Συμβουλευτικη ψυχολογια και επαγγελματικοσ προσανατολισμοσ Μάθημα 1ο ΕΠΑΙΚ -2017 ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΑΓΟΡΙΤΣΑ ΨΥΛΛΟΥ Συμβουλευτικη ψυχολογια και επαγγελματικοσ προσανατολισμοσ

ΟΡΙΣΜΟΣ Συμβουλευτική ψυχολογία είναι ο κλάδος της ψυχολογίας που ασχολείται με την προώθηση ή αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπου (ή ομάδας ανθρώπων) η οποία έχει διαταραχθεί από ποικίλες περιβαλλοντικές επιδράσεις ή από εσωτερικές συγκρούσεις. Η συμβουλευτική ψυχολογία είναι ένας κλάδος που ασχολείται με την έρευνα, τη θεωρία και την εφαρμογή. Μέσα από αυτά τα τρία βασικά επίπεδα μπορεί κανείς να ανακαλύψει τα κυρίαρχα στοιχεία της συμβουλευτικής ψυχολογίας και να την ορίσει τονίζοντας μία μόνο ή και περισσότερες πλευρές της. Δηλαδή: Να εξεταστεί σε θεωρητικό επίπεδο- να σημειωθούν οι τάσεις που εφμανίζονται και οι θεωρητικές ομάδες που δημιουργούνται Να εξεταστεί ως διαδικασία – η σχέση ψυχολογικού συμβούλου και συμβολευόμενου είναι βασική Να εξετάσει τεχνικές – μέσα από τις οποίες η συμβουλευτική διαδικασία οδηγείται σε καλύτερα αποτελέσματα ή Να εξετάσει τους βασικούς στόχους προς τους οποίους τείνει η όλη συμβουλευτική διαδικασία.

Συμβουλευτική ψυχολογια (ΣΨ) «Κλάδος της Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας ο οποίος ενδιαφέρεται για την ενσωμάτωση των ψυχολογικών αρχών στην θεραπευτική διαδικασία. Η Σ.Ψ. υιοθετεί μια στοχαστική προσέγγιση από την μεριά του Ψυχολόγου, συνδυάζοντας τις γνώσεις που απορρέουν από την επιστημονική ψυχολογική έρευνα αλλά και από την διαπροσωπική σχέση μεταξύ επαγγελματία και πελάτη» (BPS, 2003)

APA (American Psychol. Association): «Η ειδικότητα σύμφωνα με την οποία ο Συμβουλευτικός Ψυχολόγος βοηθά τον συμβουλευόμενο να βελτιώσει την προσωπική του κατάσταση, να ανακουφιστεί από τη λύπη και τη στενοχώρια, να επιλύσει τις κρίσιμες καταστάσεις που αντιμετωπίζει…Υποστηρίζει την ψυχολογική ανάπτυξη και εξέλιξη του συμβουλευόμενου, βοηθώντας τον να κάνει καλύτερη χρήση των αποθεμάτων και ικανοτήτων που διαθέτει ή δείχνοντάς του το δρόμο για την ανάπτυξη νέων μεθόδων που θα τον διευκολύνουν να βοηθήσει μόνος του τον εαυτό του».

Division of Counselling Psychology (BPS, 2009) Οι Συμβουλευτικοί Ψυχολόγοι εργάζονται θεραπευτικά με τους πελάτες σε μια ποικιλία από προβλήματα (για παράδειγμα, οι επιπτώσεις της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης, της κατάρρευσης σχέσης, της ενδοοικογενειακής βίας, του σοβαρού τραύματος) και / ή τα συμπτώματα της ψυχικής διαταραχής (όπως το άγχος, η κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, διαταραχή μετατραυματικού στρες, και ψύχωση). Προσφέρουν μια ενεργή συνεργατική σχέση που μπορεί τόσο να διευκολύνουν τη διερεύνηση των υποκείμενων θεμάτων και μπορούν να ενδυναμώσουν τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν την αλλαγή.

