Τα πρότυπα της σειράς ISO 9000 και ISO 14000

Τα πρότυπα της σειράς ISO 9000 και ISO 14000 Τη χρησιμότητα και την εξέλιξη των προτύπων. Τους στόχους του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ISO). Τα πρότυπα της σειράς ISO. Την αναθεώρηση των προτύπων. Επιπρόσθετα θα μάθουμε και για: Τα πρότυπα της σειράς ISO 14000 και ISO 14001 Τη σύγκριση των προτύπων ISO 9000 και ISO 14000.

Η χρησιμότητα των προτύπων Η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας και η διεθνοποίηση των αγορών και των εμπορικών συναλλαγών επέβαλλε την καθιέρωση κοινά αποδεκτών προτύπων στον ευρωπαϊκό και στο διεθνή χώρο καθώς η διαχείριση της ποιότητας αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για τη γενικότερη ανάπτυξη. Ως πρότυπα νοούνται όλα εκείνα τα έγγραφα που έχουν εκδοθεί από αναγνωρισμένους φορείς και περιέχουν κανόνες, κατευθυντήριες οδηγίες και τεχνικές προδιαγραφές, που εξασφαλίζουν την ανταπόκριση των πρώτων υλών, των αγαθών και των υπηρεσιών στο σκοπό για τον οποίο προορίζονται.

Η χρησιμότητα των προτύπων Είναι γνωστό ότι η Ε.Ε. έδωσε μεγάλη βαρύτητα α) στην ανάπτυξη προτύπων αλλά και β) στον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν στη διαδικασία δοκιμών και πιστοποίησης, ώστε να διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών καθώς και ο ποιοτικός έλεγχός τους.

Η κατάταξη των προτύπων Η κατάταξη των προτύπων γίνεται ανάλογα με το φορέα που τα δημιουργεί: Διεθνή που δημιουργούνται από Διεθνείς Οργανισμούς Τυποποίησης όπως ISO, IEC και ITU (International Standardization Organization, International Electrotechnical Commission, International Telecommunication Union). Ευρωπαϊκά, τα οποία εκπονούν οι Ευρωπαϊκοί Οργανισμοί Τυποποίησης CEN, CENELEC και ETSI (Comite Europeen de Normalization, Comite Europeen de Normalization Electrotechnique, European Telecommunications Standards Institute). Εθνικά, τα οποία εκπονούνται από τους Εθνικούς Οργανισμούς Τυποποίησης ΕΛΟΤ.

Τα πρότυπα της σειράς ISO 9000 και ISO 14000 Είναι γνωστό ότι η ποιότητα είναι μια συνεχής διαδικασία σχεδιασμένη έτσι ώστε να επηρεάζει όλες τις λειτουργίες της επιχείρησης, προωθώντας τη συνεχή βελτίωση που οδηγεί στην πλήρη ικανοποίηση του πελάτη. Η πορεία προς την Ολική Ποιότητα περιλαμβάνει μεταβατικά στάδια τα οποία ξεκινάνε με την εφαρμογή ενός συστήματος ελέγχου ποιότητας. Το δεύτερο στάδιο έχει να κάνει με την αναβάθμιση του συστήματος ελέγχου ποιότητας μέσω της χρήσης του Συστήματος Διασφάλισης Ποιότητας. Το τελευταίο στάδιο είναι αυτό της Ολικής Ποιότητας. Για την πιστοποίηση του Συστήματος Διασφάλισης Ποιότητας υπάρχουν τα διεθνή πρότυπα ISO.

Τα πρότυπα της σειράς ISO 9000 και ISO 14000

Η ιστορική και τεχνολογική εξέλιξη των προτύπων Πρότυπα για τα Συστήματα Διασφάλισης Ποιότητας υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια. Όλα ξεκίνησαν το 1962 από τις ανάγκες καθορισμού αυστηρών και ξεκάθαρων προτύπων για τις διαστημικές δραστηριότητες της NASA. Έτσι η NASA συνέταξε το NPC200-2, το οποίο αφορούσε τα κριτήρια για τους προμηθευτές-υπεργολάβους σε διαστημικής τεχνολογίας προγράμματα. Αυτό οδήγησε στην εισαγωγή του Αμερικανικού Προτύπου MIL-Q-9858 για το στρατό, το οποίο εκδόθηκε το 1963. (Military Specification, Quality Programme Requirements).

