Η ανοιχτή μέθοδος συντονισμού (ΑΜΣ) Η ευρωπαϊκή ΚΠ παρουσιάζει χαμηλή επίδοση στον κοινωνικό τομέα. Αιτίες: 1. ο μεγάλος βαθμός ανομοιογένειας μεταξύ των ασκούμενων ΚΠ των κρατών-μελών. 2. τα διαφορετικά συστήματα που εφαρμόζονται, 3. το διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης, 4. οι διαφορετικές νομοθεσίες και τις λειτουργίες των θεσμών σε κάθε κράτος.

Η ανάγκη για εναρμόνιση πολιτικών Από τα μέσα του 1990 στην ΕΕ γίνονται αλλαγές που προσπαθούν να εναρμονίσουν την λειτουργία των κρατών όσον αφορά θέματα όπως η απασχόληση, η σύνταξη, η υγεία, η φροντίδα. Οι προσπάθειες που έγιναν μέσω των ευρωπαϊκών συνθηκών αφορούσαν την εφαρμογή του χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων των εργαζομένων. Ειδικότερα την οικονομική ενοποίηση και τα θέματα της πολιτικής απασχόλησης.

Περιεχόμενο της ΑΜΣ Η ΑΜΣ περιλαμβάνει: Καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών και χρονοδιαγραμμάτων για την επίτευξη των στόχων Καθορισμό ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών έχοντας ως μέτρο σύγκρισης το καλύτερο που υπάρχει μεταξύ των κρατών με σκοπό την σύγκριση και την ανταλλαγή καλών πρακτικών Την εισαγωγή των κατευθυντήριων γραμμών στις εθνικές και περιφερειακές πολιτικές λαμβάνοντας υπόψη τις υπάρχουσες εθνικές ιδιομορφίες Την παρακολούθηση, αξιολόγηση και επανεξέταση των μέτρων και των στόχων

Η ΑΜΣ βασίζεται: α) στην αμοιβαία μάθηση με την ανταλλαγή καλών πρακτικών β) την συμμετοχική διαδικασία όλων των εμπλεκομένων δηλ. κυβέρνηση, ΤΑ, κοινωνικοί εταίροι και πολίτες. Φιλοσοφία της ΑΜΣ είναι η σύγκλιση στόχων δηλ. το πλησίασμα όλο και περισσότερο προς ένα κοινό τρόπο λειτουργίας εξαλείφοντας τις διαφορές με γνώμονα την βελτίωση. Η εφαρμογή της είναι σταδιακή και προεραιτική και άρα διαφορετική από την υπάρχουσα πρακτική της εναρμόνισης όπου οι αποφάσεις ήταν δεσμευτικές και επέφεραν νομικές κυρώσεις.

Η ΑΜΣ ως ήπιο εργαλεία διακυβέρνησης Η ευρωπαϊκή ενοποίηση έκανε μεγαλύτερη την ανάγκη συντονισμού των πολιτικών μεταξύ των κρατών διότι: Η οικονομική ενοποίηση δεν έφερε αυτόματα και την κοινωνική ενοποίηση παρατηρήθηκαν φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού όσον αφορά τις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών, επιβάρυνσης των συστημάτων ασφάλισης και υγείας κάποιων χωρών, παράγοντες που δρουν επιβαρυντικά στην οικονομική ενοποίηση και όχι μόνο οι κυβερνήσεις των κρατών είναι απρόθυμες για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία να εκχωρήσει αρμοδιότητες σε ευρωπαϊκούς φορείς