Προελευση και αναπτυξη του κλαδου της συμβουλευτικησ ψυχολογιασ Η Συμβουλευτική Ψυχολογία έχει τις ρίζες της σε διαφορετικές πηγές καθώς και από οικονομικά και κοινωνικά ρεύματα. Οι πρωταρχικές ρίζες βρίσκονται: 1) στην εργασία του Frank Parsons και την αύξηση του κινήματος του επαγγελματικού προσανατολισμού 2) στο όλο κίνημα της ψυχικής υγιεινής 3) στη μελέτη των ατομικών διαφορών σε συνδυασμό με την εξέλιξη της ψυχομετρίας 4) στην εξέλιξη της συμβουλευτικής και της ψυχοθεραπείας αποσυνδεδεμένης από την ιατρική και την κλασική ψυχανάλυση και 5) στις κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις και στην εξέλιξη της κοινωνίας

Βιομηχανικη επανασταση Έβαλε τις βάσεις της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Δημιουργήθηκε η ανάγκη ειδικών που βοηθήσουν τους νέους να επιλέξουν το πιο κατάλληλο από την ποικιλία των επαγγελμάτων που εμφανίστηκαν – την εποχή εκείνη ήδη πολλά παιδία από την ηλικία των 14 ετών άρχιζαν να ψάχνουν για εργασία. Λίγα παιδιά αποφοιτούσαν από το γυμνάσιο και η μόρφωση ήταν σίγουρη οδός προς την επαγγελματική επιτυχία. Frank Parsons: κοινωνικός μεταρρυθμιστής. Το 1908 δημιούργησε μία συμβουλευτική υπηρεσία στη Βοστώνη με κύριο έργο τον επαγγελματικό προσανατολισμό. Σκοπός της υπηρεσίας ήταν να συνδέει τις επαγγελματικές ικανότητες και τα ενδιαφέροντα των νέων με τις επαγγελματικές τους επιλογές. Ξεκίνησε ένα πρόγραμμα συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού. Τόνισε ότι ο προσανατολισμός και η οδηγητική πρέπει να έχουν κάποια συνέχεια: – να αρχίζουν από την παιδική ηλικία και να συνεχίζουν μέχρι την ενηλικίωση - να στοχεύουν στην ολοκληρωμένη εξέλιξη του ανθρώπου και όχι μόνο στην επαγγελματική αλλά και στην συναισθηματική και την πνευματική. Τόνισε την ανάγκη: ειδικά εκπαιδευμένων συμβούλων Συμβουλευτική: μία μέθοδος πρόβλεψης, ερμηνείας και κατηγοριοποίησης των ατομικών χαρακτηριστικών των εφήβων που εγκατέλειπαν το σχολείο και μέθοδος επιτυχέστερης επιλογής επαγγέλματος

Κινημα ψυχικήσ υγειασ Το κίνημα Ψυχικής Υγείας ξεκίνησε επίσημα το 1908. Αφετηρία: η ευαισθητοποίηση του κοινού αναφορικά με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσαν οι ψυχικά ασθενείς στα ψυχιατρεία. Το ενδιαφέρον για την ψυχική υγεία των ανθρώπων και γενικά για τη διατήρηση της αξία και της αξιοπρέπειάς τους συνέχισε να εξαπλώνεται μέχρι τις μέρες μας και η συμβουλευτική ψυχολογία από την αρχή έδειξε ενδιαφέρον κι ασχολήθηκε με το ζήτημα αυτό.

Ψυχομετρικο κινημα Η Συμβουλευτική Ψυχολογία έχει επίσης τις ρίζες της στο ψυχομετρικό κίνημα και στη μελέτη των ατομικών διαφορών που ξεκίνησαν με την εργασία του Binet στη Γαλλία. Οι Binet και Simon ανέπτυξαν μία κλίμακα νοημοσύνης για την αξιολόγηση των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες στα γαλλικά σχολεία. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο δημιουργήθηκαν διάφορες κλίμακες νοημοσύνης που χρησιμοποιήθηκαν για την επιλογή, κατηγοριοποίηση και αξιολόγηση διαφόρων ομάδων ατόμων. Πανεπιστήμιο Columbia: Ο Cattell άρχισε να μελετά τη μέτρηση των ικανοτήτων των μαθητών και στα 1927 ο E.K. Strong κατασκεύασε μία κλίμακα επαγγελματικού ενδιαφέροντος (Strong Vocational Interest Blank). Με αυτή μελετήθηκαν οι ατομικές διαφορές στις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα σε σχέση με τα διάφορα επαγγέλματα. Με αυτό τον τρόπο κατάφεραν να συλλέξουν αρκετές πληροφορίες σχετικά με τις επαγγελματικές ευκαιρίες και απαιτήσεις που παρουσιάζονται. Η ψυχομετρική κίνηση βοήθησε στην ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από τις ατομικές διαφορές στη νοημοσύνη, τις δεξιότητες, τα ενδιαφέροντα και την προσωπικότητα.

