Ποιητής και πεζογράφος Νικοσ καββαδιασ Ποιητής και πεζογράφος Εργασία στο μάθημα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Μαθητής: Καρακάσης Χρήστος Υπεύθυνη καθηγήτρια: Σκέκλιου Αλεξάνδρα Τάξη: Γ1 Σταυρός 2013

Βιογραφία Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε στις  11 Ιανουαρίου 1910 στο Νίκολσκι Ουσουρίσκι,μια επαρχιακή πόλη της περιοχής του Χαρμπίν στη Μαντζουρία, από γονείς Κεφαλλονίτες, το Χαρίλαο Καββαδία και τη Δωροθέα Αγγελάτου. Είχε και δύο μικρά αδέρφια την Ευγενία και τον Δημήτρη. Το 1914, με την έκρηξη του πολέμου, η οικογένεια έρχεται στην Ελλάδα κι εγκαθίσταται στο  Αργοστόλι, Μετά το Αργοστόλι, η οικογένεια εγκαθίσταται στον Πειραιά. Ο Καββαδίας πηγαίνει στο Δημοτικό, διαβάζει Ιούλιο Βερν και διάφορα βιβλία περιπέτειας. Στο Γυμνάσιο γνωρίζεται με το συγγραφέα και ιατρό του Πολεμικού Ναυτικού Παύλο Νιρβάνα. Δεκαοκτώ ετών, αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματα στο περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας με το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας.

… Τελειώνοντας το Γυμνάσιο, δίνει εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή … Τελειώνοντας το Γυμνάσιο, δίνει εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή. Όμως την ίδια περίοδο πεθαί- νει ο πατέρας του και αναγκάζεται να εργαστεί σε ναυτικό γραφείο. Συνεχίζει όμως να συνεργάζε- ται με διάφορα φιλολογικά περιοδικά. Το Νοέμβριο του 1928, ο Καββαδίας βγάζει ναυτικό φυλλά- διο και μπαρκάρει ως "ναυτόπαις" τον επόμενο χρόνο στο φορτηγό "Άγιος Νικόλαος". Το 1934, η οικογένεια μετακομίζει από τον Πειραιά στην Αθήνα. Το σπίτι της γίνεται τόπος συγκέ- ντρωσης λογοτεχνών, ζωγράφων και ποιητών. Ο Καββαδίας την εποχή εκείνη περιγράφεται ως έν- ας λιγομίλητος απλός άνθρωπος, ατημέλητος, χαριτωμένος, εγκάρδιος, με ανεξάντλητο χιούμορ, αγαπητός στους πάντες. Το 1938 στρατεύεται και υπηρετεί στην Ξάνθη με την ειδικότητα του ημιο- νηγού, ενώ το 1939 παίρνει το δίπλωμα του ραδιοτηλεγραφητή κατωτέρας τάξεως. Στον πόλεμο του ’40 φεύγει για την Αλβανία, όπου υπηρετεί αρχικά ως ημιονηγός τραυματιοφορέας και αργό- τερα λόγω της ειδικότητάς που είχε ως ασυρματιστής χρησιμοποιείται στο σταθμό υποκλοπής της ΙΙΙ Μεραρχίας. Στη διάρκεια της Κατοχής, ο Καββαδίας περνάει στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης και γίνεται μέλος του ΕΑΜ. Την ίδια ακριβώς περίοδο γίνεται και μέλος του ΚΚΕ. Εντάσσεται, επιπλέον, στην  Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, παρά το γεγονός ότι είχε τυπώσει τότε μόνο ένα βιβλίο, το “Μαρα- Μπού”, ενώ το όριο ήταν τα τρία βιβλία. Είναι όμως ενεργός λογοτεχνικά, γράφοντας ποιήματα, ορισμένα εξ' αυτών Αντιστασιακά, με πιο χαρακτηριστικό το ποίημα "Στον τάφο του ΕΠΟΝίτη". Στις αρχές του 1945 γίνεται επικεφαλής του ΕΑΜ Λογοτεχνών-Ποιητών, θέση την οποία παραχωρεί στις 6 Οκτώβρη του ίδιου έτους στον Νικηφόρο Βρεττάκο, εξαιτίας της αναχώρησής του από την Ελλά- δα με το πλοίο "Κορινθία". Η ασφάλεια του έδωσε άδεια, καθώς θεωρείτο ανενεργός κομμουνιστής.