Η ιστορική και τεχνολογική εξέλιξη των προτύπων Στη συνέχεια το Βρετανικό Ministry of Defense (MOD) εισήγαγε το DEF – Stan 05-08 (Defense Standards Index). Αργότερα, το 1984 το ΝΑΤΟ εμφάνισε τα πρότυπα AQAP – AQAP 1, AQAP 4, AQAP 9 (Allied Quality Assurance Publications), ενώ το Βρετανικό Ινστιτούτο Προτύπων εξέδωσε έναν «Οδηγό για τη Διασφάλιση της Ποιότητας» το «BS 4891» (British Standards). Την ίδια περίοδο διάφορες ιδιωτικές επιχειρήσεις προσπάθησαν να συντάξουν τα δικά τους πρότυπα για τη Διασφάλιση της Ποιότητας όπως τα: General Motors Quality Assurance (GMQA), Ford Q101, Food & Drugs Administration Act όλα αυτά οδήγησαν τη Βρετανική Κυβέρνηση να ιδρύσει την Τεχνική Επιτροπή Warner με σκοπό την σύνταξη ενός Εθνικού Προτύπου Διασφάλισης Ποιότητας.

Η ιστορική και τεχνολογική εξέλιξη των προτύπων Η αναφορά της Warner εκδόθηκε το 1977 και στη συνέχεια ακολούθησε το Πρότυπο BS 5750 το οποίο παρουσιάστηκε το 1979. Αυτό το πρότυπο υιοθετήθηκε από το Διεθνή Οργανισμό Προτύπων ή Τυποποίησης που ιδρύθηκε το 1946 στη Γενεύη της Ελβετίας. Στη συνέχεια το 1987 εκδόθηκε σε διεθνή κλίμακα η σειρά προτύπων ISO 9000. Η βελτίωση του προτύπου ήταν συνεχής με αποτέλεσμα την επανέκδοσή του ως ISO 9000: 1994. Η προσπάθεια βελτίωσής του συνεχίστηκε και μέχρι πρόσφατα εφαρμόζονταν το πρότυπο : ISO 9001: 2000. Εδώ και 2 χρόνια έχει αρχίσει να εφαρμόζεται το νέο πρότυπο ISO 9001: 2008.

Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης International Standardization Organization – ISO To 1946 αντιπρόσωποι 25 χωρών συναντήθηκαν στο Λονδίνο και αποφάσισαν την ίδρυση ενός οργανισμού ως σκοπό τη δημιουργία και τον συντονισμό κοινών βιομηχανικών προτύπων για την προαγωγή και την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου. Η έδρα του είναι στη Γενεύη της Ελβετίας και επίσημα ξεκίνησε τις εργασίες του το Φεβρουάριο του 1947. Η ονομασία του οργανισμού προέρχεται από την ελληνική λέξη «ίσος» (ISO) για να δηλώσει την επιδίωξη καθορισμού ενιαίων και ομοιογενών προτύπων.

Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης International Standardization Organization – ISO Επιλέχθηκε καθώς, αν επιλέγονταν άλλη ονομασία θα διέφερε στις διάφορες χώρες (IOS στα αγγλικά, OIN στα γαλλικά). Το ελληνικό «ίσος» επιλέχθηκε και για να τονιστεί η ισότητα μεταξύ των μελών του Οργανισμού. Παράλληλα θέλει να αποδείξει ότι τα πρότυπα απευθύνονται σε όλους τους χρήστες εξίσου, ανεξάρτητα από το μέγεθος, τα αγαθά, τις υπηρεσίες ή τη χώρα στην οποία είναι εγκατεστημένη η επιχείρηση. Είναι μη κυβερνητική οργάνωση και περιλαμβάνει στους κόλπους της εθνικούς οργανισμούς τυποποίησης από 142 και πλέον χώρες (κάθε χώρα συμμετέχει με ένα μέλος).

Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης International Standardization Organization – ISO Αναπτύσσει πρότυπα στους τομείς της τεχνολογίας. Συνεισφέρει στη διευκόλυνση των διεθνών ανταλλαγών αγαθών και υπηρεσιών και στην ανάπτυξη της συνεργασίας για πνευματικές, επιστημονικές, τεχνολογικές και οικονομικές δραστηριότητες ενώ την ίδια στιγμή Υπηρετεί το συμφέρον του απλού καταναλωτή με τη χρήση κοινώς αποδεκτών προτύπων σε διεθνές περιβάλλον. Τα πρότυπα αναπτύσσονται από ειδικούς του τεχνικού και επιχειρηματικού τομέα και το γεγονός ότι είναι καθοδηγούμενα από την αγορά συμβάλλει στην ευρεία εξάπλωση και χρήση τους. Αποτελούν συμφωνίες τεχνικού περιεχομένου μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών που αφορούν το πλαίσιο για πλήρη συμβατότητα στον τεχνολογικό τομέα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης International Standardization Organization – ISO Οι τομείς για τους οποίους εκδόθηκαν πρότυπα κατά τα έτη 1999, 2000 και 2001 ήταν: της τεχνολογίας υλικών, της γεωργίας και τεχνολογίας τροφίμων, Των μεταφορών και της διακίνησης προϊόντων, Της ηλεκτρολογίας, Της τεχνολογίας πληροφοριών και τηλεπικοινωνιών, Των κατασκευών, Των ειδικών τεχνολογιών, Των τεχνολογιών υποδομής, Της υγειάς, Της ασφάλειας, Του περιβάλλοντος και Της τεχνολογίας μηχανών.

Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης International Standardization Organization – ISO Επίσης το 2000 οι μεγαλύτερες αυξήσεις στην πιστοποίηση παρουσιάστηκαν στην Κίνα, στην Ιταλία, στην Ιαπωνία, στην Κορέα, στην Ισπανία και στην Τσεχία.

Τα πρότυπα ISO και η κοινωνική τους χρησιμότητα Για τους καταναλωτές η συμμόρφωση των προϊόντων με διεθνή αποδεκτά πρότυπα προσφέρει βεβαιότητα για την ασφάλεια, την ποιότητα και την αξιοπιστία τους. Επίσης τους προσφέρει μέσω της συμβατότητας της τεχνολογίας μια συνεχώς διευρυνόμενη δυνατότητα επιλογής. Για τις κυβερνήσεις τα διεθνή πρότυπα παρέχουν την τεχνολογική και επιστημονική βάση για τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας, των συνθηκών ασφαλείας και της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Για τις αναπτυσσόμενες χώρες τα διεθνή πρότυπα αποτελούν βοήθημα γιατί προσφέρουν την απαραίτητη τεχνολογική γνώση των ανεπτυγμένων χωρών προκειμένου να αποφευχθούν οι δαπάνες της σπατάλης των πόρων.

Τα πρότυπα ISO και η κοινωνική τους χρησιμότητα Είναι αντιληπτό ότι τα διεθνή πρότυπα συμβάλουν σημαντικά στη διαχείριση των φυσικών πόρων και της προστασίας του εδάφους, του αέρα και των υδάτινων πόρων. Ο ISO ως μη κυβερνητικός οργανισμός δεν έχει τη δυνατότητα να επιβάλει την εφαρμογή των προτύπων ISO. Επομένως η όποια εφαρμογή τους είναι εθελοντική αλλά μπορεί να γίνουν απαίτηση της αγοράς όπως συνέβη στην περίπτωση των συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας ISO 9000.

Οι στόχοι του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης Οι κυριότερο στόχοι που θέτει ο ISO είναι: Η παγκόσμια αναγνώρισή του ως οργανισμού που συντονίζει τις εργασίες για την ανάπτυξη αποδεκτών προτύπων, τα οποία θα ικανοποιούν τους πολίτες-πελάτες. Η ενδυνάμωση της συνεργασίας με διεθνείς και εθνικούς οργανισμούς καταναλωτών, οι οποίοι αποδέχονται τα πρότυπα ISO, προκειμένου να επωφεληθεί από την γνώση τους σε θέματα συμπεριφοράς, συνηθειών, ηθικών αξιών, θεσμικών περιορισμών κ.ά. Η μεγαλύτερη δυνατή εφαρμογή των προτύπων ISO και η συνεισφορά τους στην ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου και της παγκόσμιας οικονομίας. Η διατήρηση και η εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών σχέσεων μεταξύ των τριών μεγαλύτερων οργανισμών τυποποίησης ISO, IEC και ITU (International Telecommunication Union), σε παγκόσμιο επίπεδο. Η διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη για προστασία και διατήρηση του περιβάλλοντος και των πηγών πρώτων υλών και ενέργειας, που μπορεί να επιτευχθεί με τη θέσπιση αυστηρότερων κανονισμών για τη διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου.