Συμβουλευτική και ψυχοθεραπεια Πηγή ανάπτυξης της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας είναι η ανάπτυξη της συμβουλευτικής και της ψυχοθεραπείας από μία μη – ιατρική και μη-ψυχολογική άποψη που πυροδοτήθηκε κυρίως από το βιβλίο του Carl Rogers «Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία» (1942). Πριν την εμφάνιση της εργασίας του Rogers υπήρχε η άποψη ότι η ψυχοθεραπεία μπορούσε να γίνει μόνο από καλά εκπαιδευμένους ψυχιάτρους. Ο Rogers υποστήριξε ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να γίνει και από ανθρώπους που δεν κατείχαν πτυχία ιατρικής, διευρύνει τα θέματα της συμβουλευτικής ψυχολογίας συμπριλαμβάνοντας και την ατομική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία. Ο Rogers προτείνει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην υποκειμενική ύπαρξη του ανθρώπου ώστε να βοηθηθεί να αποκτήσει αυτογνωσία και να συντονίσει καλύτερα τα αισθήματα και τις πράξεις του.

Οικονομικη και κοινωνικη εξελιξη Η αμερικάνικη οικονομική και κοινωνική εξέλιξη επηρέασαν την ανάπτυξη του κλάδου. Μέσα από αυτή υπήρχαν: α) τα ατομικά και επαγγελματικά προβλήματα που αντιμετώπισαν οι παλαίμαχοι (βετεράνοι του πολέμου), β) η εισβολή ενός νέου τύπου φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που αντιπροσώπευε όλα τα κοινωνικά και εθνικά στρώματα, γ) η συνεχώς αυξανόμενη αποδοχή των ψυχολογικών υπηρεσιών από το ευρύ κοινό, δ) η μεγάλη ανάπτυξη σε μέγεθος και κύρος του Συνδέσμου Ψυχολόγων στην Αμερική και ε) η αναγνώριση της ανάγκης μιας επιστημονικής βάσης για επαγγελματική εξάσκηση. Κοινωνικές επιδράσεις στη συμβουλευτική ψυχολογία: οικονομική κατάσταση, πόλεμοι, επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, πληθυσμιακές μετακινήσεις και αλλαγές. Δεκαετία ‘40: διαχωρισμός του ρόλου της συμβουλευτικής ψυχολογίας από την κλινική και την ψυχιατρική Δεκαετία ’50: οριοθετήθηκε η συμβουλευτική ψυχολογία και προσδιορίστηκε ο ρόλος της, καθώς και τα πρότυπα για την εκπαίδευση των συμβουλευτικών ψυχολόγων. 1951-1956: διάγνωση και θεραπεία – έκαναν την εμφάνισή τους η μορφολογική θεωρία και θεραπεία (Gestalt), καθώς και η θεωρία της επαγγελματικής επιλογής του Ginzberg, που αντιπροσωπεύουν τις δύο θεωρητικές τάσεις οι οποίες επηρέασαν την εξέλιξη της συμβουλευτικής ψυχολογίας και την επαγγλεματική πρακτική εξάσκησή της.

