ΕΡΩΤΗΣΗ 1 Ως μέρος μιας επιδημιολογικής μελέτης, 2 ομάδες γυναικών ρωτήθηκαν (με συνέντευξη) για την ύπαρξη ναυτίας και στομαχικού πόνου. Σε μια σύγκριση ουσιαστικές διαφορές βρέθηκαν μεταξύ των δύο ομάδων στην αναφορά αυτών των συμπτωμάτων. Μπορεί τα αποτελέσματα να ερμηνευτούν με τις πιθανές διαφορές στη μέθοδο συλλογής των δεδομένων μεταξύ των δύο ομάδων; Ποιες είναι οι διαφορές;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1 Ναι, διά μέσου πιθανών διαφορών μεταξύ των ομάδων, αναφορικά με τη διατύπωση των ερωτήσεων, τον συνεντευκτή, ή τη γενική κατάσταση της συνέντευξης

ΕΡΩΤΗΣΗ 2 Για να διαγνωστεί μια νόσος, χρησιμοποιείται μια μέθοδος μελέτης κυτταρικών επιχρισμάτων με μικροσκόπιο. Η αυθεντικότητα αυτής της μεθόδου εξαρτάται από το επίπεδο συμφωνίας μεταξύ διαφορετικών ερευνητών. Ένας μεγάλος αριθμός δειγμάτων ελέγχθηκε εξονυχιστικά από δύο ανεξάρτητους εξεταστές και τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν. Κάθε εξεταστής βρήκε τις επιμέρους κυτταρικές αλλαγές σε 10% των εξετασθέντων δειγμάτων. Η συμφωνία, εκφρασμένη ως το ποσοστό των δειγμάτων που ταξινομήθηκαν παρόμοια (με ή χωρίς κυτταρικές αλλαγές, αντίστοιχα) και από τους δύο εξεταστές, ήταν 82%. Είναι αυτή μια αρκετά ικανοποιητική συμφωνία; Γιατί ή γιατί όχι;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 2 Όχι, η συμφωνία δεν είναι καλύτερη από ό,τι θα μπορούσε κανείς να περιμένει από την τύχη και μόνον:

ΕΡΩΤΗΣΗ 3 Σε μια επιδημιολογική μελέτη γλαυκώματος η εξέταση περιλάμβανε εκτίμηση των λόγων c/d (cup/disc ratio = ο λόγος της κοίλανσης της οπτικής θηλής προς τη διάμετρο της οπτικής θηλής), χρησιμοποιώντας την έμμεση οφθαλμοσκόπηση. Με σκοπό να ελέγξουν την επαναληψιμότητα της μεθόδου δύο οφθαλμίατροι εξέτασαν 100 οπτικές θηλές ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον. Τα ευρήματα ταξινομήθηκαν σύμφωνα με το λόγο c/d. Ως συμφωνία θεωρήθηκε το ποσοστό των οπτικών θηλών που ταξινομήθηκε παρόμοια και από τους δύο εξεταστές. Ονομάστε τρεις περιπτώσεις που επηρεάζουν την εκτίμηση της συμφωνίας.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 3 1 - Η τάση των οφθαλμιάτρων να κάνουν παρόμοιες κρίσεις. ΑΠΑΝΤΗΣΗ 3 1 - Η τάση των οφθαλμιάτρων να κάνουν παρόμοιες κρίσεις. 2- Ο αριθμός των κατηγοριών (των λόγων c/d) που χρησιμοποιούνται στην ταξινόμηση των ευρημάτων. 3- Η κατανομή των 100 εξετασθεισών οπτικών θηλών μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών.

ΕΡΩΤΗΣΗ 4 Συγκρίνατε τα προβλήματα που εμπλέκονται στη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, χρησιμοποιώντας μικροσκοπική εξέταση κυτταρικών επιχρισμάτων, μεταξύ ασθενών που επισκέπτονται ένα γυναικολογικό εξωτερικό ιατρείο και μεταξύ γυναικών που κάνουν μια γυναικολογική εξέταση ρουτίνας, αντίστοιχα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 4 Σ' ένα υλικό από γυναικολογικές εξετάσεις ρουτίνας ασυμπτωματικών εξεταζομένων υγιών (screening), περιμένει κανένας ένα ουσιαστικά μικρότερο ποσοστό με καρκίνο του τραχήλου. Αυτός ο χαμηλός επιπολασμός θέτει αυστηρές απαιτήσεις από την ειδικότητα της μεθόδου ώστε να μην έχομε μια ουσιαστική πτώση στα ποσοστά των θετικών που είναι αληθινά θετικά

ΕΡΩΤΗΣΗ 5 Σε μια μαζική εξέταση ρουτίνας μεσηλίκων αντρών δείγματα αίματος πάρθηκαν για χοληστερόλη ορού. Από τα δείγματα αυτά, 85% αναλύθηκαν στο εργαστήριο Α, 10% στο Β και 5% στο Γ. Δέκα χρόνια αργότερα σχεδιάζεται μια επιδημιολογική έρευνα όπου τα προηγούμενα επίπεδα χοληστερόλης πρόκειται να σχετισθούν με την ειδική κατά αιτία θνησιμότητα μεταξύ αυτών των αντρών. Ποιος είναι ο απλούστερος τρόπος να ξεπεράσουν το πρόβλημα της διεργαστηριακής μεταβλητότητας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 5 Να εξαιρέσουν εκείνα τα άτομα που εξετάστηκαν από τα εργαστήρια Β και Γ

