Anastasia Panagiotidou Learning by six thinking hats

Think outside the box!! Μία ιστορία, ένα σύνθημα & έξι καπέλα σκέψης… Creative thinking in terms of idea creativity - is not a mystical talent. It is a skill that can be practised and nurtured.” … η σκέψη μας είναι τοποθετημένη μέσα σε ένα κουτί, ένα κουτί που αποτελείται από περιορισμούς, προσδοκίες, ιδέες, αντιλήψεις και προκαταλήψεις. Όταν κάποιος θέλει να βρει νέες ιδέες, τότε θα πρέπει να βγει έξω να αποδράσει από αυτό. “είμαστε παγιδευμένοι στην προσωπική μας ιστορία” J. Mezirow Το « Think outside the box »  σημαίνει να σκέφτεσαι πέρα από τα συνηθισμένα δηλαδή να είσαι δημιουργικός.

2. Το αίτημα: Outside the box Η ιστορία σε τίτλους Δημιουργική σκέψη - Πλάγια σκέψη - Παράλληλη σκέψη 1. Το πρόβλημα: Inside the box 2. Το αίτημα: Outside the box 3. Η λύση: Δημιουργική σκέψη 4. Ο τρόπος: Πλάγια σκέψη 5. Η βοήθεια: Παράλληλη σκέψη

Η λύση: Δημιουργικότητα & δημιουργική σκέψη… Η λύση: Δημιουργικότητα & δημιουργική σκέψη… ΕΝΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ η ικανότητα παραγωγής ενός νέου έργου ή μιας ιδέας με βάση τη φαντασία. Αποκλίνουσα ή δημιουργική διαδικασία σκέψης. Απομάκρυνση της σκέψης από τις γνωστές και συνηθισμένες απαντήσεις. Συγκλίνουσα ή κριτική διαδικασία σκέψης. Παραδοσιακός τρόπος σκέψης. Μία λύση, η οποία στηρίζεται στη λογική και συνήθως τα αποτελέσματα είναι κατά κάποιον τρόπο προκαθορισμένα. Κατάταξη επιπέδων ανθρώπινης σκέψης: το μοντέλο του Bloom

Ο τρόπος: Πλάγια σκέψη (Lateral thinking) O De Bono στην προσπάθειά του να απεγκλωβίσει τον ανθρώπινο νου από την «κάθετη σκέψη», επινόησε την «πλάγια σκέψη» για την επίλυση προβλημάτων που απαιτούν δημιουργική παραγωγή πρωτότυπων ιδεών. Ο άνθρωπος, κατά τον de Bono, για την εξεύρεση της προσφορότερης λύσης σε ένα του πρόβλημα στηρίζεται, κατά βάση, στη λογική ανάλυση των δεδομένων του προβλήματος, στη συσχέτιση, στην αποτίμηση και, τέλος, στην επιλογή της καταλληλότερης λύσης. Με άλλα λόγια η επιθυμητή λύση αναζητείται μέσω της «κάθετης σκέψης», η οποία παρά την αξία της, εγκλωβίζει με τη λειτουργία της την ανθρώπινη σκέψη και την οδηγεί πολλές φορές σε αδιέξοδο, δηλαδή δεν την αφήνει να σκεφτεί δημιουργικά. Για να παράγουμε νέες πρωτότυπες ιδέες, είναι απαραίτητος ο απεγκλωβισμός μας από τα στενά πλαίσια που μας βάζει η κυρίαρχη ιδέα, δηλαδή η «κάθετη σκέψη».

Κάθετη vs πλάγια ΈΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Διαδικασία λήψης αποφάσεων κάθετη ΈΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Διαδικασία λήψης αποφάσεων Καθορισμός στόχων Καταγραφή εναλλακτικών λύσεων Αξιολόγηση εναλλακτικών Επιλογή καλύτερης εφαρμογή Και η πλάγια; ?

