Θέμα: «Φασισμός» Ομάδα: Παναγιώτης Μπριάν Δημήτρης Ευστάθιος 3ο Λύκειο Γλυφάδας Ερευνητική Εργασία Α΄Λυκείου, Β΄ τετράμηνο Τμήμα Α2 2014-2015 Θέμα: «Φασισμός» Ομάδα: Παναγιώτης Μπριάν Δημήτρης Ευστάθιος

Στο Φασισμό υπάρχει η αβεβαιότητα της παγκόσμιας οικονομίας και η αυξανόμενη απογοήτευση για την ικανότητα των κατεστημένων κομμάτων να αντιμετωπίσουν τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα που έχουν διευρύνει τις ευκαιρίες για ακροδεξιό εξτρεμισμό, αντλώντας από φόβους συνδεόμενους με τη μετανάστευση και την αποδυνάμωση της εθνικής ταυτότητας. Η παγκοσμιοποίηση από την πλευρά της, συνεισέφερε στην ανάπτυξη απομονωτικών, εθνικά ή φυλετικά βασισμένων μορφών εθνικισμού μέσα από την εξασθένηση του έθνους-κράτους, υπονομεύοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο τις πολιτικές μορφές εθνικισμού.

Ορισμός: Είναι η ιδεολογία του πολιτικού κινήματος που δημιούργησε ο Μπενίτο Μουσολίνι (1883-1945) στην Ιταλία. Ετυμολογία: Η λέξη φασισμός προέρχεται από την λατινική λέξη fasces, ένα ρωμαϊκό έμβλημα που απεικόνιζε ράβδους δεμένες γύρω από ένα πελέκι. Ο όρος «φασισμός» είναι συνώνυμος του αυταρχισμού της ανελευθερίας της καταδίωξης της άλλης άποψης, της φίμωσης του τύπου της προσπάθειας επιβολής με τη βία μιας πολιτικής θέσης κλπ. Θεωρίες Φασισμού: Θεωρεί ότι το έθνος είναι η υψηλότερη αξία. Αρνείται την πάλη των τάξεων. Εμφανίστηκε σαν μία ενδιάμεση λύση ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό. Προτείνει την στρατιωτική οργάνωση της κοινωνίας. Καλλιεργεί τον ρατσισμό. Έχει λατρεία για το κράτος του. Έχει σοβινιστικό ενθικισμό. Έχει εθνικό μεγαλείο. Πηγή: Ο φασισμός πηγάζει από συνθήκες κρίσης αβεβαιότητας και αταξίας.

Την επαύριο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το κοινοβουλευτικό δημοκρατικό πολίτευμα είχε επικρατήσει σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη, σε παλαιά όσο και νεοσύστατα κράτη, όμως στα τέλη της δεκαετίας του 1930, σχεδόν στο σύνολο των κρατών της Κεντρικής, Ανατολικής, Νότιας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης είχαν εγκαθιδρυθεί αυταρχικά και φασιστικά καθεστώτα που παραβίαζαν αρχές, πρακτικές και αξίες της φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Πολιτικοί, αρχηγοί κομμάτων, βασιλείς και αξιωματικοί ηγήθηκαν πραξικοπημάτων, κινημάτων και μονοκομματικών δικτατορικών καθεστώτων η φασιστική Ιταλία και η ναζιστική Γερμανία υποστήριξαν και χρηματοδότησαν οργανώσεις και κινήματα ομοϊδεατών τους όπως την κροατική Ουστάσα, την αυστριακή Χάιμβερ (Πατριωτική Άμυνα), την ισπανική Φάλαγγα η πρώτη, την πολωνική Φάλαγγα, τη ρουμανική Σιδηρά Φρουρά, τον Σταυρό του Κεραυνού στη Λετονία και το βουλγαρικό Εθνικοσοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα

Κατά τον Philip Morgan τα φασιστικά κινήματα ήταν ριζοσπαστικά, υπερεθνικιστικά δια- ταξικά κινήματα με μία διακριτή στρατιωτική οργάνωση και πολιτικό ακτιβισμό. Ο εθνικισμός, ο αυταρχισμός, ο αντι-φιλελευθερισμός, ο αντι-κομμουνισμός, η πολιτική βία, οι παραστρατιωτικές οργανώσεις και ο μιλιταρισμός απαντούν σε όλα τα δικτατορικά καθεστώτα και στα κινήματα της αυταρχικής και εθνικιστικής Δεξιάς του μεσοπολέμου

Οι δικτατορίες της Ευρώπης του Μεσοπολέμου 1917-1939 Πηγή N. Davies. Ιστορία της Ευρώπης, τόμος 2 Διάρκεια Δικτάτορας/ες Σοβιετική Ένωση και ΕΣΣΔ 25.10.1917- 7.11.1917 και1991 Λένιν και Στάλιν, πραξικόπημα των Μπολσεβίκων, ολοκληρωτικό καθεστώς Κομμουνιστών /κομματικό κράτος . Ουγγαρία 21.3.1919-9.1919 1919-1944 Μπέλα Κουν Σοβιετική Κομμουνιστική Δημοκρατία . αντιναύαρχος Χόρτυ Πρωτοφασιστική δικτατορία. Ιταλία 28.10.1922-1943 Μουσολίνι, ανάληψη εξουσίας από τους φασίστες :η συνταγματική μοναρχία αντικαταστάθηκε από συλλογικό κράτος , όλα τα αντίπαλα κόμματα διαλύθηκαν