ΑΜΣ και πολυεπίπεδη διακυβέρνηση Με την ΑΜΣ ασκούνται εναλλακτικές μέθοδοι τρόπων συνεργασίας που στηρίζονται στο πλαίσιο των πολύ-επίπεδων δομών διακυβέρνησης. Τα χαρακτηριστικά της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης είναι: - Η από κοινού λήψη αποφάσεων από μέρη-φορείς που βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα εξουσίας (δημόσιο, ιδιωτικό, κοινωνία πολιτών) - Η μη ιεραρχική διαβάθμιση των συμμετεχόντων και των πεδίων παρέμβασης Η συναινετική και όχι πλειοψηφική λήψη αποφάσεων τα κράτη και οι κοινωνικοί εταίροι δεν βρίσκονται υπό καθεστώς υποχρέωσης ή παραχώρησης εθνικής κυριαρχίας Η ΑΜΣ εντάσσεται στη λογική της διακυβέρνησης με στόχους παρά στη διακυβέρνηση με το νόμο

Η ΑΜΣ ως μηχανισμός μάθησης Η ΑΜΣ ενίσχυσε την διαδικασία της μάθησης μέσω: καθορισμού κοινών δεικτών και της παρακολούθησής για την βελτίωση των εθνικών πρακτικών της ανταλλαγής πληροφοριών, ιδεών, γνώσεων και πρακτικών από προγράμματα και υπηρεσίες που είχαν καλά αποτελέσματα της μεταφοράς και της προσαρμογής θετικής εμπειρίας από άλλα κράτη της στις εθνικές ιδιαιτερότητες με βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της προώθησης ανταλλαγών και συνεργασιών μέσω της διάχυση της γνώσης

Τα αποτελέσματα της διαδικασίας μάθησης μέσω της ΑΜΣ η εφαρμογή διαδικασιών αξιολόγησης η χρήση κοινών δεικτών η προετοιμασία εθνικών εκθέσεων κατά τομέα βασιζόμενες στις εφαρμογές των καλών πρακτικών η τροποποίηση αλλά και προσθήκη νέων στόχων και τρόπων συνεργασίας και βελτίωσης Η απλοποίηση της διαδικασίας συντονισμού με την ενσωμάτωση τρόπων και μεθόδων που ακολουθούν κοινούς πλέον στόχους Αρνητικά αποτελέσματα: η εφαρμογή της αξιολόγησης με κοινά στοιχεία μεθοδολογίας και το γεγονός ότι οι διαδικασίες είναι δυναμικές εξελίσσονται και επηρεάζονται

Η ΑΜΣ ως διαδικασία συμμετοχής Η σημαντικότητα της συμμετοχής εντοπίζεται σε 2 σημεία: - Την αύξηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων ΚΠ λόγο της συζήτησης, διαβούλευσης, ανταλλαγής επιχειρημάτων και συναπόφασης Την μεγαλύτερη αποδοχή και στήριξη των μέτρων Αρνητικές συνέπειες: Αρκετές αποφάσεις παίρνονται από τις κυβερνήσεις και υψηλούς κρατικούς αξιωματούχους χωρίς την συμμετοχή επιτροπών πολιτών η της ΤΑ. Οι συναντήσεις και συνεδριάσεις των υπευθύνων γίνονται κεκλεισμένων των θυρών γεγονός που δεν ευνοεί την διαφάνεια. - Ανάλογα με την χώρα ο βαθμός συμμετοχής διαφέρει, ωστόσο αυτό που παρατηρείται είναι ότι χώρες με ομοσπονδιακό πολίτευμα και ανεπτυγμένες τις οργανώσεις των πολιτών όπως π.χ ΜΚΟ, ΤΑ, με κουλτούρα διαφάνειας στον τρόπο λήψης αποφάσεων παρουσιάζουν υψηλότερη συμμετοχή και επιτυγχάνουν να προωθούν αρκετά από τα σημεία που τους ενδιαφέρουν

Βιβλιογραφία Αγγελάκη Μ., 2011, Η ανοιχτή μέθοδος συντονισμού ως εργαλείο αμοιβαίας μάθησης και μεταφοράς καλών πρακτικών στα κράτη μέλη της ΕΕ, σε: Σακελλαρόπουλο Θ., Η κοινωνική πολιτική της ΕΕ, Αθήνα, Εκδόσεις Διόνικος σελ. 63-86