Πλάγια σκέψη ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΦΑΝΕΣ ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΑ «La Evolución Silenciosa (The Silent Evolution)», Jason de Caires Taylor. 400 ανθρώπινες φιγούρες σε πραγματικό μέγεθος στο βυθό του Cancun/Isla Mujeres, Μεξικό

…και η βοήθεια: Παράλληλη σκέψη: οι πολλές οπτικές βοηθούν καλύτερα …και η βοήθεια: Παράλληλη σκέψη: οι πολλές οπτικές βοηθούν καλύτερα

The 6 Thinking Hats-γενικές αρχές Emotion Facts Ένα καπέλο καλύπτει το κεφάλι - το κέντρο του ανθρώπινου μυαλού. Τα διαφορετικά χρώματα συμβολίζουν διαφορετικούς τρόπους σκέψης. Όταν αλλάζουμε ένα καπέλο με ένα άλλο, αλλάζουμε εικονικά την μέθοδο της σκέψης μας. Στην εκπαίδευση χρησιμοποιείται σαν μέθοδος επίλυσης προβλημάτων (problem solving) αλλά και λήψης αποφάσεων (decision making). Negative Logic Positive Thinking Creative Control

ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΑΠΕΛΩΝ Θετική σκέψη Αρνητική λογική Συναίσθημα Έλεγχος Δημιουργικότητα Γεγονότα

(ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ) The Red Hat Επικεντρώνεται στα συναισθήματα στις εικασίες στο ένστικτο και στη διαίσθηση. Πώς νιώθουμε για το θέμα μας, τι μας αρέσει, τι μας προξενεί αισιοδοξία; Όταν το φοράμε αναφέρουμε ό,τι έχει σχέση με τα συναισθήματά μας ανεξάρτητα, εάν αυτά έχουν σχέση με την πραγματικότητα. ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ Θέλω να εφαρμόσω μεθόδους ομαδοσυνεργατικής μάθησης στην τάξη μου…. (ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ)

(ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ) The White Hat Επικεντρώνεται σε στοιχεία, γεγονότα, πληροφορίες ή πράγματα που απαιτούνται Όταν φοράμε το λευκό καπέλο σκεφτόμαστε και καταγράφουμε τα γεγονότα και τις πληροφορίες που ξέρουμε για το θέμα μας χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη το πώς εμείς νιώθουμε γι' αυτά. Καταγράφουμε απλά πληροφορίες, γεγονότα, πηγές. ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΑ ΑΣΠΡΑ Θέλω να εφαρμόσω μεθόδους ομαδοσυνεργατικής μάθησης στην τάξη μου…. (ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ)

(ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ) The Yellow Hat Επικεντρώνεται στη θετική σκέψη στις αξίες και τα οφέλη. Έχουμε ένα θέμα το οποίο πρέπει να λειτουργήσει και ψάχνουμε το γιατί αυτό πρέπει και μπορεί να λειτουργήσει… Με το κίτρινο καπέλο προσπαθούμε να σκεφτούμε τα πλεονεκτήματα που έχει να μας προσφέρει αυτό που συζητάμε. Σε τι μπορεί να συνεισφέρει; Πού θα βοηθήσει; ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΑ ΚΙΤΡΙΝΑ Θέλω να εφαρμόσω μεθόδους ομαδοσυνεργατικής μάθησης στην τάξη μου…. (ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ)

The Black Hat Επικεντρώνεται στις δυσκολίες, τα πιθανά προβλήματα. Γιατί κάτι δεν μπορεί να λειτουργήσει… Ξεχνάμε τα συναισθήματά μας και προσπαθούμε να εξηγήσουμε το θέμα μας με βάση τη λογική. Μπορεί να εφαρμοσθεί; Έχει μειονεκτήματα; ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΑ ΜΑΥΡΑ Θέλω να εφαρμόσω μεθόδους ομαδοσυνεργατικής μάθησης στην τάξη μου…. (ΕΜΠΟΔΙΑ)

The Green Hat Εστιάζει στη δημιουργικότητα, στις εναλλακτικές λύσεις και στις νέες ιδέες. Σκεφτείτε κάποια πρωτότυπη πρόταση. Κάτι που ίσως μπορεί να δώσει μια λύση στο πρόβλημα. Μη ξεχνάτε! Οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις προέκυψαν από μια τρελή ιδέα. ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΑ ΠΡΑΣΙΝΑ Θέλω να εφαρμόσω μεθόδους ομαδοσυνεργατικής μάθησης στην τάξη μου…. (ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ)

The Blue Hat Επικεντρώνεται στην διαχείριση της διαδικασίας της σκέψης. Εστιάζει στα επόμενα βήματα, στα σχέδια δράσης. Το μπλε καπέλο είναι ο ενορχηστρωτής των σκέψεών μας. Οργανώνει όλα όσα έχουμε σκεφτεί και προσπαθεί να δώσει μια λύση στο πρόβλημά μας. ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΑ ΜΠΛΕ Θέλω να εφαρμόσω μεθόδους ομαδοσυνεργατικής μάθησης στην τάξη μου…. (Φοράω το μπλε καπέλο και νομίζω πως η λύση μπορεί να δοθεί … με το κίτρινο ή κάποιο άλλο καπέλο)

