ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ   Παρουσίαση μελέτης που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της Τεχνικής βοήθειας του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Εισηγήτρια: Δρ. Στέλλα Παπαμιχαήλ, Κοινωνιολόγος- ερευνήτρια Τρίτη 28/2/2017 Εκπαίδευση επιμελητών ανηλίκων και επιμελητών κοινωνικής αρωγής

Γιατί υπάρχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον στην Ευρώπη για την κοινωνική οικονομία; Η οικονομική και κοινωνική κρίση έχει δημιουργήσει πολλές προκλήσεις. H Ευρώπη προσπαθεί να απαντήσει με την επικαιροποίηση του επιχειρηματικού και κοινωνικού της προτύπου. Η νέα στρατηγική «Ευρώπη 2020» αναγνωρίζει το γεγονός ότι η κοινωνική οικονομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα αντιπροσωπεύουν μια σημαντική πηγή έμπνευσης και ενέργειας για την επίτευξη της ανάπτυξης.

Παλιές και νέες προκλήσεις: Πρωτοφανή επίπεδα ανεργίας. Ανησυχία για τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών και σε ηλικία εργασίας. Πρωτόγνωρα επίπεδα της απόστασης ανάμεσα σε χώρες με τα υψηλότερα και τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας. Υψηλή ανεργία γυναικών (μόνο το 60% των γυναικών παραγωγικής ηλικίας έχουν αμειβόμενη εργασία). Επιτάχυνση δημογραφικής γήρανσης και χαμηλό ποσοστό απασχόλησης ατόμων ηλικίας 55-64 ετών.

Κοινωνική Οικονομία Μόλις πρόσφατα αναγνωρίστηκε ως διακριτό σύνολο οικονομικών φορέων. Εκτιμάται ότι η κοινωνική οικονομία στην Ευρώπη, απασχολεί πάνω από 15 εκατομμύρια εργαζόμενους που αντιστοιχούν περίπου στο 7% του ενεργού πληθυσμού της ΕΕ-27. Ο όρος «κοινωνική οικονομία» χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό ενός συνόλου οργανισμών, οι οποίοι επιδιώκουν πρωτίστως κοινωνικούς σκοπούς και χαρακτηρίζονται από συστήματα συμμετοχικής διακυβέρνησης.

Οργανισμοί κοινωνικής οικονομίας ≠ συμβατικών επιχειρήσεων: Τα δικαιώματα ιδιοκτησίας δεν αναγνωρίζονται σε επενδυτές, αλλά σε ενδιαφερόμενα μέρη (εργαζόμενοι, πελάτες, εθελοντές) Ο στόχος των δραστηριοτήτων τους δεν εξαντλείται στην επιδίωξη κέρδους και τη διανομή του στους μετόχους Οι κυριότεροι σκοποί τους είναι η παροχή αγαθών και υπηρεσιών στα μέλη ή την κοινότητά τους Επιδιώκουν στόχους γενικού συμφέροντος, δηλαδή δραστηριότητες που ωφελούν την ευρύτερη κοινωνία (ευημερία και ποιότητα ζωής) Δημοκρατικές διαδικασίες στη λήψη απόφασης

Κοινωνικές επιχειρήσεις Διαφορετικός τρόπος «επιχειρείν». Ξεκινούν στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 και συνδυάζουν την κοινωνική και επιχειρηματική διάσταση, υπηρετώντας κοινωνικές ανάγκες. Παρέχουν ποικίλες υπηρεσίες γενικού συμφέροντος. Πρωταρχικός στόχος λειτουργίας τους είναι η ύπαρξη θετικού κοινωνικού αντίκτυπου.

Πεδία δραστηριότητας των κοινωνικών επιχειρήσεων Υγεία:  φροντίδα ηλικιωμένων και ομάδων με ειδικά προβλήματα υγείας. Εταιρείες παροχής υπηρεσιών για προσπελάσιμα συστήματα μεταφορών (ταξί και λεωφορείων), τεχνικές εταιρίες με εξειδίκευση στην κατασκευή προσπελάσιμων χώρων. Εταιρείες πληροφορικής - παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών για αναπήρους, ηλικιωμένους, κ.τ.λ. Παιδεία και επιμόρφωση: εταιρείες μελετών ερευνών και σπουδών, τοπικές εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία. Σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης και εξειδίκευσης. Κοινωνική αλληλεγγύη: κοινωνικά παντοπωλεία, κοινωνικά φαρμακεία-ιατρεία κ.ά. παρέχοντας τρόφιμα, φάρμακα, προϊόντα ένδυσης, ιατρική περίθαλψη κ.α. σε άπορους, φτωχούς, ανέργους κ.τ.λ.

