ΑΛΛΑ ΚΟΚΚΙΔΙΑ

Τα κοκκίδια είναι παράσιτα συγγενή με τα πλασμώδια, που περιλαμβάνουν σεξουαλικές και ασεξουαλικές φάσεις ανάπτυξης στον κύκλο ζωής τους. Ωστόσο, δεν μεταδίδονται με έντομα αλλά με κατάποση ώριμων ωοκύστεων.

Τoxoplasma gondii

Είναι κοκκίδιο του γαστρεντερικού συστήματος της γάτας, που μεταδίδεται σε πολλά άλλα θηλαστικά. Εμφανίζει παγκόσμια γεωγραφική εξάπλωση. Από ορολογικές μελέτες φαίνεται ότι η λοίμωξη είναι συχνή, πιθανότατα ως παροδικό εμπύρετο νόσημα ή υποκλινική λοίμωξη. Σπανιότερα παρατηρείται σοβαρότερη λοίμωξη.

Η ενδομήτρια λοίμωξη από το παράσιτο αποτελεί σημαντικό αίτιο ενδομήτριου θανάτου και συγγενών ανωμαλιών. Η προσβολή των οφθαλμών είναι σπάνια αλλά σοβαρή κατάσταση. Η εγκεφαλική τοξοπλάσμωση παρατηρείται ενίοτε σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, πιθανότατα λόγω αναζωπύρωσης λανθάνουσας λοίμωξης.

Οι ώριμες ωοκύστεις, που αποβάλλουν οι γάτες, περιέχουν δύο σποροκύστεις, οι οποίες περιέχουν σποροζωίτες. Όταν καταποθούν, από τις κύστεις απελευθερώνονται οι ταχυζωίτες εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και τη λέμφο και εισβάλλουν στα μακροφάγα, μέσα στα οποία πολλαπλασιάζονται

Ταχυζωίτες Toxoplasma gondii φαγοκυτταρωμένοι από μακροφάγο (αριστερά επάνω) και ελεύθεροι (δεξιά κάτω).

Καθώς αναπτύσσεται ανοσολογική απόκριση, μολύνονται και άλλα κύτταρα και σχηματίζονται οι ιστικές κύστεις, που περιέχουν βραδυζωίτες, με βραδύτερο ρυθμό μεταβολισμού. Η λοίμωξη μεταδίδεται με κατάποση ωοκύστεων, ή ιστικών κύστεων, που περιέχονται μέσα σε ανεπαρκώς μαγειρεμένο κρέας. Η ενδομήτρια λοίμωξη μεταδίδεται διαμέσου του πλακούντα.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ανίχνευση του τοξοπλάσματος στα κλινικά δείγματα είναι δύσκολη. Η διάγνωση της οξείας λοίμωξης γίνεται ορολογικά, με την ανίχνευση αυξανόμενου τίτλου αντισωμάτων έναντι του τοξοπλάσματος στον ορό.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η δοκιμασία Sabin-Feldman ανιχνεύει την ικανότητα των αντισωμάτων του ορού να σκοτώνουν ζωντανά τοξοπλάσματα. Υπάρχουν και άλλες ορολογικές δοκιμασίες, όπως ELISA, που έχουν το πλεονέκτημα ότι αποφεύγεται η χρησιμοποίηση ζωντανών τοξοπλασμάτων. Η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης χρησιμεύει στη διάγνωση ενδομήτριων και εγκεφαλικών λοιμώξεων.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ο συνδυασμός πυριμεθαμίνης και μιας σουλφοναμίδης είναι αποτελεσματικός έναντι των ενεργών τροφοζωιτών. Αποτελεσματική είναι και η σπιραμυκίνη, και προτιμάται στην κύηση. Εναλλακτικά σε ασθενείς με εγκεφαλική τοξοπλάσμωση μπορούν να χορηγηθούν κλινταμυκίνη, αζιθρομυκίνη και ατοβακόνη, συνήθως σε συνδυασμό με πυριμεθαμίνη.

