογάλοι προχώρησαν μονάχα ως τις 10 μοίρες βορείου πλάτους, αλλά εξερεύνησαν λεπτομερέστερα και χαρτογράφησαν τις ακτές και τα νησιά που είχαν ήδη ανακαλυφθεί. Ο εμπορικός σταθμός του Αργκίμ εξελίχτηκε το 1448 σε κανονική αποικία, με λιμάνι, φρούριο και την απαραίτητη φυλακή - αποθήκη για τους δούλους.

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Το φρούριο στο Άργκιμ

Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Το 1448 επίσης ο Αντρέα Μπιάνκο (Andrea Bianco) εξερεύνησε επιμελώς τις ακτές από το Πράσινο ακρωτήριο ως τις εκβολές των δυο μεγάλων ποταμών της Δυτικής Αφρικής, του Σενεγάλη και του Γαμβία, το κάτω τμήμα των οποίων ανέπλευσε το 1455-56 ο Ντιέγκο Γκομέζ (Diego Gomez).      

Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Την ίδια χρονιά 1455-56 ένας ριψοκίνδυνος Βενετός, ο Αλβίζε Κα ντα Μόστο (Alvise Ca da Mosto), που ναυάγησε κοντά στο Σάνγκρες και μπήκε στην υπηρεσία του Ερρίκου, εξερεύνησε τα νησιά που βρίσκονται στα ανοιχτά του Πράσινου ακρωτηρίου, καθώς και τις εκατέρωθεν του ακτές  εισχωρώντας αρκετά βαθιά στην αφρικανική ήπειρο.

Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος          Ο Ερρίκος πέτυχε τους στόχους του, έστω κι αν στοίχισαν αστρονομικά για την εποχή ποσά, τόσο στον ίδιο όσο και στο βασιλικό θησαυροφυλάκιο. Ο απολογισμός ήταν πλούσιος. Εξοπλίστηκαν και στάλθηκαν σε αποστολές 51 πλοία. Εξερευνήθηκαν οι δυτικές ακτές της Αφρικής σε μήκος σχεδόν 1000 λευγών, από τις οποίες οι 450 ήταν νοτίως του ακρωτηρίου Μποζαδόρ. Ανακαλύφθηκαν και εποικίστηκαν τα νησιά Πόρτο Σάντο, Μαδέρα και Αζόρες. Στα μέσα του 15ου αιώνα, το Σάγρες και η Λισαβόνα έγιναν τα σπουδαιότερα ναυτικά κέντρα του κόσμου.

Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Η σαρκοφάγος του Ερρίκου- Ο παγκόσμιος χάρτης του Φρα Μάουρο Βέβαια ο ίδιος ο Ερρίκος δεν έζησε να χαρεί τους καρπούς των προσπαθειών του. Πέθανε σε ηλικία 67 ετών στο Σάγρες το 1460, την επομένη της παραλαβής ενός καινούργιου παγκόσμιου χάρτη που σχεδίασε γι’ αυτόν ο βενετός Βενεδικτίνος Φρα Μάουρο (Fra Mauro).

Μεγάλοι εξερευνητές Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος Μετά το θάνατο του Ερρίκου συνεχίστηκε η εξερεύνηση των ακτών της Αφρικής, με σκοπό την εύρεση του θαλάσσιου δρόμου προς τις Ινδίες.

Μεγάλοι εξερευνητές       Ο πορτογάλος θαλασσοπόρος Ντιέγκο Κάο, το 1482, εξερεύνησε τον ποταμό Κόνγκο και έστησε ένα πέτρινο μνημείο τα παντράν, στις εκβολές του ποταμού και σε άλλα δυο σημεία νοτιότερα, στις ακτές της Αγκόλας και της Ναμίμπιας, φτάνοντας ως τον Τροπικό του Αιγόκερου. Στο ταξίδι του αυτό ο Κάο ήρθε σε επαφή με τα κράτη του Κονγκό και της Αγκόλας, που πολύ σύντομα σύναψαν στενές σχέσεις με την Πορτογαλία.

Μεγάλοι εξερευνητές Τα παντράν (Padran) ήταν πέτρινες στήλες στις οποίες ήταν χαραγμένος ο θυρεός του βασιλιά της Πορτογαλίας και μια επιγραφή στα λατινικά και πορτογαλικά, η οποία πιστοποιούσε και κατοχύρωνε την κυριαρχία της Πορτογαλίας στα εδάφη όπου στηνόταν το παντράν.

« Ακρωτήρι των καταιγίδων». Βαρθολομαίος Ντιάζ Το 1488 ο Βαρθολομαίος Ντιάζ έφτασε στο νοτιότερο άκρο της Αφρικής και το ονόμασε « Ακρωτήρι των καταιγίδων».

Βάσκο ντα Γκάμα Ο Βάσκο ντα Γκάμα γεννήθηκε στο Σινές της Πορτογαλίας το 1469. Υπήρξε σπουδαίος θαλασσοπόρος. Ήταν ο πρώτος που συνέδεσε θαλάσσια την Ευρώπη με την Ινδία, κάνοντας τον περίπλου της Αφρικής.

Χριστόφορος Κολόμβος Χριστόφορος Κολόμβος-Σάντα Μαρία, Πίντα, Νίνα Στο τέλος του 15ου αιώνα πραγματοποιήθηκαν σπουδαίες ανακαλύψεις. Το 1492 ο Χριστόφορος Κολόμβος ξεκινά τα ταξίδια του προς τα δυτικά, αναζητώντας το δρόμο προς τις Ινδίες, έτσι ανακαλύπτει μια νέα ήπειρο.

Φερδινάνδος Μαγγελάνος Ο Μαγγελάνος, γεννήθηκε το 1480 στην πόλη Σαμπρόσα της Βόρειας Πορτογαλίας. Πραγματοποίησε τον περίπλου της Γης. (Ακολουθούν παρουσιάσεις για κάθε θαλασσοπόρο ξεχωριστά)