Πεδία δραστηριότητας των κοινωνικών επιχειρήσεων Πολιτισμός:  μουσεία, βιβλιοθήκες, πολιτιστικά κέντρα, κ.ά. καθώς και συμβουλευτικές εταιρείες διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και της τοπικής πολιτιστικής ανάπτυξης.  Περιβάλλον και πράσινη ανάπτυξη:  επιχειρήσεις δασοπροστασίας, ανάπτυξης και διαχείρισης οικότοπων και οικοσυστημάτων, οικοτουρισμού και υπαίθριων δραστηριοτήτων, επιχειρήσεις παραγωγής ήπιων μορφών ενέργειας, αγροτικοί/οικοτεχνικοί/αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί, επιχειρήσεις διαχείρισης αποβλήτων και υδάτων, επιχειρήσεις βιολογικών- οικολογικών προϊόντων κ.ά. Συγκέντρωση και διαχείριση κεφαλαίου: Συνεταιριστικές ή «Ηθικές» τράπεζες (π.χ. η BancaEtica στην Πάντοβα της Ιταλίας για τη χρηματοδότηση πολιτισμικών και περιβαλλοντικών προγραμμάτων, καθώς και προγραμμάτων κοινωνικής αλληλεγγύης), οικοδομικοί συνεταιρισμοί, εταιρείες λαϊκής βάσης τοπικής ανάπτυξης κ.τ.λ.

Εμπόδια ανάπτυξης Κοινωνικών Επιχειρήσεων. Οι κυριότερες προκλήσεις Εμπόδια ανάπτυξης Κοινωνικών Επιχειρήσεων. Οι κυριότερες προκλήσεις Έλλειψη αναγνωρισιμότητας: Οι Κ.Ε. δεν προβάλλονται ικανοποιητικά (ακόμα και από τα ΜΜΕ) γεγονός που οδηγεί σε έλλειμμα ευαισθητοποίησης και αναγνώρισης της κοινωνικής αξίας που παράγουν. Έλλειψη εξειδικευμένης εκπαίδευσης και κατάρτισης σε θέματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Αυτό επηρεάζει τις Κ.Ε. που δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό και διευθυντές με την απαιτούμενη νοοτροπία, γνώση και δεξιότητες σε σύγκριση με τις συμβατικές επιχειρήσεις Ανεπαρκής ανάπτυξη δικτύων υποστήριξης και υποδομής για τις επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας Πρόσβαση σε χρηματοδότηση: Δυσκολίες πρόσβασης στις ίδιες επιλογές που είναι διαθέσιμες για τις συμβατικές επιχειρήσεις λόγω των χαρακτηριστικών τους Απουσία ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου στις διάφορες χώρες

Παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη Παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη Χώρα Διακριτός τίτλος Πεδίο δράσης Άτομα που συμμετέχουν Γαλλία Acta Vista Αποκατάσταση ιστορικής κληρονομιάς και διατήρηση φυσικών τοπίων Άνεργοι χαμηλών προσόντων Sineo Υπηρεσίες άνυδρου πλυσίματος αυτοκινήτων και πώληση βιοδιασπώμενων προϊόντων καθαρισμού αυτοκινήτου Άτομα με ανάγκη κοινωνικής επανένταξης Πολωνία Bajkolandia Cooperative Υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, σχολείο τοκετού, ενοικίαση κοστουμιών για τα παιδιά Εργαζόμενοι και άνεργοι γονείς Emma Hostel Ξενώνας, φιλικός προς το περιβάλλον που προωθεί το συνεταιριστικό κίνημα Άνεργοι

Παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη Παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη Χώρα Διακριτός τίτλος Πεδίο δράσης Άτομα που συμμετέχουν Πολωνία EKON- Association of Disabled people for Environment Οικολογική διαχείριση αποβλήτων Άτομα με νοητική αναπηρία και ψυχικές ασθένειες Wandzin Eko School of Life Αγρόκτημα προώθησης της οικολογίας και των παραδοσιακών γεωργικών δραστηριοτήτων, εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης Άτομα εθισμένα σε ναρκωτικά και αλκοόλ, ασθενείς HIV/AIDS Ρουμανία DUMBRĂVIŢA for People Πλεχτά καλάθια Ρομά

Παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη Παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη Χώρα Διακριτός τίτλος Πεδίο δράσης Άτομα που συμμετέχουν Ισπανία Atentis Παραγωγή εξατομικευμένων δώρων για επιχειρήσεις, υπηρεσίες στο χώρο των εικαστικών μέσων επικοινωνία Άτομα με αισθητηριακές, σωματικές ή διανοητικές αναπηρίες Catering Solidario Υπηρεσίες Catering Γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας La Tavella Βιολογικό αγρόκτημα Άτομα με ψυχικές αναπηρίες ή σοβαρές ψυχικές διαταραχές

Παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη Παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη Χώρα Διακριτός τίτλος Πεδίο δράσης Άτομα που συμμετέχουν Ιταλία Le Mat Franchise ξενοδοχείο προώθησης βιώσιμου τουρισμού Μειονεκτούσες ομάδες, τουρίστες Re Tech Life Onulus Διαχείριση ηλεκτρονικών αποβλήτων, ανάκτηση ηλεκτρονικού εξοπλισμού Φυλακισμένοι και αποφυλακισμένοι Ηνωμένο Βασίλειο The Big Issue Εβδομαδιαίο περιοδικό ψυχαγωγίας και επικαιρότητας Άστεγοι Care and Share Associates Υπηρεσίες για ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρίες που ζουν στα σπίτια τους Ηλικιωμένα άτομα και άτομα με αναπηρίες

Κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα Κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα Αν και συνεταιρισμοί και ενώσεις προσώπων υπήρχαν πολλά χρόνια στην Ελλάδα, ο όρος κοινωνική επιχειρηματικότητα εμφανίζεται για πρώτη φορά με το νόμο 4019/ 2011. Στο νόμο αναφέρονταν 3 κατηγορίες Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ): α) Ένταξης: το 40% των εργαζομένων τους είναι άτομα ευάλωτων ομάδων β) Φροντίδας: παρέχουν υπηρεσίες σε ΑμεΑ και ηλικιωμένους γ) Κοινωνικού και παραγωγικού σκοπού με ευρύ πεδίο δραστηριοποίησης

Κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα Κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα Οι κοινωνικές επιχειρήσεις εγγράφονται υποχρεωτικά στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας του Υπ. Εργασίας. 856 εγγεγραμμένες στο Μητρώο ΚΟΙΝΣΕΠ (Ιούλιος 2016) Υπολογίζεται ότι μόνο το 30-50% των εγγεγραμμένων ΚΟΙΝΣΕΠ είναι σε λειτουργία. Μόνο το 4% των ΚΟΙΝΣΕΠ είναι ΚΟΙΝΣΕΠ Ένταξης.

Νέος νόμος 4430/2016 «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» ορίζεται το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων που στηρίζονται σε μία εναλλακτική μορφή οργάνωσης των σχέσεων παραγωγής, διανομής, κατανάλωσης και επανεπένδυσης, βασισμένη στις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, καθώς και του σεβασμού στον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Κοινωνική επιχειρηματικότητα στις ομάδες κρατουμένων και αποφυλακισμένων Στην Ευρώπη πάνω από 30 χρόνια έχει δοκιμαστεί η λειτουργία κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων από ομάδες κρατουμένων και αποφυλακισμένων με θετικά αποτελέσματα στην επανένταξη και μείωση της υποτροπής. Η Ιταλία υπήρξε πρωτοπόρος (1991 σχετική νομοθεσία). Το ιταλικό μοντέλο ενέπνευσε και άλλες χώρες, όπως τη Σουηδία και τον Καναδά. Υπολογίζεται ότι πρώην κρατούμενοι που έχουν επανενταχθεί στην αγορά εργασίας έχουν 30-50% λιγότερες πιθανότητες υποτροπής. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι για όσους συμμετέχουν σε κοινωνικές επιχειρήσεις το ποσοστό υποτροπής μπορεί να πέσει μέχρι και στο 10%.

Παραδείγματα από Ευρώπη Ιταλία: 120 Κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις που απασχολούν 1.200 κρατούμενους. Exodus Social Cooperative, Capriano del Colle: ιδρύθηκε το1987. Παράγει ξύλινα παράθυρα, πόρτες κουφώματα. Μέλη και εργαζόμενοι της επιχείρησης μπορεί να είναι: 1) υπόδικοι 2) κρατούμενοι που πρόκειται να αποφυλακιστούν σύντομα 3) κρατούμενοι που λαμβάνουν ποινές κοινωφελούς εργασίας και 4) πρόσφατα αποφυλακισμένοι για λόγους υγείας που βρίσκονται σε κατ’ οίκον περιορισμό. Η επιχείρηση απασχολεί περισσότερο από 50 κρατούμενους.