Isospora belli   Αυτό το κοκκίδιο προκαλεί συνήθως ήπια, αυτοπεριοριζόμενη διάρροια, αλλά ενίοτε συσχετίζεται με σοβαρότερη λοίμωξη, ειδικά σε ασθενείς με AIDS. Απαντάται συχνότερα σε περιοχές με πτωχές συνθήκες υγιεινής. Οι χαρακτηριστικές ωοκύστεις ανιχνεύονται σε νωπά παρασκευάσματα κοπράνων, δεν είναι όμως πολύ διαθλαστικές και μπορεί να διαφύγουν. Όταν απαιτείται αντιβιοτική θεραπεία, χορηγείται κοτριμοξαζόλη

Αυτό το κοκκίδιο προκαλεί συνήθως ήπια, αυτοπεριοριζόμενη διάρροια, αλλά ενίοτε συσχετίζεται με σοβαρότερη λοίμωξη, ειδικά σε ασθενείς με AIDS. Απαντάται συχνότερα σε περιοχές με πτωχές συνθήκες υγιεινής. Οι χαρακτηριστικές ωοκύστεις ανιχνεύονται σε νωπά παρασκευάσματα κοπράνων, δεν είναι όμως πολύ διαθλαστικές και μπορεί να διαφύγουν. Όταν απαιτείται αντιβιοτική θεραπεία, χορηγείται κοτριμοξαζόλη

Cryptosporidium parvum Τα κρυπτοσπορίδια είναι παράσιτα που απαντώνται συχνά στα ζώα. Ένα είδος, το Cryptosporidium parvum προκαλεί διάρροια στον άνθρωπο. Η λοίμωξη είναι συνήθως υδατογενής και προέρχεται από ζώα. Στα κόπρανα ανιχνεύεται συχνά μεγάλος αριθμός ωοκύστεων, οι οποίες είναι μερικώς οξεάντοχες και χρωματίζονται με τροποποιημένη χρώση Ziehl-Neelsen

Η λοίμωξη συνήθως ανταποκρίνεται σε συμπτωματική θεραπεία με αποκατάσταση του όγκου των υγρών, εάν είναι απαραίτητο. Σε βαριά ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς τα κρυπτοσπορίδια μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή διάρροια, απειλητική για τη ζωή. Η χορήγηση νιταζοξανίδης ή μακρολιδών, όπως η αζιθρομυκίνη ενδέχεται να ωφελήσει.

ENTAMOEBA HISTOLYTICA ΑΜΟΙΒΑΔΕΣ ENTAMOEBA HISTOLYTICA

Είναι η σημαντικότερη αμοιβάδα που παρασιτεί στον άνθρωπο Είναι η σημαντικότερη αμοιβάδα που παρασιτεί στον άνθρωπο. Οι ιστολυτικές αμοιβάδες διεισδύουν στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου, προκαλώντας χαρακτηριστικές ελκωτικές βλάβες και αιματηρή διάρροια (αμοιβαδική δυσεντερία). Πιθανόν να εξελιχθεί σε συστηματική λοίμωξη, με σχηματισμό αποστημάτων σε εσωτερικά όργανα, ιδιαίτερα το ήπαρ. Εξωεντερική λοίμωξη μπορεί να παρατηρηθεί και απουσία δυσεντερίας.

Διάγνωση Στην οξεία φάση της νόσου, η διάγνωση γίνεται με άμεση μικροσκοπική εξέταση της βλεννοαιματηρής κένωσης ή ξεσμάτων από εξελκωμένες περιοχές του παχέος εντέρου. Το υλικό αυτό πρέπει να εξετάζεται εντός 2 ωρών από τη συλλογή του. Η Entamoeba histolytica αναγνωρίζεται από την κίνησή της, που επιτυγχάνεται με την προσεκβολή ψευδοποδίων. https://www.youtube.com/watch?v=EEFkIQjt8hw

Ενίοτε διασχίζει το μικροσκοπικό πεδίο Ενίοτε διασχίζει το μικροσκοπικό πεδίο. Αν έχουν διεισδύσει στο βλεννογόνο, οι αμοιβάδες περιέχουν συνήθως φαγοκυτταρωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία απουσιάζουν, αν η λοίμωξη περιορίζεται στον εντερικό αυλό. Στο νωπό παρασκεύασμα ο πυρήνας δεν είναι συνήθως ορατός, αλλά στα μονιμοποιημένα, χρωματισμένα παρασκευάσματα διακρίνεται ως λεπτός δακτύλιος χρωματίνης, με κεντρικό καρυόσωμα (Εικ. 61.9α).