Federico Garcia Lorca Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφόρι Αύγουστος ήτανε δεν ήτανε θαρρώ τότε που φεύγανε μπουλούκια οι σταυροφόροι Παντιέρες πάγαιναν του ανέμου συνοδειά και ξεκινούσαν οι γαλέρες του θανάτου στο ρογοβύζι ανατριχιάζαν τα παιδιά κι ο γέρος έλιαζε, ακαμάτης, τ’ αχαμνά του Του ταύρου ο Πικάσο ρουθούνιζε βαριά και στα κουβέλια τότε σάπιζε το μέλι τραβέρσο ανάποδο, πορεία προς το βοριά τράβα μπροστά, ξοπίσω εμείς και μη σε μέλει Κάτω απ’ τον ήλιο αναγαλιάζαν οι ελιές και φύτρωναν μικροί σταυροί στα περιβόλια τις νύχτες στέρφες απομέναν οι αγκαλιές τότες που σ’ έφεραν, κατσίβελε, στη μπόλια Ατσίγγανε κι αφέντη μου με τι να σε στολίσω; φέρτε το μαυριτάνικο σκουτί το πορφυρό στον τοίχο της Καισαριανής μας φέραν από πίσω κι ίσα ένα αντρίκειο ανάστημα ψηλώσαν το σωρό. Κοπέλες απ’ το Δίστομο, φέρτε νερό και ξύδι κι απάνω στη φοράδα σου δεμένος σταυρωτά σύρε για κείνο το στερνό στην Κόρδοβα ταξίδι μέσα απ’ τα διψασμένα της χωράφια τα ανοιχτά Βάρκα του βάλτου ανάστροφη φτενή δίχως καρένα σύνεργα που σκουριάζουνε σε γύφτικη σπηλιά σμάρι κοράκια να πετάν στην ερήμην αρένα και στο χωριό να ουρλιάζουνε τη νύχτα εφτά σκυλιά

Χαρακτηριστικά της ποίησης του Καββαδία Η πρώτη ποιητική του συλλογή δημοσιεύτηκε το 1933 με τον τίτλο «Μαραμπού» τα θέματα των ποιημάτων της συλλογής είναι όλα σχεδόν παρμένα από τη θάλασσα και τη ναυτική ζωή. Αν και ποιητής της γενιάς του ’30, γενιάς της σουρεαλιστικής ποίησης, ο Καββαδίας γράφει με παραδοσιακό τρόπο. Δηλαδή τα ποιήματά του έχουν ομοιοκαταληξία, μέτρο, δεκαπεντασύλ- λαβο στίχο, οκτασύλλαβο ή εφτασύλλαβο κλπ. Ωστόσο τα ποιήματα του ρομαντικού ποιητή είναι στην ουσία πρωτοποριακά, χάρη στην πρωτοτυπία της έμπνευσης και των θεμάτων με τόλμη πραγματεύεται. Το ύφος των ποιημάτων σε αυτή τη συλλογή έχει επιρροές από τον Ουράνη, τον Καρυωτάκη, τον Ρεμπώ και τον Μποντλαίρ. Τα 1947 εξέδωσε την ποιητική συλλογή «Πούσι» που περιλαμβάνει 14 ποιήματα στο ίδιο κλίμα με το «Μαρομπού» και με τις ίδιες πηγές έμπνευσης. Σε κάθε ποίημά του διακρίνονται έντονα η ίδια αμείωτη και αναλλοίωτη γοητεία που δημιουργούν οι εξωτικές σκηνές , το ρομαντικό στοιχείο και ο πόθος για την εκπλήρωση ονείρων που θα μείνουν απραγματοποίητα. Το 1975, λίγο μετά τον θάνατό του, εκδόθηκε η τρίτη ποιητική του συλλογή το «Τραβέρσο», που θεωρείται από αρκετούς ως το ωριμότερο έργο του ποιητή.

