ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Θεολόγος Καθηγητής DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ – Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ E-mail: gzee11@otenet.gr ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Δ. Ε. 22: Αλλοτρίωση

Οδυσσέας Ελύτης, Τα δημόσια και ιδιωτικά, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1990, σ Οδυσσέας Ελύτης, Τα δημόσια και ιδιωτικά, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1990, σ. 11. «Το καίριο στη ζωή αυτή κείται πέραν του ατόμου. Με τη διαφορά ότι, αν δεν ολοκληρωθεί κανείς σαν άτομο – κι όλα συνωμοτούν στην εποχή μας γι’ αυτό – αδυνατεί να το υπερβεί».

Ένας ορισμός… Σύμφωνα με την επιστημονική ορολογία, αλλοτρίωση θεωρείται η απομάκρυνση, η αποξένωση του ανθρώπου από τον εαυτό του και από τον κόσμο που τον περιβάλλει. Η απώλεια της οντότητας και της αυθυπαρξίας του ατόμου και η μετατροπή του, σε όργανο εξυπηρέτησης αλλότριων σκοπών και συμφερόντων. Η φράση του Ζαν Πωλ Σαρτρ (1905-1980), υπαρξιστή φιλοσόφου, ότι «οι άλλοι άνθρωποι είναι η κόλασή μου», περιγράφει με ακρίβεια το πνεύμα της εποχής μας.

Το «εγώ» και το «άλλο»… Συνήθως η ανθρώπινη πραγματικότητα χωρίζεται σε δύο μέρη: Το εγώ  (ο εαυτός μου). Το άλλο  (ότι διαφέρει από εμένα). Σε κάθε περίπτωση, το εγώ έχει το άλλο ενώπιον του: Είτε ανθρώπινο  (άλλοι άνθρωποι). Είτε φυσικό  (φύση, κόσμος). Είτε υπερφυσικό  (Θεός). Δύο ιδιότητες διακρίνουν τη σχέση του εγώ με το άλλο: Η διαφορά. Η αναφορά.

Το αλλότριο… Αναφέρεται οπωσδήποτε στο άλλο του. Σχετίζεται με αυτό, σχεδόν αναγκαστικά. Το «εγώ» Δεν είναι απλώς διαφορετικό από εμάς. Αλλά, κυρίως, είναι αλλιώτικο. Το «άλλο»

Η ακεραιότητα… «Χαρακτηρίζουμε ως αποτυχία της σχέσης την αλλοτρίωσή της: τη μετατροπή της σε κάτι αλλότριο, διάφορο ή ξένο προς την πραγματική σχέση. Και πραγματική είναι μια σχέση, όταν διασώζει την ακεραιότητα των όρων που τη συγκροτούν και την τελεολογία της συγκρότησης». Χρήστος Γιανναράς, Προτάσεις κριτικής οντολογίας, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1995, σ. 24. ΤΕΛΕΟΛΟΓΙΑ: η αντίληψη ότι τα πάντα στον κόσμο διέπονται από έναν σκοπό, (προκαθορισμένο από ένα υπέρτατο ον, τον Θεό), προς την εκπλήρωση του οποίου τείνουν.

Τα αίτια και οι συνέπειες της αλλοτρίωσης… Μια βασική, σημερινή παράμετρος… «…Είναι βέβαιο ότι η αλλοτρίωση εξακολουθεί και σήμερα να υπάρχει και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό από παλαιότερες εποχές. Στην εξέλιξη αυτής της σχέσεως, εκτός από την ομολογουμένως εντυπωσιακή σημερινή τεχνολογική ανάπτυξη, θα πρέπει να συνυπολογισθεί το γεγονός ότι υπάρχει και ένα πολύ υψηλό ποσοστό φθηνού εργατικού δυναμικού, προερχόμενο κυρίως από τη νοτιοανατολική Ασία. Από τα πολλά και ενδιαφέροντα παραδείγματα, θα αναφερθεί εδώ η παραγωγή του βιβλίου, το οποίο δεν τυπώνεται πλέον στη χώρα όπου εκδίδεται, αλλά σελιδοποιείται και διορθώνεται σε μία χώρα και τυπώνεται σε άλλη χώρα, με έξοδα ελάχιστα. Εκτιμάται μάλιστα ότι το μεγάλο ποσοστό του φθηνού εργατικού δυναμικού θα οδηγήσει σε «πάγωμα» των μισθών των εργαζομένων στις δυτικές κοινωνίες, για τις επόμενες τουλάχιστον δύο δεκαετίες». Δημήτρης Μπαλτάς, «Η αλλοτρίωση στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία»: http://www.antifono.gr/portal [και: Ευθύνη, τχ. 414, (2006)303-304].

Αλλοτρίωση ή αλλοίωση ; Η Εκκλησία αποσκοπεί στην αναίρεση της αλλοτρίωσης διαμέσου της καλής αλλοίωσης του ανθρώπου. Εδώ, η διδασκαλία της Εκκλησίας είναι ιδιαίτερα κατατοπιστική. Βγαίνουμε από το «εγώ» μας και γινόμαστε «αλλοίοι», αλλιώτικοι, κι όχι αλλότριοι. Στη Θεία Ευχαριστία, η ανθρώπινη κοινωνία γίνεται επικοινωνία και συμμετοχή. Αντί για την αλλοτρίωση επισυμβαίνει η αλλοίωση: το «εγώ» γίνεται ένα με το «άλλο» του, αλλοιώνεται αντί να αλλοτριώνεται. Έτσι, «ή αγαπάμε τους άλλους, κατ’ εικόνα του Τριαδικού Θεού, ή καταδικάζουμε τον εαυτό μας στο κενό. Ο Θεός δεν μας καταδικάζει, εμείς καταδικάζουμε τον εαυτό μας. “L’ enfer, c’ est les autres”; (Κόλασή μου ο άλλος); Όχι, ο Σαρτρ δεν έχει δίκιο. Κόλαση δεν είναι οι άλλοι, αλλά ο εαυτός μου, αποκομμένος από τους άλλους…», όπως σωστά επισημαίνει ο Κάλλιστος Weαr, Το ανθρώπινο πρόσωπο ως εικόνα της Αγίας Τριάδας, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 1997, σ. 190.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ, Αντιστάσεις στην αλλοτρίωση, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1997