Σχηματική αναπαράσταση ορισμένων εντερικών παρασίτων: α Σχηματική αναπαράσταση ορισμένων εντερικών παρασίτων: α. τροφοζωίτης Entamoeba histolytica με φαγοκυτταρωμένο ερυθροκύτταρο· β. κύστη E. histolytica· γ. ώριμη κύστη Entamoeba col i· δ. ώριμη κύστη Endolimax nana· ε. ώριμη κύστη Iodamoeba buetschlii· στ. τροφοζωίτης Giardia lamblia· ζ. ώριμη κύστη G. lamblia· η. τροφοζωίτης Chilomastix mesnili.

ΗΠΑΤΙΚΟ ΑΠΟΣΤΗΜΑ Οι τυπικοί αμοιβαδικοί τροφοζωίτες παρατηρούνται επίσης σε υλικό παρακέντησης ηπατικού αποστήματος. Το πύον του αμοιβαδικού αποστήματος συνήθως έχει χαρακτηριστικό καφεκόκκινο χρώμα, σαν “σάλτσα αντζούγιας”. Δεδομένου ότι οι αμοιβάδες πολλαπλασιάζονται ενεργητικά στα τοιχώματα του αποστήματος, είναι πιθανότερο να ανιχνευθούν στις τελευταίες σταγόνες πύου που αναρροφώνται από τη βλάβη.

Η ΚΥΣΤΗ Στην κατάσταση της φορείας, συνήθως απουσιάζουν οι αμοιβαδικοί τροφοζωίτες, αλλά ανευρίσκεται η κύστη, η μολυσματική μορφή του παρασίτου. Οι κύστεις είναι σφαιρικές, διαμέτρου περίπου 10-15 μm και περιέχουν έναν ως τέσσερις πυρήνες, με μορφολογία χαρακτηριστική του γένους Entamoeba, δηλαδή με κεντρικό καρυόσωμα περιβαλλόμενο από κυκλικό δακτύλιο (ring-dot). Οι νεαρές μονοπύρηνες κύστεις ενδέχεται να περιέχουν επίσης ένα μεγάλο κενοτόπιο γλυκογόνου και σε φρέσκα δείγματα, κύστεις σε όλα τα στάδια ανάπτυξης πιθανόν να περιέχουν ένα ή περισσότερα χρωματοειδή σωμάτια με αποστρογγυλεμένα άκρα (Εικ. 61.9β).

ΔΙΑΓΝΩΣΗ Αν και ο καλύτερος τρόπος επιβεβαίωσης της διάγνωσης είναι η ανίχνευση αμοιβαδικών τροφοζωιτών ή κύστεων, ορισμένες φορές, ειδικά σε συστηματική εξωεντερική νόσο, είναι χρήσιμες στη διάγνωση και οι ορολογικές δοκιμασίες. Έχουν περιγραφεί διάφορες ανοσοδιαγνωστικές δοκιμασίες, οι οποίες συνήθως πραγματοποιούνται σε εξειδικευμένα κέντρα. Η καλλιέργεια της E. histolytica δεν χρησιμοποιείται στηδιάγνωση στην καθημερινή κλινική πράξη

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Δεν είναι όλα τα στελέχη E. histolytica διεισδυτικά, και ορισμένα από αυτά (που τώρα ταξινομούνται στο είδος E. dispar) δεν προκαλούν ποτέ νόσο. Ωστόσο, δεν είναι δυνατή η άμεση διάκριση των παθογόνων από τα μη παθογόνα στελέχη στους ασυμπτωματικούς φορείς που αποβάλλουν κύστεις στο περιβάλλον

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Για το λόγο αυτό, τουλάχιστον στις περιοχές του κόσμου όπου η αμοιβάδωση είναι σπάνια, είναι συνετό να χορηγείται θεραπεία σε όλους τους φορείς, ιδιαίτερα αν χειρίζονται τρόφιμα. Το φάρμακο που χορηγείται συνήθως είναι η φουροϊκή διλοξανίδη.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η οξεία αμοιβάδωση αντιμετωπίζεται συνήθως με μετρονιδαζόλη ή τινιδαζόλη. Χρήσιμη στη θεραπεία του αμοιβαδικού ηπατικού αποστήματος είναι και η χλωροκίνη. Τα παλαιότερα φάρμακα εμετίνη και διυδροεμετίνη είναι μεν αποτελεσματικά αλλά πιο τοξικά.

