2ο Προσχολική Παιδαγωγική 2013 Εισαγωγή στην Προσχολική Παιδαγωγική Σκοποί της προσχολικής εκπαίδευσης. 2ο Προσχολική Παιδαγωγική 2013

Σκοποί του μαθήματος Να γνωρίσουμε το αντικείμενο της Προσχολικής Παιδαγωγικής και τη σχέση της με άλλες επιστήμες Να αποσαφηνίσουμε μία σχετική ορολογία Να διευκρινίσουμε τι γνωρίζουμε ήδη για τους ΣΚΟΠΟΥΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Να κατανοήσουμε τα κριτήρια και τς προϋποθέσεις επιλογής των σκοπών της εκπαίδευσης και ειδικότερα της προσχολικής Να γνωρίσουμε τους σύγχρονους σκοπούς της προσχολικής εκπαίδευσης

Προσχολική Παιδαγωγική εξετάζει το φαινόμενο της αγωγής και της μάθησης στην προσχολική ηλικία Σημασία της ορολογίας για την οριοθέτηση του γνωστικού αντικειμένου Η αγωγή αναφέρεται στις επιδράσεις που δέχεται ο άνθρωπος από τις σκόπιμες και μεθοδευμένες αλλά και από τις απρογραμμάτιστες και τυχαίες ενέργειες ή αλληλεπιδράσεις.

Εκπαίδευση Μάθηση Διδασκαλία Μόρφωση Παιδεία

Μόρφωση: το αποτέλεσμα όλης της διαδικασίας της αγωγής (κατάσταση που μεταβάλλεται) Μάθηση: η απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και διαθέσεων, προκειμένου να βελτιωθεί η συμπεριφορά, να αναπτυχθεί η προσωπικότητα και να αντιμετωπιστούν οι απαιτήσεις του περιβάλλοντος /γνωστική και κοινωνική μάθηση

Διδασκαλία: οι ενέργειες και οι χειρισμοί των εκπαιδευτικών για να βοηθήσουν τους μαθητές στην οικειοποίηση των γνώσεων και στην καλλιέργεια δεξιοτήτων. Εκπαίδευση: Η οργανωμένη αγωγή και μάθηση σε ορισμένα ιδρύματα που λειτουργούν σε ορισμένο θεσμικό πλαίσιο. Παιδεία: χρησιμοποιείται με όλες τις παραπάνω έννοιες.  

Η παιδαγωγική ως επιστήμη (αντικείμενο + μέθοδοι έρευνας) Ίδρυση Πανεπιστημιακών Τμημάτων Επιστημών της Αγωγής – ανάπτυξη της έρευνας. Ίδρυση Ενώσεων για την Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση Θεσμοθέτηση Συνεδρίων για την προσχολική εκπαίδευση

Αντικείμενο της Προσχολικής Παιδαγωγικής (ενδεικτικά) Χώρος – μαθησιακό περιβάλλον Ρόλοι – Σχέσεις παιδαγωγού – παιδαγωγούμενων και παιδιών μεταξύ τους Περιεχόμενο της εκπαίδευσης - προγράμματα Εκπαιδευτική διαδικασία και μάθηση Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών – Επαγγελματική μάθηση

Τι είναι η επιστημονική έρευνα;

Η συστηματική προσπάθεια μελέτης ενός φαινομένου με στόχο τη διερεύνηση σχέσεων ή ιδιοτήτων ή την ανακάλυψη νέων ευρημάτων.

Γιατί είναι σημαντική η επιστημονική έρευνα στην εκπαίδευση;

Μέθοδοι έρευνας Ποσοτικό και ποιοτικό παράδειγμα Ποιοτική έρευνα: εθνογραφική, μελέτη περίπτωσης, συνεντεύξεις, έρευνα δράσης, βιογραφική – αφηγήσεις ζωής, ανάλυση λόγου, θεμελιωμένη θεωρία Ποσοτική έρευνα: ερωτηματολόγια, συστηματική παρατήρηση, ποσοτική ανάλυση δεδομένων

Προσπαθείστε να απαντήσετε πώς συνδέεται η Παιδαγωγική με τις άλλες επιστήμες ;

