ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ Τα οιστρογόνα διακρίνονται στα φυσικά και τα συνθετικά. Φυσικά οιστρογόνα: Η οιστραδιόλη είναι το κύριο οιστρογόνο που εκκρίνεται από την ωοθήκη. Συντίθεται στο γρααφιανό ωοθυλάκιο, στο ωχρό σωμάτιο και στον πλακούντα από την χοληστερόλη. Η οιστραδιόλη οξειδώνεται ταχέως στο ήπαρ προς οιστρόνη, η οποία υφίσταται υδροξυλίωση και σχηματίζει την οιστριόλη. Και οι 3 είναι ενεργείς και κυκλοφορούν στο αίμα, αλλά η οιστραδιόλη είναι το πιο δραστικό οιστρογόνο.

ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ Συνθετικά οιστρογόνα: Τα φυσικά οιστρογόνα καθίστανται ανενεργά σε per os χορήγηση και έχουν βραχεία διάρκεια δράσης λόγω ταχέος μεταβολισμού στο ήπαρ. Για να παρακαμφθεί αυτό το πρόβλημα, έχουν παρασκευαστεί συνθετικά παράγωγα οιστρογόνων, που μπορεί να είναι στεροειδή ή μη στεροειδή: Στεροειδή: Αιθινυλοιστραδιόλη, μεστρανόλη, τιβολόνη Μη στεροειδή (έχουν trans διαμόρφωση): Διαιθυλστιλβεστρόλη, εξεστρόλη, διενεστρόλη

ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ Οι δράσεις των οιστρογόνων είναι: Διέγερση της ανάπτυξης του ενδομητρίου Διατήρηση των αιμοφόρων αγγείων και του δέρματος Μείωση της οστικής απορρόφησης (μέσω μείωσης της δραστηριότητας των οστεοκλαστών) και αύξηση του σχηματισμού οστών Αύξηση του μεγέθους της μήτρας Αύξηση της ηπατικής παραγωγής δεσμευτικών πρωτεϊνών των στεροειδών, γεγονός που είναι δυνατό να περιορίσει τις δραστικές συγκεντρώσεις των ελεύθερων στεροειδών στο πλάσμα Αύξηση των κυκλοφορούντων παραγόντων πήξης II, VII, IX, X και του πλασμινογόνου Αύξηση της HDL (λιποπρωτεϊνη υψηλής πυκνότητας), η οποία μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης αρτηριοσκλήρυνσης. Ρύθμιση της κατακράτησης ύδατος και άλατος Αύξηση χοληστερόλης στα χολικά υγρά

ΧΡΗΣΕΙΣ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ Από του στόματος αντισύλληψη Θεραπεία των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης Πρόληψη οστεοπόρωσης. Τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης, του καρπού και των ισχίων ελαττώνονται κατά 50-70% και παρατηρείται περίπου 5% αύξηση της οστικής πυκνότητας της σπονδυλικής στήλης στις γυναίκες που λαμβάνουν οιστρογόνα εντός 3 ετών από την έναρξη της εμμηνόπαυσης και για διάστημα 5 έως 10 ετών Αντιμετώπιση κολπικής ατροφίας Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης. Θεραπεία χαμηλών επιπέδων οιστρογόνων στα πλαίσια υπογοναδισμού, αφαίρεσης ωοθηκών ή πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας Θεραπεία πρωτοπαθούς αμηνόρροιας Θεραπεία δυσμηνόρροιας Θεραπεία ολιγομηνόρροιας Θεραπεία συγκεκριμένων νεοπλασματικών νόσων Θεραπεία κληρονομικής αιμορραγικής τηλαγγειεκτασίας (σύνδρομο Osler-Weber-Rendu) Παρηγορική θεραπεία καρκίνου του προστάτη

ΧΡΗΣΕΙΣ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ Η αιθυνυλοιστραδιόλη, ένα συνθετικό οιστρογόνο, αποτελεί θεραπευτική επιλογή για πολλές από τις προηγούμενες ενδείξεις. Τα οιστρογόνα δεν χρησιμοποιούνται πλέον για την καταστολή της γαλουχίας λόγω του κινδύνου θρομβοεμβολής. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιείται η βρωμοκρυπτίνη.

ΚΥΡΙΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ Από του στόματος αντισύλληψη Θεραπεία υποκατάστασης

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ Ναυτία, έμετος Κοιλιακό άλγος και μετεωρισμός Διόγκωση και ευαισθησία μαστών Προεμμηνορυσιακά συμπτώματα Κατακράτηση ύδατος και άλατος Υπέρταση και επιδείνωση καρδιακής ανεπάρκειας σε φαρμακολογικές δόσεις Γυναικομαστία και ανικανότητα στους άνδρες (δοσοεξαρτώμενες ανεπιθύμητες ενέργειες) Αυξημένος κίνδυνος θρομβοεμβολής Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης ημικρανιών Υπερτριγλυκεριδαιμία Χολολιθίαση Τα οιστρογόνα προκαλούν καρκινογένεση σε μερικά ζώα. Παρατηρείται αυξημένη επίπτωση καρκίνου του ενδομητρίου σε γυναίκες που τελούν υπό μη διακεκομμένη αγωγή με εξωγενή οιστρογόνα χωρίς παράλληλη χορήγηση προγεσταγόνων

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ Η διαιθυλστιλβεστρόλη, ένα μη στεροειδές οιστρογονικό παράγωγο, έχει συσχετιστεί με υπογονιμότητα, έκτοπη κύηση και αδενοκαρκίνωμα του κόλπου σε κόρες γυναικών που έλαβαν το φάρμακο κατά την εγκυμοσύνη σε μια λανθασμένη προσπάθεια να αποτρέψουν την εμφάνιση υποτροπιαζουσών αυτόματων αποβολών. Οι παρενέργειες αυτές φαίνεται ότι αφορούν μόνο στο συγκεκριμένο οιστρογόνο (διαιθυλστιλβεστρόλη), καθώς δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία για τα οιστρογόνα και τα προγεσταγόνα που χρησιμοποιούνται στα ορμονικά αντισυλληπτικά σκευάσματα.

ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ Τα οιστρογόνα μπορούν να απορροφηθούν μέσω της γαστρεντερικής οδού, του δέρματος και των βλεννογόνων. Το πιο ισχυρό φυσικό οιστρογόνο είναι η οιστραδιόλη-17β, η οποία σε μεγάλο βαθμό οξειδώνεται σε οιστρόνη και ακολούθως μεταβολίζεται με προσθήκη ύδατος σε οιστριόλη. Και τα 3 αυτά οιστρογόνα μεταβολίζονται στο ήπαρ και απεκκρίνονται μετά από σύζευξη με γλυκουρονίδια και θεϊκές ρίζες στα ούρα και στη χολή. Η μέτρηση των επιπέδων οιστρογόνων στα ούρα παρέχει μια αδρή εκτίμηση της ωοθηκικής λειτουργίας. Η αιθυνυλοιστραδιόλη παρουσιάζει παρατεταμένη διάρκεια δράσης, λόγω του αργού ηπατικού μεταβολισμού, με χρόνο ημίσειας ζωής περίπου 25 ώρες.