Θεωριες προσωπικοτητας & θεωριες της ψυχολογιας Αν και υπάρχει μεγάλος αριθμός θεωριών προσωπικότητας, συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας από τις οποίες έχουν επηρεαστεί οι συμβουλευτικοί ψυχολόγοι, ωστόσο μερικές από αυτές υπερισχύουν στο χώρο της συμβουλευτικής ψυχολογίας. Αυτές που θεωρούνται ότι έχουν επηρεάσει περισσότερο τον κλάδο είναι: Η ψυχαναλυτική Η ατομική ψυχολογία (Adler) H προσωπο-κεντρική Η συμπεριφοριστική Η λογικο-θυμική Η μορφολογική Η συνδιαλετική ανάλυση και Η υπαρξιακή θεωρία και θεραπεία

Γενικές Αρχές Εκπαίδευσης στη Συμβουλευτική Ψυχολογία Παροχή επαγγελματικής εξειδίκευσης στους εκπαιδευόμενους ώστε να είναι επαρκώς καταρτισμένοι να εργαστούν ως Συμβουλευτικοί Ψυχολόγοι Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να κατέχουν βασικό πτυχίο Ψυχολογίας Το πρόγραμμα θα πρέπει να βασίζεται σε ένα μοντέλο εκπαίδευσης το οποίο θα περιλαμβάνει θεωρία, πρακτικές (συμβουλευτικές) δεξιότητες, ερευνητικές δεξιότητες και δεξιότητες αξιολόγησης. Η προσωπική ανάπτυξη θα περιέχεται ως ενσωματωμένο στοιχείο στην όλη εκπαίδευση. Εξοικείωση των εκπαιδευόμενων σε διαφορετικά θεωρητικά πλαίσια της Σ. Ψ. και ΨΘ αλλά και τις εφαρμογές τους Καλλιέργεια ενός ισχυρού αισθήματος επαγγελματικής υπευθυνότητας, επιστημονικής συγκρότησης και προσωπικής επίγνωσης Διάρκεια τουλάχιστον 2 χρόνων συνεχούς ή αντίστοιχης part-time φοίτησης.

Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Εκπαίδευση σε βασικές δεξιότητες για την εγκαθίδρυση της θεραπευτικής σχέσης, συμπεριλαμβανομένων βασικών δεξιοτήτων θεραπευτικής συνέντευξης. Εκμάθηση επιπρόσθετων συμβουλευτικών/θεραπευτικών δεξιοτήτων. Δεξιότητες αξιολόγησης, συμπεριλαμβανομένων δεξιοτήτων παρατήρησης και στοχοθέτησης. Εκπαίδευση Δεξιοτήτων: θεωρητικό υπόβαθρο και συχνές ευκαιρίες για πρακτική εφαρμογή (π.χ. role play), αυτό-παρατήρηση και ανατροφοδότηση από τους διδάσκοντες και τους συνεκπαιδευόμενους (π.χ. μέσα από βιντεοσκόπηση των role play) και συζήτηση. Εκπαίδευση στην επικοινωνία με τους πελάτες αλλά και άλλους συναδέλφους (π.χ. μέσα από σύνταξη αναφορών και επικοινωνία με άλλους επαγγελματίες και φορείς) Δεξιότητες παρουσίασης (π.χ. σε συνέδρια ή/και ομιλίες) όσον αφορά θέματα Σ.Ψ. και ΨΘ.

Πρακτική εξάσκηση υπό εποπτεία Είναι σημαντικό οι εκπαιδευόμενοι να έχουν αποκτήσει συγκεκριμένες δεξιότητες καθώς και βασικές αρχές επαγγελματικής συμπεριφοράς προτού έρθουν σε επαφή με πελάτες. Ελάχιστος αριθμός ωρών εποπτευόμενης πρακτικής εμπειρίας με πελάτες. Για το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ωρών, ο/η εκπαιδευόμενος/η θα πρέπει να έχει τον πρωταρχικό θεραπευτικό ρόλο. Απόκτηση πρακτικής εμπειρίας σε ένα εύρος επαγγελματικών πλαισίων (φορέας, οργανισμός ή χώρος που προσφέρει συμβουλευτικές ή ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες)

Δομεσ απασχολησησ συμβουλευτικων ψυχολογων Υπηρεσίες του Εθνικού Συστήματος Υγείας: Κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας (CMHT) Μονάδες Διατροφικών Διαταραχών Υπηρεσίες για το παιδί και την οικογένεια Υπηρεσίες για ηλικιωμένους Υπηρεσίες Ειδικής Αγωγής Κέντρα Απεξάρτησης Φυλακές Κοινωνικές Υπηρεσίες Δομές Σ.Ε.Π. Συμβουλευτικά Κέντρα Πανεπιστημίων Ιδιωτική άσκηση