Ξέχασες κείνο το σκοπό που λέγανε οι Χιλιάνοι … Στα έργα του χρησιμοποιεί πολλά τοπωνύμια από όλο τον κόσμο, λέξεις του λιμανιού και ναυτικούς όρους όπως: μαλάρια: ελονοσία (θανατική, μεταδοτική από κουνούπια ασθένεια) κατράμι: πίσσα μπούσουλας: ναυτική πυξίδα μπατάρισε ο καιρός: άλλαξε ο καιρός σκατζάρισες: άλλαξες βάρδια καρτίνι: ναυτικός όρος, το τέταρτο του ρόμβου «Ήταν εκείνη τη νυχτιά που φύσαγε ο Βαρδάρης το κύμα η πλώρη εκέρδιζεν οργιά με την οργιά Σ’ έστειλε ο πρώτος τα νερά να πας για να γραδάρεις μα εσύ θυμάσαι τη Σμαρώ και την Καλαμαριά Ξέχασες κείνο το σκοπό που λέγανε οι Χιλιάνοι -Άγιε Νικόλα φύλαγε κι Αγιά Θαλασσινή.- Τυφλό κορίτσι σ’ οδηγάει, παιδί του Modigliani, που τ’ αγαπούσε ο δόκιμος κ’ οι δυο Μαρμαρινοί.»

Βιογραφία Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε στις  11 Ιανουαρίου 1910 στο Νίκολσκι Ουσουρίσκι,μια επαρχιακή πόλη της περιοχής του Χαρμπίν στη Μαντζουρία, από γονείς Κεφαλλονίτες, το Χαρίλαο Καββαδία και τη Δωροθέα Αγγελάτου. Είχε και δύο μικρά αδέρφια την Ευγενία και τον Δημήτρη. Το 1914, με την έκρηξη του πολέμου, η οικογένεια έρχεται στην Ελλάδα κι εγκαθίσταται στο  Αργοστόλι, Μετά το Αργοστόλι, η οικογένεια εγκαθίσταται στον Πειραιά. Ο Καββαδίας πηγαίνει στο Δημοτικό, διαβάζει Ιούλιο Βερν και διάφορα βιβλία περιπέτειας. Στο Γυμνάσιο γνωρίζεται με το συγγραφέα και ιατρό του Πολεμικού Ναυτικού Παύλο Νιρβάνα. Δεκαοκτώ ετών, αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματα στο περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας με το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας.

Τα έργα του Ποίηση “Μαραμπού” (1933) “Πούσι” (1947) “Τραβέρσο” (1975) Ποίηση  “Μαραμπού” (1933) “Πούσι” (1947) “Τραβέρσο” (1975) Το ημερολόγιο ενός τιμονιέρη: Αθησαύριστα πεζογραφήματα και ποιήματα, επιμέλεια Guy (Michel) Saunier. Αθήνα: Άγρα, 2005   Πεζογραφία “Βάρδια” (1954) “Λι” (1987) “Του πολέμου/Στ' άλογό μου” (1987) Το μικρό πεζό "Λι" γυρίστηκε σε κινηματογραφική ταινία το  1995 με τίτλο "Between the devil and the deep blue sea".  Το διήγημα του Νίκου Καββαδία "Του πολέμου", που εξιστορεί την φιλοξενία ενός Έλληνα στρατιώτη από έναν Αρβανίτη κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου, γυρίστηκε σε ταινία και σε σκηνοθεσία του Χρήστου Παληγιαννόπουλου.