Παιδαγωγική και Φιλοσοφία (συζητήσεις για τα ιδεώδη της αγωγής, ερωτήματα για το πώς πρέπει να διαπαιδαγωγείται το άτομο) / Φιλοσοφία της Παιδείας: οώς τα διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα διαπερνούν την παιδαγωγική σκέψη Παιδαγωγική και Ψυχολογία: Η εξελικτική (στάδια ανάπτυξης), γνωστική (τρόποι μάθησης) και κοινωνική (αλληλεπιδράσεις – ομάδες) ψυχολογία Παιδαγωγική και Κοινωνιολογία: η εκπαίδευση ως θεσμός και ως μορφή κοινωνικής αναπαραγωγής

«Ποιοι θα λέγατε ότι είναι οι σκοποί του νηπιαγωγείου; Πώς θα τεκμηριώνατε την ανάγκη επίτευξή τους; Χρησιμοποιείστε και παραδείγματα για να μας πείσετε για την αναγκαιότητα εκπλήρωσης των σκοπών που θέσατε στην προσχολική εκπαίδευση»

Ποια είναι τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις που πήρατε υπόψη σας για να καταλήξετε σε αυτή τη λίστα με τους σκοπούς της προσχολικής εκπαίδευσης;

Το σύνολο των ερωτημάτων που καθορίζουν τα κριτήρια επιλογής των σκοπών της προσχολικής εκπαίδευσης Α) Μπορεί να είναι κοινοί οι σκοποί της προσχολικής εκπαίδευσης σε παγκόσμιο επίπεδο; Β) Μπορεί οι σκοποί της εκπαίδευσης να επηρεάζονται από ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες; Γ) Μπορεί οι σκοποί της εκπαίδευσης να επηρεάζονται από τη σύγχρονη έρευνα; Δ) Μπορεί οι σκοποί της εκπαίδευσης να επηρεάζονται από τις αντιλήψεις μας για τη φύση της γνώσης και τη θεώρηση που έχουμε για τα αναλυτικά προγράμματα; Ε) Μπορεί οι σκοποί να επηρεάζονται από ιδεολογικές αντιλήψεις και προτεραιότητες που θέτει η εκπαιδευτική πολιτική ή οι εκπαιδευτικοί ως πρόσωπα;

Α) Η ΤΟΠΙΚΟΤΗΤΑ Ως ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (διαφοροποίηση των σκοπών σε τοπικό επίπεδο και ανάλογα με το οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο)

Παρατηρείστε τη λίστα με τις πληροφορίες που σας δίνει η παρακάτω διαφάνεια. Μπορεί να είναι ίδιοι οι σκοποί της προσχολικής εκπαίδευσης σε όλες τις χώρες; Σε τι διαφοροποιούνται; Γιατί διαφοροποιούνται;

Διεθνής εικόνα - παραδείγματα Στην Αυστραλία τα παιδιά των απόμακρων περιοχών πηγαίνουν στο νηπιαγωγείο δι’ αλληλογραφίας Στη Φιλανδία η συνεργασία της οικογένειας είναι υποχρεωτική Στο Χονγκ Κονγκ το 80% των δασκάλων προσχολικής αγωγής είναι ανεκπαίδευτοι. Στη Νιγηρία η νηπιαγωγός δε γνωρίζει όλα τα παιδιά της τάξης της. Στις Φιλιππίνες μόνο το 20% των παιδιών πηγαίνουν στο νηπιαγωγείο. Στην Κένυα 40 στα 1000 παιδιά πεθαίνουν πριν τα πέντε τους χρόνια. Στις ΗΠΑ η προσχολική εκπαίδευση στοχεύει στην επίλυση των κοινωνικών ανισοτήτων. Στην Κίνα οι έννοιες της εργασίας και της δικαιοσύνης αποτελούν σημαντικούς στόχους του νηπιαγωγείου. Στην Ελλάδα, η προσχολική εκπαίδευση σκοπεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών και στη δημιουργία υπεύθυνων πολιτών.

Μία εικόνα της παγκόσμιας κατάστασης της Προσχολικής Αγωγής 1η Κατάταξη Πλούσιες Φτωχές Αναπτυγμένες Αναπτυσσόμενες Χώρες της Δύσης Χώρες της Ανατολής Χώρες του βορρά Χώρες του Νότου

2η κατάταξη Ικανότητα Φροντίδας Ικανότητα Επιβίωσης

Προγράμματα Προσχολικής αγωγής: Στόχοι Εκπαίδευση βασισμένη σε Αντιμετώπιση βαθειών εξειδικευμένη έρευνα κοινωνικών προβλημάτων Δευτερεύουσες Πρωτεύουσες ανάγκες (εξειδικευμένη φροντίδα) ποικιλία προγραμμάτων Χώρος, υγεία, διατροφή, ποιότητα διδακτικών πρόληψη θνησιμότητας προσεγγίσεων βασική εκπαίδευση πλούτος υλικών επιμόρφωση δασκάλων αξιολόγηση της ανάπτυξης και της μάθησης

ΑΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΟΥΜΕ ΣΕ ΑΥΤΑ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ πρέπει να καταλάβουμε -την οργάνωση της προσχολικής εκπαίδευσης στο οικονομικό-πολιτισμικό-της πλαίσιο. -τη διαφοροποίηση των πλαισίων, των αναγκών, των συνθηκών και των προτεραιοτήτων σύμφωνα με το οικονομικό-πολιτισμικό πλαίσιο;

Β) ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ (ή διαφοροποίησή τους ανάλογα με το ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο;)

Προσπαθείστε να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα: α) Γιατί τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για την προσχολική εκπαίδευση και οι παροχές /θέσεις στα νηπιαγωγεία σε σχέση με τις παλαιότερες εποχές; Β) πώς οι σκοποί της προσχολικής εκπαίδευσης μπορεί να επηρεάζονται και να συνδέονται με τα χαρακτηριστικά διαφορετικών εποχών; Μπορείτε να σκεφτείτε παραδείγματα;

Επινόηση κέντρων προσχολικής αγωγής Οι διαδικασίες αλλαγής στο ευρύτερο πολιτισμικό περιβάλλον όπως η βιομηχανοποίηση, η τεχνολογική εξέλιξη και ο διαχωρισμός ανάμεσα στο σπίτι και στη δουλειά επηρεάζουν την επιστημονική προσέγγιση της προσχολικής αγωγής ως απάντηση στα κοινωνικά προβλήματα (Singer, 1992).

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ -τα ενδιαφέροντα και οι ανάγκες των γυναικών για εργασία -οι ανάγκες των παιδιών στη σύγχρονη κοινωνία -αντισταθμιστική παρέμβαση στις οικογενειακές συνθήκες ανατροφής Ερευνητικά αποτελέσματα για τη συμβολή της προσχολικής εκπαίδευσης στην ανάπτυξη των παιδιών

Επίδραση ρευμάτων σκέψης και διεθνών κινημάτων κίνηση για την ύπαρξη νηπιαγωγείων για παιδιά από φτωχότερες κοινωνικές τάξεις (αρχές 19ου αι.) Ανάγκη φροντίδας και φύλαξης παιδιών μετά τον πόλεμο (Casa dei bambini, Montessori) κίνηση του νηπιαγωγείου του Φρόεμπλ που στόχο είχε να εκπαιδεύσει τα παιδιά ανάλογα με την "φύση" τους (δεύτερο μισό του 19ου αι.). η τάξη του νηπιαγωγείου είχε στόχο να προωθήσει την επιστημονική βάση της προσχολικής εκπαίδευσης (20 αι.) η προσχολική εκπαίδευση είχε κατά βάση αντισταθμιστικό ρόλο σε μία κρίσιμη φάση φτώχειας στην ζωή των παιδιών (δεκαετίες ’60 και ’70). το φεμινιστικό κίνημα απαιτούσε τα ινστιτούτα προσχολικής αγωγής για τις εργαζόμενες μητέρες (δεκαετίες ‘70 και ’80).

Άρα, η εποχή κάθε φορά συνδέει την ύπαρξη της προσχολικής εκπαίδευσης με διαφορετικούς λόγους (ιστορικούς), πρωτοβουλίες και οράματα παιδαγωγών (Φρόεμπλ, Μοντεσσόρι…), ανάγκες (π.χ. καταπολέμηση της φτώχειας και των ανισοτήτων) και επιχειρήματα (χειραφέτηση γυναικών, ερευνητικά ευρήματα) και αποδίδει με αυτόν τον τρόπο διαφορετικό ρόλο και σκοπούς στην προσχολική εκπαίδευση.