συνοπτικά

Mini exercise 3’ 2. Ενημερωτικός 3. Εποικοδομητικός 1. Διαισθητικός Για το Μάρκο γνωρίζουμε ότι χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω επίθετα. Εκείνο που δε ξέρουμε είναι ποιο χρώμα καπέλο φοράει σε κάθε περίπτωση; Mini exercise 3’ Συμπληρώστε τα φύλλα εργασίας 2. Ενημερωτικός 3. Εποικοδομητικός 1. Διαισθητικός 5. Δημιουργικός 6. Κριτικός 4. Προσεχτικός

Τεχνικές εφαρμογής της μεθόδου και ακολουθίες καπέλων… Control High Creative Positive Thinking Facts Negative Logic Emotion Low Low High

Ακολουθίες καπέλων: Η ΤΑΞΗ ΣΕ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ: ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΙΑΣ ΓΝΩΣΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Ακολουθία καπέλων Όλοι οι μαθητές/τριες «φορούν» διαδοχικά και με τη σειρά που ακολουθεί τα καπέλα και τοποθετούνται από την οπτική του καπέλου που «φορούν». Μπορεί να συνδυαστεί με Brainstorming ή Reverse Brainstorming Παρουσίαση του προβλήματος Περιγραφή των συναισθημάτων Περιγραφή των θετικών στοιχείων Περιγραφή των αρνητικών στοιχείων Προτάσεις λύσεων για να ξεπεράσουμε τα αρνητικά στοιχεία Συλλογή πληροφοριών Απόφαση για το τι θα κάνουμε στη συνέχεια. ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ακολουθίες καπέλων: Η ΤΑΞΗ ΣΕ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ: ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΝΌΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Ακολουθία καπέλων Όλοι οι μαθητές/τριες «φορούν» διαδοχικά και με τη σειρά που ακολουθεί τα καπέλα και τοποθετούνται από την οπτική του καπέλου που «φορούν». Μπορεί να συνδυαστεί με Brainstorming ή Reverse Brainstorming Παρουσίαση του προβλήματος Αναζήτηση πληροφοριών Προσεγγίσεις – Προτάσεις για το θέμα Θετικά στοιχεία προσεγγίσεων Αρνητικά στοιχεία προσεγγίσεων Πώς αισθανόμαστε με τις προσεγγίσεις; Απόφαση για το τι θα κάνουμε στη συνέχεια. ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ακολουθίες καπέλων: Η ΤΑΞΗ ΣΕ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ: ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΟΡΟΥΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ Ακολουθία καπέλων Όλοι οι μαθητές/τριες «φορούν» διαδοχικά και με τη σειρά που ακολουθεί τα καπέλα και τοποθετούνται από την οπτική του καπέλου που «φορούν». Μπορεί να συνδυαστεί με Brainstorming ή Reverse Brainstorming Παρουσίαση του προβλήματος Αναζήτηση πληροφοριών Περιγραφή των συναισθημάτων Θετικά στοιχεία προσεγγίσεων Αρνητικά στοιχεία προσεγγίσεων Προτάσεις λύσεων για να ξεπεράσουμε τα αρνητικά στοιχεία Απόφαση για το τι θα κάνουμε στη συνέχεια.

Για περισσότερες ακολουθίες… ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Η ΔΙΚΗ ΣΑΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ Λογισμικό de Bono Thinking 24Χ7

Εφαρμογή στο project ΤΕΧΝΙΚΕΣ Πληροφορίες συλλογή στοιχείων από… Καθορισμός στόχων αρμοδιότητες καταμερισμός εργασιών Ευαισθητοποίηση του κοινού, ερωτηματολόγια κλπ Νέες προτάσεις για λύση Θετικές πλευρές λύσεων Μειονεκτήματα επιπτώσεις κλπ Σύνοψη ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Εργασία σε ομάδες στην τάξη: Ομάδες ανά χρώμα καπέλου. Εργασία σε ομάδες στην τάξη: Ομάδες ανά χρώμα καπέλου. ΜΟΝΤΕΛΟ: Learning Together (LT). David & Roger Jonson (1978) ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Εργασία σε ομάδες στην τάξη: Ομάδες με εκπροσώπηση όλων των καπέλων ΜΟΝΤΕΛΟ: Jigsaw. Elliot Aronson (1978) ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Αντικαταστήστε την πρόταση του Reverse Brainwriting φορώντας πράσινο καπέλο!

6 thinking hats