Τα πρότυπα της σειράς ISO 9000 Τα ISO 9001, ISO 9002 και ISO 9003 είναι έντυπα συστημάτων ποιότητας και αποτελούν προδιαγραφές διασφάλισης της ποιότητας ενώ, Τα ISO 9000 και τα ISO 9004 είναι έντυπα οδηγιών για την επιλογή προτύπου. Οι σειρές προτύπων ISO 9000 καθώς και ISO 14000 τυγχάνουν ευρείας αποδοχής από ένα μεγάλο σύνολο επιχειρήσεων το οποίο συνεχώς διευρύνεται σε 160 χώρες του πλανήτη.

Τα πρότυπα της σειράς ISO 9000

Τα πρότυπα της σειράς ISO 9000

Οι λόγοι αναθεώρησης της σειράς προτύπων ISO 9000: 1994 Επικεντρώθηκαν στη διασφάλιση της ποιότητας των αγαθών και των υπηρεσιών χωρίς όμως την παράλληλη ενσωμάτωση στο σύστημα των εννοιών του σχεδιασμού, του ελέγχου και της διαρκούς προσπάθειας για βελτίωση. Ο προσανατολισμός των παραγράφων του ISO 9000 οδήγησε στη δημιουργία ανελαστικών και γραφειοκρατικών συστημάτων με αποτέλεσμα να χάνεται η ουσία του συστήματος που είναι ο προγραμματισμός, η πρόληψη και η ικανοποίηση των καταναλωτών.

Το πρότυπο ISO 9001: 2000 Το καινούριο πρότυπο δομείται σε πέντε βασικές ενότητες οι οποίες είναι: Το σύστημα διαχείρισης της ποιότητας (Quality Management System) με την κατάργηση του όρου Διασφάλιση Ποιότητας. Η ευθύνη της Διοίκησης (Management Commitment). Η Διαχείριση Πόρων (Resource Management). Η Παραγωγή Αγαθών και η Προσφορά Υπηρεσιών (Products and/or Service Realization) και Η Μέτρηση, Ανάλυση και Βελτίωση (Measurement, Analysis and Improvement).

Το πρότυπο ISO 9001: 2000 Παράλληλα καταργούνται τα πρότυπα της σειράς ISO 9001, 9002, 9003 και αντικαθίστανται από ένα ενιαίο πρότυπο (ISO 9001: 2000), ενώ παραμένουν σε χρήση τα πρότυπα βοηθήματα ISO 9000 και ISO 9004 με τις κατευθυντήριες γραμμές εφαρμογής.

Τα πρότυπα της σειράς ISO 14000 Στις σύγχρονες αστικές κοινωνίες ένα προϊόν επιδρά θετικά ή αρνητικά στο περιβάλλον κατά την παραγωγή, τη διανομή, τη χρήση και την απόρριψή του. Οι επιδράσεις αυτές ποικίλουν και μπορεί να είναι από ελάχιστες έως σημαντικές, βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες και να προκύπτουν σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό ή παγκόσμιο επίπεδο. Οι σύγχρονες επιχειρήσεις ενδιαφέρονται ολοένα και περισσότερο να επιτύχουν και να επιδείξουν μια ουσιαστική περιβαλλοντική επίδοση, ελέγχοντας τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον.

Το διεθνές πρότυπο ISO 14000 Οι προσπάθειες περιβαλλοντικών ελέγχων των επιχειρήσεων προκειμένου να είναι αποτελεσματικές πρέπει να διεξάγονται μέσα σε ένα δομημένο σύστημα διαχείρισης του περιβάλλοντος ενσωματωμένο στη συνολική δραστηριότητα της επιχείρησης.

Το διεθνές πρότυπο ISO 14000 Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν ή απαιτούν οι προσπάθειές τους να έχουν μεγαλύτερη αναγνώριση για ευρύ φάσμα θεμάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης, επιδιώκουν την απόκτηση του προτύπου ISO 14000 “Συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης – Γενικές κατευθυντήριες οδηγίες για αρχές, συστήματα και τεχνικές υποστήριξης» Το συγκεκριμένο πρότυπο δεν επιβάλλει συγκεκριμένες και απόλυτες περιβαλλοντικές επιδόσεις για μια επιχείρηση αλλά τη δεσμεύει για συμμόρφωση προς τη νομοθεσία και τους κανονισμούς.

