Η περίπτωση των Η.Π.Α

Εισαγωγή Ο Μη Κερδοσκοπικός Τομέας στις Η.Π.Α αναφέρεται ως “ο τομέας που δεν έχει σκοπό το κέρδος”, “ο τρίτος τομέας”, “ο ανεξάρτητος τομέας”, “ο φιλανθρωπικός τομέας”, “ο εθελοντικός τομέας”, “ο κοινωνικός τομέας”. Περιλαμβάνει περισσότερους από ένα εκατομμύριο οργανισμούς. Έχει σύνολο δαπανών περίπου 500 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο (ποσό μεγαλύτερο από το ΑΕΠ της Βραζιλίας και της Ρωσίας). Ο ΜΚΤ αποτελεί το 6% του συνόλου των οργανισμών στις Η.Π.Α. Ένας στους δεκαπέντε Αμερικανούς εργάζεται σε έναν ΜΚΟ.

Προδιαγραφές Λειτουργίας ενός ΜΚΟ στις Η.Π.Α Οι προδιαγραφές για τη λειτουργία ενός ΜΚΟ στις ΗΠΑ, (σύμφωνα με το Γραφείο Πληροφόρησης για τα Εθνικά Φιλανθρωπικά Ιδρύματα), είναι: Διοίκηση, Πολιτική και Προγραμματισμός Υπεύθυνο της Διοίκησης ενός ΜΚΟ πρέπει να τίθεται ένα συμβούλιο, αποτελούμενο από 5 τουλάχιστον μέλη, τα οποία προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους. Ο σκοπός ίδρυσης πρέπει να εγκρίνεται από το ΔΣ και να δηλώνεται με ακρίβεια στο καταστατικό. Οι δραστηριότητες του ΜΚΟ πρέπει να συμφωνούν με τον σκοπό ίδρυσης του. Κάθε ενημερωτική έκδοση του ΜΚΟ πρέπει να δηλώνει επακριβώς την ταυτότητα του, τον σκοπό του, τα προγράμματα που αναλαμβάνει να εκτελέσει και τις οικονομικές του ανάγκες.

Προδιαγραφές Λειτουργίας ενός ΜΚΟ στις Η.Π.Α (συνέχεια) Το ΔΣ είναι υπόλογο για όλες τις δραστηριότητες που σκοπό έχουν την εξασφάλιση οικονομικών ενισχύσεων για τη λειτουργία του οργανισμού. Η διαχείριση των πόρων πρέπει να λαμβάνει υπόψη της, όλες τις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες του οργανισμού προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει: Να διατίθεται τουλάχιστον το 60% των ετήσιων εξόδων του στις δραστηριότητες του οργανισμού. Τα έξοδα εξεύρεσης πόρων, σε σχέση με την τελική ενεργοποίηση των πόρων, να παραμένουν σε λογικά πλαίσια. Να εξασφαλίζεται πάντα ένα αποθεματικό για την επόμενη χρήση (όχι περισσότερο από τις διπλάσιες δαπάνες του έτους ή τον διπλάσιο προϋπολογισμό του επόμενου έτους). Να μην εμφανίζεται έλλειμμα στον ετήσιο προϋπολογισμό.

Προδιαγραφές Λειτουργίας ενός ΜΚΟ στις Η.Π.Α (συνέχεια) Θεμέλια οικονομικού και άλλου απολογισμού Πρέπει να καταρτίζεται μια ετήσια έκθεση, η οποία να διατίθεται σε κάθε ενδιαφερόμενο και να περιλαμβάνει τα εξής: Αναλυτική περιγραφή των κύριων δραστηριοτήτων του οργανισμού που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους. Τα ονόματα του ΔΣ. Ελεγμένες οικονομικές εκθέσεις, οι οποίες καταγράφουν τις πηγές και το ύψος των εσόδων, τις κατηγορίες δαπανών και τα διαθέσιμα του οργανισμού.