Ισπανία 23.9.1923-20.1.1930 Στρατηγός Μιγκέλ , Πρίμο δε Ριβέρα . Αυταρχικό καθεστώς σε συμφωνία με το βασιλέα Αλφὀνσο Η, αναστολή του συντάγματος Τουρκία 29.10.1923-1938 Κεμάλ Ατατούρκ, ατομική δικτατορία, μονοκομματικό εθνικιστικό κράτος Αλβανία 1.1925-1940 Αχμέτ Ζώγου (έγινε βασιλιάς το 1928) αυταρχικό καθεστώς αρχικά προεδρευόμενο, κατόπιν βασιλικό Πολωνία 12.5.1926-1939 Στρατηγός Ι Πιλσουντσκι. Στρατιωτικό πραξικόπημα . Αριστερό στρατιωτικό καθεστώς : δικτατορία χρησιμοποιώντας τη βουλή ως προκάλυμμα

Λιθουανία 19.9.1929-1940 Αντάνας Σμετόνα . Μονοκομματικό εθνικιστικό κράτος Ρουμανία 9.6.1930-1941 Βασιλέας Κάρολος Β . Πραξικόπημα: βασιλική δικτατορία Γερμανία 30.1.1933-1945 Αδόλφος Χίτλερ (Φὐρερ) εκλογική νίκη των ναζιστών: μονοκομματικό κράτος μέσω δυνάμεων ανάγκης. Αυστρία 3.1933-1937 Ένγκελμπερτ Ντόλφους δικτατορία από το ημιφασιστικό «Πατριωτικό μέτωπο», κυριαρχία μέσω καταναγκαστικού ψηφίσματος Εσθονία 12.3.1934-1940 Κωνσταντίν Παιτς. Αυταρχικό καθεστώς, διάλυση της Βουλής

Λετονία 15.5.1934-1940 Κάρλις Ούλμανις. Αυταρχικό καθεστώς, κυβέρνηση εθνικής ενότητας , διάλυση της Βουλής Ελλάδα 10.1935-1941 Στρατηγός Ιωάννης Κονδύλης , Στρατηγός Ιωάννης Μεταξάς. Αυταρχικό στρατιωτικό-βασιλικό καθεστώς, διάλυση της Βουλής Ισπανία 9.1936-1975 Στρατηγός Φρανθίσκο Φράνκο. Στρατιωτικός φασισμός :απολυταρχικό καθεστώς Βουλγαρία 8/9.6.1923-1944 Αλ. Τσάνκοφ. Στρατιωτικό πραξικόπημα:αυταρχικό καθεστώς , διάλυση της αντιπολίτευσης:από το 1934 , βασιλική δικτατορία του Μπορίς Γ

Γιουγκοσλαβία 1.1929-1941 Βασιλέας Αλέξανδρος . Πραξικόπημα : βασιλική δικτατορία Πορτογαλία 28.5.1926-1975 Πρωθυπουργός από το 1932 Αντόνιου Ντε Ουλιβέιρα Σαλαζάρ, αυταρχικό καθεστώς διάλυση της Βουλής , αναστολή του συντάγματος

Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει ένας τύπος αλλά πλειάδα αυταρχικών, δικτατορικών, φασιστικών ή φιλοφασιστικών καθεστώτων και παρά τα κοινά τους στοιχεία η κατανόηση-ερμηνεία της φυσιογνωμίας τους προϋποθέτει την εξέταση των ιδιαίτερων συνθηκών και της ιστορικής διαδρομής κάθε χώρας. Η αιτιολόγηση της ροπής τόσων χωρών προς τον φασισμό και τη δικτατορία δεν είναι εύκολη ούτε μονοδιάστατη.

ο φόβος του μπολσεβικισμού και της κομμουνιστικής αριστεράς Αίτια: ο αναθεωρητισμός έναντι των συνθηκών ειρήνης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η έξαρση του εθνικισμού στις ηττημένες, με εδαφικές απώλειες και πληγωμένο εθνικό γόητρο χώρες η αδυναμία επιτυχούς αντιμετώπισης των σοβαρών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων του Μεσοπολέμου από το πολιτικό σύστημα (εξαθλίωση και πληθωρισμός την επαύριο του πολέμου οικονομική κρίση και ανεργία τη δεκαετία του 1930, καθυστέρηση αγροτικών μεταρρυθμίσεων), η υποβάθμιση των μεσαίων στρωμάτων η αδυναμία ειρηνικής, κοινοβουλευτικής αντιπαράθεσης με ένα σταθερά ισχυροποιούμενο και ολοένα πιο διεκδικητικό και ριζοσπαστικό εργατικό κίνημα ο φόβος του μπολσεβικισμού και της κομμουνιστικής αριστεράς η ευάλωτη φύση και ο βραχύς βίος νεοσύστατων δημοκρατιών σε χώρες με ασθενείς κοινοβουλευτικές παραδόσεις και αυταρχική πολιτική κληρονομιά, όπως εκείνες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης.