Γ) ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΚΛΑΔΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΜΟ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ

Πώς επηρεάζει η ανάπτυξη των άλλων επιστημών (εξελικτική, γνωστική και κοινωνική ψυχολογία, κοινωνιολογία) τους σκοπούς της προσχολικής εκπαίδευσης; Β) πώς η ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας και των επιστημονικών δραστηριοτήτων (π.χ. συνέδρια) επηρεάζουν τους σκοπούς της προσχολικής εκπαίδευσης;

Ψυχολογία: σταδιακή αλλαγή των σκοπών ανάλογα με την ηλικία, επιμονή σε διαδικασίες εποικοδόμησης και μεταγνωστικών δεξιοτήτων, έμφαση στην επίτευξη της αλληλεπίδρασης και της κοινωνικής μάθησης) Κοινωνιολογία: κριτική προσέγγιση στο ρόλο και στο σκοπό του νηπιαγωγείου σε σχέση με την καταπολέμηση κοινωνικών ανισοτήτων και τους ρόλους νηπιαγωγού και νηπίων).

Δ) ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΎ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΣΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ Της ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

1) Προσπαθείστε να βρείτε τα κοινά σημεία και τις διαφορές ανάμεσα στους παρακάτω σκοπούς της προσχολικής εκπαίδευσης: Α) ο σκοπός της π.ε. είναι να μεταδώσει γνώσεις στα μικρά παιδιά Β) ο σκοπός της π.ε. είναι να καλλιεργήσει στα παιδιά κοινωνικές και ακαδημαϊκές δεξιότητες Γ) ο σκοπός της π.ε. είναι να ενισχύσει τη συμμετοχή των παιδιών στην καθημερινή ζωή στο νηπιαγωγείο 2) ποιες είναι οι διαφορετικές αντιλήψεις που κρύβονται πίσω από τις παραπάνω φράσεις για το πώς θα οργανωθεί ένα πρόγραμμα για το νηπιαγωγείο; 3) Πόσο η επιβολή των παραπάνω απόψεων επηρεάζει το καθημερινό έργο της εκπαιδευτικού μέσα στην τάξη;

Σκοπός του νηπιαγωγείου ή προσωπικός εκπαιδευτικός στόχος; Η εκπαίδευση, όπως μας επισημαίνει ο Dewey (1916, 1966), από μόνη της δεν έχει σκοπούς. Τα άτομα έχουν σκοπούς, επιδιώξεις, προσδοκίες και αξίες που ενστερνίζονται και αγαπούν. Εμείς επιλέγουμε και υποστηρίζουμε τα χαρακτηριστικά που επιθυμούμε για τα παιδιά της τάξης μας, όπως και κάθε κοινωνία επιλέγει και υποστηρίζει τα χαρακτηριστικά που επιθυμεί για τους πολίτες της. Αν ο προσωπικός στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα δημοκρατικό, συμμετοχικό, και συνεργατικό νηπιαγωγείο, τότε έχουν νόημα τα παρακάτω:

Οι αρχές, αξίες, στάσεις και πρακτικές στις οποίες δίνει έμφαση μία δημοκρατική τάξη του νηπιαγωγείου είναι οι παρακάτω: Η ομάδα επικοινωνεί και αλληλεπιδρά μέσα από μια διαδικασία μοιρασμένης εμπειρίας και ενός κοινού σκοπού. Αποδέχεται, παρά αποκλείει την ενεργό συμμετοχή όλων των μελών της. Η σημασία της διαμόρφωσης και της υπεράσπισης της προσωπικής γνώμης, η ανάληψη πρωτοβουλιών, η ανάπτυξη ιδεών, η άσκηση και η αποδοχή κριτικής, η γνώση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων, η επέκταση των συμμετοχικών τρόπων έρευνας, που περιλαμβάνουν παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς, Ο σεβασμός στην ενεργό υποκειμενικότητα του παιδιού Ο αφουγκρασμός των ενήλικων στις φωνές και το λόγο των παιδιών

Άρα οι σκοποί της προσχολικής εκπαίδευσης συνδιαμορώνονται από νηπιαγωγούς, παιδιά και γονείς ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες (τοπικές, χρονικές), τις επιλογές (επιστημονικές, ιδεολογικές και επιστημολογικές) και το πλαίσιο (πολιτισμικό, κοινωνικό, οικονομικό) που καθορίζει τις προτεραιότητες και τα κοινά νοήματα.

Σκοποί της σύγχρονης προσχολικής εκπαίδευσης Ανθρωπιστική παιδεία Απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων προσέγγισης της πραγματικότητας Ενίσχυση της δημιουργικής και υπεύθυνης δράσης Σεβασμό στην ενεργό υποκειμενικότητα του παιδιού Σωματική, συναισθηματική, νοητική και κοινωνική (ολόπλευρη) ανάπτυξη