Προδιαγραφές Λειτουργίας ενός ΜΚΟ στις Η.Π.Α (συνέχεια) Απόδοση ευθυνών: Ο οργανισμός πρέπει να παρέχει πλήρεις οικονομικές δηλώσεις, οι οποίες: Αποκαλύπτουν πλήρως τους οικονομικούς πόρους και υποχρεώσεις του οργανισμού, συμπεριλαμβάνοντας κάθε οικονομική πράξη που έχει επηρεάσει τη διαχείριση του οργανισμού. Συμφωνούν με τις Γενικά Αποδεκτές Λογιστικές Αρχές, οι οποίες συνοδεύονται από αντίστοιχες εκθέσεις ενός εξουσιοδοτημένου δημόσιου ελεγκτή και έχουν εγκριθεί από το ΔΣ. Προϋπολογισμός: Ο οργανισμός θα πρέπει να προετοιμάζει έναν αναλυτικό ετήσιο προϋπολογισμό, εγκεκριμένο από το ΔΣ.

Κατηγοριοποίηση των ΜΚΟ στις ΗΠΑ Οι βασικές κατηγορίες των ΜΚΟ στις ΗΠΑ είναι: Φιλανθρωπικά Ιδρύματα (Charities) Στην κατηγορία αυτή υπάγονται τα νοσοκομεία, μουσεία, ορχήστρες, ιδιωτικά σχολεία, κρατική ραδιοφωνία και τηλεόραση. Οι δωρητές των οργανισμών αυτών απαλλάσσονται για το ποσό των δωρεών – χορηγιών τους από το φόρο εισοδήματος. Ιδρύματα (Foundations) Ιδιωτικά Ιδρύματα: Χρηματοδοτούνται από μια πηγή (έναν ιδιώτη, μια οικογένεια ή μια επιχείρηση) και διαθέτουν τα έσοδα από την επένδυση των διαθεσίμων τους προκειμένου να επιχορηγήσουν άλλους ΜΚΟ (πχ. Ίδρυμα Ford, Ίδρυμα W.K. Kellogg).

Κατηγοριοποίηση των ΜΚΟ στις ΗΠΑ (συνέχεια) Κοινοτικά Ιδρύματα (Community Foundations): Αντλούν τα έσοδα τους από πολλούς δωρητές και εστιάζουν τη χρηματοδότηση τους σε μια πόλη ή περιοχή. Εταιρικά Ιδρύματα (Corporate Foundations): Είναι ιδιωτικά ιδρύματα τα οποία λαμβάνουν και διαθέτουν ποσά εξ ονόματος μιας συγκεκριμένης εταιρίας. Λειτουργικά Ιδρύματα (Operating Foundations): Χρησιμοποιούν το σύνολο των εσόδων τους για να υλοποιήσουν ένα κοινωφελές πρόγραμμα, και όχι για να επιδοτήσουν άλλους ΜΚΟ. Μερικοί ΜΚΟ (νοσοκομεία, κολέγια και πανεπιστήμια) δημιουργούν υποστηρικτικούς οργανισμούς που λειτουργούν ως Ιδρύματα, με σκοπό τη συγκέντρωση χρηματοδοτήσεων από διάφορους δωρητές για την ενίσχυση του μητρικού οργανισμού.

Κατηγοριοποίηση των ΜΚΟ στις ΗΠΑ (συνέχεια) Κοινωνική πρόνοια (Social Welfare) Έχουν σκοπό την προώθηση ενός κοινωνικά προσανατολισμένου σκοπού, όπως η υποστήριξη των δικαιωμάτων της γυναίκας. Οι δωρεές δεν εκπίπτουν του φορολογητέου εισοδήματος των δωρητών. Χαρακτηριστικό των οργανισμών είναι η συμμετοχή σε πολιτικές και κοινωνικές δραστηριότητες, όπως παρέμβαση στην ψήφιση ενός νόμου. Επαγγελματικές και εμπορικές ενώσεις Εμπορικό Επιμελητήριο, εμπορικές ενώσεις και άλλοι οργανισμοί, οι οποίοι προωθούν τα επαγγελματικά και συντεχνιακά συμφέροντα μιας κοινότητας, ενός κλάδου, κλπ. Οι χρηματοδοτήσεις των οργανισμών αυτών δεν εκπίπτουν του φορολογητέου εισοδήματος του χρηματοδότη.