ΕΡΩΤΗΣΗ 6 Σε πολλές χώρες αντιπροσωπευτικά δείγματα πληθυσμού έχουν εξεταστεί για να προσδιοριστεί η συχνότητα διαφόρων νόσων, π.χ. άσθματος, γλαυκώματος και σχιζοφρένειας. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ευρημάτων από διάφορες χώρες. Μπορεί να υπάρχουν εξηγήσεις γι' αυτό άλλες από τις διαφορές στη συχνότητα των νόσων;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 6 Ναι, διαφορές στις εξεταστικές μεθόδους, στα διαγνωστικά κριτήρια και στην ταξινόμηση των ασθενειών.

ΕΡΩΤΗΣΗ 7 Δώστε ένα παράδειγμα μιας νόσου με λογικά καλά καθορισμένα και γενικά αποδεκτά διαγνωστικά κριτήρια. Ποια είναι αυτά τα κριτήρια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 7 (Πολλά παραδείγματα μπορούν να δοθούν, αλλά υπάρχουν συχνά κάποιες μεταβολές -μεταξύ διαφόρων χωρών, νοσοκομείων και ιδιωτών γιατρών- που μπορεί να έχουν σημαντικές συνέπειες όταν μετρείται και συγκρίνεται η συχνότητα των νόσων).

ΕΡΩΤΗΣΗ 8 Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να εκπληρώνονται ορισμένες προϋποθέσεις από τις εξεταστικές μεθόδους (screening methods) που χρησιμοποιούνται ως ιατρικά check-up (ατομικός προσυμπτωματικός έλεγχος). Σύμφωνα μ' αυτές τις συστάσεις οι μέθοδοι πρέπει να είναι ασφαλείς και χαμηλού κόστους, και επίσης να έχουν μια υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα. Τι εννοείται με (α) ευαισθησία και (β) ειδικότητα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 8 α) Το ποσοστό των ασθενών που ταξινομούνται ως «ασθενείς», β) Το ποσοστό των υγιών που ταξινομούνται ως «υγιείς».

ΕΡΩΤΗΣΗ 9 Μια απλή και φτηνή μέθοδος διαλογής (screening) έχει αναπτυχθεί με σκοπό να ταυτοποιεί άτομα με μια συγκεκριμένη νόσο. Για να μελετήσουν την ευαισθησία και την ειδικότητα της, η μέθοδος δοκιμάστηκε σε 200 πρόσωπα που υποβλήθηκαν και σε μια ταυτόχρονη και λεπτομερή κλινική εξέταση που θεωρήθηκε ότι δίνει μια ακριβή διάγνωση. Τα αποτελέσματα φαίνονται στον πίνακα. Υπολογίστε την ευαισθησία και την ειδικότητα της μεθόδου διαλογής.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 9 Ευαισθησία = 60/80 = 0.75 Ειδικότητα = 80/120 = 0.67

ΕΡΩΤΗΣΗ 10 Σε μια δοκιμασία διαλογής (mass screening), που αποσκοπούσε σε έγκαιρη διάγνωση μιας συγκεκριμένης νόσου, χρησιμοποιείται ένα ανιχνευτικό όργανο του οποίου και οι δύο, ευαισθησία και ειδικότητα, είναι 99%. Απ' όσους υποβλήθηκαν στη δοκιμασία διαλογής, ένας στους 1000 έχει τη νόσο. Τι ποσοστό, από εκείνους που στη δοκιμασία διαλογής βρέθηκαν θετικοί, έχει τη νόσο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 10 Διαγνωστική αξία: 0.001Χ0.99 / [0.001Χ0.99+(1-0.01)(1-0.99)]=0.09 (9%)

ΕΡΩΤΗΣΗ 11 Από τι εξαρτάται η διαγνωστική αξία μιας δοκιμασίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 11 Από την ευαισθησία και την ειδικότητα της μεθόδου και από τον επιπολασμό της νόσου.

ΕΡΩΤΗΣΗ 12 Ας συμβολίσουμε με Ρ τον επιπολασμό μιας νόσου σ' έναν πληθυσμό και με Ρχ το ποσοστό των θετικών σε μια δοκιμασία διαλογής αυτού του πληθυσμού. Υποθέστε ότι η ευαισθησία και η ειδικότητα της μεθόδου είναι κι οι δύο 95%. Υπολογίστε το λόγο Ρχ/Ρ για διάφορες τιμές του Ρ. Σχεδιάστε ένα διάγραμμα για να παρουσιάσετε τη σχέση.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 12 Px= P X sen + (1-P) X (1-spe) Px= 0.95P + (1-P) X 0.05 Px/P= (0.90P + 0.05)/P= 0.90+0.05/P