Τα έργα του Μαραμπού (1933) Μαραμπού Ἕνας δόκιμος στὴ γέφυρα ἐν ὥρᾳ κινδύνου Οἱ γάτες τῶν φορτηγῶν Ἕνα μαχαίρι Γράμμα στὸν ποιητὴ Καίσαρα Ἐμμανουήλ Ὁ πιλότος Nagel Ἔχω μία πίπα Ἡ μαϊμοὺ τοῦ ἰνδικοῦ λιμανιοῦ Ἕνας νέγρος θερμαστὴς ἀπὸ τὸ Τζιμπουτί Gabrielle Didot Οἱ προσευχὲς τῶν ναυτικῶν A Bord de l᾿ «Aspasia» Γράμμα ἀπ᾿ τὴ Μαρσίλλια Ὁ πλοίαρχος Φλέτσερ Γράμμα ἑνὸς ἀρρώστου Mal Du Depart Ἡ πλώρη μας William George Allum Καφάρ Coaliers Μαύρη λίστα Παραλληλισμοί Τραβέρσο(1975)                     Μουσώνας Fresco Γυναίκα Yara Yara Οἱ 7 νάνοι στὸ s/s Cyrenia Κοσμᾶ τοῦ Ἰνδικοπλεύστη Guevara Θεσσαλονίκη ΙΙ Fata Morgana Ἀντινομία Cocos Islands Σπουδὴ θαλάσσης Πικρία Πούσι(1947) Πούσι Kuro Siwo Στεριανὴ ζάλη Cambay's water Ἀρμίδα Black and White Ἐσμεράλδα Καραντί Θαλασσία πανίς Federico Garcia Lorca Θεσσαλονίκη Σταυρὸς τοῦ Νότου Μαρέα Ὁ λύχνος τοῦ Ἀλλαδίνου

«Η Βάρδια» Σύντομο λυρικό πεζογράφημα του Νίκου Καββαδία. Εκδόθηκε το 1954. Είναι ένα σύνολο εξομολογητικών αφηγήσεων που ακούγονται από τα χείλη ναυτικών, χρόνια ψημένων στη σκληρή ζωή του καραβιού. Υπάρχει, ωστόσο, κεντρικό θέμα: είναι το ερωτικό στοιχείο, το κυρίαρχο στη ζωή των ναυτικών. Στη ζωή, όμως, των θαλασσοδαρμένων αυτών ανθρώπων, ο έρωτας εμφανίζεται σχεδόν ολότελα στερημένος από κάθε συναίσθημα, σαν μια σεξουαλική πείνα που προσπαθούν να τη χορτάσουν, αγοράζοντας τον βιαστικά από τις βρόμικες και αδιάφορες πόρνες των λιμανιών. Μέσα, όμως, από τη σκληρή και ωμή γλώσσα που χρησιμοποιούν οι ναυτικοί για να αφηγηθούν τις εμπειρίες τους, μπορεί κανείς να διακρίνει τη δίψα των ανθρώπων αυτών για τρυφερότητα, οικογένεια και ανθρώπινη ζεστασιά, που τους έχουν στερήσει οι αδιάκοπες μετακινήσεις τους. Ο κεντρικός αφηγητής είναι ο ασυρματιστής του πλοίου. Τα βράδια ανεβαίνει στη γέφυρα, την ώρα που ο παλιός του φίλος, ο β’ καπετάνιος, κάνει τη βάρδια του. Εκεί, πίνοντας τον καφέ τους και προσπαθώντας να προφυλαχτούν από το νυχτερινό κρύο και την μοναξιά που τρελαίνει, αναθυμιούνται παλιές ιστορίες, όπου πάντα η κεντρική μορφή είναι μία γυναίκα. Μια γυναίκα που σέρνει πίσω της την υποκρισία, την απάτη, την απογοήτευση και τον όλεθρο. Το συμπέρασμα για τον ασυρματιστή είναι ένα: οι μόνες τίμιες γυναίκες είναι οι πόρνες, γιατί είναι οι μόνες που δείχνουν ξεκάθαρα τον εαυτό τους. Αντίθετα ο β’ καπετάνιος πιστεύει πως ο φίλος του γίνεται άδικος και πως δεν πρέπει να γενικεύει τις άσχημες προσωπικές του εμπειρίες. Η «Βάρδια», με την αξία ενός πρωτοποριακού διηγήματος, κατέχει μια σημαντική θέση στην ελληνική πεζογραφία.