Φορολογικό καθεστώς ΜΚΟ στις ΗΠΑ Οι ΜΚΟ που απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος είναι: Φιλανθρωπικοί οργανισμοί (Charitable Organizations): φιλανθρωπικοί, θρησκευτικοί, εκπαιδευτικοί, επιστημονικοί, λογοτεχνικοί οργανισμοί, κλπ. Οργανισμοί Κοινωνικής Ευημερίας (Social Welfare Organizations): τοπικές ενώσεις, κοινοτικοί οργανισμοί, κλπ. Εργατικοί και Γεωργικοί οργανισμοί (Labor and Agricultural Organizations): εργατικές ενώσεις, αγροτικοί οργανισμοί, κλπ. Επιχειρηματικές Ενώσεις (Business Leagues): εμπορικές ενώσεις, Επιμελητήρια, κλπ. Κοινωνικές Λέσχες (Social Clubs): λέσχες ψυχαγωγίας, τοπικές λέσχες, κλπ.

Φορολογικό καθεστώς ΜΚΟ στις ΗΠΑ (συνέχεια) Αδελφότητες (Fraternal Societies): διάφορες ενώσεις κοινωνικών ομάδων και ατόμων. Οργανισμοί Βετεράνων (Veterans’ Organizations) Υπαλληλικές Ενώσεις (Employees’ Associations) Πολιτικοί Οργανισμοί (Political Organizations): πολιτικά κόμματα, επιτροπές υποστήριξης πολιτικών θεμάτων, κλπ. Σχεδόν όλοι οι ΜΚΟ εξαιρούνται: Των πολιτειακών και τοπικών φόρων περιουσίας. Των ομοσπονδιακών, πολιτειακών και τοπικών φόρων εισοδήματος. Των πολιτειακών και τοπικών φόρων επί των αγορών (ΦΠΑ).

Φορολογικό καθεστώς ΜΚΟ στις ΗΠΑ (συνέχεια) Οι ΜΚΟ δεν εξαιρούνται από: Την απόδοση φόρων που παρακρατούνται επί των αμοιβών των υπαλλήλων που αμείβουν. Την απόδοση φόρων επί των εσόδων που προκύπτουν από δραστηριότητες που δεν σχετίζονται με την αποστολή τους. πχ. ένα πανεπιστήμιο που εκμεταλλεύεται εμπορικά ένα κτήριο που του ανήκει (κληροδότημα), πρέπει να αποδώσει φόρο εισοδήματος επί του ενοικίου που εισπράττει. Εκτός των φοροαπαλλαγών που απολαμβάνει ένα ΜΚΟ, ενισχύεται έμμεσα με την καθιέρωση της φοροαπαλλαγής του εισοδήματος του δωρητή επί του ποσού που διέθεσε ως αγορά.

ΜΚΟ και Εκπαίδευση Σύγκριση Ιδιωτικών και Δημόσιων Μη Κερδοσκοπικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων με βάση τις πηγές χρηματοδότησης. Δημόσια Μη Κερδοσκοπικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Έσοδα από κρατικές επιχορηγήσεις (εκφράζουν την αντίληψη ότι η παιδεία αποτελεί δημόσιο αγαθό και αφορά την κοινωνία στο σύνολο της). Ιδιωτικά Μη Κερδοσκοπικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Ιδιωτικά κονδύλια (δωρεές, δίδακτρα από φοιτητές, εκκλησιαστικοί πόροι). Άμεση κρατική ενίσχυση (περιορισμένη). Έμμεση κρατική επιδότηση, καθώς έχουν ιδιαίτερη φορολογική μεταχείριση και τα εισοδήματα τους φοροαπαλλάσσονται.

ΜΚΟ και Εκπαίδευση (συνέχεια) Σύγκριση Ιδιωτικών και Δημόσιων Μη Κερδοσκοπικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων με βάση την κρατική παρέμβαση. Τα Δημόσια Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, υπόκεινται σε μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση από τα Ιδιωτικά. Η κρατική παρέμβαση (τόσο στα Δημόσια, όσο και στα Ιδιωτικά) συνδέεται άμεσα με το ποσοστό συμμετοχής του κράτους στα έξοδα λειτουργίας του Ιδρύματος. πχ. στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπου η πλειονότητα των Δημόσιων Ιδρυμάτων εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την κρατική χρηματοδότηση, τα Ιδρύματα αυτά βρίσκονται υπό τη συνεχή επίβλεψη του κράτους, όπου εγκρίνει ή απορρίπτει τις ενέργειες του.