ΜΗ ΠΑΘΟΓΟΝΕΣ ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΑΜΟΙΒΑΔΕΣ

Αν και αναφέρεται διάρροια συσχετιζόμενη με άλλες εντερικές αμοιβάδες, ιδιαίτερα την Dientamoeba fragilis (μια μαστιγοφόρο αμοιβάδα), η πλειοψηφία τους απλώς αποικίζει το έντερο και η σημασία τους έγκειται στην πιθανότητα σύγχυσής τους με την Ε. histolytica

E. hartmanni Η πιθανότητα σύγχυσης είναι μεγαλύτερη μεταξύ E. histolytica και των άλλων ειδών Entamoeba που ζουν στο έντερο, όπως E. hartmanni και E. coli. Η E. hartmanni είναι μορφολογικά πανομοιότυπη με την E. histolytica αλλά μικρότερη σε μέγεθος και δεν περιέχει ποτέ φαγοκυτταρωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια.

E. coli Η E. coli, ιδιαίτερα η κυστική της μορφή, είναι μεγαλύτερη από την E. histolytica. Οι τροφοζωίτες της είναι πιο βραδυκίνητοι από εκείνους της E. histolytica και οι ώριμες κύστεις περιέχουν ως και 8 πυρήνες. Τα χρωματοειδή σωμάτια, εάν υπάρχουν είναι λεπτά και οξύαιχμα, σαν θραύσματα σπασμένου γυαλιού (Εικ. 61.9γ).

Η Blastocystis hominis, ένας οργανισμός που απαντάται στα κόπρανα και παλαιότερα θεωρούνταν μύκητας, είναι πιθανότατα αμοιβάδα. Το εάν είναι ή όχι παθογόνος αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας, έχει όμως συσχετισθεί με διάρροια, απουσία άλλων γνωστών παθογόνων μικροβίων. Σε περίπτωση υποψίας αληθινής λοίμωξης μπορεί να χορηγηθεί μετρονιδαζόλη.  

ΕΛΕΥΘΕΡΩΣ ΔΙΑΒΙΟΥΣΕΣ ΑΜΟΙΒΑΔΕΣ Ελευθέρως διαβιούσες αμοιβάδες του περιβάλλοντος του γένους Naegleria (συνήθως η N. fowleri) έχουν ενοχοποιηθεί ως αίτιο μηνιγγοεγκεφαλίτιδας. Έχουν επίσης περιγραφεί σπάνια περιστατικά κοκκιωματώδους εγκεφαλίτιδας από Balamuthia mandrillaris και είδη Acanthamoeba, συνήθως, αλλά όχι αποκλειστικά σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς. Η έκβαση, σε όλα τα είδη αμοιβαδικής εγκεφαλίτιδας είναι συνήθως θανατηφόρα, αν και σε λοιμώξεις από N. fowleri έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία η αμφοτερικίνη Β.

ΕΛΕΥΘΕΡΩΣ ΔΙΑΒΙΟΥΣΕΣ ΑΜΟΙΒΑΔΕΣ Τα είδη Acanthamoeba προκαλούν συχνότερα κερατίτιδα, που οφείλεται στη χρησιμοποίηση μολυσμένων υγρών καθαρισμού μαλακών φακών επαφής. Δεν έχει καθορισθεί ακόμη το βέλτιστο σχήμα αντιμικροβιακής χημειοθεραπείας, έχουν ωστόσο χρησιμοποιηθεί προπαμιδίνη τοπικά, σε συνδυασμό με νεομυκίνη ή άλλα φάρμακα.  

https://endmyopia.org/calling-all-contact-lens-wearers-acanthamoeba-keratitis/