Μεθοδολογία της έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες Ι &ΙΙ 9ο και 10ο μάθημα

Από τις θεωρητικές έννοιες στις εμπειρικές μεταβλητές Στην ποσοτική έρευνα τα κοινωνικά φαινόμενα γίνονται αντιληπτά μόνο μέσα από τις μετρήσιμες ιδιότητές τους. Η μέτρηση αφορά τις ιδιότητες των αντικειμένων και όχι τα ίδια τα αντικείμενα απόδοση αριθμών με στόχο την αντιπροσώπευση της ιδιότητας αυτής

Χρειάζεται να γίνει πρώτα σαφές το περιεχόμενο της έννοιας ώστε να προσδιοριστεί η εμπειρική αντιστοιχία (π.χ. λειτουργικός ορισμός της θρησκευτικότητας) Διάσπαση της θεωρητικής έννοιας στα επιμέρους συστατικά της

Στάδια στη διαδικασία της μέτρησης Πρώτο στάδιο: διατύπωση των λειτουργικών ορισμών των θεωρητικών εννοιών Δεύτερο στάδιο: Διατύπωση ερωτήσεων που αντιστοιχούν στους λειτουργικούς ορισμούς Τρίτο στάδιο: τρόπος βαθμολόγησης/κατηγο- ριοποίησης των ερωτώμενων σχετικά με τις ερωτήσεις

Προϋποτίθεται ότι η θεωρητική έννοια ταυτίζεται με την εμπειρική μέτρηση : : • Εφ’ όσον εξαντλείται το περιεχόμενο της θεωρητικής έννοιας • Εφ’ όσον το αριθμητικό σύστημα που αντικα- τοπτρίζεται στη βαθμολογία των ερωτώμενων ταυτίζεται όντως με τις πραγματικές διαφορές

Η ποιότητα της έρευνας εξαρτάται από: • την καταλληλότητα του σχεδίου έρευνας • την αποδοτικότητα των μεθόδων συλλογής στοιχείων που χρησιμοποιεί • την επίτευξη ακριβών και αξιόπιστων πληροφοριών

• Ορθή διατύπωση του προβλήματος • Πληροφορίες απαλλαγμένες από λάθη Αξιοπιστία (σε σχέση με τις συνθήκες) Εγκυρότητα (ορθότητα των προβλέψεων)

Διακυμνάσεις στη βαθμολογία των οργάνων μέτρησης Πηγές διαφορών στη βαθμολογία: Πραγματικές διαφορές ως προς το χαρακτηριστικό που μετριέται Διαφορές σχετικές με τα χαρακτηριστικά του ατόμου Διαφορές που οφείλονται σε παροδικούς προσωπικούς παράγοντες

Πηγές διαφορών στη βαθμολογία: 4. Διαφορές που οφείλονται στις συνθήκες μέτρησης 5. Διαφορές που οφείλονται σε ανεπαρκές δείγμα των θεμάτων 6. Διαφορές που οφείλονται σε έλλειψη σαφήνειας του οργάνου μέτρησης 7. Διαφορές που οφείλονται στη χρησιμοποίηση του οργάνου

Πηγές διαφορών στη βαθμολογία: 8. Διαφορές που οφείλονται σε μηχανικούς παράγοντες 9. Διαφορές που οφείλονται στην ανάλυση

Σταθερά σφάλματα (συστηματικά ή μεροληπτκά) Τυχαία σφάλματα (μεταβλητά)

 Αξιοπιστία Συνιστάται στον προσδιορισμό του ποσοστού της διακύμανσης της βαθμολογίας που οφείλεται σε πραγματικές διαφορές και του ποσοστού που οφείλεται σε ασυνέπειες της μέτρησης (δηλ. σε τυχαία σφάλματα). Όταν μια μέτρηση επαναλαμβάνεται κάτω από τις ιδιες συνθήκες πρέπει να αποδώσει τα ίδια αποτελέσματα εάν είναι απαλλαγμένη από τυχαία σφάλματα

Μέθοδοι προσδιορισμού της αξιοπιστίας στις ποσοτικές έρευνες Μέθοδοι προσδιορισμού της αξιοπιστίας στις ποσοτικές έρευνες • Η μέθοδος «ελέγχου-επανελέγχου» ή Επανάληψη της εξέτασης • Η μέθοδος των «ισοδύναμων τύπων» ή Χορήγηση δύο εναλλακτικών μορφών της ίδιας μέτρησης • Η μέθοδος του «ημίκλαστου» ή Διαίρεση της μέτρησης σε δύο ισοδύναμα μέρη

Προσδιορισμός της αξιοπιστίας στις ποιοτικές προσεγγίσεις • Λεπτομερής τεκμηρίωση της ερευνητικής διαδικασίας • Ο «έλεγχος-επανέλγχος» είναι προβληματικός για την ποιοτική έρευνα. Υπονοεί ότι τα χαρακτηριστικά του ατόμου ή της ομάδας που ερευνάται παραμένουν σταθερά μέσα στο χρόνο—κάτι που δεν δέχεται η ποιοτική προσέγγιση • Συγχρονική αξιοπιστία: πολλαπλές και διαφορετικές ποιοτικές αξιολογήσεις

Εγκυρότητα Μια διαδικασία είναι έγκυρη στο βαθμό που μετράει αυτό που επιδιώκει να μετρήσει

Μέθοδοι προσδιορισμού της εγκυρότητας Λογικός και εμπειρικός προσδιορισμός (συμπληρωματικές παρά ανταγωνιστικές) Με τη λογική μέθοδο προσπαθούμε να προσδιο- ρίσουμε το χαρακτηριστικό που θέλουμε να μετρήσουμε εννοιολογικά Με την εμπειρική προσπαθούμε να δείξουμε ότι τα αποτελέσματα της μέτρησης είναι χρήσιμα για μια ειδική πρόβλεψη

Ο καθορισμός της εγκυρότητας αυχνά χρειάζεται εξωτερικά κριτήρια. Ένα όργανο μέτρησης είναι έγκυρο στο μέτρο που επιτρέπει να προβλέπουμε, με βάση τη βαθμολογία του υποκειμένου σ’ αυτό, τον βαθμό του με βάση ένα άλλο μέτρο που ονομάζεται κριτήριο

Προσδιορισμός εγκυρότητας στις ποσοτικές έρευνες • Εγκυρότητα περιεχομένου • Εγκυρότητα βάσει κριτηρίου τρέχουσα και προγνωστική εγκυρότητα • Εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής

Εγκυρότητα στις ποιοτικές προσεγγίσεις • Οι μεταβλητές ορίζονται με εξωτερικά κριτήρια και δεν λαμβάνεται υπόψη η σημασία που τους αποδίδουν τα κοινωνικά υποκείμενα. Σαν να πρόκειται για μια αντικειμενική πραγματικότητα και όχι για το πώς προσλαμβάνεται. • Η εγκυρότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θεωρία • Χρήση συνδυασμού διαφορετικών, συμπληρωματικών μεθόδων