Το διεθνές πρότυπο ISO 14000 Η δυσκαμψία που παρουσιάστηκε στη νομοθεσία κανονιστικού τύπου για την προστασία του περιβάλλοντος ανάγκασε τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς να στραφούν σε νέες, καινοτόμες, ευέλικτες πολιτικές που συμπληρώνουν τις προηγούμενες και βασίζονται σε εκούσια (εθελοντική) δράση όπως τα Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ISO 14000 και EMAS (Eco Management and Audit Scheme)

Ημερομηνίες σταθμοί που οδήγησαν στη δημιουργία της σειράς ISO 14000 Το 1984 έχουμε την καθιέρωση του πρώτου περιβαλλοντικού συστήματος, γνωστού ως Responsible Care. To 1987 είναι η χρονιά σταθμός για τα πρότυπα διασφάλισης της ποιότητας με την εμφάνιση της σειράς ISO 9000.

Ημερομηνίες σταθμοί που οδήγησαν στη δημιουργία της σειράς ISO 14000 Το 1992 η Ευρωπαϊκή Ένωση (με αρκετή καθυστέρηση) προτείνει τους περιβαλλοντικούς ελέγχους. Το 1993 η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθετεί και δημοσιεύει το EMAS (Eco Management and Audit Scheme) το οποίο τίθεται σε λειτουργία το 1995. Έτος ορόσημο είναι το 1996 με τη δημιουργία της σειράς ISO 14000.

Τα πρότυπα της σειράς ISO 14000 α) διαμορφώνει, διατηρεί και βελτιώνει συνεχώς το σύστημα περιβαλλοντικής της διαχείρισης, ενώ β) παράλληλα οφείλει να συμμορφώνεται με τις εθνικές και διεθνείς οδηγίες για σημαντικά θέματα περιβάλλοντος.

Η σειρά ISO 14001 Η σειρά ISO 14001: 2004 καθορίζει τις προδιαγραφές για ένα σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης ώστε να είναι σε θέση μια επιχείρηση ή ένας οργανισμός να διαμορφώσει πολιτική και να καθορίσει αντικειμενικούς σκοπούς, λαμβάνοντας υπόψη νομοθετικές απαιτήσεις και πληροφορίες σχετικά με τις σημαντικότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Οι λόγοι εφαρμογής της σειράς ISO 14001 Εφαρμόζεται σε κάθε επιχείρηση η οποία επιθυμεί: Να διατηρήσει και να βελτιώσει το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Να διασφαλίσει ότι η ίδια συμμορφώνεται με τη δηλωθείσα περιβαλλοντική πολιτική. Να αποδείξει αυτή την συμμόρφωση σε άλλους. Να ζητήσει πιστοποίηση/ καταχώρηση του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης από εξωτερικό οργανισμό.

Τι περιλαμβάνει ένα σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ISO 14001; Την αναγνώριση. Δηλαδή τον εντοπισμό των εργασιών μιας εταιρείας που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Καθορίζονται οι στόχοι που οδηγούν σε μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και προσδιορίζονται οι απαραίτητες διαδικασίες Τον έλεγχο. Μέσω του ελέγχου γίνονται οι κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις εάν αυτό κρίνεται απαραίτητο Την παρακολούθηση. Καταγράφονται οι αρμοδιότητες του προσωπικού που συμμετέχει. Τη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκύπτουν από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Το ανθρώπινο δυναμικό πρέπει να είναι άριστα εκπαιδευμένο ώστε να μην υπάρχουν προσκόμματα ή χρονικές υστερήσεις κατά την διάρκεια εκπόνησης του έργου.

Σύγκριση των προτύπων ISO 9000 και ISO 14000 To ISO 9000 σχετίζεται με την ποιοτική διαχείριση. Αυτό σημαίνει ότι μια επιχείρηση επιδιώκει να ικανοποιεί τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις των πελατών της. Το ISO 14000 σχετίζεται με τη διαχείριση του περιβάλλοντος. Η επιχείρηση προκειμένου να μειώσει στο ελάχιστο τις βλαβερές επιπτώσεις που προκαλούν στο περιβάλλον οι δραστηριότητές της, βελτιώνει την περιβαλλοντική της προσπάθεια και πολιτική.

Σύγκριση των προτύπων ISO 9000 και ISO 14000 Έτσι ενώ τα Συστήματα Διασφάλισης της Ποιότητας ασχολούνται με τις ανάγκες του καταναλωτή, τα Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης εστιάζονται στις ανάγκες ενός ευρέου φάσματος ενδιαφερόμενων μερών και στις επιτακτικές ανάγκες της κοινωνίας για την προστασία του περιβάλλοντος.