ΜΚΟ και Εκπαίδευση (συνέχεια) Τα ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα υπόκεινται σε κρατικό έλεγχο, κυρίως όμως σε θέματα οικονομικής διαχείρισης. Τα ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα υπόκεινται σε έλεγχο από τον ιδιωτικό τομέα (εσωτερικοί φορείς ελέγχου του Ιδρύματος, πχ. το ΔΣ, οι δωρητές, κλπ.), οι οποίοι προσπαθούν να επιβάλλουν την άποψη τους στη λειτουργία του Ιδρύματος. Η παρέμβαση στα Ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δεν χαρακτηρίζεται από το εύρος της παρέμβασης των δημοσίων, αλλά πολλές φορές εισχωρεί σε βάθος και το ενδιαφέρον της εστιάζεται σε εξειδικευμένα θέματα πολιτικής ή λειτουργίας του Ιδρύματος.

ΜΚΟ και Εκπαίδευση (συνέχεια) Σύγκριση Ιδιωτικών και Δημόσιων Μη Κερδοσκοπικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων με βάση τον σκοπό λειτουργίας. Τα Δημόσια Μη Κερδοσκοπικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιτελούν ευρύτερες αποστολές από τα Ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Τα Ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα είναι πιο επιλεκτικά σε θέματα εκπαίδευσης και σε θέματα αγορών εργασίας από τα Δημόσια Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Τα Ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα στοχεύουν στις υψηλές εισοδηματικές τάξεις και στη διατήρηση συγκεκριμένων κοινωνικών καταστάσεων και αντιλήψεων (πχ. φυλετικός παράγοντας).

ΜΚΟ και Παροχή Υπηρεσιών Υγείας Στις ΗΠΑ το 15% των νοσοκομειακών ιδρυμάτων ανήκει στον ιδιωτικό τομέα, το 50% ανήκει στον Μη Κερδοσκοπικό Τομέα και το 35% στον Δημόσιο Τομέα. Οι Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί προσφέρουν: Άμεσες υπηρεσίες υγείας (νοσοκομεία, κέντρα υγείας, κλπ.). Συμπληρωματικές υπηρεσίες (ασφάλειες υγείας, υπηρεσίες εκπαίδευσης και έρευνας σε ιατρικά θέματα). Περίθαλψη χρόνιων παθήσεων (οίκοι ευγηρίας, κέντρα αποκατάστασης, ψυχιατρικά κέντρα, κλπ.).

ΜΚΟ και Παροχή Υπηρεσιών Υγείας (συνέχεια) Χαρακτηριστικά που καθορίζουν τον τρόπο λειτουργίας των ΜΚΟ: Οι περισσότεροι ΜΚΟ υγείας αποκτούν χαρακτηριστικά εμπορικών (επιχειρηματικών) οργανισμών, καθώς υπόκεινται στους νόμους τις αγοράς και προσαρμόζουν την τιμολογιακή τους πολιτική στις ανάγκες λειτουργίας τους. Σκοπός τους φυσικά είναι η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ανταπόκριση του κοινού και κατ’ επέκταση η βιωσιμότητα τους (και όχι το κέρδος). Υπάρχει εντονότερος ανταγωνισμός μεταξύ κερδοσκοπικών και Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών υγείας, απ’ ότι παρατηρείται σε άλλους τομείς. Η φύση και η ιδιαιτερότητα του ΜΚΤ προσελκύει το ενδιαφέρον του Δημόσιου Τομέα (χρηματοδοτεί και επιδοτεί τους οργανισμούς αυτούς με σκοπό την εξασφάλιση παροχής υπηρεσιών υγείας στις χαμηλότερες εισοδηματικές ομάδες ή τη διεξαγωγή ιατρικών ερευνητικών προγραμμάτων).

ΜΚΟ και Παροχή Υπηρεσιών Υγείας (συνέχεια) Το κόστος και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών δεν παρουσιάζει καμία ουσιαστική διαφορά μεταξύ των κερδοσκοπικών και Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών Υγείας. Οι κερδοσκοπικοί Οργανισμοί Υγείας ασκούν επιλεκτική πολιτική τόσο στους ασθενείς όσο και στις προσφερόμενες υπηρεσίες. Η επιλεκτικότητα των κερδοσκοπικών οργανισμών έγκειται στο γεγονός ότι: Ιδρύονται σε αστικές περιοχές υψηλού εισοδήματος και απευθύνονται σε αντίστοιχο κοινό. Αποφεύγουν να προσφέρουν υπηρεσίες, οι οποίες δεν καλύπτονται ή καλύπτονται μερικώς από ασφαλιστικούς φορείς.