Κατά τον Philip Morgan τα φασιστικά κινήματα ήταν ριζοσπαστικά, υπερεθνικιστικά δια-ταξικά κινήματα με μία διακριτή στρατιωτική οργάνωση και πολιτικό ακτιβισμό. Επιζητούσαν την αναγέννηση των εθνών τους μέσω της βίαιης καταστροφής όλων των πολιτικών μορφών και δυνάμεων που θεωρούσαν υπεύθυνες για τον εθνικό κερματισμό και μέσω της δημιουργίας μιας νέας εθνικής τάξης πραγμάτων βασισμένης στην ηθική ή «πνευματική» αναμόρφωση των λαών τους, σε μια «πολιτιστική επανάσταση», επιτεύξιμη μόνο δια του «ολοκληρωτικού» ελέγχου της κοινωνίας και σε ταξικά συνεργατικές, κανονιστικές μορφές κοινωνικο-οικονομικής οργάνωσης, συχνά σωματειακού τύπου.

Σε ποιο βαθμό ο Φασισμός και κυρίως ο Εθνικοσοσιαλισμός μπορεί να οριστεί ως «αντιδραστική επανάσταση» (R. Dahrendorf, D. Schönbawm) που χρησιμοποιώντας νεωτερικά μέσα (κατάλυση των παραδοσιακών δεσμών, διάλυση των συντηρητικών ελιτ κ.λπ.) διαμόρφωσε, λόγου χάρη, τους όρους για την εδραίωση της φιλελεύθερης τάξης πραγμάτων στη μεταπολεμική Γερμανία; Έλεγξε πραγματικά ο Εθνικοσοσιαλισμός την ταξική αντιπαράθεση μέσω της πολιτικής (Primat of Political) επιβάλλοντας στη μεσοπολεμική γερμανική κοινωνία τον «κοινωνικό εξισωτισμό»; Ή μήπως αυτός αποτελεί ένα ψευδο-εκσυγχρονιστικό κίνημα που στηριζόμενος στα βιομηχανικά μέσα, μεταξύ άλλων και ο Πόλεμος, προέβαλλε την αποαστικοποίηση και την αποβιομηχάνιση (βλ. διεύρυνση του Lebensraum) ως μέρος μιας «αντιεκσυγχρονιστικής ουτοπίας».

Φασισμός στη σύγχρονη Κοινωνία Τι είδους φασισμός ασπάζονται οι σύγχρονες φασιστικού τύπου παρατάξεις και ομάδες; Ενώ συγκεκριμένες, συνήθως παράνομες, ομάδες ενστερνίζονται έναν στρατευμένο ή επαναστατικό φασισμό, που περήφανα ανάγεται στον Hilter ή τον Mussolini, τα περισσότερα από τα μεγαλύτερα κόμματα και κινήματα ισχυρίζονται πως είναι ή πως υπήρξαν ποτέ φασιστικά.

Η κατάσταση των καπιταλιστικών κρατών μετά το 1918 Μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο στον κόσμο κυριαρχούσε ο καπιταλισμός. Τα μεγάλα βιομηχανικά έθνη ήταν καπιταλιστικά οργανωμένα. Ο υπόλοιπος κόσμος ήταν εξαρτημένος από τα έθνη αυτά. Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο το σκηνικό άλλαξε σημαντικά. Το 1917 νίκησε στη Ρωσία η σοσιαλιστική επανάσταση, οι συνέπειες της οποίας για τον καπιταλισμό αναγνωρίστηκαν πολύ γρήγορα. Η άμεση συνέπεια της Οκτωβριανής επανάστασης ήταν ότι μια μεγάλη χώρα, αποχωρίστηκε από τη σφαίρα κυριαρχίας και της αγοράς του καπιταλισμού.

Προϋποθέσεις για την άνοδο και τη νίκη του φασισμού. Φασιστικά κινήματα είχαν βέβαια υπάρξει σε όλα τα καπιταλιστικά οργανωμένα κράτη της Ευρώπης, όμως σε λίγες χώρες μπόρεσαν να σημειώσουν αποφασιστική πολιτική επιτυχία. Πρέπει δηλαδή να γίνει η διάκριση μεταξύ των αιτιών εκείνων που υπήρχαν σε όλες τις χώρες και συντέλεσαν στην εμφάνιση και στην περιορισμένη άνοδο του φασισμού και σε εκείνες που υπήρχαν κυρίως στην Ιταλία και τη Γερμανία και συνέβαλαν στη θεμελίωση του φασισμού.