Παραδείγματα από Ευρώπη Ιταλία Pausa Café, Saluzzo and Turin Prisons: Ιδρύθηκε το 2004 και απασχολεί κρατούμενους στην παραγωγή καφέ και μπύρας σε μικρο-ζυθοποιείο. http://www.pausacafe.org

Παραδείγματα από Ευρώπη Ιταλία www.sanpatrignano.com San Patrignano Drugs Project, Rimini: Η επιχείρηση επικεντρώνεται σην στήριξη ατόμων που βρίσκονται στην απεξάρτηση. Εκπαιδεύει και απασχολεί εργαζόμενους ως ξυλουργούς, υδραυλικούς, σιδηρουργούς, δημιουργούς ζωγραφισμένης στο χέρι ταπετσαρίας, παραγωγούς τοπικών κρασιών και τυριών. Η επιχείρηση απασχολεί 2.000 άτομα που είναι σε απεξάρτηση (διάφορες εξαρτήσεις) και σε σχεδόν 800 από τους εργαζόμενους της προσφέρεται δωρεάν κατοικία . Η επιχείρηση στηρίζεται αποκλειστικά στην ιδιωτική χρηματοδότηση και οι πόροι της προέρχονται από την πώληση των προϊόντων της.

Παραδείγματα από Ευρώπη Ιταλία www.alicecoop.it Co-operativa Alice, Milan (San Vittore Prison): Για περισσότερο από 20 χρόνια η συγκεκριμένη επιχείρηση προσφέρει την ευκαιρία στις γυναίκες κρατούμενες να δημιουργούν κοστούμια για το θέατρο και τηλεοπτικές παραγωγές. Επίσης η επιχείρηση έχει δημιουργήσει κοστούμια για την τοπική όπερα και αξεσουάρ για την ομάδα ποδοσφαίρου της Μίλαν, ενώ έχει δική της σειρά ρούχων με την επωνυμία “Jailcats”. Περίπου 100 γυναίκες έχουν υπάρξει μέλη της, κάποιες από τις οποίες έκαναν καριέρα στο χώρο της μόδας, ενώ μόλις 1 επέστρεψε στη φυλακή.

Παραδείγματα από Ευρώπη Ιταλία www.teatrokismet.org/ Teatro Kismet, Bari : πρόκειται για μία κοινωνική επιχείρηση που ιδρύθηκε το 1991 με αντικείμενο τις τέχνες και ειδικά το θέατρο. Αναπτύσσει προγράμματα κυρίως για νεαρούς παραβάτες και έχει εργαστεί για τη δημιουργία θεάτρων στις φυλακές ανηλίκων, των οποίων τις παραστάσεις παρακολουθεί μικρό κοινό των τοπικών κοινωνιών (σχολεία, μέλη κοινότητας κ.ά.). Η επιχείρηση επικεντρώνεται στη διδασκαλία της τέχνης του θεάτρου σε νεαρούς παραβάτες και στη δημιουργική γραφή σε νέους υπό επιμέλεια.

Παραδείγματα από Ευρώπη Σουηδία Η Σουηδία ακολούθησε το ιταλικό μοντέλο, κυρίως όμως με αποφυλακισμένα άτομα. Σήμερα έχει 90 σχετικές επιχειρήσεις. Το σουηδικό πείραμα: “Vägen ut!” (Διέξοδος) Ένας ενδιαφέρον τρόπος παρουσίασης: Motto «Do not offer square solutions to all, because some people are round - We have got bats in the belfry, drug abuse in our baggage, criminal thoughts, disabilities, stress symptoms and 12 social enterprises with a turnover of SEK 41 million a year».

Παραδείγματα από Ευρώπη Σουηδία Η “Vägen ut!” ιδρύθηκε το 2002 σο Göteborg. Αφορμή υπήρξε ένα έργο EQUAL με αντικείμενο τη δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων. Στο εταιρικό σχήμα συμμετείχαν φορείς όπως Δημόσιος Ασφαλιστικός φορέας, Υπηρεσίες επιμελητών ενηλίκων και ανηλίκων παραβατών, δημόσιος Οργανισμός Απασχόλησης, επαγγελματικές οργανώσεις και εταιρεία ανάπτυξης κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Στο τέλος του έργου δημιουργήθηκαν 3 κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις : α) Villa Vägen ut! Solberg (ξενώνας ανδρών), β) Karins Döttrar (γυναικεία επιχείρηση με χειροποίητα έργα) και γ) Café Solberg. Σήμερα η “Vägen ut!” είναι επιχείρηση ομπρέλα. Εμπερικλείει άλλες 10 κοινωνικές επιχειρήσεις και έχει περίπου 100 εργαζόμενους. Περισσότεροι από τους μισούς είναι αυτοαπασχολούμενοι και συνιδιοκτήτες. Συχνά συνεργάζεται με τους προαναφερόμενους δημόσιους φορείς, αλλά και ΜΚΟ. http://vagenut.coop

Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα Στην Ελλάδα η μοναδική Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Ένταξης με ιδρυτικά μέλη πρώην κρατούμενους ιδρύθηκε το 2014, ως αποτέλεσμα εφαρμογής προγράμματος ΤΟΠΕΚΟ.

Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα Ταυτότητα Εταιρείας: Aστικός Συνεταιρισμός Κοινωνικού Σκοπού Περιορισμένης Ευθύνης ( Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση) Νομική μορφή: Κοιν.Σ.Επ. – νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, με εμπορική ιδιότητα και περιορισμένη ευθύνη των μελών του Ιδρυτικά μέλη: Ωφελούμενοι αποφυλακισμένοι της «Α.Σ ΕΠΑΝΟΔΟΣ – Δίκτυο για την Κοινωνική και Επαγγελματική Επανένταξη» Αριθμός ιδρυτικών μελών: 10 Διεύθυνση έδρας: Δεριγνύ 28-30, Ισόγειο, Πλ. Βικτωρίας, Αθήνα Ιστοσελίδα: http://neoiorizonteskoinsep.blogspot.gr/ Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα

Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα Η Κοιν.Σ.Επ. «Νέοι Ορίζοντες» δραστηριοποιείται κυρίως στον τομέα δημιουργίας - συντήρησης κήπων και εξωτερικών περιβαλλόντων χώρων, καθώς και στον τομέα παροχής υπηρεσιών καθαριότητας σε κτιριακές εγκαταστάσεις. Στόχος της είναι η παροχή υπηρεσιών άριστης ποιότητας με τρόπο ασφαλή και περιβαλλοντικά φιλικό σε τιμές πραγματικά ανταγωνιστικές. Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα

Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα Πελατολόγιο: Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Υπουργείο Δικαιοσύνης Υπουργείο Εργασίας Ινστιτούτο Δια βίου μάθησης, Υπ. Παιδείας Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας Εταιρεία Ανάπτυξης δήμου Αθηναίων (ΕΑΤΑ) Άλλες ΚΟΙΝΣΕΠ Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα

Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα Πελατολόγιο: Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Υπουργείο Δικαιοσύνης Υπουργείο Εργασίας Ινστιτούτο Δια βίου μάθησης, Υπ. Παιδείας Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας Εταιρεία Ανάπτυξης δήμου Αθηναίων (ΕΑΤΑ) Άλλες ΚΟΙΝΣΕΠ Κοινωνική επιχειρηματικότητα αποφυλακισμένων στην Ελλάδα

Μερικοί παράγοντες κινδύνου βιωσιμότητας: Χαμηλή διείσδυση στον ιδιωτικό τομέα Εξαρτώμενη από μικρής διάρκειας συμβάσεις με φορείς του δημοσίου Στηριζόμενη και εξαρτώμενη από Επάνοδο Ν.Π.Ι.Δ. για μεγάλο διάστημα Έλλειψη εκπαίδευσης προσωπικού για ανάπτυξη δεξιοτήτων (εργασία, επιχειρηματικότητα) Κατανομή ρόλων Κοινωνική επιχειρηματικότητα στις ομάδες κρατουμένων και αποφυλακισμένων

Η κουλτούρα της φυλακής (στάσεις και συμπεριφορές, κρατουμένων, σωφρονιστικών υπαλλήλων, διεύθυνσης φυλακών, ειδικών επιστημόνων). Το υπόβαθρο των κρατουμένων Περιορισμένες δεξιότητες (κοινωνικές, εργασιακές) χαμηλή εκπαίδευση, προβλήματα υγείας, εξαρτήσεις και προβλήματα στον εργασιακό βίο. Η πραγματικότητα του πλαισίου της φυλακής Διατήρηση της ασφάλειας Κοινωνική επιχειρηματικότητα στις ομάδες κρατουμένων και αποφυλακισμένων Παράγοντες υπονόμευσης προσπάθειας: