Έρευνητικές τεχνικές με στοιχεία δευτερογενούς μορφής (υπάρχουν ανεξάρτητα από το θέμα της έρευνας) • Ιστορική έρευνα • Ανάλυση υφιστάμενων στατιστικών • Ανάλυση περιεχομένου

Ιστορική έρευνα • Η σημασία της ιστορικής διάστασης στην ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων Philip Abrams: «Η κοινωνική ερμηνεία είναι αναγκαστικά ιστορική» Kenneth Gergen: «Social psychology as history» Anthony Giddens: «Η αφαίρεση της διάστασης του χρόνου από την ανθρώπινη δράση με το διαχωρισμό της συγχρονικότητας από τη διαχρονικότητα αντιστοιχεί στην εξαφάνιση της χρονικότητας των κοινωνικών θεσμών»

• Αν δούμε το χρόνο ως αναπόσπαστο στοιχείο των κοινωνικών φαινομένων, η ιστορία και η κοινωνιολογία γίνονται μεθοδολογικά δυσδιάκριτοι κλάδοι (A. Ghiddens) • Ο δομολειτουργισμός εισηγείται ενιαίες εννοιολογικές κατηγορίες αγνοώντας τις διαφορές που μπορεί να υπάρχουν στο χώρο και τον χρόνο  αντι-ιστορική προσέγγιση που δεν αντιμετωπίζει την κοινωνική αλλαγή (δηλαδή την ιστορία) και ερμηνεύει τα κοινωνικά φαινόμενα σαν να είναι παγιωμένα στον χώρο και τον χρόνο

• Η περιγραφή καταστάσεων και γεγονότων του παρελθόντος δεν συνιστά από μόνη της ιστορική προσέγγιση • Ιστορική προσέγγιση σημαίνει η αλληλένδετη σχέση κοινωνικής δράσης και κοινωνικής δομής σε συνεχή εξέλιξη στο χρόνο. Μέσα από την ιστορία συνδέονται οι ατομικές ρήξεις, τα κοινωνικά συστήματα και οι κοινωνικοί θεσμοί

Σκοπός της ιστορικής έρευνας είναι να αναδείξει, μέσα από τη διερεύνηση στοιχείων, τον τρόπο που διαμορφώνονται αλλά και περιορίζονται οι προσωπικές επιλογές από την κοινωνική τάξη πραγμάτων

Πηγές δεδομένων για ιστορική έρευνα • Βαθμός εμπιστοσύνης στις πηγές επίσημες - ανεπίσημες πρωτογενείς - δευτερογενείς μεροληψία των πηγών Δικλείδα ασφαλείας  συγκέντρωση δεδομένων από ποικίλες πηγές

Αναλυτικές τεχνικές εμπνέεται από τη θετικιστική παράδοση > τα • Έλεγχος μιας ήδη συγκροτημένης θεωρίας  εμπνέεται από τη θετικιστική παράδοση > τα φαινόμενα εξελίσσονται σύμφωνα με γενικούς κανόνες αγνοώντας τα κοινωνικά μηνύματα στην κατασκευή ιστορικών γεγονότων Ποσοτική μέθοδος  ανάδειξη γενικών τάσεων που προσδιορίζονται από την υπό έλεγχο θεωρία

• Ερμηνευτική και αιτιακή αναλυτική στρατηγική Weber  ερμηνεία ιστορικών φαινομένων με έμφαση στην ιστορική αλληλουχία των γεγονότων και στο ρόλο του υποκειμένου στο χώρο και στο χρόνο. Ποιοτική μέθοδος. Διάλογος ανάμεσα στις ιδέες του ερευνητή και τα εμπειρικά δεδομένα. Περαιτέρω ανάπτυξη της θεωρίας

Μακρο-επίπεδο Μικρο-ιστορία Η ιστορική ανάλυση εκφράζεται σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής πραγμα- τικότητας.

Ανάλυση περιεχομένου (Bernard Berelson, 1952) Μελέτη των καταγεγραμμένων ανθρώπινων επικοινωνιών. Υποβάλλει ερωτήσεις στο κείμενο και εντοπίζει τις απαντήσεις - βιβλία, περιοδικά, ιστοσελίδες, εφημερίδες - λογοτεχνία - δημόσιοι λόγοι - αρχεία, πρακτικά - νόμοι, συντάγματα - επιστολές - πίνακες ζωγραφικής, τραγούδια

Ποιός λέει τι, σε ποιόν, γατί, με ποιό τρόπο και με τι αποτέλεσμα - Wells (1891) εξέτασε άρθα εφημερίδων για 728 λιντσαρίσματα μαύρων για 10 χρόνια (1881-1891) για να ερευνήσει τη διαδεδομένη άποψη ότι οι μαύροι στον Νότο λιντσάρονταν επειδή βίαζαν λευκές γυναίκες - Σχολή Δημοσιογραφίας του Columbia για μελέτη περιεχομένου εφημερίδων (1920) - Ανάλυση προπαγάνδας κατά τον πολεμο, Laswell (1930)

Δειγματοληψία στην ανάλυση περιεχομένου Μονάδα ανάλυσης π.χ. Οι συγγραφείς της γενιάς του ΄30. υποκατηγορίες της ομάδας ανάλυσης/μονάδες καταγραφής - ένα δείγμα συγγραφέων της γενιάς του ΄30 - ένα δείγμα βιβλίων από κάθε επιλεγμένο συγγραφέα - κομμάτια από κάθε επιλεγμένο βιβλίο

Οι μονάδες ανάλυσης πρέπει να είναι ξεκάθαρες προτού σχεδιαστεί η δειγματοληψία Πρέπει να καθοριστεί το σύμπαν από το οποίο θα αντληθεί το δείγμα και στη συνέχεια, εναλλακτικά: - τυχαία - συστηματική - στρωματοποιημένη

Μονάδα καταγραφής: Το τμήμα του κειμένου που θα αποτελέσει τη βάση για την κατηγοριοποίηση -- η λέξη, η πρόταση, η παράγραφος, το θέμα, το πρόσωπο ή το συνολικό κείμενο. Όταν η μονάδα καταγραφής (π.χ. η λέξη) δεν μπορεί να ερμηνευτεί παρά μόνο σε σχέση με τα συμφραζόμενα η μονάδα καταγραφής καλείται μονάδα των συμφραζομένων (π.χ. η πρόταση)

Κωδικοποίηση: διαδικασία μετατροπής πρωτογενών δεδομένων σε τυποποιημένη μορφή με βάση κάποιο εννοιολογικό πλαίσιο. Κατάλληλη για επεξεργασία και ανάλυση στον Η/Υ π.χ. άρθρα εφημερίδων φιλελεύθερα ή συντηρητικά • Διατύπωση σαφών και ξεκάθαρων ορισμών. • Αποσαφήνιση του εννοιολογικού πλαισίου. Αλληλεπίδραση θεωρίας και εμπειρικού υλικού

Κωδικοποίηση πρόδηλου περιεχομένου –του ορατού, επιφανειακού επιπέδου μιας επικοινωνίας (π.χ. πόσες φορές αναφέρεται η λέξη «ξένος» σε ένα κείμενο). Μειονεκτεί στην εγκυρότητα. Κωδικοποίηση του λανθάνοντος περιεχομένου της επικοινωνίας –του υπόρρητου νοήματος (δεν βασίζεται μόνο στη συχνότητα εμφάνισης μιας λέξης). Μοιονεκτεί στην αξιοπιστία.

Καταμέτρηση και καταγραφή • Αν τα δεδομένα της ανάλυσης περιεχομένου ακολουθούν ποσοτικό τρόπο, η κωδικοποίηση πρέπει να επιτρέπει τη συγκεκριμένη επεξεργα- σία δεδομένων το τελικό προϊόν θα είναι αριθμητικό. • Αναγκαίο το σύνολο από το οποίο γίνεται η καταμέτρηση • Παρουσία-απουσία • Συχνότητα • Ένταση

Ανάλυση υφιστάμενων στατιστικών Η μελέτη της αυτοκτονίας του Durkheim  ανακάλυψη των κοινωνικών συνθηκών που ενθάρρυναν ή αποθάρρυναν την αυτο- κτονία • τα ποσοστά των αυτοκτονιών έμεναν σταθερά από χρονιά σε χρονιά • το καλοκαίρι δυσανάλογος αριθμός αυτο- κτονιών. Θερμοκρασία; • ψηλότερα ποσοστά σε χώρες στο κεντρικό γεωγραφικό πλάτος

• η πιο συνηθισμένη ηλικία τα 35 • άνδρες 4:1 γυναίκες • εξάρσεις σε εποχές πολιτικής αναταραχής • προτεσταντικές χώρες ψηλότερα ποσοστά από τις καθολικές ανομική αυτοκτονία

Μονάδες ανάλυσης Συχνά δεν είναι το άτομο π.χ. ο Durkheim ανέλυσε πολιτικές-γεωγραφικές μονάδες (χώρες, επαρχίες, πόλεις). Οι στατιστικές είναι συγκεντρωτικές και περιγράφουν ομάδες.

Εγκυρότητα Αξιοπιστία • Λογικός συλλογισμός • Περισότεροι έλεγχοι επιβεβαιώνουν το βάρος των τεκμηρίων Αξιοπιστία • Εξαρτάται από την ποιότητα των στατιστικών ασφαλιστικές δεικλίδες: - η επίγνωση του προβλήματος, - ο έλεγχος της διαδικασίας συλλογής δεδομένων

Ποιοτική ανάλυση δεδομένων Ποιοτικός έλεγχος υποθέσεων: τα δεδομένα αντιφάσκουν ή επικυρώνουν την αρχική υπόθεση; Ανακαλύπτονται μοτίβα και σχέσεις μεταξύ των κατηγοριών

Παραδείγματα ανάλυσης περιεχομένου Παραδείγματα ανάλυσης περιεχομένου Οι αμερικανοί πρόβλεψαν μέσα από αναλύσεις της επίσημης προπαγάνδας με την τεχνική της ανάλυσης περιεχομένου • το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης, • τη διάλυση της συμμαχίας Γερμανίας και Ιταλίας, • τις πρώτες ήττες των Ναζιστικών στρατευμάτων στο ρωσικό μέτωπο

Κατηγορίες για την ανάλυση σχολικών βιβλίων 1.Πού ανήκει η Ελλάδα; (γεωγραφικά ή/και πολιτισμικά, γεωπολιτικά ως προς το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, πολιτικά, τώρα και άλλοτε) 2. Ο «ελληνισμός» και η συνέχειά του στο χώρο και τον χρόνο 2.1 ελληνισμός αρχαιότητα 2.2 ελληνισμός ορθοδοξία 2.3 ελληνισμός υπεροχή 2.4 ελληνισμός διατήρηση 2.5 ελληνισμός ομοιογένεια 2.6 ελληνισμός ενότητα Α. Φραγκουδάκη & Θ. Δραγώνα «Τί ειν’ η πατρίδα μας;» Εθνοκεντρισμός στην εκπαίδευση, 1997.