Kuro Siwo Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το Νότο,  δύσκολες βάρδιες, κακός ύπνος και μαλάρια. Είναι παράξενα της Ίντιας τα φανάρια και δεν τα βλέπεις, καθώς λένε με το πρώτο. Πέρ’ απ’ τη γέφυρα του Αδάμ, στη Νότιο Κίνα,  χιλιάδες παραλάβαινες τσουβάλια σόγια. Μα ούτε στιγμή δεν ελησμόνησες τα λόγια που σου `πανε μια κούφια ώρα στην Αθήνα Στα νύχια μπαίνει το κατράμι και τ’ ανάβει,  χρόνια στα ρούχα το ψαρόλαδο μυρίζει,  κι ο λόγος της μες’ το μυαλό σου να σφυρίζει,  "ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι; " Νωρίς μπατάρισε ο καιρός κι έχει χαλάσει. Σκατζάρισες, μα σε κρατά λύπη μεγάλη. Απόψε ψόφησαν οι δυο μου παπαγάλοι κι ο πίθηκος που `χα με κούραση γυμνάσει. Η λαμαρίνα! ...η λαμαρίνα όλα τα σβήνει. Μας έσφιξε το kuro siwo σαν μια ζώνη κι συ κοιτάς ακόμη πάνω απ’το τιμόνι,  πως παίζει ο μπούσουλας καρτίνι με καρτίνι.

Ο Καββαδίας έγινε γνωστός μέσω των μελοποιημένων τραγουδιών από σύγχρονους τότε, αλλά γνωστούς ακόμα και σήμερα, καλλιτέχνες όπως είναι ο Θάνος Μικρούτσικος, οι Ξέμπαρκοι, η Μαρίζα Κωχ, ο Δημήτρης Καλοκύρης, ο Γιάννης Κούτρας, η Αιμιλία Σαρρή, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Λάκης Παπαδόπουλος, ο Αργύρης Μπακιρτζής, ο Δημήτρης Ζερβουδάκης, ο Γιάννης Σπανός … Κύριο όμως μέσο με το οποίο έγινε γνωστός ο Καββαδίας είναι ο δίσκος που κυκλοφόρησε ο Θάνος Μικρούτσικος με τον τίτλο “Ο Σταυρός του Νότου”. «Ο Σταυρός του Νότου» 1.“Kuro Siwo” 2.“Θεσσαλονίκη” 3.“Σταυρός του Νότου” 4.“Το Μαχαίρι” 5.“Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί” 6.“Αρμίδα” 7.“Εσμεράλδα” 8.“Γυναίκα” 9.“Federico Garcia Lorca” 10.“Cambay’ s Water” 11.“Πικρία”

Βιβλιογραφία “Google βικιπαίδεια” Νίκος Καββαδίας «ΝΕΤ Ντοκιμαντέρ (αφιέρωση) Νίκος Καββαδίας» Εγκυκλοπαίδεια «Επιστήμη και Ζωή» Ποιήματα Καββαδία εκδόσεις ΑΓΡΑ «Μαραμπού, Πούσι, Τραβέρσο» Για το ποίημα «Kuro Siwo» βλέπε και στο βιβλίο της Γ’ γυμνασίου «Λογοτεχνικά Κείμενα»